3:91.
إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا وَمَاتُوا وَهُمْ كُفَّارٌ فَلَن يُقْبَلَ مِنْ أَحَدِهِم مِّلْءُ الْأَرْضِ ذَهَبًا وَلَوِ افْتَدَى بِهِ أُولَئِكَ لَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ وَمَا لَهُم مِّن نَّاصِرِينَ
Оят: Дарҳақиқат, куфр келтирган ва кофир ҳолларида вафот топганлардан, ер юзи тўлдирилган олтинни [қиёмат куни дўзаҳдан қутулиш учун] фидо қилмоқчи бўлсалар ҳам, улардан ҳаргиз қабул қилинмас. Ана ўшаларга аламлантирувчи [оғриқли] азоб бордир ва уларга [Аллоҳнинг азобидан халос қилувчи] бирон ёрдамчи бўлмас.
Тафсир: [Кимки иймон келтиришдан бош тортиб, ўз куфрида давомий бўлса, сўнгра куфрига янада чуқурлашиб кетиб, то ўлимига қадар бу йўлидан қайтмаса, батаҳқиқ, у ҳақ йўлидан адашган ва бадбахтлик йўлига кирган гуноҳкордир. У энг шиддатли ва қийноқли азобга лойиқдир. Аллоҳнинг азобидан қутулишида унга ҳеч ким ёрдам бера олмас, агарчи ер юзичалик миқдордаги олтинни фидо қиламан деса ҳам, бу унга бирон фойда келтирмас. Бу каби куфрдан ва унинг барча кўринишларидан бизни Аллоҳ паноҳида асрасин.]
3:92.
لَن تَنَالُوا الْبِرَّ حَتَّى تُنفِقُوا مِمَّا تُحِبُّونَ وَمَا تُنفِقُوا مِن شَيْءٍ فَإِنَّ اللَّهَ بِهِ عَلِيمٌ
Оят: Сизлар [эй мўминлар] ўзингизга суюмли бўлган нарсадан инфоқ-эҳсон [садақа] қилмагунингизча, асло яхшиликка эришмассиз. Ва нимани нафақа қилсангиз ҳам, уни Аллоҳ билгувчидир.
Тафсир: [Оятдаги “Ал-бирр” — “яхшилик” калимаси, ўзида эзгу амалларнинг ҳар қандай турларини жамлаган. Бу — жаннат боғларига элтувчи йўлдир. Аммо киши, токи ўзига қадрли бўлган нарсалардан садақа чиқариб, мискинларга тарқатмагунича, ҳаргиз жаннатнинг бу йўлига тушолмайди. Инсон молининг энг суюмлисидан, энг жонига қадрлисидан эҳсон, инфоқ қилиши, унинг саҳовати, гўзал ахлоқи, олижаноблиги ва раҳмлилигидан даракдир. Агар инсон Аллоҳ Таъалони, дунё бойликларидан кўпроқ севадиган бўлса, бу унинг Роббисига бўлган ихлоси туфайлидир, чунки ҳар бир инсоннинг фитратига мол-дунёни севиш солинган. Роббисига бўлган муҳаббатни, ўзига бўлган муҳаббатдан устун қўйсагина, у комилликнинг чўққиларига эриша олади. Инсон садақа сифатида энг қимматли мулкини тарқатар ва Аллоҳнинг бандаларига яхшилик қилар экан, албатта Аллоҳ Таъало унга Ўз марҳаматини кўрсатиб, уни амали солиҳ билан, ҳамда гўзал ахлоқ билан ажрлантириб қўядики, ўзга йўллар билан бу нарсаларга эришиб бўлмайди. Бундан ташқари, агар киши бундай эҳсонларни бажарса, демак бундан бошқа эзгу амалларни аллақачон амалга оширади ва чиройли хулқ эгасига айланади.]
https://t.me/tafsirassaadiy
إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا وَمَاتُوا وَهُمْ كُفَّارٌ فَلَن يُقْبَلَ مِنْ أَحَدِهِم مِّلْءُ الْأَرْضِ ذَهَبًا وَلَوِ افْتَدَى بِهِ أُولَئِكَ لَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ وَمَا لَهُم مِّن نَّاصِرِينَ
Оят: Дарҳақиқат, куфр келтирган ва кофир ҳолларида вафот топганлардан, ер юзи тўлдирилган олтинни [қиёмат куни дўзаҳдан қутулиш учун] фидо қилмоқчи бўлсалар ҳам, улардан ҳаргиз қабул қилинмас. Ана ўшаларга аламлантирувчи [оғриқли] азоб бордир ва уларга [Аллоҳнинг азобидан халос қилувчи] бирон ёрдамчи бўлмас.
Тафсир: [Кимки иймон келтиришдан бош тортиб, ўз куфрида давомий бўлса, сўнгра куфрига янада чуқурлашиб кетиб, то ўлимига қадар бу йўлидан қайтмаса, батаҳқиқ, у ҳақ йўлидан адашган ва бадбахтлик йўлига кирган гуноҳкордир. У энг шиддатли ва қийноқли азобга лойиқдир. Аллоҳнинг азобидан қутулишида унга ҳеч ким ёрдам бера олмас, агарчи ер юзичалик миқдордаги олтинни фидо қиламан деса ҳам, бу унга бирон фойда келтирмас. Бу каби куфрдан ва унинг барча кўринишларидан бизни Аллоҳ паноҳида асрасин.]
3:92.
لَن تَنَالُوا الْبِرَّ حَتَّى تُنفِقُوا مِمَّا تُحِبُّونَ وَمَا تُنفِقُوا مِن شَيْءٍ فَإِنَّ اللَّهَ بِهِ عَلِيمٌ
Оят: Сизлар [эй мўминлар] ўзингизга суюмли бўлган нарсадан инфоқ-эҳсон [садақа] қилмагунингизча, асло яхшиликка эришмассиз. Ва нимани нафақа қилсангиз ҳам, уни Аллоҳ билгувчидир.
Тафсир: [Оятдаги “Ал-бирр” — “яхшилик” калимаси, ўзида эзгу амалларнинг ҳар қандай турларини жамлаган. Бу — жаннат боғларига элтувчи йўлдир. Аммо киши, токи ўзига қадрли бўлган нарсалардан садақа чиқариб, мискинларга тарқатмагунича, ҳаргиз жаннатнинг бу йўлига тушолмайди. Инсон молининг энг суюмлисидан, энг жонига қадрлисидан эҳсон, инфоқ қилиши, унинг саҳовати, гўзал ахлоқи, олижаноблиги ва раҳмлилигидан даракдир. Агар инсон Аллоҳ Таъалони, дунё бойликларидан кўпроқ севадиган бўлса, бу унинг Роббисига бўлган ихлоси туфайлидир, чунки ҳар бир инсоннинг фитратига мол-дунёни севиш солинган. Роббисига бўлган муҳаббатни, ўзига бўлган муҳаббатдан устун қўйсагина, у комилликнинг чўққиларига эриша олади. Инсон садақа сифатида энг қимматли мулкини тарқатар ва Аллоҳнинг бандаларига яхшилик қилар экан, албатта Аллоҳ Таъало унга Ўз марҳаматини кўрсатиб, уни амали солиҳ билан, ҳамда гўзал ахлоқ билан ажрлантириб қўядики, ўзга йўллар билан бу нарсаларга эришиб бўлмайди. Бундан ташқари, агар киши бундай эҳсонларни бажарса, демак бундан бошқа эзгу амалларни аллақачон амалга оширади ва чиройли хулқ эгасига айланади.]
https://t.me/tafsirassaadiy
3:93.
كُلُّ الطَّعَامِ كَانَ حِلًّا لِّبَنِي إِسْرَائِيلَ إِلَّا مَا حَرَّمَ إِسْرَائِيلُ عَلَى نَفْسِهِ مِن قَبْلِ أَن تُنَزَّلَ التَّوْرَاةُ قُلْ فَأْتُوا بِالتَّوْرَاةِ فَاتْلُوهَا إِن كُنتُمْ صَادِقِينَ
Оят: Таврот нозил бўлишидан илгари, Исроил [яъни, Яъқуб алайҳиссалом] ўзи учун ҳаром қилиб олган [таом]дан ташқари, барча таом бани Исроил учун ҳалол эди. Айтинг: “Тавротни келтириб, ўқинглар, агар ростгўйлардан бўлсангиз”.
3:94.
فَمَنِ افْتَرَى عَلَى اللَّهِ الْكَذِبَ مِن بَعْدِ ذَلِكَ فَأُولَئِكَ هُمُ الظَّالِمُونَ
Оят: Бас, кимки шундан [Тавротни ўқиб, унга ҳақ аён бўлганидан] кейин ҳам, Аллоҳнинг шаънига ёлғон тўқиса, ана ўшалар [ёлғонга эргашувчи ва бошқаларни эргаштирувчи] золимлардир.
Тафсир: [Яҳудийлар, Ийсо ва Муҳаммад алайҳиссаломларни инкор этишларининг яна бир сабаби, диний қонунларни бекор қилинишини тан олмасликларида эди. Уларнинг фикрларича, бир пайғамбарнинг шариати, ўзидан олдин келган пайғамбарни шариатини асло бекорга чиқара олмайди. Шунда Аллоҳ Таъало уларнинг фикрларини хатолигини, ўзларига яхши маълум бўлган мисоллар асосида баёнлаб берди. Таврот нозил бўлишидан олдин, Исроил ўғилларига, Яъқуб [яна бир исми Исроил] алайҳиссалом касаллиги туфайли ўзига ман қилиб қўйган баъзи махсулотлардан ташқари, ҳар қандай бошқа таомларни ейишга рухсат берилган эди. Таврот нозил бўлгач эса, аввалларига ҳалол ҳисобланган кўплаб таомлар таъқиқланди. Агар бани Исроил буни инкор қилиб, диний қонунлар мансуҳ бўлолмайди, бекорга чиқарила олмайди деб, оёқ тираб туриб олсалар, у ҳолда Тавротни келтирсинлар ва ўзларининг ҳақлигини исботлаб берсинлар. Бундан шуни англаш мумкинки, инсон ўзини ҳақлигини, унинг рақиби тан олган ва инкор қилолмайдиган далиллар асосида исботлаб бериши афзалроқдир. Агар шундан сўнг унинг рақиби ҳақни тан олса, бу яхши; борди-ю, ҳаққа бўйин эгишдан бош товласа ва бу каби тушунтирувларни қабул қилмаса, унинг ёлғони ва адолатсизлиги ошкора бўлиб, эътиқодининг бузуқлиги юзага чиқиб қолади. Айнан шу ҳол яҳудийлар билан рўй берди.]
https://t.me/tafsirassaadiy
كُلُّ الطَّعَامِ كَانَ حِلًّا لِّبَنِي إِسْرَائِيلَ إِلَّا مَا حَرَّمَ إِسْرَائِيلُ عَلَى نَفْسِهِ مِن قَبْلِ أَن تُنَزَّلَ التَّوْرَاةُ قُلْ فَأْتُوا بِالتَّوْرَاةِ فَاتْلُوهَا إِن كُنتُمْ صَادِقِينَ
Оят: Таврот нозил бўлишидан илгари, Исроил [яъни, Яъқуб алайҳиссалом] ўзи учун ҳаром қилиб олган [таом]дан ташқари, барча таом бани Исроил учун ҳалол эди. Айтинг: “Тавротни келтириб, ўқинглар, агар ростгўйлардан бўлсангиз”.
3:94.
فَمَنِ افْتَرَى عَلَى اللَّهِ الْكَذِبَ مِن بَعْدِ ذَلِكَ فَأُولَئِكَ هُمُ الظَّالِمُونَ
Оят: Бас, кимки шундан [Тавротни ўқиб, унга ҳақ аён бўлганидан] кейин ҳам, Аллоҳнинг шаънига ёлғон тўқиса, ана ўшалар [ёлғонга эргашувчи ва бошқаларни эргаштирувчи] золимлардир.
Тафсир: [Яҳудийлар, Ийсо ва Муҳаммад алайҳиссаломларни инкор этишларининг яна бир сабаби, диний қонунларни бекор қилинишини тан олмасликларида эди. Уларнинг фикрларича, бир пайғамбарнинг шариати, ўзидан олдин келган пайғамбарни шариатини асло бекорга чиқара олмайди. Шунда Аллоҳ Таъало уларнинг фикрларини хатолигини, ўзларига яхши маълум бўлган мисоллар асосида баёнлаб берди. Таврот нозил бўлишидан олдин, Исроил ўғилларига, Яъқуб [яна бир исми Исроил] алайҳиссалом касаллиги туфайли ўзига ман қилиб қўйган баъзи махсулотлардан ташқари, ҳар қандай бошқа таомларни ейишга рухсат берилган эди. Таврот нозил бўлгач эса, аввалларига ҳалол ҳисобланган кўплаб таомлар таъқиқланди. Агар бани Исроил буни инкор қилиб, диний қонунлар мансуҳ бўлолмайди, бекорга чиқарила олмайди деб, оёқ тираб туриб олсалар, у ҳолда Тавротни келтирсинлар ва ўзларининг ҳақлигини исботлаб берсинлар. Бундан шуни англаш мумкинки, инсон ўзини ҳақлигини, унинг рақиби тан олган ва инкор қилолмайдиган далиллар асосида исботлаб бериши афзалроқдир. Агар шундан сўнг унинг рақиби ҳақни тан олса, бу яхши; борди-ю, ҳаққа бўйин эгишдан бош товласа ва бу каби тушунтирувларни қабул қилмаса, унинг ёлғони ва адолатсизлиги ошкора бўлиб, эътиқодининг бузуқлиги юзага чиқиб қолади. Айнан шу ҳол яҳудийлар билан рўй берди.]
https://t.me/tafsirassaadiy
3:95.
قُلْ صَدَقَ اللَّهُ فَاتَّبِعُوا مِلَّةَ إِبْرَاهِيمَ حَنِيفًا وَمَا كَانَ مِنَ الْمُشْرِكِينَ
Оят: Айтинг [уларга, эй Муҳаммад ﷺ]: “Аллоҳ [Ўзининг барча хабар ва аҳкомларида] ҳақни сўзлади. Бас, [Иброҳим алайҳиссаломга муҳаббатларини иддао қилаётган эй яҳудийлар] яккаилоҳлик [ҳанифия]ни тутган — Иброҳимнинг миллатига эргашинг, ахир у зот [тавҳид динида бўлганлар ва] мушриклардан бўлмаган”.
Тафсир: [Аллоҳ Субҳанаҳу ва Таъало ҳамиша фақат ҳақни сўзлайди. Кимнинг каломи У Зотнинг каломиданда содиқроқ бўлиши мумкин? Ушбу ояти каримада Аллоҳ Таъало, Муҳаммад ﷺнинг рисолатини ҳақлигига далиллар келтирди; у зот ﷺнинг мавъиза ва даъватининг ростгўйлигини тасдиқлади, ҳамда пайғамбар ﷺни ёлғончига чиқарган ва у зотнинг даъватидан юз ўгирган залолатчи аҳли китобларнинг хатокор эътиқод ва дунёқарашларини фош қилди.
Муҳаммад ﷺ, эса Аллоҳ Таъалонинг ҳақгўйлиги ҳақида хабар бердилар ва ишончли далиллар асосида ўзининг ҳақ пайғамбар эканига одамларни иқрор қилдилар. Бундан кейин барча одамзод Иброҳим алайҳиссаломнинг йўлидан эргашиб бориши; ягона Аллоҳга, Унга бирон нарсани шерик қилмасдан ибодат қилиши; Аллоҳ томонидан юборилган барча пайғамбарларни тан олиши; Аллоҳ томонидан нозил қилинган барча китобларни қабул қилиши, ҳамда бузилган ва хатокор эътиқодлар ва диёнатлардан юз ўгириши шартдир, ахир Иброҳим алайҳиссалом, тавҳидга зид бўлган ҳамма нарсалардан воз кечганлар ва ҳеч қачон на бутпарастлик дини билан ва на бутпарастларни ўзлари билан алоқага киришмаганлар.]
3:96.
إِنَّ أَوَّلَ بَيْتٍ وُضِعَ لِلنَّاسِ لَلَّذِي بِبَكَّةَ مُبَارَكًا وَهُدًى لِّلْعَالَمِينَ
Оят: Дарҳақиқат, инсонлар учун муборак [баракотли] ва оламлар учун ҳидоят сифатида ўрнатилган уйларнинг биринчиси — Баккадаги уйдир.
https://t.me/tafsirassaadiy
قُلْ صَدَقَ اللَّهُ فَاتَّبِعُوا مِلَّةَ إِبْرَاهِيمَ حَنِيفًا وَمَا كَانَ مِنَ الْمُشْرِكِينَ
Оят: Айтинг [уларга, эй Муҳаммад ﷺ]: “Аллоҳ [Ўзининг барча хабар ва аҳкомларида] ҳақни сўзлади. Бас, [Иброҳим алайҳиссаломга муҳаббатларини иддао қилаётган эй яҳудийлар] яккаилоҳлик [ҳанифия]ни тутган — Иброҳимнинг миллатига эргашинг, ахир у зот [тавҳид динида бўлганлар ва] мушриклардан бўлмаган”.
