☁️ Қазақстандық Telegram-чаттарда пайдаланушылар Билл және Мелинда Гейтс қоры ғимаратының кіреберісінің суретін таратуда. Есік алдындағы қабырғада «Әлем халқының санын қысқарту орталығы» деп жазылған маңдайша жазу ілініп тұр екен. Бұл ескі фейк.

Алғаш рет фото 2021 жылдың сәуірінде желінің ағылшын тіліндегі сегментінде жарияланды. Оны батыс фактчекерлері жоққа шығарды.

Билл және Мелинда Гейтс қорының ғимаратында «Жер халқының санын қысқарту орталығы» деген жазудың бар-жоғын тексеру оңай. Ол үшін іздеу жүйесіне Қордың бас кеңсесінің мекен жайын енгізу керек.

Одан әрі шыққан нәтижелерден ғимараттың фотосуреттерін таңдап, олардың ішінен кіреберісінің суретін табу керек. Суретте қабырғада тек қор логотипі ғана ілінгені көрініп тұр. Онда халықты қысқарту орталығы туралы жазу жоқ.

🚫 Демек, ол пайдаланушыларды шатастырып, планета халқының санын азайту туралы қастандық теорияларының шынайылығына сендіру үшін графикалық редакторлармен жазылған.

@stopfake_kz

☁️ В казахстанских Telegram-чатах пользователи рассылают снимок входа в здание Фонда Билла и Мелинды Гейтс. На стене перед дверью якобы написано, что там располагается «Центр сокращения мирового населения». Это старый фейк.

Впервые фото появилось в англоязычном сегменте Сети в апреле 2021 года. Тогда же его опровергли западные фактчекеры.

На самом деле проверить, есть ли на здании Фонда Билла и Мелинды Гейтс надпись «Центр сокращения мирового населения», легко. Для этого достаточно вбить адрес головного офиса фонда в поисковик.

Далее в результатах поиска нужно выбрать фотографии здания и найти среди них ту, на которой изображена входная группа. На снимке видно, что на стене у двери есть логотип фонда. Никакой надписи о центре по сокращению населения там нет.

🚫 Это говорит о том, что она была добавлена в графических редакторах для того, чтобы ввести пользователей в заблуждение и убедить их в правдивости конспирологических теорий об искусственном сокращении населения планеты.

@stopfake_kz

💅 Желіде беделді ғылыми журналда жарияланған жаңа зерттеу туралы жаңалық тарады. Зерттеуде тырнаққа жаққан гельді қатыру үшін қолданылатын ультракүлгін шамдар қатерлі ісік ауруын тудырады және ДНҚ-ны зақымдайды деп айтылған екен. Бұл рас па? Анықтайық.

Аталған зерттеу 2023 жылғы 17 қаңтарда Nature Communications журналында жарияланды. Ол «Тырнаққа арналған лакты кептіруге арналған шаммен сәулеленгеннен кейінгі сүтқоректілердің жасушаларындағы ДНҚ-ның зақымдануы және соматикалық мутациялар» деп аталады.

Мәтінде еңбек авторларының жасуша сызығының үш түрімен тәжірибе жүргізгені айтылған. Біреуі тышқаннан, қалған екеуі адамнан алынған.

Жұмыс барысында ғалымдар бұл жасушаларды ультракүлгін сәулемен сәулелендіріп, нәтижесін бақылаған. Сонда үшеуінде де мутациялар байқалып, ультракүлгін сәулеленудің әсері канцерогенді деп танылды.

Алайда, бұл ультракүлгін шамдар тек жасуша сызығына ғана емес, адамға да әсер етеді деп ойлауға негіз бола алмайды.

