🟡Әлеуметтік желілерде пайдаланушылар шұжықта микроскопиялық құрттар бар екенін дәлелдейтін роликпен бөлісуде. Бұл видео фейк.

Видеода автор шұжықты турап, микроскоппен қарайды. Кадрда көрермендерге қатты үлкейтілген бейнеде құрттар сияқты жыбырлаған микроағзалар мен қоқыс бөлшектері көрсетіледі. Бұл роликтің бастапқы дереккөзі – «Under microscope» YouTube арнасы, шын мәнінде, бұл әлеуметтік желілер үшін түсірілген бір-біріне ұқсас көп видеоның бірі.

Бұл TikTok-та танымал болған тренд. Ол украиналық қолданушы Роман Камбуров өз арнасында шұжықпен жүргізілген эксперименттің жазбасын жариялап, ондаған миллион қаралым жинағаннан кейін кеңінен таралды.

Осы және кейінгі видеолар микроскоппен тұтас шұжық қаралып жатқандай етіп монтаждалған, бірақ бұл олай емес. Роман Камбуров кейін өз экспериментін әшкерелеп, ролик жариялаған. Ол видеоның фейк екенін мойындайды. Видеоны түсірмес бұрын алдымен шұжықтың кесілген бөлігін әдейі бүлдірген. Ал роликті Петри табақшасындағы құрттарды бөлек түсірген басқа кадрларды қосып, монтаждаған.

Ал басқа пайдаланушылар шұжықтардың қауіпті екенін «дәлелдеу» және танымал тақырыппен қаралымды көп жинау үшін Камбуровтың видеосындағы алғашқы монтажды қолдана бастады.

🤥 Демек, таралған видеоға сенбеген жөн. Бұл монтаждалған ролик.

@stopfake_kz — шындықты бірден білгің келсе, жазыл

🟡В соцсетях пользователи делятся роликом, который якобы доказывает, что в сосисках содержатся микроскопические черви. Это видео – фейк.

На видео автор разрезает сосиску и рассматривает ее под микроскопом. В кадре зрители видят сильно увеличенное изображение, которое показывает фрагменты мусора и движущихся микроорганизмов, напоминающих червей. Первоисточник этого ролика – YouTube-канал «Under microscope», но на самом деле это лишь одно из многих копирующих друг друга видео, снятых для соцсетей.

Это тренд, который стал популярным в TikTok. Он начался после того, как пользователь из Украины Роман Камбуров выложил на своем канале запись эксперимента с сосиской, который позже стал вирусным и получил десятки миллионов просмотров.

И это, и последующие видео смонтированы так, будто зрителям показывают нетронутый кусок сосиски под микроскопом, но это не так. Сам Роман Камбуров позже опубликовал разоблачение своего эксперимента. Он признался, что видео было фейком. Для съемки он сначала специально загрязнил отрезанный кусок сосиски. А потом вмонтировал в свой ролик другие, сделанные отдельно кадры, в которых снял червей в чашке Петри.

Но первоначальный видеомонтаж из ролика Камбурова начали использовать и другие пользователи, чтобы «доказать» опасность сосисок и набрать количество просмотров на популярной теме.

🤥 Таким образом, распространяемому видео верить не нужно. Это смонтированная подделка.

@stopfake_kz — подпишись, чтобы сразу узнать правду

🟡ТикТок қолданушылары әлеуметтік несие жүйесін енгізу туралы жаңалықты талқылауда. Болоньяда парасатты азаматтарға тәртібі жақсы болғаны үшін ұпай беріледі, ал бағынбағандарға айыппұл салынады екен. Бұл хабарлама рас па?

2023 жылдың наурызында Болонья билігі муниципалитеттер мен халық арасында байланыс орнатуға көмектесетін қосымша әзірлеп жатқаны туралы айтты. Пилоттық жоба туралы қала мэрі Маттео Лепоре хабарлады. Қызметтердің көбі цифрлық форматқа ауыстырылып, тұрғындарға онлайн режимде ұсынылады. Қосымшада қалалық жаңалықтар да жарияланбақ. Бұл ретте телефоны мен компьютері жоқ егде жастағы адамдар тікелей қалалық мэрияға жүгіне алады.