Тафсир: [Аллоҳ Субҳанаҳу ва Таъало ҳамиша фақат ҳақни сўзлайди. Кимнинг каломи У Зотнинг каломиданда содиқроқ бўлиши мумкин? Ушбу ояти каримада Аллоҳ Таъало, Муҳаммад ﷺнинг рисолатини ҳақлигига далиллар келтирди; у зот ﷺнинг мавъиза ва даъватининг ростгўйлигини тасдиқлади, ҳамда пайғамбар ﷺни ёлғончига чиқарган ва у зотнинг даъватидан юз ўгирган залолатчи аҳли китобларнинг хатокор эътиқод ва дунёқарашларини фош қилди.
Муҳаммад ﷺ, эса Аллоҳ Таъалонинг ҳақгўйлиги ҳақида хабар бердилар ва ишончли далиллар асосида ўзининг ҳақ пайғамбар эканига одамларни иқрор қилдилар. Бундан кейин барча одамзод Иброҳим алайҳиссаломнинг йўлидан эргашиб бориши; ягона Аллоҳга, Унга бирон нарсани шерик қилмасдан ибодат қилиши; Аллоҳ томонидан юборилган барча пайғамбарларни тан олиши; Аллоҳ томонидан нозил қилинган барча китобларни қабул қилиши, ҳамда бузилган ва хатокор эътиқодлар ва диёнатлардан юз ўгириши шартдир, ахир Иброҳим алайҳиссалом, тавҳидга зид бўлган ҳамма нарсалардан воз кечганлар ва ҳеч қачон на бутпарастлик дини билан ва на бутпарастларни ўзлари билан алоқага киришмаганлар.]
3:96.
إِنَّ أَوَّلَ بَيْتٍ وُضِعَ لِلنَّاسِ لَلَّذِي بِبَكَّةَ مُبَارَكًا وَهُدًى لِّلْعَالَمِينَ
Оят: Дарҳақиқат, инсонлар учун муборак [баракотли] ва оламлар учун ҳидоят сифатида ўрнатилган уйларнинг биринчиси — Баккадаги уйдир.
https://t.me/tafsirassaadiy
3:97.
فِيهِ آيَاتٌ بَيِّنَاتٌ مَّقَامُ إِبْرَاهِيمَ وَمَن دَخَلَهُ كَانَ آمِنًا وَلِلَّهِ عَلَى النَّاسِ حِجُّ الْبَيْتِ مَنِ اسْتَطَاعَ إِلَيْهِ سَبِيلًا وَمَن كَفَرَ فَإِنَّ اللَّهَ غَنِيٌّ عَنِ الْعَالَمِينَ
Оят: Унда аниқ оят-аломатлар ва мақоми Иброҳим мавжуддир. Унга кирган киши омонликдадир. Одамлардан, ким йўлини топса [қодир бўлса], Аллоҳ учун байтни [Каабани] ҳаж қилмоқ фарздир. Кимки куфр келтирса, бас, албатта, Аллоҳ оламлардан беҳожат [бой-бадавлат] бўлган Зотдир.
Тафсир: [Буюк ва Марҳаматли Аллоҳ, ер юзида У Зотга ибодат қилиш ва Уни зикрлаш учун биринчилардан бўлиб қурилган уй — Масжидул-Ҳаромнинг олий фазилатлари ҳақида хабар бермоқда. Ушбу муборак масжид инсонларга турли-туман фойда-манфаатлар, ҳамда улкан яхшиликларни келтирмоқда. Унда Аллоҳнинг халили [суюклиси] бўлмиш — Иброҳим алайҳиссаломнинг олий мақомлари, ҳаж мавсумида бажарган амал ва ибодатлари, шунингдек, одамзоднинг саййиди бўлган — Муҳаммад ﷺни ёдга солувчи аниқ оят-белгилар мавжуддир. Ушбу масжид, [урушлар, ҳаддан ошиш ва адолатсизликлар] ҳаром қилинган ерда жойлашган бўлиб, агар инсон унга ташриф буюрса, Аллоҳнинг тақдири ва шариат аҳкомларига биноан, у омондадир. Масжидул-Ҳаромнинг умумий хислатларини ва у билан боғлиқ бўлган иккинчи даражали аҳкомларни инобатга олиб туриб, Аллоҳ Таъало барча амалларига масъулиятни ҳис қилган кишиларга, агар имкон топсалар Маккага ҳаж зиёратини адо этишни буюрди. Бунинг учун, инсон Маккагача етиб оладиган барча имкониятларга эга бўлиши, жумладан: миниладиган маркаб ва етарлича озуқа заҳирасига эга бўлиши керак. Ушбу оятда, ҳозирги кунимизда мавжуд бўлган ва келажакда ихтиро қилинадиган ҳар қандай маркаб турлари ҳақида айтилган. Қуръони каримнинг мўъжизаларидан бири шуки, унинг аҳкомлари ҳар қандай даврлар ва ҳар қандай вазиятларга тўғри келади ва жорий бўлаверади. Бундан ташқари, токи одамлар бу комил аҳкомларни ҳаётларига татбиқ этмагунларича, улар ўз ишларини тартибга келтира олмайдилар. Агар киши илоҳий ҳукмларга бўйсуниб, уларни пуҳталик билан адо этадиган бўлса, у тўғри йўлдан юриб бораётган салоҳиятли инсонлар сафидан жой олади. Энди агар бу аҳкомларга иймон келтиришдан бош товлаб, Маккага ҳаж зиёратини адо этишни истамас экан, у Ислом динидан чиқиб, кофир бўлади. Аллоҳ Таъалонинг эса, Ўз бандаларига эҳтиёжлиги йўқдир.]
https://t.me/tafsirassaadiy
فِيهِ آيَاتٌ بَيِّنَاتٌ مَّقَامُ إِبْرَاهِيمَ وَمَن دَخَلَهُ كَانَ آمِنًا وَلِلَّهِ عَلَى النَّاسِ حِجُّ الْبَيْتِ مَنِ اسْتَطَاعَ إِلَيْهِ سَبِيلًا وَمَن كَفَرَ فَإِنَّ اللَّهَ غَنِيٌّ عَنِ الْعَالَمِينَ
Оят: Унда аниқ оят-аломатлар ва мақоми Иброҳим мавжуддир. Унга кирган киши омонликдадир. Одамлардан, ким йўлини топса [қодир бўлса], Аллоҳ учун байтни [Каабани] ҳаж қилмоқ фарздир. Кимки куфр келтирса, бас, албатта, Аллоҳ оламлардан беҳожат [бой-бадавлат] бўлган Зотдир.
Тафсир: [Буюк ва Марҳаматли Аллоҳ, ер юзида У Зотга ибодат қилиш ва Уни зикрлаш учун биринчилардан бўлиб қурилган уй — Масжидул-Ҳаромнинг олий фазилатлари ҳақида хабар бермоқда. Ушбу муборак масжид инсонларга турли-туман фойда-манфаатлар, ҳамда улкан яхшиликларни келтирмоқда. Унда Аллоҳнинг халили [суюклиси] бўлмиш — Иброҳим алайҳиссаломнинг олий мақомлари, ҳаж мавсумида бажарган амал ва ибодатлари, шунингдек, одамзоднинг саййиди бўлган — Муҳаммад ﷺни ёдга солувчи аниқ оят-белгилар мавжуддир. Ушбу масжид, [урушлар, ҳаддан ошиш ва адолатсизликлар] ҳаром қилинган ерда жойлашган бўлиб, агар инсон унга ташриф буюрса, Аллоҳнинг тақдири ва шариат аҳкомларига биноан, у омондадир. Масжидул-Ҳаромнинг умумий хислатларини ва у билан боғлиқ бўлган иккинчи даражали аҳкомларни инобатга олиб туриб, Аллоҳ Таъало барча амалларига масъулиятни ҳис қилган кишиларга, агар имкон топсалар Маккага ҳаж зиёратини адо этишни буюрди. Бунинг учун, инсон Маккагача етиб оладиган барча имкониятларга эга бўлиши, жумладан: миниладиган маркаб ва етарлича озуқа заҳирасига эга бўлиши керак. Ушбу оятда, ҳозирги кунимизда мавжуд бўлган ва келажакда ихтиро қилинадиган ҳар қандай маркаб турлари ҳақида айтилган. Қуръони каримнинг мўъжизаларидан бири шуки, унинг аҳкомлари ҳар қандай даврлар ва ҳар қандай вазиятларга тўғри келади ва жорий бўлаверади. Бундан ташқари, токи одамлар бу комил аҳкомларни ҳаётларига татбиқ этмагунларича, улар ўз ишларини тартибга келтира олмайдилар. Агар киши илоҳий ҳукмларга бўйсуниб, уларни пуҳталик билан адо этадиган бўлса, у тўғри йўлдан юриб бораётган салоҳиятли инсонлар сафидан жой олади. Энди агар бу аҳкомларга иймон келтиришдан бош товлаб, Маккага ҳаж зиёратини адо этишни истамас экан, у Ислом динидан чиқиб, кофир бўлади. Аллоҳ Таъалонинг эса, Ўз бандаларига эҳтиёжлиги йўқдир.]
https://t.me/tafsirassaadiy
3:98.
قُلْ يَا أَهْلَ الْكِتَابِ لِمَ تَكْفُرُونَ بِآيَاتِ اللَّهِ وَاللَّهُ شَهِيدٌ عَلَى مَا تَعْمَلُونَ
Оят: Айтинг: “Эй аҳли китоблар! Нима учун сизлар Аллоҳнинг оятларига куфр келтирасизлар? Ҳолбуки, Аллоҳ қилаётган [амал]ларингиз устидан гувоҳдир”.
3:99.
قُلْ يَا أَهْلَ الْكِتَابِ لِمَ تَصُدُّونَ عَن سَبِيلِ اللَّهِ مَنْ آمَنَ تَبْغُونَهَا عِوَجًا وَأَنتُمْ شُهَدَاءُ وَمَا اللَّهُ بِغَافِلٍ عَمَّا تَعْمَلُونَ
Оят: Айтинг: “Эй аҳли китоблар! Нима учун, гувоҳ бўлган ҳолингизда, Аллоҳнинг йўлидан — унда қинғирликни хоҳлаб туриб — ундан иймон келтирганларни тўсазилар? Аллоҳ қилаётган [амал]ларингиздан ғофил эмасдир”.
Тафсир: [Ўтган оятларда Аллоҳ Таъало, аҳли китобларнинг Муҳаммад ﷺни худди ўз ўғилларини танигандек, танишларига қарамасдан, уларга ислом динининг ҳақлигини тасдиқлайдиган ишончли далилларни келтириб ўтди. Ушбу оятларда эса, Аллоҳ Таъало, ўжарлик қилган аҳли китобларни, У Зотнинг оятларига иймон келтиришга унамаганликлари ва У Зотнинг йўлидан одамларни тўсганлари учун маломатламоқда. Бунинг боиси эса, аҳли китобларнинг саводсизлари, кўр-кўрона ўз роҳибларига бўйсуниб, эргашишларидир. Уларнинг содир қилган ёвуз ишлари ҳақида албатта Аллоҳга маълумдир, шунинг учун, уларнинг ҳар бирлари ўзлари лойиқ бўлган жазога батаҳқиқ дучор бўладилар.]
3.100.
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِن تُطِيعُوا فَرِيقًا مِّنَ الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتَابَ يَرُدُّوكُم بَعْدَ إِيمَانِكُمْ كَافِرِينَ
Оят: Эй иймон келтирганлар! Агар сизлар китоб берилган [яҳудий ва насоро]ларнинг бир гуруҳига итоат қилар бўлсангиз, улар сизни иймонингиздан кейин [иймон келтирганингиздан кейин, дилингизда шубҳалар уйғотиш йўли билан, ёки бир-бирингизга қарши қайраш йўли билан] кофирликка қайтарадилар.
https://t.me/tafsirassaadiy
قُلْ يَا أَهْلَ الْكِتَابِ لِمَ تَكْفُرُونَ بِآيَاتِ اللَّهِ وَاللَّهُ شَهِيدٌ عَلَى مَا تَعْمَلُونَ
Оят: Айтинг: “Эй аҳли китоблар! Нима учун сизлар Аллоҳнинг оятларига куфр келтирасизлар? Ҳолбуки, Аллоҳ қилаётган [амал]ларингиз устидан гувоҳдир”.
3:99.
قُلْ يَا أَهْلَ الْكِتَابِ لِمَ تَصُدُّونَ عَن سَبِيلِ اللَّهِ مَنْ آمَنَ تَبْغُونَهَا عِوَجًا وَأَنتُمْ شُهَدَاءُ وَمَا اللَّهُ بِغَافِلٍ عَمَّا تَعْمَلُونَ
Оят: Айтинг: “Эй аҳли китоблар! Нима учун, гувоҳ бўлган ҳолингизда, Аллоҳнинг йўлидан — унда қинғирликни хоҳлаб туриб — ундан иймон келтирганларни тўсазилар? Аллоҳ қилаётган [амал]ларингиздан ғофил эмасдир”.
Тафсир: [Ўтган оятларда Аллоҳ Таъало, аҳли китобларнинг Муҳаммад ﷺни худди ўз ўғилларини танигандек, танишларига қарамасдан, уларга ислом динининг ҳақлигини тасдиқлайдиган ишончли далилларни келтириб ўтди. Ушбу оятларда эса, Аллоҳ Таъало, ўжарлик қилган аҳли китобларни, У Зотнинг оятларига иймон келтиришга унамаганликлари ва У Зотнинг йўлидан одамларни тўсганлари учун маломатламоқда. Бунинг боиси эса, аҳли китобларнинг саводсизлари, кўр-кўрона ўз роҳибларига бўйсуниб, эргашишларидир. Уларнинг содир қилган ёвуз ишлари ҳақида албатта Аллоҳга маълумдир, шунинг учун, уларнинг ҳар бирлари ўзлари лойиқ бўлган жазога батаҳқиқ дучор бўладилар.]
3.100.
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِن تُطِيعُوا فَرِيقًا مِّنَ الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتَابَ يَرُدُّوكُم بَعْدَ إِيمَانِكُمْ كَافِرِينَ
Оят: Эй иймон келтирганлар! Агар сизлар китоб берилган [яҳудий ва насоро]ларнинг бир гуруҳига итоат қилар бўлсангиз, улар сизни иймонингиздан кейин [иймон келтирганингиздан кейин, дилингизда шубҳалар уйғотиш йўли билан, ёки бир-бирингизга қарши қайраш йўли билан] кофирликка қайтарадилар.
https://t.me/tafsirassaadiy
3:101.
وَكَيْفَ تَكْفُرُونَ وَأَنتُمْ تُتْلَى عَلَيْكُمْ آيَاتُ اللَّهِ وَفِيكُمْ رَسُولُهُ وَمَن يَعْتَصِم بِاللَّهِ فَقَدْ هُدِيَ إِلَى صِرَاطٍ مُّسْتَقِيمٍ
Оят: Бас, сизларга Аллоҳнинг оятлари тиловат қилиниб ва [Аллоҳнинг] пайғамбари орангизда мавжуд бўлиб турган бир пайтда, қандай қилиб куфр келтирасизлар? Кимки Аллоҳнинг тутқичидан маҳкам тутган бўлса [У Зотга буткул таваккул қилса, қуръон ва суннатни ўзига кўрсатма қилиб олса], бас, у тўғри йўлга ҳидоят қилинибди.