Бұл туралы зерттеу авторларының өздері жазған. Олар «Талқылау» бөлімінде жасуша сызықтарында эпидермистің, теріні ультракүлгін сәулеленуден қорғайтын жоғарғы, кератинделген қабаттың жоқ екенін атап өткен. Сонымен қатар тәжірибе in vitro өсірілген жасушаларда, яғни түтікшеде жүргізілгендіктен, оларда тірі ағзаға тән емес мутациялар жиналып қалуы мүмкін. Осының негізінде авторлар тәжірибе тырнақ бояуын кептіретін шамның адам терісіне әсері туралы тікелей ақпарат бермейді деп жазған.

«Тырнаққа арналған лакты кептіру үшін ультракүлгін шамды ұдайы қолданатын адамдарда қол терісі қатерлі ісігінің болу қаупін нақты анықтау үшін болашақта ауқымды эпидемиологиялық зерттеулер жүргізу қажет», – делінген еңбекте.

🚫 Демек, жарияланған зерттеу ультракүлгін шамдардың ДНҚ-ны зақымдайтынын және қатерлі ісік ауруын тудыратынын дәлелдемейді. Ғалымдар мұндай нәтижелерді адам терісінен бірқатар айырмашылықтары бар жасуша сызықтарынан ғана алған.

@stopfake_kz

💅 В Сети появилась новость о новом исследовании, опубликованном в авторитетном научном журнале. В работе якобы говорится о том, что ультрафиолетовые лампы, которые используют для затвердевания гелевого покрытия ногтей, вызывают рак и повреждают ДНК. Разбираемся, правда ли это.

Исследование, о котором идет речь, было опубликовано в журнале Nature Communications 17 января 2023 года. Оно называется «Повреждение ДНК и соматические мутации в клетках млекопитающих после облучения лампой для сушки лака для ногтей».

В тексте говорится, что авторы работы экспериментировали на трех видах клеточных линий. Одна была взята у мыши, а две другие — у человека.

В ходе работы ученые облучали эти клетки ультрафиолетовым излучением и наблюдали за результатом. В итоге в каждой из трех линий были зафиксированы мутации, а воздействие ультрафиолета было признано канцерогенным.

Однако это не повод с уверенностью утверждать, что такой же эффект ультрафиолетовые лампы окажут не только на клеточную линию, но и на человека.

Об этом пишут сами авторы исследования. В разделе «Обсуждение» они указывают, что в клеточных линиях отсутствовал эпидермис, верхний ороговевший слой кожи, который защищает человека от УФ-излучения. Кроме того, поскольку эксперимент проводился на клетках, выращенных in vitro, то есть в пробирке, в них могли накопиться мутации, нехарактерные для живого организма. Исходя из этого, авторы отмечают, что эксперимент не дает прямой информации о воздействии лампы для сушки лака для ногтей на кожу человека.

«Необходимы будущие крупномасштабные эпидемиологические исследования для точной количественной оценки риска рака кожи рук у людей, регулярно использующих УФ-сушки лака для ногтей», — говорится в работе.

🚫 Таким образом, опубликованное исследование не доказывает того, что УФ-лампы повреждают ДНК и вызывают рак. Подобные результаты ученые получили лишь на клеточных линиях, которые обладают рядом существенных отличий от человеческой кожи.

@stopfake_kz

🤯 Әлеуметтік желілерде ғалымдар тауық жұмыртқаларынан адамдарда тромбтар қалыптасатыны туралы мақаланы жариялады деп жазылуда. Бұл рас па? Анықтайық.

Мұндай хабарламалар алғаш рет 2023 жылдың қаңтар айының соңында Желінің ағылшын тіліндегі сегментінде пайда болды. Оларды подкастер Джо Роган мен Доктор Шерри Тенпенни белсенді таратқан. Екеуі де вакцинацияға қарсы және covid диссиденттер, олар бірнеше рет ғылымға қарсы мәлімдемелер жасады.

Бұл жолы олар Daily Express порталындағы мақалаға сүйенген. Онда жұмыртқа құрамындағы кейбір заттар қанның ұюына әсер етуі мүмкін екендігі айтылған Кливленд клиникасының зерттеуіне сілтеме жасайды.