Қосымшада «Азаматтың ақылды әмияны» деген жеке бөлім болады. Оны пайдаланатын қала тұрғындарына қоқыстарды сұрыптағаны, жеке көліктің орнына қоғамдық көлікті пайдаланғаны, электр қуатын үнемдегені және т.б. үшін жеңілдіктер мен шегерімдер жасалады. Бұл тетік сатып алулар үшін бонустар берілетін супермаркеттердің қосымшаларына ұқсайды. Тәртібі жаман болса салынатын айыппұлдар туралы ақпарат жоқ.

«Азаматтың ақылды әмияны» қазірдің өзінде сынға ұшырады. Әр пайдаланушының жеке деректері қаншалықты қорғалатыны белгісіз. Италияда пилоттық жоба тек Болоньяда ғана іске қосылады. Сонымен қатар, бағдарламаны қолдануға ешкімді мәжбүрлемейді, оны пайдаланбауға да болады.

🤥 Демек, әлеуметтік желіде жарияланым ойдан шығарылған. Италияда әлеуметтік несие жүйесі жоқ. Болонья тұрғындарына қоғам үшін пайдалы және экологиялық таза әрекеттері үшін жеңілдіктер жсалады.

@stopfake_kz — шындықты бірден білгің келсе, жазыл

🟡Пользователи TikTok обсуждают новость о введении системы социального кредита. В Болонье якобы добропорядочным гражданам уже начисляются баллы за хорошее поведение, а вот в дальнейшем за непослушание последуют штрафы. Есть ли правда в этом сообщении?

В марте 2023 года власти Болоньи рассказали о работе над приложением, которое поможет наладить контакт между муниципалитетами и населением. О пилотном проекте сообщил мэр города Маттео Лепоре. Многие услуги перейдут в цифровой формат, и жители смогут получить их онлайн. В приложении можно будет узнать и городские новости. При этом люди преклонного возраста, не владеющие телефонами и компьютерами, смогут напрямую обратиться в мэрию.

В приложении будет отдельный раздел — «Умный кошелек гражданина». Горожане, которые им воспользуются, начнут получать льготы и скидки за сортировку мусора, пользование общественным транспортом вместо личного, экономный расход электроэнергии и т. д. Механизм похож на приложения супермаркетов, где за покупки начисляются баллы. О штрафах за плохое поведение нигде информации нет.

«Умный кошелек гражданина» уже подвергся критике. Неясно, насколько будут защищены персональные данные каждого пользователя. В Италии пилотный проект запустят только в Болонье. К тому же приложение никому не навязывается, им можно не пользоваться.

🤥 Значит, публикация в соцсети — это очередная выдумка. Системы социального кредита в Италии нет. Жители Болоньи будут получать льготы за общественно полезное и экологичное поведение.

@stopfake_kz — подпишись, чтобы сразу узнать правду

🟡Климаттың өзгеруі мен жаһандық жылыну туралы ғылыми дәлелдермен келіспейтін адамдар жаңа фейк ойлап тапты. Дүниежүзілік экономикалық форум климаттық хаосты тоқтату үшін адамдарды өз дәреттерін жеп, зәрді ішуге шақырған екен. Осындай ақпарат Instagram-да жарияланды. ДЭФ-ке қатысты мәлімдеме өтірік.

Дүниежүзілік экономикалық форумның ресми порталында мұндай үндеулер мен жаңалықтар жоқ. 2014 жылы онда Ноттингем университеті география кафедрасының доценті Сара Джуитттің мақаласы жарияланды. Автор адамдардың қалдықтарын қайта пайдаланудың ондаған жолын келтірген. Мақаланы жазуға Ұлыбританияда жаңа автобустардың желіге шығарылуы түрті болған. Қоғамдық көлікте отын ретінде ағынды суларды тазарту кезінде пайда болатын биометан пайдаланылған. Жарияланым авторы қалдықтарды жеуге немесе ішуге емес, қолда бар табиғи әлеуетті ұтымды пайдалануға және жаңартылатын энергетика технологияларын әзірлеуге шақырған.