Тафсир: [Аҳли китобларнинг бузуқ эътиқодлари ва дунёқарашларини фош қилиб, уларнинг куфрлари ва ўжарликлари учун маломатлаганидан сўнг, Аллоҳ Таъало Ўзининг мўмин бандаларига аҳли китоблар билан алданиб қолмасликни буюрди, ахир уларнинг ораларида мусулмонларга зарар етказишга интиладиган ва уларни иймон келтирганларидан сўнг, куфрга қайтаришни истайдиганлари бордир. Эй мўминлар! Аллоҳ сизларни тақво билан икромлади; Ўз динининг оят-аломатлари, мўъжизаларини намоён қилди; динининг гўзаллиги ва афзалликларини баёнлаб берди; сизларга фойда келтирадиган амалларга далолат қилувчи пайғамбарини юборди ва Ўз тутқичидан маҳкам тутишингизга изн берди. Шундан кейин аҳли китоблар сизларни динингиздан қайтара олармидилар? Дарҳақиқат, агар инсоннинг дини, нурафшон ва мустаҳкам асос устига қурилган бўлса, у албатта инсонлар қалбларини ўзига жалб этиб, бандаларга буюк мартабаларни эгаллашга ва орзу-умидларини рўёбга чиқишига ёрдам беради. Сўнгра, Робб Таъало, агар инсон У Зотга таваккул қилиб, У Зотнинг ҳомийлигидан умидвор бўлса, батаҳқиқ, уни тўғри йўлдан олиб боришини хабар берди. Бу оятда, Аллоҳ Таъалонинг Ўзигагина таваккул қилиш ва суянишга тарғиб бордир, чунки айнан шу йўл билангина икки дунё ҳотиржамлигини топиб, тўғри йўлга чиқиш мумкин.]
https://t.me/tafsirassaadiy
وَكَيْفَ تَكْفُرُونَ وَأَنتُمْ تُتْلَى عَلَيْكُمْ آيَاتُ اللَّهِ وَفِيكُمْ رَسُولُهُ وَمَن يَعْتَصِم بِاللَّهِ فَقَدْ هُدِيَ إِلَى صِرَاطٍ مُّسْتَقِيمٍ
Оят: Бас, сизларга Аллоҳнинг оятлари тиловат қилиниб ва [Аллоҳнинг] пайғамбари орангизда мавжуд бўлиб турган бир пайтда, қандай қилиб куфр келтирасизлар? Кимки Аллоҳнинг тутқичидан маҳкам тутган бўлса [У Зотга буткул таваккул қилса, қуръон ва суннатни ўзига кўрсатма қилиб олса], бас, у тўғри йўлга ҳидоят қилинибди.
Тафсир: [Аҳли китобларнинг бузуқ эътиқодлари ва дунёқарашларини фош қилиб, уларнинг куфрлари ва ўжарликлари учун маломатлаганидан сўнг, Аллоҳ Таъало Ўзининг мўмин бандаларига аҳли китоблар билан алданиб қолмасликни буюрди, ахир уларнинг ораларида мусулмонларга зарар етказишга интиладиган ва уларни иймон келтирганларидан сўнг, куфрга қайтаришни истайдиганлари бордир. Эй мўминлар! Аллоҳ сизларни тақво билан икромлади; Ўз динининг оят-аломатлари, мўъжизаларини намоён қилди; динининг гўзаллиги ва афзалликларини баёнлаб берди; сизларга фойда келтирадиган амалларга далолат қилувчи пайғамбарини юборди ва Ўз тутқичидан маҳкам тутишингизга изн берди. Шундан кейин аҳли китоблар сизларни динингиздан қайтара олармидилар? Дарҳақиқат, агар инсоннинг дини, нурафшон ва мустаҳкам асос устига қурилган бўлса, у албатта инсонлар қалбларини ўзига жалб этиб, бандаларга буюк мартабаларни эгаллашга ва орзу-умидларини рўёбга чиқишига ёрдам беради. Сўнгра, Робб Таъало, агар инсон У Зотга таваккул қилиб, У Зотнинг ҳомийлигидан умидвор бўлса, батаҳқиқ, уни тўғри йўлдан олиб боришини хабар берди. Бу оятда, Аллоҳ Таъалонинг Ўзигагина таваккул қилиш ва суянишга тарғиб бордир, чунки айнан шу йўл билангина икки дунё ҳотиржамлигини топиб, тўғри йўлга чиқиш мумкин.]
https://t.me/tafsirassaadiy
3:102.
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ حَقَّ تُقَاتِهِ وَلَا تَمُوتُنَّ إِلَّا وَأَنتُم مُّسْلِمُونَ
Оят: Эй иймон келтирганлар! Аллоҳдан ҳақиқий тақво қилиш билан тақво қилинглар ва [фақат] мусулмон бўлган ҳолингларда вафот топинглар.
3:103.
وَاعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللَّهِ جَمِيعًا وَلَا تَفَرَّقُوا وَاذْكُرُوا نِعْمَتَ اللَّهِ عَلَيْكُمْ إِذْ كُنتُمْ أَعْدَاءً فَأَلَّفَ بَيْنَ قُلُوبِكُمْ فَأَصْبَحْتُم بِنِعْمَتِهِ إِخْوَانًا وَكُنتُمْ عَلَى شَفَا حُفْرَةٍ مِّنَ النَّارِ فَأَنقَذَكُم مِّنْهَا كَذَلِكَ يُبَيِّنُ اللَّهُ لَكُمْ آيَاتِهِ لَعَلَّكُمْ تَهْتَدُونَ
Оят: Аллоҳнинг арқонидан барчангиз [биргаликда] маҳкам тутинглар ва [фирқаларга, жамоат ва гуруҳларга] бўлиниб [ажралиб] кетмангиз. Ва Аллоҳнинг [сизларга ато этган неъматини] эсланг, ахир бир вақтлар [бир-бирингизга] душман эдингиз, бас, қалбларингизни бирлаштириб [улфат қилиб] қўйди, сўнгра У Зотнинг неъмати туфайли [диндаги] биродар бўлдингиз. Оловли жар ёқасида бўлганингизда, ундан сизни қутқарди. Шу тариқа Аллоҳ сизларга Ўз оятларини баёнлаб беради, ажабмаски ҳидоятлансангиз.
Тафсир: [Ушбу оятларда Аллоҳ Таъало Ўзининг мўмин бандаларини Роббиларининг буюк марҳаматларига шукрли ва миннатдор бўлишга, У Зотдан ҳақиқий қўрқув билан қўрқишга, пуҳталик билан У Зотнинг амрларига итоат қилишга, ҳамда ихлосли бўлган ҳолларида, У Зотнинг таъқиқларидан ҳатлаб ўтмасликка чақирмоқда. Бандаларига ҳақ бўлган динни маҳкам тутишга ва Ўз қуллари учун чўзиб қўйган арқонидан маҳкам ушлашга тарғиб қилди, зеро У Зотга олиб борувчи ягона шарафли йўл мана шудир. Бу арқон — Аллоҳнинг дини ва Унинг китобидир ва инсонларнинг барчалари айнан мана шу ҳақ динни устида бирлашишлари, фирқа ва жамоатларга бўлиниб кетмасликлари, ҳамда то ўла-ўлгунларича бу йўлдан юриб боришлари шартдир. Мусулмонларга Аллоҳ Таъало Ўз марҳамати ва неъматини кўрсатишидан аввал, улар қай аҳволда бўлганларини ёдларига солди. Ахир олдинлари [Ислом дини келмасидан илгари] улар тарқалиб кетган, бир-бирларига бутунлай душман бўлганлар, аммо Марҳаматли Аллоҳ Ўз дини воситаси билан уларни бирлашишларига ёрдам берди, қалбларини боғлаб қўйди ва диндош биродарлардан қилиб қўйди. Ҳақиқатдан, улар оловли чуқур ёқасида эдилар, бироқ Аллоҳ Таъало уларни улкан балодан сақлаб қолди ва саодат, ҳамда нажот йўлларига йўллади. Мана шундай қилиб Роббимиз одамларга Ўз оятларини тушунтириб беради, токи улар тўғри йўлдан юрсинлар, Роббиларига шукр қилсинлар ва У Зотнинг арқонидан маҳкам тутсинлар.]
https://t.me/tafsirassaadiy
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ حَقَّ تُقَاتِهِ وَلَا تَمُوتُنَّ إِلَّا وَأَنتُم مُّسْلِمُونَ
Оят: Эй иймон келтирганлар! Аллоҳдан ҳақиқий тақво қилиш билан тақво қилинглар ва [фақат] мусулмон бўлган ҳолингларда вафот топинглар.
3:103.
وَاعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللَّهِ جَمِيعًا وَلَا تَفَرَّقُوا وَاذْكُرُوا نِعْمَتَ اللَّهِ عَلَيْكُمْ إِذْ كُنتُمْ أَعْدَاءً فَأَلَّفَ بَيْنَ قُلُوبِكُمْ فَأَصْبَحْتُم بِنِعْمَتِهِ إِخْوَانًا وَكُنتُمْ عَلَى شَفَا حُفْرَةٍ مِّنَ النَّارِ فَأَنقَذَكُم مِّنْهَا كَذَلِكَ يُبَيِّنُ اللَّهُ لَكُمْ آيَاتِهِ لَعَلَّكُمْ تَهْتَدُونَ
Оят: Аллоҳнинг арқонидан барчангиз [биргаликда] маҳкам тутинглар ва [фирқаларга, жамоат ва гуруҳларга] бўлиниб [ажралиб] кетмангиз. Ва Аллоҳнинг [сизларга ато этган неъматини] эсланг, ахир бир вақтлар [бир-бирингизга] душман эдингиз, бас, қалбларингизни бирлаштириб [улфат қилиб] қўйди, сўнгра У Зотнинг неъмати туфайли [диндаги] биродар бўлдингиз. Оловли жар ёқасида бўлганингизда, ундан сизни қутқарди. Шу тариқа Аллоҳ сизларга Ўз оятларини баёнлаб беради, ажабмаски ҳидоятлансангиз.
Тафсир: [Ушбу оятларда Аллоҳ Таъало Ўзининг мўмин бандаларини Роббиларининг буюк марҳаматларига шукрли ва миннатдор бўлишга, У Зотдан ҳақиқий қўрқув билан қўрқишга, пуҳталик билан У Зотнинг амрларига итоат қилишга, ҳамда ихлосли бўлган ҳолларида, У Зотнинг таъқиқларидан ҳатлаб ўтмасликка чақирмоқда. Бандаларига ҳақ бўлган динни маҳкам тутишга ва Ўз қуллари учун чўзиб қўйган арқонидан маҳкам ушлашга тарғиб қилди, зеро У Зотга олиб борувчи ягона шарафли йўл мана шудир. Бу арқон — Аллоҳнинг дини ва Унинг китобидир ва инсонларнинг барчалари айнан мана шу ҳақ динни устида бирлашишлари, фирқа ва жамоатларга бўлиниб кетмасликлари, ҳамда то ўла-ўлгунларича бу йўлдан юриб боришлари шартдир. Мусулмонларга Аллоҳ Таъало Ўз марҳамати ва неъматини кўрсатишидан аввал, улар қай аҳволда бўлганларини ёдларига солди. Ахир олдинлари [Ислом дини келмасидан илгари] улар тарқалиб кетган, бир-бирларига бутунлай душман бўлганлар, аммо Марҳаматли Аллоҳ Ўз дини воситаси билан уларни бирлашишларига ёрдам берди, қалбларини боғлаб қўйди ва диндош биродарлардан қилиб қўйди. Ҳақиқатдан, улар оловли чуқур ёқасида эдилар, бироқ Аллоҳ Таъало уларни улкан балодан сақлаб қолди ва саодат, ҳамда нажот йўлларига йўллади. Мана шундай қилиб Роббимиз одамларга Ўз оятларини тушунтириб беради, токи улар тўғри йўлдан юрсинлар, Роббиларига шукр қилсинлар ва У Зотнинг арқонидан маҳкам тутсинлар.]
https://t.me/tafsirassaadiy
3:104.
وَلْتَكُن مِّنكُمْ أُمَّةٌ يَدْعُونَ إِلَى الْخَيْرِ وَيَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَيَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنكَرِ وَأُولَئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ
Оят: Сизлардан яхшиликка чақириб, маъруф [эзгу ишлар]ни буюрадиган ва мункар [амаллар]дан қайтарадиган бир уммат бўлсин. Ана ўшаларнинг ўзлари [дунё-ю, охиратда] ютуққа эришувчилардир.
Тафсир: [Аллоҳ Таъало мусулмонларга, ўз динларига энг комил тарзда риоя қилишларини буюрди. Диний мажбуриятларнинг адо этилишига ёрдам берувчи энг муҳим омиллардан бири — даъватчилар гуруҳини шаеллантиришдир, токи бошқа мусулмонлар зиммасидан бу вазифа соқит бўлсин. Динга чақирувчи кишилар, атрофидаги одамларни эзгуликка чақиришлари, иймон асосларини ўрганишга тарғиб қилишлари, ҳамда диннинг биринчи ва иккинчи даражали аҳкомларини уларга ўргатишлари шартдир. Улар, шариат ва ақл томонидан маъқул деб топилган амалларга одамларни чақириб, шариат ва ақл томонидан номақбул деб топилган қилмишлардан уларни тўҳтатишлари керак. Бундай кишилар албатта ютуққа эришадилар, ахир интилган орзуларига эришиб, энг мудҳиш ва қўрқинчли нарсалардан нажот топадилар. Бу даъватчилар қаторига: шаръий билимларни ўзлари ўрганиб, уни бошқаларга таълим берган, мавъиза ва ваъзлар ўқийдиган, жамиятни умумий ва хос равишда ҳаққа чақирадиган аҳли илмларни киритиш мумкин. Улар халқларни намозни адо этишга, закотни ўташга, ўз диний мажбуриятларни адо этиб, номақбул қилмишлардан ўзни тийишга чақирадилар. Халқларни, ёки алоҳида шахсларни эзгуликка чақираётган, фойдали насиҳатларни етказаётган ҳар бир мусулмон киши, бу каби даъватчиларнинг бири эканлигида ҳеч шубҳа йўқдир.]
https://t.me/tafsirassaadiy
وَلْتَكُن مِّنكُمْ أُمَّةٌ يَدْعُونَ إِلَى الْخَيْرِ وَيَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَيَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنكَرِ وَأُولَئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ
Оят: Сизлардан яхшиликка чақириб, маъруф [эзгу ишлар]ни буюрадиган ва мункар [амаллар]дан қайтарадиган бир уммат бўлсин. Ана ўшаларнинг ўзлари [дунё-ю, охиратда] ютуққа эришувчилардир.
Тафсир: [Аллоҳ Таъало мусулмонларга, ўз динларига энг комил тарзда риоя қилишларини буюрди. Диний мажбуриятларнинг адо этилишига ёрдам берувчи энг муҳим омиллардан бири — даъватчилар гуруҳини шаеллантиришдир, токи бошқа мусулмонлар зиммасидан бу вазифа соқит бўлсин. Динга чақирувчи кишилар, атрофидаги одамларни эзгуликка чақиришлари, иймон асосларини ўрганишга тарғиб қилишлари, ҳамда диннинг биринчи ва иккинчи даражали аҳкомларини уларга ўргатишлари шартдир. Улар, шариат ва ақл томонидан маъқул деб топилган амалларга одамларни чақириб, шариат ва ақл томонидан номақбул деб топилган қилмишлардан уларни тўҳтатишлари керак. Бундай кишилар албатта ютуққа эришадилар, ахир интилган орзуларига эришиб, энг мудҳиш ва қўрқинчли нарсалардан нажот топадилар. Бу даъватчилар қаторига: шаръий билимларни ўзлари ўрганиб, уни бошқаларга таълим берган, мавъиза ва ваъзлар ўқийдиган, жамиятни умумий ва хос равишда ҳаққа чақирадиган аҳли илмларни киритиш мумкин. Улар халқларни намозни адо этишга, закотни ўташга, ўз диний мажбуриятларни адо этиб, номақбул қилмишлардан ўзни тийишга чақирадилар. Халқларни, ёки алоҳида шахсларни эзгуликка чақираётган, фойдали насиҳатларни етказаётган ҳар бир мусулмон киши, бу каби даъватчиларнинг бири эканлигида ҳеч шубҳа йўқдир.]
https://t.me/tafsirassaadiy
3:105.
وَلَا تَكُونُوا كَالَّذِينَ تَفَرَّقُوا وَاخْتَلَفُوا مِن بَعْدِ مَا جَاءَهُمُ الْبَيِّنَاتُ وَأُولَئِكَ لَهُمْ عَذَابٌ عَظِيمٌ
Оят: Ва [эй иймон келтирганлар] уларга аниқ баёнотлар етганидан сўнг [динларида турли ҳил фирқаларга] бўлиниб, [ўзаро] ихтилофларга тушиб қолган [аҳли китоб]лар каби бўлманглар. Ана ўшалар — улар учун буюк азоблар [хозирлаб қўйилгандир].