Бұл зерттеу 2017 жылы жүргізілген. Кливленд клиникасының сайтында еңбек қорытындылары түсінікті тілде ұсынылған баспасөз парақшасы бар. Онда былай делінген:

«Жұмыртқаның сары уызында, қызыл және өңделген ет құрамындағы қоректік зат, холин капсулалары тромбтардың пайда болу, жүрек ұстамасының және инсульттің болу қаупін арттыратын ішек бактерияларының жанама өнімін өндірудің артуымен байланысты болды».

Сондай-ақ баспасөз парақшасында «зерттеу жұмыртқаны тұтыну мен тромбтардың кенеттен пайда болуының арасындағы тікелей байланысты көрсеткен жоқ» делінген.

🚫 Демек, тауық жұмыртқасын жеу кенеттен тромбтардың пайда боулына әкелетінін дәлелдейтін ешқандай зерттеу жоқ. Мұндай тақырыптар манипуляция және алты жыл бұрын шыққан зерттеуде келтірілген деректерді бұрмалау болып табылады.

@stopfake_kz

🤯 В соцсетях пишут о том, что ученые якобы опубликовали работу, в которой утверждают, что куриные яйца провоцируют стремительное тромбообразование у людей. Выясняем, правда ли это.

Впервые такие сообщения появились в англоязычном сегменте Сети в конце января 2023 года. Их активно распространяли подкастер Джо Роган и доктор Шерри Тенпенни. Оба известные антипрививочники и COVID-диссиденты, много раз выступавшие с антинаучными заявлениями.

На этот раз они сослались на статью на портале Daily Express. В ней, со ссылкой на исследование клиники Кливленда, говорилось, что некоторые вещества, содержащиеся в яйцах, могут влиять на свертываемость крови.

Исследование, о котором идет речь, было проведено еще в 2017 году. На сайте клиники Кливленда есть пресс-релиз, в котором выводы работы изложены доступным языком. В нем говорится следующее:

«Капсулы холина, питательного вещества, содержащегося в яичных желтках, красном и обработанном мясе, были связаны с увеличением выработки побочного продукта кишечных бактерий, который увеличивал риск образования тромбов, сердечных приступов и инсультов».

В этом же пресс-релизе сказано, что «исследование не показало прямой связи между потреблением яиц и внезапным образованием тромбов».

🚫 Это говорит о том, что никакого исследования, доказывающего, что употребления куриных яиц ведет к внезапному образованию тромбов, не существует. Подобные заголовки – манипуляция и искажение фактов, приведенных в исследовании шестилетней давности.

@stopfake_kz

💔 Әлеуметтік желілерде және кейбір БАҚ-та Қазақстан 2022 жылы ажырасулар саны бойынша әлемде екінші орында тұрғаны туралы ақпарат жарияланды. 1000 адамға шаққандағы ажырасулардың үлесі 4,6 құрады. Бұл шындыққа жанаспайды.

Желіде тараған ажырасулар бойынша статистикалық мәліметтерге сәйкес, Қазақстан Мальдив аралдарынан кейін әлемде екінші орында тұр, бұл кесте advocatsmart.no сайтынан алынған.

Өз кезегінде ол Worldpopulationreview.com сайтына сүйенеді. Нақ осы порталдың хабарлауынша, Мальдив аралдарын есептемегенде, Қазақстанда әлемнің кез келген жеріне қарағанда жиі ажырасады екен. Бұл ретте мақалаларда қандай да бір дереккөздерге сілтеме берілмеген. Бірақ Қазақстан бойынша статистикалық ақпаратқа арналған тұтас бөлім бар. Оның жартысы мүлдем дұрыс емес.

Мысалы, осы сайтқа сәйкес, Астана халқының саны небәрі 345 мың адамды құрайды, ал ресми статистика бойынша 2022 жылдың соңында елордада 1 350 228 адам тұрған. Шымкентте де осындай жағдай. Плафтормда қалада небәрі 414 мың адам тұрады делінген, ал іс жүзінде қала халқының саны миллионнан асады.