Климаттың өзгеруімен күресу үшін көптеген елдер ағынды суларды тазарту технологиясын қолданады. Атап айтқанда, АҚШ пен Австралия. Намибияда 1968 жылдан бері ағынды суды ауыз суға айналдыруда. Бұл өте күрделі процесс. Алдымен суды фильтрден өткізеді, содан кейін тұндырып, осмостан өткізеді және химиялық өңдейді. Нәтижесінде, еш қорықпай ішуге болатын су шығады.

ДЭФ-тің климаттың өзгеруімен күресу үшін зәр мен нәжісті тұтынуға шақырғаны туралы фейк ақпарат биыл жазда әлеуметтік желілерде тарала бастады. Бұл фактчекерлердің назардан тыс қалмады. Жалған пікірді Climatefactchecks.org цифрлық платформасы, фейктермен күресетін Srilanka.factcrescendo.com үнді сайты, күн сайын шығатын америкалық USAtoday.com газеті және тағы басқалары жоққа шығарды.

🤥 Жоғарыда келтірілген дәлелдерге сүйене отырып, таралған ақпарат фейк деуге болады.

@stopfake_kz — шындықты бірден білгің келсе, жазыл

🟡Люди, не согласные с научными доводами об изменении климата и глобальном потеплении, придумали новый фейк. Якобы Всемирный экономический форум призвал людей есть собственные испражнения и пить мочу, чтобы остановить климатический хаос. Публикация с такой информацией появилась в Instagram. Утверждение, приписываемое ВЭФ, — ложь.

На официальном сайте Всемирного экономического форума нет ни новостей, ни публикаций с таким призывом. В 2014 году там вышла статья доцента кафедры географии Ноттингемского университета Сары Джуитт. Автор приводила десятки способов повторного использования человеческих отходов. Толчком для написания статьи стал выпуск на линию новых автобусов в Великобритании. В качестве топлива в общественном транспорте использовали биометан, который образуется при очистке сточных вод. Автор публикации призывала разумно использовать имеющийся природный потенциал и разрабатывать технологии возобновляемой энергетики, но никак не есть или пить собственные отходы.

Чтобы бороться с изменениями климата, многие страны используют технологии очистки сточных вод. В частности, этим занимаются в США и Австралии. В Намибии превращать сточную воду в питьевую начали с 1968 года. Это очень сложный процесс. Сначала воду фильтруют, потом отстаивают, затем следует осмос и химическая обработка. На выходе получается вода, которую можно пить без страха за свое здоровье.

Фейк о призыве ВЭФ употреблять мочу и фекалии, чтобы бороться с изменениями климата, начал курсировать в социальных сетях летом этого года. Это не могли оставить без внимания фактчекеры. Опровергли ложное утверждение портал Climatefactchecks.org, индийский сайт борьбы с фейками Srilanka.factcrescendo.com, ежедневная американская газета USAtoday.com и многие другие.

🤥 Исходя из приведенных доводов, можно утверждать, что распространяемое сообщение – фейк.

@stopfake_kz — подпишись, чтобы сразу узнать правду

🟡Әлеуметтік желілерде қызылша қауіпті ауру емес деп жазылуда. Бұл өтірік.

Шын мәнінде, қызылша — бұл өте жұқпалы, ауыр асқынулар мен өлімге әкелуі ықтимал вирус тудыратын ауа тамшылары арқылы таралатын ауыр ауру. Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының сайтындағы ақпаратқа сәйкес, 1963 жылы қызылшаға қарсы вакцина енгізіліп, барлық жерде вакцинация басталмайынша ірі эпидемиялар шамамен екі-үш жылда бір рет болып тұрған, жыл сайын шамамен 2,6 миллион адам көз жұмған. ДДСҰ-ның соңғы мәліметтері бойынша, әлемде 9 миллион адам ауру жұқтырған, ал қайтыс болғандар саны – 136000 адам, олардың көбі балалар.

Асқынулар соқырлық, энцефалит (мидың ісінуін және мидың ықтимал зақымдануын тудыратын инфекция), ауыр диарея және онымен байланысты ағзаның сусыздануы, құлақ инфекциясы, тыныс алудың ауыр проблемалары, соның ішінде пневмония түрінде болуы мүмкін.