Тафсир: [Аллоҳ Таъало мусулмон бандаларига, У Зотнинг динини таниб, аниқ оят-белгиларга гувоҳ бўлиб, сўнгра гуруҳ ва фирқаларга бўлиниб кетган кимсалар йўлидан эргашмасликни буюрди. Олган илмлари диннинг аҳкомларини кўрсатма қилиб олишни уларга вожиб қилган эди, аммо улар ихтилофга тушиб, кўплаган, турли ҳил фирқаларга ажралиб кетдилар. Бу ишларини, ҳақни танимаганликлари ва шу боис залолатга тушиб қолганлари учун қилмадилар, балки ҳақни билган ҳолларида шу ишларни содир қилдилар. Ёмон ниятлари ва бир-бирларига бўлган адоватлари, уларни шу оқибатга олиб келиб қўйди. Дарҳақиқат, бундай кимсалар учун улкан жазолар тайёрлаб қўйилгандир. Шунинг учун, кейинги оятларда, Аллоҳ Таъало бу буюк жазони қачон жорий бўлишини ва аламлантирувчи азоб кофирларнинг бошларига қачон келишини баёнлаб берди.]
https://t.me/tafsirassaadiy
وَلَا تَكُونُوا كَالَّذِينَ تَفَرَّقُوا وَاخْتَلَفُوا مِن بَعْدِ مَا جَاءَهُمُ الْبَيِّنَاتُ وَأُولَئِكَ لَهُمْ عَذَابٌ عَظِيمٌ
Оят: Ва [эй иймон келтирганлар] уларга аниқ баёнотлар етганидан сўнг [динларида турли ҳил фирқаларга] бўлиниб, [ўзаро] ихтилофларга тушиб қолган [аҳли китоб]лар каби бўлманглар. Ана ўшалар — улар учун буюк азоблар [хозирлаб қўйилгандир].
Тафсир: [Аллоҳ Таъало мусулмон бандаларига, У Зотнинг динини таниб, аниқ оят-белгиларга гувоҳ бўлиб, сўнгра гуруҳ ва фирқаларга бўлиниб кетган кимсалар йўлидан эргашмасликни буюрди. Олган илмлари диннинг аҳкомларини кўрсатма қилиб олишни уларга вожиб қилган эди, аммо улар ихтилофга тушиб, кўплаган, турли ҳил фирқаларга ажралиб кетдилар. Бу ишларини, ҳақни танимаганликлари ва шу боис залолатга тушиб қолганлари учун қилмадилар, балки ҳақни билган ҳолларида шу ишларни содир қилдилар. Ёмон ниятлари ва бир-бирларига бўлган адоватлари, уларни шу оқибатга олиб келиб қўйди. Дарҳақиқат, бундай кимсалар учун улкан жазолар тайёрлаб қўйилгандир. Шунинг учун, кейинги оятларда, Аллоҳ Таъало бу буюк жазони қачон жорий бўлишини ва аламлантирувчи азоб кофирларнинг бошларига қачон келишини баёнлаб берди.]
https://t.me/tafsirassaadiy
3:106.
يَوْمَ تَبْيَضُّ وُجُوهٌ وَتَسْوَدُّ وُجُوهٌ فَأَمَّا الَّذِينَ اسْوَدَّتْ وُجُوهُهُمْ أَكَفَرْتُم بَعْدَ إِيمَانِكُمْ فَذُوقُوا الْعَذَابَ بِمَا كُنتُمْ تَكْفُرُونَ
Оят: [Мўмин] юзлар оқарадиган ва [кофир] юзлар қораядиган [ўша] кун. Аммо юзлари қорайганларга: “Иймонингиздан кейин кофир бўлдингизми? Бас, куфр келтирганингиз учун, азобни тотиб кўринг”, дейилади.
3:107.
وَأَمَّا الَّذِينَ ابْيَضَّتْ وُجُوهُهُمْ فَفِي رَحْمَةِ اللَّهِ هُمْ فِيهَا خَالِدُونَ
Оят: Аммо юзлари оқарганлар Аллоҳнинг раҳматидадирлар, улар унда абадий қолажаклар.
Тафсир: [Қиёмат куни бахтлилар ва бадбахтлар орасида кўринадиган аниқ фарқ ҳақида Роббимиз бизларга хабар берди. Ўша кунда, иймон келтирган, пайғамбарларнинг ростгўйлигини тасдиқлаган, Аллоҳнинг қонун ва амрларни бажарган ва У Зотнинг таъқиқларидан четланган саодатли солиҳларнинг юзлари оппоқ, нурли бўлиб, Роббилари уларни жаннат боғларига киритади, турли ҳил неъматлари билан сийлайди ва улар у жойда абадий қоладилар.
Пайғамбарларни ёлғончига чиқарган, илоҳий амрларга осий бўлган, динларини бўлиб ташлаб, кўплаган оқим ва фирқаларни тузган бадбахт фожирларнинг юзлари эса, тун каби қорайиб кетади. Уларни маломатлаб: “Наҳотки, иймон келтирганингиздан сўнг, иймонингиздан воз кечдингиз? Наҳотки куфрга иймон устидан устунлик бердингиз? Бас, иймон келтиришдан юз ўгирганингиз учун, жазони тотиб кўринг”, дейилади.]
3:108.
تِلْكَ آيَاتُ اللَّهِ نَتْلُوهَا عَلَيْكَ بِالْحَقِّ وَمَا اللَّهُ يُرِيدُ ظُلْمًا لِّلْعَالَمِينَ
Оят: Бу Аллоҳнинг оятларидирки, Биз уларни сизга ҳақ билан тиловат қилмоқдамиз. Аллоҳ оламларга зулм [кўрсатиш]ни истамас.
3:109.
وَلِلَّهِ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الْأَرْضِ وَإِلَى اللَّهِ تُرْجَعُ الْأُمُورُ
Оят: Осмонлар ва ердаги [жамики] нарса Аллоҳникидир. Ва ишлар[нинг барчаси] Аллоҳга қайтарилур.
Тафсир: [Аллоҳ Таъало, росулуллоҳ ﷺга нозил қилинган оят ва мўъжизаларни шарафлади. Уларга биноан, инсон ҳақни ботилдан ажратади; тақводорларни эса, Аллоҳнинг душманларидан фарқлайди. Инсонларни баъзилари учун азоб ва баъзилари учун мукофотлар хозирланиб қўйганлигидан Аллоҳнинг китоби бизга дарак беради. Қуръон оятлари, Аллоҳнинг раҳмати, адолати ва ҳикматига мувофиқ бўлган жазо, ёки мукофот ҳақида бизга баёнлаб беради. Марҳаматли Аллоҳ ҳеч қачон Ўз бандаларини ҳафаликка солмайди, қилган солиҳ амалларини қадрини ерга урмайди, ўзгалар гуноҳлари учун уларни азобламайди, ҳамда бошқаларнинг қилмишлари учун инсонни жавобгарликка тортмайди. Ўзининг буйруқлари, диний аҳкомлари ҳақида зикр қилиб ўтганидан сўнг, Буюк Аллоҳ осмонлар ва ер устидаги чегарасиз бошқаруви, султонлиги ҳақида айтиб ўтди. Махлуқотларнинг барча ишлари У Зотга қайтарилиши ва У Зот солиҳларни яхши ишлари учун мукофотлаб, осийларни итоатсизликлари учун жазолашини таъкидлади.
Бандаларига, У Зотнинг Ўзи мутлақ Ҳукмдор эканини билдириш учун, Аллоҳ Таъало уч турдаги илоҳий қонун ҳақида сўз юритади. Робб Таъало — илоҳий тақдир, диний қонунлар ва адолатли қасос асосида ҳукм юритади. Ўз махлуқотларини дунё-ю, охиратдаги тақдирини У Зотнинг Ўзи ечади. Аммо махлуқотларга келсак, улар Роббиларининг қарорларига қарам бўлиб, ҳеч қандай султонликка эга эмасдирлар.]
https://t.me/tafsirassaadiy
يَوْمَ تَبْيَضُّ وُجُوهٌ وَتَسْوَدُّ وُجُوهٌ فَأَمَّا الَّذِينَ اسْوَدَّتْ وُجُوهُهُمْ أَكَفَرْتُم بَعْدَ إِيمَانِكُمْ فَذُوقُوا الْعَذَابَ بِمَا كُنتُمْ تَكْفُرُونَ
Оят: [Мўмин] юзлар оқарадиган ва [кофир] юзлар қораядиган [ўша] кун. Аммо юзлари қорайганларга: “Иймонингиздан кейин кофир бўлдингизми? Бас, куфр келтирганингиз учун, азобни тотиб кўринг”, дейилади.
3:107.
وَأَمَّا الَّذِينَ ابْيَضَّتْ وُجُوهُهُمْ فَفِي رَحْمَةِ اللَّهِ هُمْ فِيهَا خَالِدُونَ
Оят: Аммо юзлари оқарганлар Аллоҳнинг раҳматидадирлар, улар унда абадий қолажаклар.
Тафсир: [Қиёмат куни бахтлилар ва бадбахтлар орасида кўринадиган аниқ фарқ ҳақида Роббимиз бизларга хабар берди. Ўша кунда, иймон келтирган, пайғамбарларнинг ростгўйлигини тасдиқлаган, Аллоҳнинг қонун ва амрларни бажарган ва У Зотнинг таъқиқларидан четланган саодатли солиҳларнинг юзлари оппоқ, нурли бўлиб, Роббилари уларни жаннат боғларига киритади, турли ҳил неъматлари билан сийлайди ва улар у жойда абадий қоладилар.
Пайғамбарларни ёлғончига чиқарган, илоҳий амрларга осий бўлган, динларини бўлиб ташлаб, кўплаган оқим ва фирқаларни тузган бадбахт фожирларнинг юзлари эса, тун каби қорайиб кетади. Уларни маломатлаб: “Наҳотки, иймон келтирганингиздан сўнг, иймонингиздан воз кечдингиз? Наҳотки куфрга иймон устидан устунлик бердингиз? Бас, иймон келтиришдан юз ўгирганингиз учун, жазони тотиб кўринг”, дейилади.]
3:108.
تِلْكَ آيَاتُ اللَّهِ نَتْلُوهَا عَلَيْكَ بِالْحَقِّ وَمَا اللَّهُ يُرِيدُ ظُلْمًا لِّلْعَالَمِينَ
Оят: Бу Аллоҳнинг оятларидирки, Биз уларни сизга ҳақ билан тиловат қилмоқдамиз. Аллоҳ оламларга зулм [кўрсатиш]ни истамас.
3:109.
وَلِلَّهِ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الْأَرْضِ وَإِلَى اللَّهِ تُرْجَعُ الْأُمُورُ
Оят: Осмонлар ва ердаги [жамики] нарса Аллоҳникидир. Ва ишлар[нинг барчаси] Аллоҳга қайтарилур.
Тафсир: [Аллоҳ Таъало, росулуллоҳ ﷺга нозил қилинган оят ва мўъжизаларни шарафлади. Уларга биноан, инсон ҳақни ботилдан ажратади; тақводорларни эса, Аллоҳнинг душманларидан фарқлайди. Инсонларни баъзилари учун азоб ва баъзилари учун мукофотлар хозирланиб қўйганлигидан Аллоҳнинг китоби бизга дарак беради. Қуръон оятлари, Аллоҳнинг раҳмати, адолати ва ҳикматига мувофиқ бўлган жазо, ёки мукофот ҳақида бизга баёнлаб беради. Марҳаматли Аллоҳ ҳеч қачон Ўз бандаларини ҳафаликка солмайди, қилган солиҳ амалларини қадрини ерга урмайди, ўзгалар гуноҳлари учун уларни азобламайди, ҳамда бошқаларнинг қилмишлари учун инсонни жавобгарликка тортмайди. Ўзининг буйруқлари, диний аҳкомлари ҳақида зикр қилиб ўтганидан сўнг, Буюк Аллоҳ осмонлар ва ер устидаги чегарасиз бошқаруви, султонлиги ҳақида айтиб ўтди. Махлуқотларнинг барча ишлари У Зотга қайтарилиши ва У Зот солиҳларни яхши ишлари учун мукофотлаб, осийларни итоатсизликлари учун жазолашини таъкидлади.
Бандаларига, У Зотнинг Ўзи мутлақ Ҳукмдор эканини билдириш учун, Аллоҳ Таъало уч турдаги илоҳий қонун ҳақида сўз юритади. Робб Таъало — илоҳий тақдир, диний қонунлар ва адолатли қасос асосида ҳукм юритади. Ўз махлуқотларини дунё-ю, охиратдаги тақдирини У Зотнинг Ўзи ечади. Аммо махлуқотларга келсак, улар Роббиларининг қарорларига қарам бўлиб, ҳеч қандай султонликка эга эмасдирлар.]
https://t.me/tafsirassaadiy
3:110.
كُنتُمْ خَيْرَ أُمَّةٍ أُخْرِجَتْ لِلنَّاسِ تَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَتَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنكَرِ وَتُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَلَوْ آمَنَ أَهْلُ الْكِتَابِ لَكَانَ خَيْرًا لَّهُم مِّنْهُمُ الْمُؤْمِنُونَ وَأَكْثَرُهُمُ الْفَاسِقُونَ
Оят: Сиз [эй мусулмонлар] маъруф [эзгулик]ни амр қилган, мункарни ман қилган ва Аллоҳга иймон келтирган ҳолингизда, одамлар[ни ҳидоятга бошлаш] учун чиқарилган энг хайрли умматдирсиз. Агар аҳли китоблар [Қуръон Аллоҳнинг Муҳаммад ﷺга нозил қилган ҳақ китоби эканига] иймон келтирганларида, ўзлари учун яхшилик бўларди. Уларнинг ораларида [Абдуллоҳ ибн Саломга, Саълаба ибн Саид ва унинг укаси каби] мўминлари бор [аммо], аксарлари фосиқдирлар.
3:111.
لَن يَضُرُّوكُمْ إِلَّا أَذًى وَإِن يُقَاتِلُوكُمْ يُوَلُّوكُمُ الْأَدْبَارَ ثُمَّ لَا يُنصَرُونَ
Оят: Улар [аҳли китобларнинг фосиқлари] сизларга озор-азият етказишдан ўзга зарар келтира олмаслар. Борди-ю, сизларга қарши жанг қилсалар, ортларига қараб қочадилар, сўнгра уларга [сизларга қарши ҳеч қандай] ёрдам берилмас.
Тафсир: [Аллоҳ Таъало мусулмон умматини, бошқа барча умматлар ичида ўзининг гўзал сифатлари ва ўзига хос хислатлари туфайли афзалликларга эга эканини таъкидлаб ўтди. Дарҳақиқат, мусулмонлар бутун одамзод ичидан — энг холис, энг яхшилик хоҳлайдиган одамлардир. Улар эзгу ишларни севадилар, эзгулик ишларига атрофдаги кишиларни чақирадилар, одамларга ҳақни ўргатадилар, маъруф ишларга буюрадилар ва мункар ишлардан қайтарадилар. Улар одамларга нафақат комилликка эришишда ёрдам берадилар, балки ўзлари ҳам Аллоҳга иймон келтирган ва дин аҳкомларини бажарган ҳолларида, имкон қадар уларга фойда-ю, манфаатлар етказишга ҳаракат қиладилар. Эй мусулмон уммати! Агар аҳли китоблар, сизлар иймон келтирган нарсага мўмин бўлганларида эди, тўғри йўлдан юрган ва ўзларига яхшилик қилган бўлардилар. Аммо уларнинг фақат озчилиги иймонга келади, чунки аксарлари фосиқдирлар. Улар Аллоҳ ва росулига бўйсунишни хоҳламайдилар, мўминларга қарши уруш очадилар ва қайси йўллар билан бўлса ҳам, уларга озор етказишга уринадилар. Лекин улар мўминларга зарар етказишга қодир эмаслар, магарам, ўзларининг номақбул, аҳмоқона гаплари билангина мўминлар дилини оғритадилар. Қачонки, мўминлар билан жанг қилиш учун йиғилсалар, албатта орқаларини ўгириб қочадилар ва қўллаб-қувватловсиз қолдириладилар. Дарҳақиқат, ушбу башорат ҳақ бўлди, зеро ҳар қачон аҳли китоблар мусулмонлар билан жанг қилишга уринганларида, ортларига ўгирилиб қочиб кетар, Аллоҳ эса, мўминларга улар устидан ғалаба қозонишда Ўз ёрдамини кўрсатар эди.]
https://t.me/tafsirassaadiy
كُنتُمْ خَيْرَ أُمَّةٍ أُخْرِجَتْ لِلنَّاسِ تَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَتَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنكَرِ وَتُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَلَوْ آمَنَ أَهْلُ الْكِتَابِ لَكَانَ خَيْرًا لَّهُم مِّنْهُمُ الْمُؤْمِنُونَ وَأَكْثَرُهُمُ الْفَاسِقُونَ
Оят: Сиз [эй мусулмонлар] маъруф [эзгулик]ни амр қилган, мункарни ман қилган ва Аллоҳга иймон келтирган ҳолингизда, одамлар[ни ҳидоятга бошлаш] учун чиқарилган энг хайрли умматдирсиз. Агар аҳли китоблар [Қуръон Аллоҳнинг Муҳаммад ﷺга нозил қилган ҳақ китоби эканига] иймон келтирганларида, ўзлари учун яхшилик бўларди. Уларнинг ораларида [Абдуллоҳ ибн Саломга, Саълаба ибн Саид ва унинг укаси каби] мўминлари бор [аммо], аксарлари фосиқдирлар.