Демек, Worldpopulationreview.com сайтындағы ақпаратқа сенуге болмайды.
Сонымен қатар Әйелдер істері және отбасылық-демографиялық саясат жөніндегі ұлттық комиссияның мүшесі Жұлдыз Ысқақова Қазақстандағы ажырасудың рекордтық деңгейі туралы жаңалықты жоққа шығарды. Ол өзінің Facebook-тегі парақшасында тараған статистикалық мәліметтер дұрыс емес деп жазды.

«Достар, қазіргі кезде бірқатар БАҚ 2022 жылы халықтың 1000 адамына шаққанда 4,6 көрсеткішімен ажырасу коэффициенті бойынша Қазақстан әлемде 2-орынға шыққаны туралы ақпаратты жариялауда. Бұл ақпаратқа сенбеулеріңізді сұраймын, себебі ол қазақстандық статистикалық деректермен де, БҰҰ деректерімен де расталмайды», – делінген хабарламада.

🚫 Қорыта айтқанда, Қазақстан 2022 жылы әлемдегі ажырасулар саны бойынша екінші орында тұрған жоқ. Бұл туралы ақпараттар фейк болып табылады.

@stopfake_kz

💔 В соцсетях и некоторых СМИ появилась информация о том, что Казахстан оказался на втором месте в мире по количеству разводов в 2022 году. Якобы доля разводов на 1000 человек составила 4,6. Это неправда.

Распространяемая в Сети таблица со статистикой разводов, в которой Казахстан отмечен на втором месте в мире после Мальдив, взята с сайта advocatsmart.no.

Он в свою очередь ссылается на сайт Worldpopulationreview.com. Именно этот портал утверждает, что в Казахстане разводятся чаще, чем где бы то ни было в мире, за исключением Мальдив. При этом ссылок на какие бы то ни было источники в статьях нет. Зато есть целый раздел, посвященный статистической информации о Казахстане. Часть из нее совершенно неверна.

К примеру, согласно этому сайту, население Астаны составляет всего 345 тысяч человек, в то время как по официальной статистике на конец 2022 года в столице проживали 1 350 228 человек. Такая же ситуация и с населением Шымкента. На плафторме сказано, что в городе живет всего 414 тысяч человек, тогда как на самом деле население города превышает миллион.

Это говорит о том, что информации сайта Worldpopulationreview.com доверять нельзя.
Кроме того, новости о рекордно высоком уровне разводов в Казахстане опровергла член Нацкомиссии по делам женщин и семейно-демографической политике Жулдызай Искакова. На своей странице в Facebook она написала, что распространяемая статистика неверна.

«Друзья, сейчас ряд СМИ публикует информацию, что Казахстан вышел на 2 место в мире по коэффициенту разводов с показателем 4,6 на 1000 человек населения за 2022 год. Прошу не доверять этой информации, так как она не подтверждается ни данными казахстанской статистики, ни данными ООН», — сказано в посте.

🚫 Все это говорит о том, что Казахстан не занимал второе место по числу разводов в мире в 2022 году. Сообщения подобного рода — фейк.

@stopfake_kz

🚫 Әлеуметтік желілер мен мессенджерлерде Алматыда «Цефтриаксон» антибиотигін алғаннан кейін 18 адам қайтыс болғаны туралы ақпарат тарады. Препаратты дәріханалардан жаппай ала бастаған екен. Бұл олай емес.

Бұл ақпаратты ҚР Денсаулық сақтау министрлігі теріске шығарды.

— Цефтриаксонның» жағымсыз әсері салдарынан көз жұмған пациент туралы карт-хабарламалар (сары карталар) тіркелген жоқ. ҚР ДСМ Медициналық және фармацевтикалық бақылау комитетіне және Алматы қаласы бойынша аумақтық департаментіне мұндай шағымдар түскен жоқ, – деп хабарлады ведомстводан.

