بسم الله الرحمن الرحیم

بسته‌ی پیشنهادی برای شب قدر
(✍نویسنده: ؟)

عزیزان سوال می‌کنند که در این شب‌ها چه دعاها و اعمالی خوب است؟ چند موردی که به ذهنم می‌آید را این‌طور عرض می‌کنم:

💠 غسل شب ۱۹ و ۲۱ و ۲۳ که می‌توان از زمان غروب امروز آن را انجام داد و به دلیل ثابت‌بودن استحباب، طبق نظر آقای سیستانی و برخی از دیگر مراجع جایگزین وضوء است.

💠 إحیا و بیداری این شب به همراه عبادت و دعا و توجه به اینکه کار خیر در شب قدر، از کار خیر در هزارماهی که شب قدر در آن نباشد، برتر است.

💠 نماز
برای این شب‌ها نمازهای مستحبی زیادی نقل شده و خواندن حداقل صدرکعت نماز توصیه شده (از جمله در روایات صحیحه بر صدرکعت نماز که بعد حمد، ۱۰ بار توحید خوانده شود، تاکید شده)
اما برای کسانی که نماز قضاء دارند، ادای نمازهای قضا مقدم است و از دیرباز، برخی جاها هم رسم بوده که در مراسمات احیاء، یک هفته نماز قضا (۱۱۹ رکعت) به جماعت خوانده می‌شده که به استحبابِ مذکور (حداقل ۱۰۰ رکعت) نیز عمل شده باشد.

💠 قرآن
شب قدر، شب نزول قرآن است و یکی از اعمال خوب این شب، می‌تواند تلاوت قرآن و انس و تدبر در آن باشد. در روایات تاکیدی روی ۴ سوره‌ی عنکبوت، دخان، روم و قدر می‌بینیم اما با توجه به کوتاهی سور پایانی قرآن و خواص دنیوی و اخروی آنها، خوب است که در این شب هر مقداری که می‌توانیم (مثلا سه جزء آخر) را تلاوت کنیم.

💠 دعا
دعا مغز عبادت است و هر دعایی که از نظر سندی یا محتوایی معتبر و جامع باشد، خوب است ولو اختصاصا برای این شب هم نقل نشده باشد مثلا:
▫️ دعا برای امام زمان
مثل دعای «اللهم کن لولیک» یا «اللهم ادفع عن ولیک»
▫️ دعاهای صحیفه سجادیه مثل دعای ۱۲ (توبه) و ۲۳ (طلب عافیت) و ۳۳ (طلب خیر)
▫️ دعاهای افتتاح، عرفه
▫️ دعای صحیح‌السند اللهم انی بک اتوسل... (معروف به دعای حج)
▫️ دعای صحیح‌السند «شروع سال» که در مفاتیح‌الجنان، در اعمال روز اول رمضان آمده است اما در برخی روایات، شب قدر؛ «شروع سال» یک انسان مؤمن دانسته شده است.
▫️ دعای «الحمد للّه ولیّ الحمد و أهله و منتهاه و محلّه...» که حضرت صادق به عبدالرحمن‌ابن‌سیابه تعلیم دادند (دعای ۲۷ از ادعیه مختصر برای دنیا و آخرت که در حاشیه مفاتیح‌الجنان آمده)
▫️ دعای «اللّهُمَّ اقْسِمْ لَنا مِنْ خَشْيَتِكَ...» که در مفاتیح به عنوان عمل ششم شب نیمه‌شعبان آمده است و گفته شده که پیامبر آن را در آن شب می‌خواندند و دعایی جامع است که همیشه می‌توان از آن بهره برد و نقل شده که پیامبر همیشه آن را می‌خواندند.
💡 علی‌رغم ارزشمند بودن محتوای دعای جوشن کبیر با وجود نداشتن سند، توصیه به خواندن آن در شب قدر نیز ثابت نیست لذا بهتر است که بجای صرف ۳ ساعت از اوقات این شب برای خواندن این دعا، به سایر عباداتی که به طرق معتبر به دست ما رسیده، بپردازیم.

💠 زیارت
▫️ شب قدر شب نزول مقدرات بر حجت خداست لذا جا دارد که در این شب، توجه به امام زمان بیشتر باشد و دعا برای ایشان را که در بالا گفتیم، موردتوجه باشد. «زیارت آل‌یاسین» هم می‌تواند بهانه خوبی برای توجه باشد.
▫️ زیارت حضرت سیدالشهداء علیه‌السلام در کربلاء جزء افضل اعمالِ شب‌های قدر است که برای ما محرومان، زیارت از دور نیز به امید بهره‌مندی از برخی فضائل آن خوب است.
▫️ همچنین در این شب‌ها که بیشتر به یاد امیرالمومنین هستیم نیز می‌توان به بهانه «زیارت امین‌الله»، به ایشان سلامی کوتاه عرض کرد و از دعاهای فراوانی که پس از سلام در این زیارتِ کوتاه هست، بهره‌مند شد.