3:111.
لَن يَضُرُّوكُمْ إِلَّا أَذًى وَإِن يُقَاتِلُوكُمْ يُوَلُّوكُمُ الْأَدْبَارَ ثُمَّ لَا يُنصَرُونَ
Оят: Улар [аҳли китобларнинг фосиқлари] сизларга озор-азият етказишдан ўзга зарар келтира олмаслар. Борди-ю, сизларга қарши жанг қилсалар, ортларига қараб қочадилар, сўнгра уларга [сизларга қарши ҳеч қандай] ёрдам берилмас.
Тафсир: [Аллоҳ Таъало мусулмон умматини, бошқа барча умматлар ичида ўзининг гўзал сифатлари ва ўзига хос хислатлари туфайли афзалликларга эга эканини таъкидлаб ўтди. Дарҳақиқат, мусулмонлар бутун одамзод ичидан — энг холис, энг яхшилик хоҳлайдиган одамлардир. Улар эзгу ишларни севадилар, эзгулик ишларига атрофдаги кишиларни чақирадилар, одамларга ҳақни ўргатадилар, маъруф ишларга буюрадилар ва мункар ишлардан қайтарадилар. Улар одамларга нафақат комилликка эришишда ёрдам берадилар, балки ўзлари ҳам Аллоҳга иймон келтирган ва дин аҳкомларини бажарган ҳолларида, имкон қадар уларга фойда-ю, манфаатлар етказишга ҳаракат қиладилар. Эй мусулмон уммати! Агар аҳли китоблар, сизлар иймон келтирган нарсага мўмин бўлганларида эди, тўғри йўлдан юрган ва ўзларига яхшилик қилган бўлардилар. Аммо уларнинг фақат озчилиги иймонга келади, чунки аксарлари фосиқдирлар. Улар Аллоҳ ва росулига бўйсунишни хоҳламайдилар, мўминларга қарши уруш очадилар ва қайси йўллар билан бўлса ҳам, уларга озор етказишга уринадилар. Лекин улар мўминларга зарар етказишга қодир эмаслар, магарам, ўзларининг номақбул, аҳмоқона гаплари билангина мўминлар дилини оғритадилар. Қачонки, мўминлар билан жанг қилиш учун йиғилсалар, албатта орқаларини ўгириб қочадилар ва қўллаб-қувватловсиз қолдириладилар. Дарҳақиқат, ушбу башорат ҳақ бўлди, зеро ҳар қачон аҳли китоблар мусулмонлар билан жанг қилишга уринганларида, ортларига ўгирилиб қочиб кетар, Аллоҳ эса, мўминларга улар устидан ғалаба қозонишда Ўз ёрдамини кўрсатар эди.]
https://t.me/tafsirassaadiy
3:112.
ضُرِبَتْ عَلَيْهِمُ الذِّلَّةُ أَيْنَ مَا ثُقِفُوا إِلَّا بِحَبْلٍ مِّنَ اللَّهِ وَحَبْلٍ مِّنَ النَّاسِ وَبَاءُوا بِغَضَبٍ مِّنَ اللَّهِ وَضُرِبَتْ عَلَيْهِمُ الْمَسْكَنَةُ ذَلِكَ بِأَنَّهُمْ كَانُوا يَكْفُرُونَ بِآيَاتِ اللَّهِ وَيَقْتُلُونَ الْأَنبِيَاءَ بِغَيْرِ حَقٍّ ذَلِكَ بِمَا عَصَوا وَّكَانُوا يَعْتَدُونَ
Оят: Улар қаерда бўлмасинлар, улар [бошлари]га хорлик келди, магарам Аллоҳнинг арқони ва одамлар арқони[дан тутсаларгина, хор бўлмас эдилар]. Улар Аллоҳнинг ғазаби остида бўлиб, уларга мискинлик [фақирлик] етди. Бунга сабаб: Аллоҳнинг оятларига кофир бўлишлари ва набийларни ноҳақдан қатл қилишлари бўлди. Бунга сабаб: осийлик қилиб, ҳаддан ошганлари бўлди.
Тафсир: [Яҳудийлар ўта хор ва ерга урилган халқ эканлиги ҳақида Аллоҳ Таъало хабар берди. Улар қаерда бўлмасинлар, ҳадик, хавф ва қўрқув остидадирлар, ҳамда ўз омонликларини сақлаб қолиш учун, ҳамиша тинчлик сулҳини тузиб яшашга муҳтожлар. Бунинг учун эса, Ислом динининг аҳкомлари олдида тан бериб, мусулмонларга жизя тўлаб яшашлари керак. Баъзида улар бошқа қавм ва халқлар ҳомийлигидан фойдаланадилар ва бунга тарихда бўлиб ўтган кўпгина воқеа ва мисоллар гувоҳлик қилади. Ҳаттоки, сўнгги йилларда яҳудийлар Фаластин ерларини ноҳақдан эгаллаб олишларига, кучли мамлакатларнинг қўллаб-қувватлови ва улар учун тузиб берган шароитлари сабаб бўлди.
Аллоҳ Таъало яҳудийларга ғазабланди, уларни хорлик ва камбағалликка дучор қилди, чунки улар Аллоҳнинг оятларини инкор қилар ва адолатсизлик билан Аллоҳнинг пайғамбарларини ўлдирар эдилар. Бу уларнинг жоҳилликлари ва билимсизликларининг натижаси, адолатсизликлари ва ўжарликларининг оқибатидир. Яҳудийлар ўз Роббиларига осий бўлдилар, кўплаган жиноятларни содир қилдилар, ҳамда бу ишлари билан энг мудҳиш ва шиддатли жазога мустаҳиқ бўлдилар. Аллоҳ Таъало уларга зулм, ёки адолатсизлик кўрсатмади ва қилмаган гуноҳлари учун жазолагани йўқ. Фақатгина Аллоҳнинг пайғамбарларига нисбатан кўрсатган золимликлари, адолатсизликлари, бузғунчиликлари, нафрати ва куфри учун, қолаверса, бошқа разил қилмишлари учун, Аллоҳ Таъало улардан интиқом олди ва жазолади.]
✈️ https://t.me/tafsirassaadiy
ضُرِبَتْ عَلَيْهِمُ الذِّلَّةُ أَيْنَ مَا ثُقِفُوا إِلَّا بِحَبْلٍ مِّنَ اللَّهِ وَحَبْلٍ مِّنَ النَّاسِ وَبَاءُوا بِغَضَبٍ مِّنَ اللَّهِ وَضُرِبَتْ عَلَيْهِمُ الْمَسْكَنَةُ ذَلِكَ بِأَنَّهُمْ كَانُوا يَكْفُرُونَ بِآيَاتِ اللَّهِ وَيَقْتُلُونَ الْأَنبِيَاءَ بِغَيْرِ حَقٍّ ذَلِكَ بِمَا عَصَوا وَّكَانُوا يَعْتَدُونَ
Оят: Улар қаерда бўлмасинлар, улар [бошлари]га хорлик келди, магарам Аллоҳнинг арқони ва одамлар арқони[дан тутсаларгина, хор бўлмас эдилар]. Улар Аллоҳнинг ғазаби остида бўлиб, уларга мискинлик [фақирлик] етди. Бунга сабаб: Аллоҳнинг оятларига кофир бўлишлари ва набийларни ноҳақдан қатл қилишлари бўлди. Бунга сабаб: осийлик қилиб, ҳаддан ошганлари бўлди.
Тафсир: [Яҳудийлар ўта хор ва ерга урилган халқ эканлиги ҳақида Аллоҳ Таъало хабар берди. Улар қаерда бўлмасинлар, ҳадик, хавф ва қўрқув остидадирлар, ҳамда ўз омонликларини сақлаб қолиш учун, ҳамиша тинчлик сулҳини тузиб яшашга муҳтожлар. Бунинг учун эса, Ислом динининг аҳкомлари олдида тан бериб, мусулмонларга жизя тўлаб яшашлари керак. Баъзида улар бошқа қавм ва халқлар ҳомийлигидан фойдаланадилар ва бунга тарихда бўлиб ўтган кўпгина воқеа ва мисоллар гувоҳлик қилади. Ҳаттоки, сўнгги йилларда яҳудийлар Фаластин ерларини ноҳақдан эгаллаб олишларига, кучли мамлакатларнинг қўллаб-қувватлови ва улар учун тузиб берган шароитлари сабаб бўлди.
Аллоҳ Таъало яҳудийларга ғазабланди, уларни хорлик ва камбағалликка дучор қилди, чунки улар Аллоҳнинг оятларини инкор қилар ва адолатсизлик билан Аллоҳнинг пайғамбарларини ўлдирар эдилар. Бу уларнинг жоҳилликлари ва билимсизликларининг натижаси, адолатсизликлари ва ўжарликларининг оқибатидир. Яҳудийлар ўз Роббиларига осий бўлдилар, кўплаган жиноятларни содир қилдилар, ҳамда бу ишлари билан энг мудҳиш ва шиддатли жазога мустаҳиқ бўлдилар. Аллоҳ Таъало уларга зулм, ёки адолатсизлик кўрсатмади ва қилмаган гуноҳлари учун жазолагани йўқ. Фақатгина Аллоҳнинг пайғамбарларига нисбатан кўрсатган золимликлари, адолатсизликлари, бузғунчиликлари, нафрати ва куфри учун, қолаверса, бошқа разил қилмишлари учун, Аллоҳ Таъало улардан интиқом олди ва жазолади.]
Please open Telegram to view this post
VIEW IN TELEGRAM
3:113.
لَيْسُوا سَوَاءً مِّنْ أَهْلِ الْكِتَابِ أُمَّةٌ قَائِمَةٌ يَتْلُونَ آيَاتِ اللَّهِ آنَاءَ اللَّيْلِ وَهُمْ يَسْجُدُونَ
Оят: Уларнинг [барчалари] баробар эмаслар. Аҳли китоблар ичида [эзгуликда] қойим бўлган уммат борки, улар Аллоҳнинг оятларини тунги соатларда, сажда қилган ҳолларида, тиловат қиладилар.
3:114.
يُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ وَيَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَيَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنكَرِ وَيُسَارِعُونَ فِي الْخَيْرَاتِ وَأُولَئِكَ مِنَ الصَّالِحِينَ
Оят: [Улар] Аллоҳга ва охират кунига иймон келтирадилар, эзгуликни буюрадилар, мункардан қайтарадилар, ҳамда яхшилик ишларига шошиладилар. Ўшалар солиҳлардандир.
3:115.
وَمَا يَفْعَلُوا مِنْ خَيْرٍ فَلَن يُكْفَرُوهُ وَاللَّهُ عَلِيمٌ بِالْمُتَّقِينَ
Оят: [Мўминлар] яхши амаллардан нимани адо этсалар, уни асло рад этилмас [ёки инкор қилинмас], ахир Аллоҳ тақво қилувчиларни билгувчидир
Тафсир: [Аҳли китобларнинг адашган тоифалари ҳақида хабар берганидан кейин, Аллоҳ Таъало уларнинг ичида тўғри йўлдан юрувчи солиҳ кишиларнинг сифатларини зикр қилиб ўтди. Дарҳақиқат, уларнинг орасида диннинг биринчи ва иккинчи даражали аҳкомларини адо этувчилари бордир. Улар Аллоҳга ва охират кунига иймон келтирадилар, одамларни яхшиликка чақириб, ёмонликдан қайтарадилар. Аллоҳ Таъало деди: «Мусонинг қавми орасида шундай кишилар борки, улар ҳаққа чақирадилар ва адолатни қойим қиладилар» (7:159). Шуниси эътиборлики, улар бу солиҳ ишларни шунчаки бажармайдилар, балки уларни адо этишда бир-бирларидан ўзиб кетишга ҳаракат қиладилар, демак уларни салоҳият, ажрга интилиш ва амалларни ихлос билан бажарадиган кишилар сифатида таърифлаш мумкин. Бундай тоифа кишилардан Аллоҳ Таъало катта ва кичик солиҳ амалларни қабул қилади, чунки бу амаллар, уларнинг Аллоҳга бўлган иймони ва ихлоси оқибатидир. Аллоҳ Таъало уларнинг амалларини инкор қилмайди, рад этмайди ва уларни зоега чиқармайди. Албатта, У Зотнинг Ўзи ким тақводор эканини, ким амали солиҳ қилиб, гуноҳлардан четланаётганини, ҳамда Роббисининг ризолигини истаб, У Зотнинг ажрларидан умидвор бўлаётганини жуда яхши билгувчидир.]
✈️ https://t.me/tafsirassaadiy
لَيْسُوا سَوَاءً مِّنْ أَهْلِ الْكِتَابِ أُمَّةٌ قَائِمَةٌ يَتْلُونَ آيَاتِ اللَّهِ آنَاءَ اللَّيْلِ وَهُمْ يَسْجُدُونَ
Оят: Уларнинг [барчалари] баробар эмаслар. Аҳли китоблар ичида [эзгуликда] қойим бўлган уммат борки, улар Аллоҳнинг оятларини тунги соатларда, сажда қилган ҳолларида, тиловат қиладилар.
3:114.
يُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ وَيَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَيَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنكَرِ وَيُسَارِعُونَ فِي الْخَيْرَاتِ وَأُولَئِكَ مِنَ الصَّالِحِينَ
Оят: [Улар] Аллоҳга ва охират кунига иймон келтирадилар, эзгуликни буюрадилар, мункардан қайтарадилар, ҳамда яхшилик ишларига шошиладилар. Ўшалар солиҳлардандир.
3:115.
وَمَا يَفْعَلُوا مِنْ خَيْرٍ فَلَن يُكْفَرُوهُ وَاللَّهُ عَلِيمٌ بِالْمُتَّقِينَ
Оят: [Мўминлар] яхши амаллардан нимани адо этсалар, уни асло рад этилмас [ёки инкор қилинмас], ахир Аллоҳ тақво қилувчиларни билгувчидир
Тафсир: [Аҳли китобларнинг адашган тоифалари ҳақида хабар берганидан кейин, Аллоҳ Таъало уларнинг ичида тўғри йўлдан юрувчи солиҳ кишиларнинг сифатларини зикр қилиб ўтди. Дарҳақиқат, уларнинг орасида диннинг биринчи ва иккинчи даражали аҳкомларини адо этувчилари бордир. Улар Аллоҳга ва охират кунига иймон келтирадилар, одамларни яхшиликка чақириб, ёмонликдан қайтарадилар. Аллоҳ Таъало деди: «Мусонинг қавми орасида шундай кишилар борки, улар ҳаққа чақирадилар ва адолатни қойим қиладилар» (7:159). Шуниси эътиборлики, улар бу солиҳ ишларни шунчаки бажармайдилар, балки уларни адо этишда бир-бирларидан ўзиб кетишга ҳаракат қиладилар, демак уларни салоҳият, ажрга интилиш ва амалларни ихлос билан бажарадиган кишилар сифатида таърифлаш мумкин. Бундай тоифа кишилардан Аллоҳ Таъало катта ва кичик солиҳ амалларни қабул қилади, чунки бу амаллар, уларнинг Аллоҳга бўлган иймони ва ихлоси оқибатидир. Аллоҳ Таъало уларнинг амалларини инкор қилмайди, рад этмайди ва уларни зоега чиқармайди. Албатта, У Зотнинг Ўзи ким тақводор эканини, ким амали солиҳ қилиб, гуноҳлардан четланаётганини, ҳамда Роббисининг ризолигини истаб, У Зотнинг ажрларидан умидвор бўлаётганини жуда яхши билгувчидир.]
Please open Telegram to view this post
VIEW IN TELEGRAM
3:116.
إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا لَن تُغْنِيَ عَنْهُمْ أَمْوَالُهُمْ وَلَا أَوْلَادُهُم مِّنَ اللَّهِ شَيْئًا وَأُولَئِكَ أَصْحَابُ النَّارِ هُمْ فِيهَا خَالِدُونَ
Оят: Албатта, кофир бўлган кимсаларга, на мол-мулклари ва на авлодлари Аллоҳдан [Унинг азобидан қутулишга] бирон нарса [билан] ёрдам бера олмас. Ана ўшалар олов [дўзаҳ] соҳибларидир, улар унда абадий қолажаклар.