«Цефтриаксон» – бұл сепсис, менингит, инфекциялардың түрлері, пневмония және басқа көптеген аурулар кезінде тағайындалатынн антибиотик.

Бұл препарат Қазақстанда лицензияланған және дәріханаларда сатылады.

@stopfake_kz

🚫 В социальных сетях и мессенджерах распространяется информация о том, что в Алматы скончались 18 человек после того, как получили инъекцию антибиотика «Цефтриаксон». В рассылке говорится, что препарат уже начали массово изымать из аптек. Это не так.

Информацию опровергли в Министерстве здравоохранения РК.

— Карт-сообщений о нежелательных реакциях (желтые карты) «Цефтриаксона» с указанием летального исхода пациента не зарегистрировано. В Комитет медицинского и фармацевтического контроля МЗ РК и его территориальный департамент по городу Алматы подобных жалоб не поступало, — сообщили в ведомстве.

«Цефтриаксон» — это антибиотик, который выписывают при широком спектре заболеваний, таких как сепсис, менингит, различные виды инфекций, пневмония и других.

Этот препарат лицензирован в Казахстане и продается в аптеках.

@stopfake_kz

😕 Қазнетте глютеннен қолдан қырыққабат жасау барысы көрсетілген кадрлар тарады. Шын мәнінде, видеоға не түсірілгенін түсіндіріп өтейік.

Бұл ескі ролик Желіде 2016 жылы кеңінен тараған болатын. Ол кезде онда қырыққабат глютеннен емес, синтетикалық материалдардан жасалған деп жазылған. Алайда, бұл шындыққа жанаспайды. Шын мәнінде, видеода дәмханалар мен дүкендердің витриналарын безендіру үшін қолданылатын балауыз пішіндер өндірісі көрсетілген.

Желіде осындай балауыз пішіндерді қалай жасап, пайдалану керектігі көрсетіліп, сипатталған видеолар бар. Оларды шын тағаммен шатастыру мүмкін емес, өйткені мұқият қарағанда, әсіресе турағанда оның балауыз өнім екені бірден байқалады.

🚫 Демек, таралған видео – фейк. Кадрларда глютеннен қырыққабат емес, балауыздан пішін жасау барысы көрсетілген

@stopfake_kz

😕 В Казнете распространяются кадры, на которых, предположительно, запечатлено изготовление искусственной капусты из глютена. Объясняем, что на самом деле происходит на видео.

Это старый ролик, который стал вирусным в Сети еще в 2016 году. Тогда подпись к нему гласила, что капусту изготавливали из синтетических материалов, а не из глютена. Однако это было неправдой. На самом деле в видео демонстрируется изготовление восковых муляжей, которые используются для украшения витрин в кафе и магазинах.

В Сети можно найти видео, в которых показано и рассказано, как именно изготавливают и используют такие восковые муляжи. С настоящей едой их перепутать невозможно, так как при детальном рассмотрении и тем более при разрезании очевидно, что эти продукты изготовлены из воска.

🚫 Таким образом, распространяемое видео является фейком. На кадрах показано изготовление воскового муляжа, а не капусты из глютена.

@stopfake_kz

🚫 Желіде Microsoft компаниясының негізін қалаушы, миллиардер Билл Гейтс көпшілік алдында азық-түлікке мРНҚ қосуға уәде бергені туралы жазылуда. Бұл егілуден бас тартқандарды COVID-19-ға қарсы вакцинациялау үшін қажет екен. Бұл өтірік.

Дәл осындай хабарлама Желінің ағылшын тіліндегі сегментінде 2023 жылдың қаңтар айының басында тарады. Дереккөз – ұдайы фейк жаңалықтар жариялайтын танымал NewsPunch порталы.

Порталдағы ақпаратқа сәйкес, Гейтс «уәдесін» өзінің Twitter парақшасында жариялаған.

Шындығында, оның аккаунтында мұндай жазбалар болған жоқ.
Сонымен қатар Гейтстің баспасөз хатшысы AFP Factcheck порталының тілшісіне «бұл мәлімдеме жалған» деп айтқан.