Пневмония – ерте жастағы балалар арасында қызылшадан болатын өлімнің ең көп тараған себебі.

АҚШ-тың Ауруларды бақылау және алдын алу орталығының (CDC) мәліметтері бойынша, қызылшамен ауыратын әрбір 1000 баланың шамамен біреуінде энцефалит (мидың ісінуі) дамиды, бұл құрысуларға, кереңдікке немесе ақыл-ой кемістігіне әкелуі мүмкін. Қызылшаны жұқтырған әрбір 1000 баланың 1-3 тыныс алу және неврологиялық асқынулардан қайтыс болады.

Егер жүкті әйел қызылша жұқтырса, бұл ол үшін қауіпті және нәресте салмағы аз болып мерзімінен бұрын тууы ықтимал.

Асқынулар көбінесе 5 жасқа дейінгі балаларда және 30-дан асқан ересектерде кездеседі. Қызылша иммундық жүйені төмендетіп, ағзаның инфекциялардан қорғану қабілетін азайтады, нәтижесінде балалар әлсіз болады.

Қызылша жұқтырған бір адам байланыста болған егілмеген 10 адамның тоғызына жұқтыруы мүмкін. Науқас адам вирусты бөртпе пайда болғанға дейін төрт күннен бөртпе шыққанан кейін төрт күн аралығында ауру таратады.

🤥 Демек, ресми статистика қызылша қауіпті ауру емес деген пікірді жоққа шығарады. Таралған ақпарат шындыққа жанаспайды.

@stopfake_kz — шындықты бірден білгің келсе, жазыл

🟡В соцсетях пишут о том, что корь не является опасной болезнью. Это неправда.

На самом деле корь — это высококонтагиозное серьезное заболевание, передающееся воздушно-капельным путем, вызываемое вирусом, которое может привести к тяжелым осложнениям и смерти. На сайте Всемирной организации здравоохранения сказано, что до введения вакцины против кори в 1963 году и повсеместной вакцинации крупные эпидемии происходили примерно каждые два-три года и ежегодно вызывали примерно 2,6 миллиона смертей.

По данным ВОЗ, во всем мире численность заболевших оценивается на уровне 9 миллионов человек, а умерших – на уровне 136 000 человек, большинство из которых составляют дети.

Осложнения могут включать слепоту, энцефалит (инфекцию, вызывающую отек головного мозга и потенциальное повреждение головного мозга), тяжелую диарею и связанное с ней обезвоживание, ушные инфекции, серьезные проблемы с дыханием, в том числе пневмонию.

Пневмония является наиболее распространенной причиной смерти от кори среди детей раннего возраста.

По данным Центра по контролю и профилактике заболеваний США (CDC), примерно у 1 ребенка из 1000, заболевших корью, развивается энцефалит (отек головного мозга), который может привести к судорогам, глухоте или умственной отсталости. От 1 до 3 детей из 1000, заразившихся корью, умирает от респираторных и неврологических осложнений.

Осложнения чаще всего возникают у детей в возрасте до 5 лет и взрослых старше 30 лет. Сама по себе корь ослабляет иммунную систему и может заставить организм «забыть», как защищать себя от инфекций, в результате чего дети становятся чрезвычайно уязвимыми.

Один человек, заразившийся корью, может передать болезнь 9 из 10 своим невакцинированным близким контактам.

🤥 Таким образом, официальная статистика опровергает утверждение о том, что корь не является опасной болезнью. Распространяемое сообщение не соответствует действительности.

@stopfake_kz — подпишись, чтобы сразу узнать правду

🟡Instagram-да пайдаланушылар Oreo печеньелеріндегі таңбаларды мұқият қарауға шақыратын ақпарат тарады. Бұл тәттіге өндірушілер шайтанның крест және масондық белгілер қойылған екен. Бұл рас па? Анықтайық.

Oreo печеньесіндегі оккульттік кескіндер туралы теория Қазнетке ол 9 жыл бұрын тараған ағылшын тілді интернеттен келген. Нүкте, гүл, сызықша ол кезде ежелгі масон қолөнерінің үш дәрежесі деп саналды. Десерттің ортасында тамплиар рыцарларының Лотарингтік крест байқалған, ал айналасындағы нүктелер шеңбер бойымен бес бұрышты жұлдызды құраған. Бұл парамасон орденінің пішіні.