3:117.
مَثَلُ مَا يُنفِقُونَ فِي هَذِهِ الْحَيَاةِ الدُّنْيَا كَمَثَلِ رِيحٍ فِيهَا صِرٌّ أَصَابَتْ حَرْثَ قَوْمٍ ظَلَمُوا أَنفُسَهُمْ فَأَهْلَكَتْهُ وَمَا ظَلَمَهُمُ اللَّهُ وَلَكِنْ أَنفُسَهُمْ يَظْلِمُونَ
Оят: Уларнинг ушбу ҳаёти-дунёда қилган инфоқ [садақалари]ни мисоли, худди ўз нафсига зулм қилган қавмнинг экинзорини уриб, сўнгра ҳалок қилган совуқ [ёки улийдиган, ёки оловли] шамолга ўхшайди. Аллоҳ уларга зулм қилмади, лекин ўз нафсларига зулм қилдилар.
Тафсир: [Куфр келтирган, Роббиларини оятларини инкор қиладиган, пайғамбарларни ёлғончига чиқарадиган кофир кимсаларни Аллоҳнинг азобидан ҳеч ким ва ҳеч нарса қутқара олмаслиги ҳақида Робб Таъало ушбу оятда баёнлаб берди. Дарҳақиқат, уларга бирон кимса ёрдам бера олмайди, Аллоҳнинг олдида уларни шафоат қилолмайди. Ҳаттоки, қийин пайтларида таянган бойликлари-ю, болалари уларга ҳеч қандай енгиллик келтиришга қодир бўлмаслар; ҳаёти-дунёларида ботилни, ёлғонни ҳимоя қилиш мақсадида қилган садақа-ю, инфоқлари эса, буткул ҳабата бўлиб, бекорга чиқади. Улар худди қаттиқ музлатгич шамол, ёки оловли тўфон билан уриб, ҳалок қилинган экинзорга ўхшайдилар. Бунинг сабаби эса, уларнинг адолатсизлиги ва бузғунчиликларидир. Аллоҳ Таъало уларга зулм қилгувчи эмас, ҳамда қилмаган гуноҳлари учун азоблагувчи эмасдир. Билъакс, улар ўз жонларига зулм қилдилар. Шунга ўхшаш яна бир оятда эса: «Дарҳақиқат, кофир бўлган кимсалар ўз мулкларини Аллоҳнинг йўлидан бошқаларни қайтариш учун сарфлайдилар. Улар уни сарфлайдилар, сўнгра надомат чекадилар, кейин эса, ҳалок қилинадилар» (8:36).]
🔵 https://t.me/tafsirassaadiy
إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا لَن تُغْنِيَ عَنْهُمْ أَمْوَالُهُمْ وَلَا أَوْلَادُهُم مِّنَ اللَّهِ شَيْئًا وَأُولَئِكَ أَصْحَابُ النَّارِ هُمْ فِيهَا خَالِدُونَ
Оят: Албатта, кофир бўлган кимсаларга, на мол-мулклари ва на авлодлари Аллоҳдан [Унинг азобидан қутулишга] бирон нарса [билан] ёрдам бера олмас. Ана ўшалар олов [дўзаҳ] соҳибларидир, улар унда абадий қолажаклар.
3:117.
مَثَلُ مَا يُنفِقُونَ فِي هَذِهِ الْحَيَاةِ الدُّنْيَا كَمَثَلِ رِيحٍ فِيهَا صِرٌّ أَصَابَتْ حَرْثَ قَوْمٍ ظَلَمُوا أَنفُسَهُمْ فَأَهْلَكَتْهُ وَمَا ظَلَمَهُمُ اللَّهُ وَلَكِنْ أَنفُسَهُمْ يَظْلِمُونَ
Оят: Уларнинг ушбу ҳаёти-дунёда қилган инфоқ [садақалари]ни мисоли, худди ўз нафсига зулм қилган қавмнинг экинзорини уриб, сўнгра ҳалок қилган совуқ [ёки улийдиган, ёки оловли] шамолга ўхшайди. Аллоҳ уларга зулм қилмади, лекин ўз нафсларига зулм қилдилар.
Тафсир: [Куфр келтирган, Роббиларини оятларини инкор қиладиган, пайғамбарларни ёлғончига чиқарадиган кофир кимсаларни Аллоҳнинг азобидан ҳеч ким ва ҳеч нарса қутқара олмаслиги ҳақида Робб Таъало ушбу оятда баёнлаб берди. Дарҳақиқат, уларга бирон кимса ёрдам бера олмайди, Аллоҳнинг олдида уларни шафоат қилолмайди. Ҳаттоки, қийин пайтларида таянган бойликлари-ю, болалари уларга ҳеч қандай енгиллик келтиришга қодир бўлмаслар; ҳаёти-дунёларида ботилни, ёлғонни ҳимоя қилиш мақсадида қилган садақа-ю, инфоқлари эса, буткул ҳабата бўлиб, бекорга чиқади. Улар худди қаттиқ музлатгич шамол, ёки оловли тўфон билан уриб, ҳалок қилинган экинзорга ўхшайдилар. Бунинг сабаби эса, уларнинг адолатсизлиги ва бузғунчиликларидир. Аллоҳ Таъало уларга зулм қилгувчи эмас, ҳамда қилмаган гуноҳлари учун азоблагувчи эмасдир. Билъакс, улар ўз жонларига зулм қилдилар. Шунга ўхшаш яна бир оятда эса: «Дарҳақиқат, кофир бўлган кимсалар ўз мулкларини Аллоҳнинг йўлидан бошқаларни қайтариш учун сарфлайдилар. Улар уни сарфлайдилар, сўнгра надомат чекадилар, кейин эса, ҳалок қилинадилар» (8:36).]
Please open Telegram to view this post
VIEW IN TELEGRAM
3:118.
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تَتَّخِذُوا بِطَانَةً مِّن دُونِكُمْ لَا يَأْلُونَكُمْ خَبَالًا وَدُّوا مَا عَنِتُّمْ قَدْ بَدَتِ الْبَغْضَاءُ مِنْ أَفْوَاهِهِمْ وَمَا تُخْفِي صُدُورُهُمْ أَكْبَرُ قَدْ بَيَّنَّا لَكُمُ الْآيَاتِ إِن كُنتُمْ تَعْقِلُونَ
Оят: Эй иймон келтирган [киши]лар! Ўзингиз [сафингиз]дан бўлмаган [кимса]ларни яқин сирдош [дўст, тарафдор, ёрдамчи] қилиб олманг. Улар [кофирлар] сизларга зарар етказиш учун бирон фурсатни қўлдан бой бермаслар ва машаққат тортишингизни жуда хоҳларлар. Душманликлари оғзиларида [айтган сўзлари]дан билиниб қолди, қалбида пинҳон тутган [нафрати ва адовати] янада каттароқдир. Агар ақл юритувчилардан бўлсангиз, сизларга оят-аломатларимизни баёнлаб бердик.
3:119.
هَا أَنتُمْ أُولَاءِ تُحِبُّونَهُمْ وَلَا يُحِبُّونَكُمْ وَتُؤْمِنُونَ بِالْكِتَابِ كُلِّهِ وَإِذَا لَقُوكُمْ قَالُوا آمَنَّا وَإِذَا خَلَوْا عَضُّوا عَلَيْكُمُ الْأَنَامِلَ مِنَ الْغَيْظِ قُلْ مُوتُوا بِغَيْظِكُمْ إِنَّ اللَّهَ عَلِيمٌ بِذَاتِ الصُّدُورِ
Оят: Мана сизлар [эй мўминлар] уларни севасизлар, улар эса, сизни севмайдилар. Ва сизлар [Аллоҳ нозил қилган] китоб[лар]га тўлалигича иймон келтирасизлар, улар эса, сизларга рўбарў келганларида “Иймон келтирдик”, дерлар, аммо ёлғиз қолганларида [мўминларни бирдамлигини кўриб] сизларга туйган ғазабларидан [нафратларидан] бармоқлари [учлари]ни тишларлар. Сиз [эй Муҳаммад ﷺ] айтинг уларга: “Ғазабингиз билан ўлиб кетинглар!”. Албатта, Аллоҳ диллардаги нарсани билгувчидир.
Тафсир: [Аллоҳ Таъало Ўзининг [мўмин] бандаларини кофирлар билан дўстлашишни, ҳамда мусулмонларга уларни ўз сирларни айтадиган, ёки мўминларни сир-асрорларини уларга айтадиган яқин дўст ва биродар қилиб олишни таъқиқлади. Шу билан биргаликда нима учун улар кофирлар билан дўстлашишдан қайтарилганлик сабабини ҳам баёнлаб берди. Эй мўминлар! Кофирлар сизларга зиён ва зарар етказишдаги бирон фурсатни ўтказмайдилар. Уларнинг оғзиларидан беҳосдан чиқиб кетган гаплари ва сўзлари, уларнинг сизга нисбатан бўлган нафратидан дарак беради. Юракларида туйган ғазаблари ва ёмон кўришлари эса, сўзлари ва амаллариданда шиддатлироқдир. Аллоҳ Таъало сизларга ишларнинг ҳақиқатини очиб берди ва агар ақлли бўлсангиз, фикр юритсангиз, ҳамма нарса сизга аниқ бўлиб қолиши керак.
Келинг энди масалага бошқа тарафдан қараймиз.
Агар кофирларнинг диний масалаларда ҳақдан қаттиқ оғиб кетганлари ва қилган яхшиликларингиз учун миннатдорчилик билдиришни истамаётганлари сизга маълум бўлганидан кейин, нима учун сизлар — эй мўминлар — кофирларни севиб, уларни ўзингизга яқин дўст, ёр қилиб олишингиз керак?
Сизлар Аллоҳнинг пайғамбарлари йўлини маҳкам тутасиз, Аллоҳ юборган барча пайғамбарларга, Аллоҳ томонидан нозил қилинган ҳар бир китобга иймон келтирасиз, ҳолбуки улар китобнинг энг шарафлиси [қуръон]га ва пайғамбарларнинг энг шарафлиси [Муҳаммад ﷺга] иймон келтиришдан бош тортадилар. Сиз уларга нисбатан самимий ҳамдардлик билан муомала қиласизлар, уларга яхшилик тилайсизлар, аммо улар сиз туйган ҳисларнинг энг оз миқдорини ҳам туймаслар. Наҳотки сизларни ёмон кўрган ва сизга соҳталик билан муносабатда бўлган одамларни яхши кўрармисиз? Сиз билан учрашганларида, иймон келтирганларини айтадилар. Бироқ, қачонки, ўз маслакдошлари билан ёлғиз қолсалар, динингизга қарши туйган нафрат ва адоватларидан бармоқлари учларини тишлайдилар. Бас, Исломнинг буюклиги ва куфрнинг пастлигини аниқ кўрганларида, ўша нафратларидан ўлиб кесинлар! Бу уларга катта муаммоларни келтиради ва улар ана шу ғазаблари билан ўлиб кетадилар, ҳамда ният қилган ёмонликларига етолмайдилар. Инсонлар қалбларида яширинган ишлардан Аллоҳ Таъало хабардордир, шу боис, Ўзининг мўмин бандаларига диннинг душманлари бўлган — кофирлар ва мунофиқларнинг асл ниятларини ошкор қилиб қўйди.]
🚀 https://t.me/tafsirassaadiy
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تَتَّخِذُوا بِطَانَةً مِّن دُونِكُمْ لَا يَأْلُونَكُمْ خَبَالًا وَدُّوا مَا عَنِتُّمْ قَدْ بَدَتِ الْبَغْضَاءُ مِنْ أَفْوَاهِهِمْ وَمَا تُخْفِي صُدُورُهُمْ أَكْبَرُ قَدْ بَيَّنَّا لَكُمُ الْآيَاتِ إِن كُنتُمْ تَعْقِلُونَ
Оят: Эй иймон келтирган [киши]лар! Ўзингиз [сафингиз]дан бўлмаган [кимса]ларни яқин сирдош [дўст, тарафдор, ёрдамчи] қилиб олманг. Улар [кофирлар] сизларга зарар етказиш учун бирон фурсатни қўлдан бой бермаслар ва машаққат тортишингизни жуда хоҳларлар. Душманликлари оғзиларида [айтган сўзлари]дан билиниб қолди, қалбида пинҳон тутган [нафрати ва адовати] янада каттароқдир. Агар ақл юритувчилардан бўлсангиз, сизларга оят-аломатларимизни баёнлаб бердик.
3:119.
هَا أَنتُمْ أُولَاءِ تُحِبُّونَهُمْ وَلَا يُحِبُّونَكُمْ وَتُؤْمِنُونَ بِالْكِتَابِ كُلِّهِ وَإِذَا لَقُوكُمْ قَالُوا آمَنَّا وَإِذَا خَلَوْا عَضُّوا عَلَيْكُمُ الْأَنَامِلَ مِنَ الْغَيْظِ قُلْ مُوتُوا بِغَيْظِكُمْ إِنَّ اللَّهَ عَلِيمٌ بِذَاتِ الصُّدُورِ
Оят: Мана сизлар [эй мўминлар] уларни севасизлар, улар эса, сизни севмайдилар. Ва сизлар [Аллоҳ нозил қилган] китоб[лар]га тўлалигича иймон келтирасизлар, улар эса, сизларга рўбарў келганларида “Иймон келтирдик”, дерлар, аммо ёлғиз қолганларида [мўминларни бирдамлигини кўриб] сизларга туйган ғазабларидан [нафратларидан] бармоқлари [учлари]ни тишларлар. Сиз [эй Муҳаммад ﷺ] айтинг уларга: “Ғазабингиз билан ўлиб кетинглар!”. Албатта, Аллоҳ диллардаги нарсани билгувчидир.
Тафсир: [Аллоҳ Таъало Ўзининг [мўмин] бандаларини кофирлар билан дўстлашишни, ҳамда мусулмонларга уларни ўз сирларни айтадиган, ёки мўминларни сир-асрорларини уларга айтадиган яқин дўст ва биродар қилиб олишни таъқиқлади. Шу билан биргаликда нима учун улар кофирлар билан дўстлашишдан қайтарилганлик сабабини ҳам баёнлаб берди. Эй мўминлар! Кофирлар сизларга зиён ва зарар етказишдаги бирон фурсатни ўтказмайдилар. Уларнинг оғзиларидан беҳосдан чиқиб кетган гаплари ва сўзлари, уларнинг сизга нисбатан бўлган нафратидан дарак беради. Юракларида туйган ғазаблари ва ёмон кўришлари эса, сўзлари ва амаллариданда шиддатлироқдир. Аллоҳ Таъало сизларга ишларнинг ҳақиқатини очиб берди ва агар ақлли бўлсангиз, фикр юритсангиз, ҳамма нарса сизга аниқ бўлиб қолиши керак.
Келинг энди масалага бошқа тарафдан қараймиз.
Агар кофирларнинг диний масалаларда ҳақдан қаттиқ оғиб кетганлари ва қилган яхшиликларингиз учун миннатдорчилик билдиришни истамаётганлари сизга маълум бўлганидан кейин, нима учун сизлар — эй мўминлар — кофирларни севиб, уларни ўзингизга яқин дўст, ёр қилиб олишингиз керак?
Сизлар Аллоҳнинг пайғамбарлари йўлини маҳкам тутасиз, Аллоҳ юборган барча пайғамбарларга, Аллоҳ томонидан нозил қилинган ҳар бир китобга иймон келтирасиз, ҳолбуки улар китобнинг энг шарафлиси [қуръон]га ва пайғамбарларнинг энг шарафлиси [Муҳаммад ﷺга] иймон келтиришдан бош тортадилар. Сиз уларга нисбатан самимий ҳамдардлик билан муомала қиласизлар, уларга яхшилик тилайсизлар, аммо улар сиз туйган ҳисларнинг энг оз миқдорини ҳам туймаслар. Наҳотки сизларни ёмон кўрган ва сизга соҳталик билан муносабатда бўлган одамларни яхши кўрармисиз? Сиз билан учрашганларида, иймон келтирганларини айтадилар. Бироқ, қачонки, ўз маслакдошлари билан ёлғиз қолсалар, динингизга қарши туйган нафрат ва адоватларидан бармоқлари учларини тишлайдилар. Бас, Исломнинг буюклиги ва куфрнинг пастлигини аниқ кўрганларида, ўша нафратларидан ўлиб кесинлар! Бу уларга катта муаммоларни келтиради ва улар ана шу ғазаблари билан ўлиб кетадилар, ҳамда ният қилган ёмонликларига етолмайдилар. Инсонлар қалбларида яширинган ишлардан Аллоҳ Таъало хабардордир, шу боис, Ўзининг мўмин бандаларига диннинг душманлари бўлган — кофирлар ва мунофиқларнинг асл ниятларини ошкор қилиб қўйди.]