🚫 Демек, таралған ақпрат фейк, оған сенудің қажеті жоқ.

@stopfake_kz

🚫В Сети пишут о том, что основатель компании Microsoft миллиардер Билл Гейтс якобы публично пообещал добавлять мРНК в продукты питания. Это якобы нужно для того, чтобы вакцинировать против COVID-19 тех, кто отказался получать прививки. Это ложь.

Такое же сообщение появилось в англоязычном сегменте Сети еще в начале января 2023 года. Его источником стал портал NewsPunch, известный регулярными публикациями фейковых новостей.

В публикации на этом портале «обещание» Гейтса было оформлено так, будто бы он лично опубликовал его на своей странице в Twitter.

На самом деле в его аккаунте подобных постов не было. Пресс-секретарь Гейтса также сообщил корреспонденту портала AFP Factcheck, что «это утверждение ложь».

🚫 Таким образом, распространяемое сообщение – фейк, верить которому не нужно.

@stopfake_kz

📱 Instagram-да белгілі бір қосымшаның жарнамасы жарияланды, оны жүктеп алған пайдаланушылар қомақты қаржы ұтып алады екен. Жарнама мәтіні 39 миллион теңге ұтып алған павлодарлық такси жүргізушісі туралы жаңалықтар сюжетінің үстінен жазылған. Бұл – алаяқтық.

Мұндай жаңалықтар сюжеті бар. Ол 2019 жылдың қыркүйегінде шыққан. Ол кезде такси жүргізушісінің қомақты қаржы ұтып алғаны туралы басқа да қазақстандық БАҚ хабарлады. Шын мәнінде, ол ешқандай қосымшаны жүктемеген, жай лотереядан ұтып алған.

Яғни, бүгінде тараған жарнама пайдаланушыларды шатастыруда.
Алаяқтар қазақстандықтардың жеке немесе төлем деректеріне қол жеткізу үшін мобильді қосымшаны жүктеп алуды ұсынуы мүмкін.

Қосымшаларда үшінші тұлғаларға смартфонда қандай батырмалардың басылғанын немесе басқа да ақпаратты алуға мүмкіндік беретін жасырын бағдарламалар болуы ықтимал. Осылайша, алаяқтар жеке аккаунттардың логиндері мен парольдерді, банктердің мобильді қосымшаларына кіру кодтарын және басқа да маңызды ақпаратты ала алады.

⛔️ Баршаңызды табыс табуға уәде беретін жарнамаларға сенбеуге және тексерілмеген дереккөздерден қосымшаларды жүктемеуге шақырамыз.

@stopfake_kz

📱 В Instagram можно встретить рекламу некоего приложения, скачав которое пользователи якобы выигрывают крупные суммы. Рекламный текст написан поверх новостного сюжета о водителе такси из Павлодара, который уже выиграл 39 миллионов тенге. Это мошенничество.

Сам распространяемый новостной сюжет настоящий. Он вышел в сентябре 2019 года. Тогда же о водителе такси, выигравшем крупную сумму денег, сообщали и другие казахстанские СМИ. На самом деле никаких приложений он не скачивал, а выиграл деньги в лотерею.

То есть распространяемая сейчас реклама вводит пользователей в заблуждение.
Не исключено, что злоумышленники рекомендуют скачать мобильное приложение для того, чтобы с его помощью получить доступ к персональным или платежным данным казахстанцев.

В приложениях могут быть скрыты шпионские программы, позволяющие третьим лицам видеть, какие клавиши на своем смартфоне нажимает человек, или передающие другую информацию. Так мошенники могут заполучить логины и пароли от приватных аккаунтов, коды доступа в мобильные приложения банков и прочую важную информацию.

⛔️ Призываем вас не доверять рекламным объявлениям, обещающим крупные заработки, и не устанавливать приложения из непроверенных источников.

@stopfake_kz