🟢 مجله Geotechnique را می‌توان به‌عنوان سرآمد مجلات موجود در حوزه مهندسی ژئوتکنیک معرفی کرد. امسال با معرفی مقادیر ضریب تاثیر جدید (IF) مجلات، مجددا این مجله با ضریب تاثیر 5.8 در چارک Q1 از مجلات با نمایه JCR قرار گرفت.

🟢 یکی دیگر از مواردی که مجددا از همان سال اول در کانال رعایت شد ارائه فایلی بود که ضرایب تاثیر و ایندکس مجلات معتبر ژئوتکنیک را ارائه می‌کرد. این موضوع هم بحث مهمی است چرا که اطلاع از مجلات معتبر موجود در هر رشته تحقیقاتی برای محققین آن رشته حائز اهمیت است.

🟢 دوستان با مراجعه به تاریخچه کانال می‌توانند این فایل‌ها را مشاهده کنند. البته این موارد همگی با کمک دانشجویان گرامی دوره دکتری و ارشد اینجانب تهیه و در کانال قرار داده می‌شد.

🟢 سعی دارم در چند روز آینده توضیحاتی در خصوص نحوه ایندکس و نمایه‌سازی مجلات علمی بیان کنم. البته مطمئن هستم تعداد کثیری از همراهان این کانال از این موارد آگاه هستند ولی به‌هرحال این مباحث می‌تواند برای محققین تازه‌نفس جالب ‌توجه باشد.

🟢 در نهایت به امید خدا فهرست جدید نمایه و ضرایب تاثیر مجلات رشته ژئوتکنیک که در جولای امسال منتشر شده را نیز در کانال به‌فرم همان فایل‌های قبلی اعلام خواهم کرد ...

✅ سوال: چرا بحث رتبه‌بندی و نمایه مجلات علمی حائز اهمیت است؟

موضوع نمایه مجلات از این جهت مهم است که ژورنالهای با کیفیت و وزین را از مجلات با کیفیت پایین متمایز می‌کند. بطور قطع هر محققی علاقمند است نتیجه کار تحقیقاتی خود را در یک ژورنال با کیفیت به چاپ برساند. در هر رشته علمی نیز تعداد زیادی مجلات باکیفیت و مجلات فاقد کیفیت وجود دارد. پس رتبه‌بندی مجلات کمک می‌کند تا محقق بتواند بهترین انتخاب را برای چاپ نتایج مطالعات خود انتخاب نماید.

✅ موارد تفاوت در مجلات باکیفیت و فاقد کیفیت چیست؟

موارد متعددی در کیفیت مجلات تاثیرگذار هستند. از جمله آنها می‌توان به ناشر، قدمت، سردبیر، هزینه چاپ، اعضای هیات تحریره و البته پروسه داوری مجلات اشاره کرد. مورد آخر یعنی پروسه داوری مقالات (Peer Review) بحث بسیار مهمی است. در واقع یکی از محاسن مجلات باکیفیت آن است که داوری مقالات توسط افرادی انجام می‌شود که در موضوع مورد نظر صاحب نظر و خود دارای مقالات متعدد هستند. هرچه کیفیت داوری مقالات مجله پایین‌تر بیاید به همان نسبت، از کیفیت مقالات چاپ شده در آن و در نتیجه، از کیفیت مجله کاسته می‌شود.

✅ نقش سردبیر و هیات تحریره در پروسه داوری بسیار مهم است. انتخاب داوران صاحب نظر در موضوع مقاله، توسط این افراد صورت می‌پذیرد. سردبیر باید دید بسیار خوبی نسبت به موضوعات مورد نظر برای چاپ در ژورنال داشته باشد و با علم به این موضوع، مقاله را جهت داوری به این افراد ارجاع دهد. در صورت نیاز می‌تواند از اعضای هیات تحریره مجله که تخصص مرتبط‌تری با موضوع دارند نیز در این مورد مشورت بگیرد.

✅ بحث هزینه هم موضوع مهمی است. مجلاتی که مقاله را در قبال اخذ پول از مولفین به چاپ می‌رسانند مجلات بی‌کیفیتی هستند. در واقع اخذ پول (Author Fee) به این علت انجام می‌شود که مقاله بدون انجام یک پروسه داوری صحیح و تخصصی در حداقل زمان ممکن به چاپ برسد.

✅ اینکه محققان جوان در دام چنین مجلاتی نیفتند بسیار حائز اهمیت است چراکه چاپ مقاله در این مجلات نه‌تنها ارزش علمی خاصی ندارد بلکه نشانگر عدم اطلاع شخص از مبانی و اصول علمی بوده و به ‌عبارت دیگر، رزومه ایشان را نیز خراب می‌کند.

✅ سوالی که پیش می‌آید آن است که از کجا بتوانیم مجلات با‌کیفیت را تشخیص بدهیم. به‌عبارت دیگر آیا ملاک و معیاری برای تعیین و تمایز مجلات باکیفیت از مجلات بی‌کیفیت وجود دارد؟

✅ جواب "بله" است و موسسات معتبری وجود دارند که این کار را با سنجش شاخص‌های علمی هر مجله انجام می‌دهند. در واقع علت ایجاد این موسسات آن است که وحدت رویه برای این موضوع در سراسر دنیا وجود داشته باشد. به‌عبارت دیگر، یک مجله در کشوری نامعتبر و در کشور دیگر معتبر شناخته نشود.

✅ از جمله مهم‌ترین این موسسات می‌شود به Clarivate که شرکتی انگلیسی-آمریکایی است و یا Thomson reuters که شرکتی کانادایی است اشاره نمود (شرکت Clarivate مالکیت معنوی Thomson reuters را در سال 2016 خریداری کرده است). این قبیل شرکتها با ایجاد پلتفرم‌ها و پایگاه‌هایی به نمایه‌سازی برای مجلات علمی در حوزه‌های مختلف می‌پردازند و هر سال نیز اطلاعات مورد نظر را برای دسترسی محققین به‌روز نموده و منتشر می‌نمایند ...

با اجازه دوستان بحث نمایه مجلات علمی را اندکی بیشتر ادامه بدهیم.

شرکت Clarivate که در بالا به آن اشاره کردم، پایگاه WoS یا Web of Science را اداره می‌نماید.

در واقع WOS پلتفرمی است که یکی از وظایف آن ارائه نمایه مجلات معتبر بین‌المللی در زمینه‌های مختلف علمی است.

این پلتفرم وظایف دیگری نیز دارد از جمله نمایه‌سازی برای کتب علمی که بطور قطع بحث آنها از مجلات متفاوت است.

معمولا این پایگاه هر ساله گزارشی از مجلات معتبر علمی را منتشر می‌کند که به‌عنوان راهنمای محققین برای یافتن مجلات باکیفیت جهت ارسال و چاپ نتایج تحقیقشان به‌کار می‌رود.

این گزارش معمولا با نام اختصاری JCR نامیده می‌شود (Journal Citation Report)

در واقع JCR لیستی از تمامی ژورنال‌های معتبر علمی است که توسط پایگاه WoS نمایه و مستندسازی شده است.