Please open Telegram to view this post
VIEW IN TELEGRAM
3:120.
إِن تَمْسَسْكُمْ حَسَنَةٌ تَسُؤْهُمْ وَإِن تُصِبْكُمْ سَيِّئَةٌ يَفْرَحُوا بِهَا وَإِن تَصْبِرُوا وَتَتَّقُوا لَا يَضُرُّكُمْ كَيْدُهُمْ شَيْئًا إِنَّ اللَّهَ بِمَا يَعْمَلُونَ مُحِيطٌ
Оят: Агар сизга яхшилик етса [ғолиб бўлсангиз ва кўплаган ғаниматларга эришсангиз], бу уларни [кофирларни] ҳафа қилади. Борди-ю, сизларни мусибат тутса [жангда мағлуб бўлиб, ёки фақирликда, оч-наҳор қолсангиз], бунга суюнадилар. Энди агар [мусибатларда] сабр қилиб, [Аллоҳнинг буйруқ ва таъқиқларида] тақво қилар бўлсангиз, уларнинг макр-ҳийлалари сизларга асло зарар қилмас. Албатта, Аллоҳ улар қилаётган амалларни [Ўзининг эшитиши, кўриши, қудрати ва билими билан] қамраб олгувчидир.
Тафсир: [Эй мусулмонлар! Қачонки юқори чўққиларни эгалласангиз, ёки ғалабага эришсангиз; қачонки осойишталикда бўлиб, неъматлардан баҳраманд бўлсангиз, кофирлар бундан қаттиқ ҳафа бўладилар, ранжийдилар. Аммо душманларингиз устингиздан ғалаба қозониб, сизларни турли ҳил кўргулик ва кулфатлар тутганда, уларнинг ҳурсандлиги осмонга етади. Дарҳақиқат, фақат шиддатли адоват қилган душмангина шундай йўл тутади.
Кофирларнинг мусулмонларга кўрсатган нафрати, ҳамда уларнинг ёмон сифатларини зикр қилиб ўтганидан сўнг, Аллоҳ Таъало мўмин кишиларга сабр қилиш ва тақво йўлини тутишни буюрди. Агар Аллоҳнинг ушбу буйруқлари ва аҳкомларини бажарсалар, билиб қўйсинларки, душманларнинг ҳийла-найранглари уларга бирон зиён етказа олмайди, чунки Аллоҳ Ўзининг билими билан кофирларни ўзларини ҳам, уларнинг ёвуз ишлари-ю, ният қилган ҳийла-найрангларини ҳам буткул қамраб олгувчидир. Агар мусулмон уммати ёлғиз Аллоҳнинг Ўзидангина қўрқадиган бўлсалар, уларга ҳеч ким зарар етказа олмас ва улар бу ваъданинг ҳақлигига ҳатто шубҳа қилмасинлар.]
https://t.me/tafsirassaadiy
إِن تَمْسَسْكُمْ حَسَنَةٌ تَسُؤْهُمْ وَإِن تُصِبْكُمْ سَيِّئَةٌ يَفْرَحُوا بِهَا وَإِن تَصْبِرُوا وَتَتَّقُوا لَا يَضُرُّكُمْ كَيْدُهُمْ شَيْئًا إِنَّ اللَّهَ بِمَا يَعْمَلُونَ مُحِيطٌ
Оят: Агар сизга яхшилик етса [ғолиб бўлсангиз ва кўплаган ғаниматларга эришсангиз], бу уларни [кофирларни] ҳафа қилади. Борди-ю, сизларни мусибат тутса [жангда мағлуб бўлиб, ёки фақирликда, оч-наҳор қолсангиз], бунга суюнадилар. Энди агар [мусибатларда] сабр қилиб, [Аллоҳнинг буйруқ ва таъқиқларида] тақво қилар бўлсангиз, уларнинг макр-ҳийлалари сизларга асло зарар қилмас. Албатта, Аллоҳ улар қилаётган амалларни [Ўзининг эшитиши, кўриши, қудрати ва билими билан] қамраб олгувчидир.
Тафсир: [Эй мусулмонлар! Қачонки юқори чўққиларни эгалласангиз, ёки ғалабага эришсангиз; қачонки осойишталикда бўлиб, неъматлардан баҳраманд бўлсангиз, кофирлар бундан қаттиқ ҳафа бўладилар, ранжийдилар. Аммо душманларингиз устингиздан ғалаба қозониб, сизларни турли ҳил кўргулик ва кулфатлар тутганда, уларнинг ҳурсандлиги осмонга етади. Дарҳақиқат, фақат шиддатли адоват қилган душмангина шундай йўл тутади.
Кофирларнинг мусулмонларга кўрсатган нафрати, ҳамда уларнинг ёмон сифатларини зикр қилиб ўтганидан сўнг, Аллоҳ Таъало мўмин кишиларга сабр қилиш ва тақво йўлини тутишни буюрди. Агар Аллоҳнинг ушбу буйруқлари ва аҳкомларини бажарсалар, билиб қўйсинларки, душманларнинг ҳийла-найранглари уларга бирон зиён етказа олмайди, чунки Аллоҳ Ўзининг билими билан кофирларни ўзларини ҳам, уларнинг ёвуз ишлари-ю, ният қилган ҳийла-найрангларини ҳам буткул қамраб олгувчидир. Агар мусулмон уммати ёлғиз Аллоҳнинг Ўзидангина қўрқадиган бўлсалар, уларга ҳеч ким зарар етказа олмас ва улар бу ваъданинг ҳақлигига ҳатто шубҳа қилмасинлар.]
https://t.me/tafsirassaadiy
3:121.
وَإِذْ غَدَوْتَ مِنْ أَهْلِكَ تُبَوِّئُ الْمُؤْمِنِينَ مَقَاعِدَ لِلْقِتَالِ وَاللَّهُ سَمِيعٌ عَلِيمٌ
Оят: Ва [эй Муҳаммад ﷺ] қачонки эрталаб [айнан тонг чоғи совутларингизни кийиб] мўминларни [Уҳуд] жанги майдонига тизиш [сафлаш] учун, аҳли оилангиздан [ажраб] чиқиб кетганингизни эсланг. Аллоҳ [гапирган гапингизни] ўта Эшитувчи ва [амалларингизни] ўта Билувчи бўлган Зотдир.
Тафсир: [Ушбу оятда, пайғамбаримиз — Муҳаммад ﷺ, мусулмонлар билан биргаликда, кофирларга қарши уруш олиб бориш учун йўлга чиққанлари ва мусулмонлар қўшини Уҳуд тоғидан унчалик узоқ бўлмаган жойда тўҳтагани ҳақида гап кетмоқда. Ўшанда росулуллоҳ ﷺ, мусулмонларни жанговар нуқталарга ўрнатдилар, ҳамда улар ўртасидаги вазифаларни тўкис тақсимладилар. Бу эса, у зот ﷺнинг жангни тўғри ташкил этиш маҳоратларидан ва сиёсат, ҳамда жанг масалаларидаги мукаммал билимларидан далолат беради. Росулуллоҳ ﷺнинг хислатлари ҳақиқатдан ҳам, ҳар томонлама комил ва бетакрор бўлган. Аллоҳ Таъало эса, ҳамма нарсани эшитиб, билиб тургувчидир ва бирон нарса Ундан махфий қолмас.]
3:122.
إِذْ هَمَّت طَّائِفَتَانِ مِنكُمْ أَن تَفْشَلَا وَاللَّهُ وَلِيُّهُمَا وَعَلَى اللَّهِ فَلْيَتَوَكَّلِ الْمُؤْمِنُونَ
Оят: Сизлар [ансорлар]дан бўлган икки тоифа руҳлари тушганини [ортга, уйларига қайтмоқчи бўлганини] эсланг. Ахир Аллоҳ уларнинг Валийси, Ҳомийсидир [қўрққанларида руҳларини кўтарди, ҳамда улар яна жангга киришдилар]. Мўминлар ягона Аллоҳнинг Ўзигагина таваккул қилсинлар!
Тафсир: [Жанг маъракаси кетаётган пайтда, бану Салама ва Бану Ҳариса қабилалари энди руҳлари тушай деб турганда, Аллоҳ Таъало уларга Ўз марҳаматини кўрсатди ва уларни қўллаб-қувватлади. Бас, мўминлар ягона Аллоҳнинг Ўзигагина суянсинлар, таваккул қилсинлар, ахир агар улар Роббиларига таянадиган бўлса, У Зот уларга Ўз мададини кўрсатади, ҳамда дин-у, дунёларида содир бўладиган ноҳушликлардан уларни халос қилади. Бу ва бунга ўхшаш бошқа оятлар, Аллоҳга таваккул қилишни нақадар муҳимлигига ишора қилади. Инсонни Аллоҳга суяниши, унинг иймон даражасига боғлиқдир. Таваккул деб, инсон ўз Роббиси ҳақида, унга ютуқларга эришишида ёрдам беради ва ёмонликлардан уни халос этади, деб қаттиқ ишонч ҳосил қилишига айтилади.]
https://t.me/tafsirassaadiy
وَإِذْ غَدَوْتَ مِنْ أَهْلِكَ تُبَوِّئُ الْمُؤْمِنِينَ مَقَاعِدَ لِلْقِتَالِ وَاللَّهُ سَمِيعٌ عَلِيمٌ
Оят: Ва [эй Муҳаммад ﷺ] қачонки эрталаб [айнан тонг чоғи совутларингизни кийиб] мўминларни [Уҳуд] жанги майдонига тизиш [сафлаш] учун, аҳли оилангиздан [ажраб] чиқиб кетганингизни эсланг. Аллоҳ [гапирган гапингизни] ўта Эшитувчи ва [амалларингизни] ўта Билувчи бўлган Зотдир.
Тафсир: [Ушбу оятда, пайғамбаримиз — Муҳаммад ﷺ, мусулмонлар билан биргаликда, кофирларга қарши уруш олиб бориш учун йўлга чиққанлари ва мусулмонлар қўшини Уҳуд тоғидан унчалик узоқ бўлмаган жойда тўҳтагани ҳақида гап кетмоқда. Ўшанда росулуллоҳ ﷺ, мусулмонларни жанговар нуқталарга ўрнатдилар, ҳамда улар ўртасидаги вазифаларни тўкис тақсимладилар. Бу эса, у зот ﷺнинг жангни тўғри ташкил этиш маҳоратларидан ва сиёсат, ҳамда жанг масалаларидаги мукаммал билимларидан далолат беради. Росулуллоҳ ﷺнинг хислатлари ҳақиқатдан ҳам, ҳар томонлама комил ва бетакрор бўлган. Аллоҳ Таъало эса, ҳамма нарсани эшитиб, билиб тургувчидир ва бирон нарса Ундан махфий қолмас.]
3:122.
إِذْ هَمَّت طَّائِفَتَانِ مِنكُمْ أَن تَفْشَلَا وَاللَّهُ وَلِيُّهُمَا وَعَلَى اللَّهِ فَلْيَتَوَكَّلِ الْمُؤْمِنُونَ
Оят: Сизлар [ансорлар]дан бўлган икки тоифа руҳлари тушганини [ортга, уйларига қайтмоқчи бўлганини] эсланг. Ахир Аллоҳ уларнинг Валийси, Ҳомийсидир [қўрққанларида руҳларини кўтарди, ҳамда улар яна жангга киришдилар]. Мўминлар ягона Аллоҳнинг Ўзигагина таваккул қилсинлар!
Тафсир: [Жанг маъракаси кетаётган пайтда, бану Салама ва Бану Ҳариса қабилалари энди руҳлари тушай деб турганда, Аллоҳ Таъало уларга Ўз марҳаматини кўрсатди ва уларни қўллаб-қувватлади. Бас, мўминлар ягона Аллоҳнинг Ўзигагина суянсинлар, таваккул қилсинлар, ахир агар улар Роббиларига таянадиган бўлса, У Зот уларга Ўз мададини кўрсатади, ҳамда дин-у, дунёларида содир бўладиган ноҳушликлардан уларни халос қилади. Бу ва бунга ўхшаш бошқа оятлар, Аллоҳга таваккул қилишни нақадар муҳимлигига ишора қилади. Инсонни Аллоҳга суяниши, унинг иймон даражасига боғлиқдир. Таваккул деб, инсон ўз Роббиси ҳақида, унга ютуқларга эришишида ёрдам беради ва ёмонликлардан уни халос этади, деб қаттиқ ишонч ҳосил қилишига айтилади.]
https://t.me/tafsirassaadiy
3:123.
وَلَقَدْ نَصَرَكُمُ اللَّهُ بِبَدْرٍ وَأَنتُمْ أَذِلَّةٌ فَاتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ
Оят: Бадр [маъракаси]да [эй мўминлар] заиф [озчилик ва қуролсиз] бўлишингларга қарамай, Аллоҳ сизларга ато этди. [Бадрда мусулмонлар сони 313 та, кофирлар сони эса 900дан — 1000тагача эди]. Бас, Аллоҳдан тақво қилингиз, балки шукр қилувчилардан бўлурсиз.
Тафсир: [Уҳуд жангидан сўнг мусулмонлар бошига тушган буюк кулфатдан сўнг, уларни овутиш ва далда бериш учун, ҳамда улар Роббиларига шукр қилсинлар учун, Аллоҳ Таъало уларга Бадрда қозонган ғалабаларини, ҳамда ўша жангда уларга кўрсатилган марҳаматларини эслатиб ўтди. Бадр жангида мусулмонлар жуда озчиликни ташкил қилдилар ва деярли қурол-аслаҳасиз эдилар. Аскарлар сони уч юз ўндан сал кўпроқ бўлган, қуроллари эса эскирган ва оз эди, ҳолбуки, душманни сони мингтагача етиб, яхши қуролланган эдилар. Бас, мусулмонлар уларга душман устидан ғалабани ато этган Роббиларидан қўрқсинлар, ҳамда У Зотга шукр қилсинлар.]
3:124.
إِذْ تَقُولُ لِلْمُؤْمِنِينَ أَلَن يَكْفِيَكُمْ أَن يُمِدَّكُمْ رَبُّكُم بِثَلَاثَةِ آلَافٍ مِّنَ الْمَلَائِكَةِ مُنزَلِينَ
Оят: Қачонки сиз [эй Муҳаммад ﷺ, Аллоҳнинг ваҳийси билан] мўминларга: “Роббингиз сизларга мадад бериш учун, уч мингта фариштани [осмонлардан ерга] нозил қилгани сизларга етарли эмасми?”, деганингизни эсланг.
3:125.
بَلَى إِن تَصْبِرُوا وَتَتَّقُوا وَيَأْتُوكُم مِّن فَوْرِهِمْ هَذَا يُمْدِدْكُمْ رَبُّكُم بِخَمْسَةِ آلَافٍ مِّنَ الْمَلَائِكَةِ مُسَوِّمِينَ
Оят: Ҳа, албатта [бу мададнинг ўзи сизларга кифоя қилади]! Агар [душманга рўбарў келганда] сабр қилсангиз ва [Аллоҳ буюрган ва таъқиқлаган нарсаларда У Зотдан] қўрқсангиз, улар [душманларингиз] шу лаҳзада устингизга бостириб келсалар ҳам, Роббингиз сизларга беш минг нафар белги-аломатли фаришталар билан мадад беради.
Тафсир: [Ушбу оятда, жасорати ва шижоати билан белгиланган фаришталар ҳақида гап кетмоқда. Фуқаҳолар, ўша фаришталарни жангда бевосита иштирок этганмилар, ёки йўқми — бу ҳақда ихтилоф қилдилар. Баъзи муфассирларнинг фикрича, улар жангда бевосита қатнашганлар; аммо аксар уламоларни айтишича, Аллоҳ Таъало бу билан мўминларни руҳини кўтаришни ва кофирларни қалбларига қўрқув ва ғулғула солишни истади ва бу тафсирни фойдасига, кейинги оятнинг тафсирини келтирдилар.]
https://t.me/tafsirassaadiy
وَلَقَدْ نَصَرَكُمُ اللَّهُ بِبَدْرٍ وَأَنتُمْ أَذِلَّةٌ فَاتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ
Оят: Бадр [маъракаси]да [эй мўминлар] заиф [озчилик ва қуролсиз] бўлишингларга қарамай, Аллоҳ сизларга ато этди. [Бадрда мусулмонлар сони 313 та, кофирлар сони эса 900дан — 1000тагача эди]. Бас, Аллоҳдан тақво қилингиз, балки шукр қилувчилардан бўлурсиз.