Қастандық теориясы фактчекерлердің қызығушылығын оятты. 2017 жылы Snopes сайтында үлгілер әлем бойынша ең көп сатылатын қаптамадағы печеньелердің біріне қалай салынғанын анықтады. Десерттің дизайны ондаған жылдар бойы өзгеріске ұшырауда. Алдымен печеньелерге ботаникалық сурет, содан кейін түркептерлер салынды. Қазіргі бейнелер 1952 жылы жасалған суретке көбірек ұқсайды. Ол кезде печеньелерді Nabisco компаниясы шығарған. Суретті әзірлеушілердің арасында дизайнер Уильям Тернье бар. АҚШ-тың Mental Floss журналы Терньенің баласы Биллден печенье оюларында мағына бар ма деп сұрады. Уильям дін немесе басқа рухани ағындарға сенбейді екен. Ол үшін бастысы десерттің эстетикалық көрінісі болған. Дизайнер төрт жапырақты гүлі бар кұреңоттан шабыт алған. Демек, печеньеде рыцарлардың кресттері емес, әйгілі күреңоттың стильдік бейнесі бейнеленген.

Видеода айтылған «шайтан кресті» – бұл Nabisco компаниясының логотипі. Уақыт өте келе ол өзгертілді, бірақ «антенна» – екі көлденең сызық бір тік сызықты кесіп өтетін сурет қалды. Негізге венециялық баспашының белгісі алынған. Бұл жақсылықтың жамандықты жеңуінің белгісі. Бұл символ жүздеген жылдар бұрын пайда болған.

🤥 Oreo печеньелеріндегі суреттердің пайда боулына қатысты қастандық теориясы негізсіз. Бәрін түсіндіруге болады, суреттердің оккульттік ғылымдарға қатысы жоқ.

@stopfake_kz — шындықты бірден білгің келсе, жазыл

🟡В Instagram распространяют пост, в котором пользователей призывают присмотреться к символам на печенье Oreo. Якобы на эту сладость производители наносят сатанинские кресты и масонские знаки. Выясняем, правда ли это.

В Казнет теория об оккультных изображениях на печенье Oreo пришла из англоязычного Интернета, где появилась 9 лет назад. Точки, цветы, тире назвали тогда тремя степенями древнего ремесла масонов. В середине десерта увидели Лотарингский крест рыцарей-тамплиеров, а по окружности точки соединили в пятиконечную звезду. Такую форму имел парамасонский орден.

Конспирологическая теория заинтересовала фактчекеров. В 2017 году сайт Snopes выяснил, как появились узоры на самом продаваемом печенье в упаковке во всем мире. Дизайн десерта подвергался изменениям в течение нескольких десятилетий. Сначала это был ботанический узор, затем на печенье появились горлицы. Сегодняшнее оформление больше похоже на отпечаток, который разработан в 1952 году. Тогда печенье выпускала компания Nabisco. Среди разработчиков оформления называют дизайнера Уильяма Тернье. Журнал из США Mental Floss узнал у сына Тернье Билла, есть ли религиозная подоплека в узорах печенья. Оказалось, что Уильям не был увлечен религией или какими-то другими духовными практиками. Вдохновением для дизайнера стал кипрей (он же иван-чай), имеющий четырехлепестковый цветок. Таким образом, на печенье не кресты рыцарей-храмовников, а стилизованное изображение всем известного растения — иван-чая.

«Сатанинский крест», о котором говорят в видео, – это логотип компании Nabisco. Со временем он также претерпевал изменения, но «антенна» – две горизонтальные линии пересекают одну вертикальную – осталась. За основу был взят знак венецианского печатника. Он означал победу морального и духовного над злом и материальным. Этот символ появился сотни лет назад.

🤥 Конспирологическая теория о происхождении узоров на печенье Oreo безосновательна. Все объяснимо и не имеет отношения к оккультным наукам.

@stopfake_kz — подпишись, чтобы сразу узнать правду