Тафсир: [Уҳуд жангидан сўнг мусулмонлар бошига тушган буюк кулфатдан сўнг, уларни овутиш ва далда бериш учун, ҳамда улар Роббиларига шукр қилсинлар учун, Аллоҳ Таъало уларга Бадрда қозонган ғалабаларини, ҳамда ўша жангда уларга кўрсатилган марҳаматларини эслатиб ўтди. Бадр жангида мусулмонлар жуда озчиликни ташкил қилдилар ва деярли қурол-аслаҳасиз эдилар. Аскарлар сони уч юз ўндан сал кўпроқ бўлган, қуроллари эса эскирган ва оз эди, ҳолбуки, душманни сони мингтагача етиб, яхши қуролланган эдилар. Бас, мусулмонлар уларга душман устидан ғалабани ато этган Роббиларидан қўрқсинлар, ҳамда У Зотга шукр қилсинлар.]
3:124.
إِذْ تَقُولُ لِلْمُؤْمِنِينَ أَلَن يَكْفِيَكُمْ أَن يُمِدَّكُمْ رَبُّكُم بِثَلَاثَةِ آلَافٍ مِّنَ الْمَلَائِكَةِ مُنزَلِينَ
Оят: Қачонки сиз [эй Муҳаммад ﷺ, Аллоҳнинг ваҳийси билан] мўминларга: “Роббингиз сизларга мадад бериш учун, уч мингта фариштани [осмонлардан ерга] нозил қилгани сизларга етарли эмасми?”, деганингизни эсланг.
3:125.
بَلَى إِن تَصْبِرُوا وَتَتَّقُوا وَيَأْتُوكُم مِّن فَوْرِهِمْ هَذَا يُمْدِدْكُمْ رَبُّكُم بِخَمْسَةِ آلَافٍ مِّنَ الْمَلَائِكَةِ مُسَوِّمِينَ
Оят: Ҳа, албатта [бу мададнинг ўзи сизларга кифоя қилади]! Агар [душманга рўбарў келганда] сабр қилсангиз ва [Аллоҳ буюрган ва таъқиқлаган нарсаларда У Зотдан] қўрқсангиз, улар [душманларингиз] шу лаҳзада устингизга бостириб келсалар ҳам, Роббингиз сизларга беш минг нафар белги-аломатли фаришталар билан мадад беради.
Тафсир: [Ушбу оятда, жасорати ва шижоати билан белгиланган фаришталар ҳақида гап кетмоқда. Фуқаҳолар, ўша фаришталарни жангда бевосита иштирок этганмилар, ёки йўқми — бу ҳақда ихтилоф қилдилар. Баъзи муфассирларнинг фикрича, улар жангда бевосита қатнашганлар; аммо аксар уламоларни айтишича, Аллоҳ Таъало бу билан мўминларни руҳини кўтаришни ва кофирларни қалбларига қўрқув ва ғулғула солишни истади ва бу тафсирни фойдасига, кейинги оятнинг тафсирини келтирдилар.]
https://t.me/tafsirassaadiy
3:126.
وَمَا جَعَلَهُ اللَّهُ إِلَّا بُشْرَى لَكُمْ وَلِتَطْمَئِنَّ قُلُوبُكُم بِهِ وَمَا النَّصْرُ إِلَّا مِنْ عِندِ اللَّهِ الْعَزِيزِ الْحَكِيمِ
Оят: Аллоҳ буни [Бадрд жангида фаришталар билан мададлашни] сизларга хушҳабар бўлиши учун ва шу билан қалбингиз таскин топиши учунгина қилди. Ҳолбуки, нусрат [ғалаба] йўқдир, магарам, фақатгина Азиз ва Ҳаким Аллоҳнинг Ўзидандир.
3:127.
لِيَقْطَعَ طَرَفًا مِّنَ الَّذِينَ كَفَرُوا أَوْ يَكْبِتَهُمْ فَيَنقَلِبُوا خَائِبِينَ
Оят: Кофир бўлганларни бир қисмини қирқиш учун, ёки уларни тор-мор этиш учун [Аллоҳ шундай қилди] токи умидсизликка тушиб [диёрларига] қайтиб кетсинлар.
Тафсир: [Ушбу оятлардан шу нарса аён бўладики, Аллоҳнинг қули яратиб қўйилган сабабларга, воситаларга эмас, балки Қудратли Аллоҳга суяниши ва умид боғлаши лозимдир, ваҳоланки, сабаблар ва айниқса уларни мўл-кўллиги кишининг дилига ором баҳш этади ва салоҳият йўлидан оғиб кетмасликка ёрдам беради. Батаҳқиқ, Аллоҳ Таъало албатта мўмин бандаларига ғалабани ато этадики, оқибатда кофирларнинг бир қисми ё ҳалок бўлади, ёки интилган нарсаларига эришолмаганидан уларни ҳафсалалари пир бўлган ҳолларида жанг майдонидан уйларига ноумид бўлиб қайтадилар. Мана Ҳандақ жангида айнан шундай вазият рўй берган: унда кофирлар ўзларича ғалабани иштиёқида тургандилар, аммо Аллоҳ Таъало уларни уйларига ғазабланган ва сиқилган ҳолларида қайтиб кетишга мажбур қилди.]
3:128.
لَيْسَ لَكَ مِنَ الْأَمْرِ شَيْءٌ أَوْ يَتُوبَ عَلَيْهِمْ أَوْ يُعَذِّبَهُمْ فَإِنَّهُمْ ظَالِمُونَ
Оят: Сизни [эй Муҳаммад ﷺ] бу ишга [яъни, Аллоҳнинг Ўз бандаларини кечиришига] бирон тааллуқли жойингиз йўқдир. [Робб Таъалонинг Ўзи] уларни ё тавбаларини қабул қилади, ёки азоблайди. Бас, батаҳқиқ, улар золимдирлар.
Тафсир: [Уҳуд жанги кетаётган бир пайтда, росулуллоҳ ﷺнинг муборак баданларига қаттиқ жароҳат етди. У зотнинг олдинги тишлари синиб, бошлари ёрилган эди. Шунда у зот ﷺ: “Ўз пайғамбарини юзини тилиб ташлаган ва тишини синдирган қавмлар қандай қилиб нажот топсинлар?”, деб юбордилар. Шунда Аллоҳ Таъало ушбу оятни нозил қилиб, фақатгина Робб Таъалонинг Ўзигина барча қарорларни қабул қилишга ва махлуқотлар тақдирини ҳал қилишга ҳақли эканини Ўзининг пайғамбарига баёнлаб берди. Дарҳақиқат, росулуллоҳ ﷺ, одамлар тақдирлари ва ҳаётларини тасарруф этолмайдилар, чунки у зоти фақатгина Аллоҳнинг бандаларидан биридирлар. Бутун махлуқот Аллоҳнинг қули бўлиб, У Зотнинг чиқарган қарорларига қарамдирлар ва У Зотнинг тақдир қилиб битган нарсасига асло ўз таъсирларини ўтказа олмаслар. Набий ﷺ, у зотни тишларини синдирган кофирларни лаънатладилар ва улар энди ҳеч қачон нажотга эришолмайди, ҳамда ҳидоят йўлига келолмайди деб таҳмин қилдилар, аммо Аллоҳ Таъало [Ўзининг чексиз марҳамати билан] уларнинг баъзиларини кечирди, ҳамда мусулмон бўлишларига ёрдам берди. Охир-оқибат шундай бўлди ҳам: ўша Уҳуддаги кофирларни аксарларини Аллоҳ ҳидоятга йўллади ва улар Ислом динини қабул қилдилар. Агар Аллоҳ хоҳлаганида, улар албатта азобланган бўлардилар, ахир улар ўта адолатсиз ва мудҳиш жиноятни содир қилиб, қасос ва жазога мустаҳиқ бўлган эдилар.]
https://t.me/tafsirassaadiy
وَمَا جَعَلَهُ اللَّهُ إِلَّا بُشْرَى لَكُمْ وَلِتَطْمَئِنَّ قُلُوبُكُم بِهِ وَمَا النَّصْرُ إِلَّا مِنْ عِندِ اللَّهِ الْعَزِيزِ الْحَكِيمِ
Оят: Аллоҳ буни [Бадрд жангида фаришталар билан мададлашни] сизларга хушҳабар бўлиши учун ва шу билан қалбингиз таскин топиши учунгина қилди. Ҳолбуки, нусрат [ғалаба] йўқдир, магарам, фақатгина Азиз ва Ҳаким Аллоҳнинг Ўзидандир.
3:127.
لِيَقْطَعَ طَرَفًا مِّنَ الَّذِينَ كَفَرُوا أَوْ يَكْبِتَهُمْ فَيَنقَلِبُوا خَائِبِينَ
Оят: Кофир бўлганларни бир қисмини қирқиш учун, ёки уларни тор-мор этиш учун [Аллоҳ шундай қилди] токи умидсизликка тушиб [диёрларига] қайтиб кетсинлар.
Тафсир: [Ушбу оятлардан шу нарса аён бўладики, Аллоҳнинг қули яратиб қўйилган сабабларга, воситаларга эмас, балки Қудратли Аллоҳга суяниши ва умид боғлаши лозимдир, ваҳоланки, сабаблар ва айниқса уларни мўл-кўллиги кишининг дилига ором баҳш этади ва салоҳият йўлидан оғиб кетмасликка ёрдам беради. Батаҳқиқ, Аллоҳ Таъало албатта мўмин бандаларига ғалабани ато этадики, оқибатда кофирларнинг бир қисми ё ҳалок бўлади, ёки интилган нарсаларига эришолмаганидан уларни ҳафсалалари пир бўлган ҳолларида жанг майдонидан уйларига ноумид бўлиб қайтадилар. Мана Ҳандақ жангида айнан шундай вазият рўй берган: унда кофирлар ўзларича ғалабани иштиёқида тургандилар, аммо Аллоҳ Таъало уларни уйларига ғазабланган ва сиқилган ҳолларида қайтиб кетишга мажбур қилди.]
3:128.
لَيْسَ لَكَ مِنَ الْأَمْرِ شَيْءٌ أَوْ يَتُوبَ عَلَيْهِمْ أَوْ يُعَذِّبَهُمْ فَإِنَّهُمْ ظَالِمُونَ
Оят: Сизни [эй Муҳаммад ﷺ] бу ишга [яъни, Аллоҳнинг Ўз бандаларини кечиришига] бирон тааллуқли жойингиз йўқдир. [Робб Таъалонинг Ўзи] уларни ё тавбаларини қабул қилади, ёки азоблайди. Бас, батаҳқиқ, улар золимдирлар.
Тафсир: [Уҳуд жанги кетаётган бир пайтда, росулуллоҳ ﷺнинг муборак баданларига қаттиқ жароҳат етди. У зотнинг олдинги тишлари синиб, бошлари ёрилган эди. Шунда у зот ﷺ: “Ўз пайғамбарини юзини тилиб ташлаган ва тишини синдирган қавмлар қандай қилиб нажот топсинлар?”, деб юбордилар. Шунда Аллоҳ Таъало ушбу оятни нозил қилиб, фақатгина Робб Таъалонинг Ўзигина барча қарорларни қабул қилишга ва махлуқотлар тақдирини ҳал қилишга ҳақли эканини Ўзининг пайғамбарига баёнлаб берди. Дарҳақиқат, росулуллоҳ ﷺ, одамлар тақдирлари ва ҳаётларини тасарруф этолмайдилар, чунки у зоти фақатгина Аллоҳнинг бандаларидан биридирлар. Бутун махлуқот Аллоҳнинг қули бўлиб, У Зотнинг чиқарган қарорларига қарамдирлар ва У Зотнинг тақдир қилиб битган нарсасига асло ўз таъсирларини ўтказа олмаслар. Набий ﷺ, у зотни тишларини синдирган кофирларни лаънатладилар ва улар энди ҳеч қачон нажотга эришолмайди, ҳамда ҳидоят йўлига келолмайди деб таҳмин қилдилар, аммо Аллоҳ Таъало [Ўзининг чексиз марҳамати билан] уларнинг баъзиларини кечирди, ҳамда мусулмон бўлишларига ёрдам берди. Охир-оқибат шундай бўлди ҳам: ўша Уҳуддаги кофирларни аксарларини Аллоҳ ҳидоятга йўллади ва улар Ислом динини қабул қилдилар. Агар Аллоҳ хоҳлаганида, улар албатта азобланган бўлардилар, ахир улар ўта адолатсиз ва мудҳиш жиноятни содир қилиб, қасос ва жазога мустаҳиқ бўлган эдилар.]
https://t.me/tafsirassaadiy
3:129.
وَلِلَّهِ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الْأَرْضِ يَغْفِرُ لِمَن يَشَاءُ وَيُعَذِّبُ مَن يَشَاءُ وَاللَّهُ غَفُورٌ رَّحِيمٌ
Оят: Осмонлардаги ва ердаги борки нарса — Аллоҳникидир. У Ўзи хоҳлаганини мағфират қилади ва Ўзи хоҳлаганини азобга гирифтор этади. Аллоҳ мағфиратли [Ғофур] ва раҳмли [Роҳийм] Зотдир.
Тафсир: [Фақат Унинг Ўзигина осмонлар ва ердаги оламларни бошқариши ҳақида Робб Таъало айтиб ўтди. Ўзи хоҳлаган бандасидан тавбани қабул қилиб, гуноҳларини кечиради. Ўзи хоҳлаган бандасини эса, ёрдамидан маҳрум қилиб, азобга дучор қилади. У Зотнинг асосий сифатлари мағфират ва мукаммал раҳм-шафқат бўлиб, улар яратишда ва қарор чиқаришда намоён бўлади. У Зот тавба-тазарруъ билан қайтган гуноҳкорларни мағфират қилади ва Аллоҳнинг ризолигига эриштирадиган солиҳ амалларни бажарувчиларга Ўз эҳсонини кўрсатади. Бундай амаллар борасида Аллоҳ Таъало: “Аллоҳга ва пайғамбарга итоат қилинглар, шоядки раҳм қилинсанглар” (3:132) — деган.]
3:130.
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تَأْكُلُوا الرِّبَا أَضْعَافًا مُّضَاعَفَةً وَاتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ
Оят: Эй иймон келтирганлар! Рибони кўпайтирилган ҳолда, бир неча баробар қилиб емангиз. Аллоҳдан тақво қилинг, ажабмаски ютуққа эришсангиз.
3:131.
وَاتَّقُوا النَّارَ الَّتِي أُعِدَّتْ لِلْكَافِرِينَ
Оят: Кофирлар учун тайёрлаб қўйилган оловдан қўрқинглар!
https://t.me/tafsirassaadiy
وَلِلَّهِ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الْأَرْضِ يَغْفِرُ لِمَن يَشَاءُ وَيُعَذِّبُ مَن يَشَاءُ وَاللَّهُ غَفُورٌ رَّحِيمٌ
Оят: Осмонлардаги ва ердаги борки нарса — Аллоҳникидир. У Ўзи хоҳлаганини мағфират қилади ва Ўзи хоҳлаганини азобга гирифтор этади. Аллоҳ мағфиратли [Ғофур] ва раҳмли [Роҳийм] Зотдир.
Тафсир: [Фақат Унинг Ўзигина осмонлар ва ердаги оламларни бошқариши ҳақида Робб Таъало айтиб ўтди. Ўзи хоҳлаган бандасидан тавбани қабул қилиб, гуноҳларини кечиради. Ўзи хоҳлаган бандасини эса, ёрдамидан маҳрум қилиб, азобга дучор қилади. У Зотнинг асосий сифатлари мағфират ва мукаммал раҳм-шафқат бўлиб, улар яратишда ва қарор чиқаришда намоён бўлади. У Зот тавба-тазарруъ билан қайтган гуноҳкорларни мағфират қилади ва Аллоҳнинг ризолигига эриштирадиган солиҳ амалларни бажарувчиларга Ўз эҳсонини кўрсатади. Бундай амаллар борасида Аллоҳ Таъало: “Аллоҳга ва пайғамбарга итоат қилинглар, шоядки раҳм қилинсанглар” (3:132) — деган.]
3:130.
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تَأْكُلُوا الرِّبَا أَضْعَافًا مُّضَاعَفَةً وَاتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ
Оят: Эй иймон келтирганлар! Рибони кўпайтирилган ҳолда, бир неча баробар қилиб емангиз. Аллоҳдан тақво қилинг, ажабмаски ютуққа эришсангиз.
3:131.
وَاتَّقُوا النَّارَ الَّتِي أُعِدَّتْ لِلْكَافِرِينَ
Оят: Кофирлар учун тайёрлаб қўйилган оловдан қўрқинглар!
https://t.me/tafsirassaadiy