در ادامه، متنِ عربی برخی دعاهای فوق به صورت فایل pdf تقدیم می‌شود 👇

◼️ پیشوایی که ز شوق دیدار◼️
◼️ می‌کند قاتل خود را بیدار ◼️

حدثنا الحسين نا عبد الله نا يوسف بن موسى نا عبيد الله بن موسى قال أخبرنا الحسن بن دينار عن الحسن قال سهر علي عليه السلام في تلك الليلة فقال إني مقتول لو قد أصبحت قال فجاءه مؤذنه بالصلاة فقام فمشى قليلا ثم رجع فقالت له ابنته مر جعدة يصلي بالناس قال لا مفر من الأجل ثم قام فخرج فمر على صاحبه وقد سهر ليله ينتظره قد غلبته عينه فضربه برجله وقال الصلاة فقام فلما رأى عليا ضربه قال الحسن أنى علم هذا (مقتل علي لابن أبي الدنیا، ص28؛ مشابه: شرح الأخبار، ج2، ص430؛ الإرشاد، ج1، ص16).

نقل شده از حسن بصری که گفت: علی (ع) در آن شب بیدار بود و گفت: اگر صبح شود کشته می‌شوم! مؤذن او برای نماز نزدش آمد. علی کمی پیاده رفت. سپس بازگشت. دخترش [ام کلثوم] بدو گفت: بگو که جعدة [بن هبیرة؛ پسرخواهر علی (ع)] نماز جماعت را بخواند! علی فرمود: فراری از اجل نیست. سپس علی برخاست و بیرون رفت. در راه از کنار قاتل خویش گذر کرد در حالی که تمام شب در انتظار علی بیدار بود و خواب بر چشمانش غلبه کرده بود. علی با پایش بدو زد و گفت: نماز... حسن بصری گفت: علی چگونه این را می‌دانست؟!
@Al_Meerath

ابتکار جالب یک دانشجوی مقیم هلند
(مصاحبه با دانشجویان در مورد قوانین جنگی امیر المؤمنین ع)
Ali & war

از توصیه‌‌های مکرر امام علی (ع) به سربازانش:

🔻إِذَا هَزَمْتُمُوهُمْ فَلاَ تُجْهِزُوا عَلَى قَتِيلٍ وَ لاَ جَرِيحٍ وَ لاَ تَقْتُلُوا أَسِيراً وَ لاَ تَطْلُبُوا مُوَلِّياً وَ لاَ تُتْبِعُوا مُدْبِراً وَ لاَ تَكْشِفُوا عَوْرَةً وَ لاَ تُمَثِّلُوا بِقَتِيلٍ وَ لاَ تَهْتِكُوا سِتْراً وَ لاَ تَرُبُّوا شَيْئاً مِنْ أَمْوَالِهِمْ إِلاَّ أَنْ تَجِدُوهُ فِي مُعَسْكَرِهِمْ… (وقعة الجمل ج۱ ص۱۱۹ و بسیاری از منابع کهن)

چون آنان را شکست دادید، به هیچ كشته‌ و زخمى‌ حمله نکنید و اسيری را نكشيد و به دنبال گريختگان نیفتيد و فراريان را تعقيب نكنيد و با برهنه کردن، عورتى را آشكار نسازيد و کشته‌ای را مثله ننمائيد و پرده‌ای را ندريد و اموالشان را تصرف نکنید مگر آنچه در لشكرگاهشان مى‌يابيد…
@Estedlale_Ma

سیره جنگی امیرالمومنین علیه السلام

و در نهج‌البلاغه:

مِنْ وَصِیَّتِهِ علیه السّلام لِعَسْکَرِهِ قَبْلَ لِقَاءِ الْعَدُوِّ بِصِفِّینَ:

لَا تُقَاتِلُوهُمْ حَتَّی یَبْدَءُوکُمْ، فَإِنَّکُمْ بِحَمْدِ الله عَلَی حُجَّةٍ وَ تَرْکُکُمْ إِیَّاهُمْ حَتَّی یَبْدَءُوکُمْ حُجَّةٌ أُخْرَی لَکُمْ عَلَیْهِمْ، فَإِذَا کَانَتِ الْهَزِیمَةُ بِإِذْنِ الله فَلَا تَقْتُلُوا مُدْبِراً وَ لَا تُصِیبُوا مُعْوِراً وَ لَا تُجْهِزُوا عَلَی جَرِیحٍ، وَ لَا تَهِیجُوا النِّسَاءَ بِأَذًی وَ إِنْ شَتَمْنَ أَعْرَاضَکُمْ وَ سَبَبْنَ أُمَرَاءَکُ…

… با آنها شروع به جنگ ننمائيد تا اينكه ايشان جنگ را آغاز نمايند، زيرا سپاس خدای را كه شما داراى حجت و دليل هستيد، و شروع نكردن شما به جنگِ با آنها تا اينكه آنان شروع به جنگ با شما نمايند حجت و دليل ديگرى است براى شما بر علیه آنها، پس اگر آنان شروع به جنگ نموده و شما را به جنگ واداشتند و بخواست خداوند روی به هزیمت و فرار نهادند، گريخته را نكشيد، و درمانده را زخمى نكنيد، و زخم‌خورده را از پا در نیآوريد، و زنان را بواسطه آزار و اذیت بر علیه خود تهییج نکنید هر چند به شما و سرداران و بزرگانتان ناسزا گويند…

نیز: الفتنة ووقعة الجمل، ص180؛ وقعة صفين، ص203؛ تاريخ واسط، ص165؛ الكافي ط - الإسلامية، ج‏5، ص39.
@Al_Meerath

بسیاری ازدعاهایی که امروزه به عنوان دعای خاص برخی روزها شمرده می شوند، در مصادر قدیمی‌تر بدون ذکر روزی خاص برای آن آمده‌اند. برخی از ادعیه که در مصادر متأخر مربوط به ماه رجب، شعبان و ماه رمضان شمرده شده‌اند از این دست هستند.
تقویم جدید برخی دعاها:
t.me/gholow2/1239

⚜ اخلاق علوی (1)
معاوية بن هشام، قال: حدثنا ابن أبي ذئب، عمن حدثه، عن علي، قال: لما قاتل معاوية سبقه إلى الماء فقال: دعوهم؛ فإن الماء لا يمنع (مصنف ابن أبي شیبة، ج7، ص548).
نقل شده که علی علیه السلام در جنگ با معاویه [زمانی] پیش از معاویه بر آب دست یافت. پس فرمود: لشکر معاویه را رها کنید [و بگذارید که از آب استفاده کنند]؛ چه از آب نباید منع کرد.

این در حالی است که پیشتر معاویه چون در جنگ صفین بر آب دست یافت، لشکر علی (ع) را از آب منع کرد (وقعة صفین، ص160-161، 185). در گزارشی آمده که چون معاویه بر آب مسلّط شد و لشکر علی (ع) را منع کرد، جنگی درگرفت و در نتیجه لشکر علی (ع) بر آب مسلّط شد. برخی از لشکریان علی (ع) گفتند که اکنون ما به آنان آب ندهیم. علی (ع) فرمود: «از آب به مقدار نیازتان بردارید و به لشکرگاهتان بازگردید و اجازه دهید که آن‌ها از آب استفاده کنند» (وقعة صفین، ص162). در گزارش دیگری آمده که علی (ع) چون بر آب مسلّط شد به معاویه نوشت: «إنا لا نكافيك بصنعك هلم إلى الماء فنحن و أنتم فيه سواء: ما جزای کارت را به تو نخواهیم داد! بیا نزد آب! ما و تو در استفاده از آب یکسانیم» (وقعة صفین، ص193).
@Al_Meerath

🔸 آیا وارثان امیرالمؤمنین ع در قصاص ابن‌ملجم، از وصیت ایشان عدول کردند؟
#نقد_منبع #نهج_البلاغه

✍️ محمد قندهاری

از امیر مؤمنان ع روایت شده است:
«إن أبق فأنا ولي دمي و إن أفن فالفناء ميعادي و إن أعف فالعفو لي قربة و هو لكم حسنة فاعفوا أ لا تحبون أن يغفر الله لكم‏» (نهج البلاغة، نامه23)

از فراز اخیر و تعبیر «فاعفوا: پس در گذرید» ممکن است چنین پنداشته شود، که امیرمؤمنان ع دستور به عفو ابن ملجم داده بودند. و قصاص ابن ملجم خلاف امر حضرت بوده است.

این قضاوت کاستی‌هایی دارد. توضیح آن که:

1️⃣ این وصیت در منابع متقدم‌تری آمده است. از آن جمله در کافی (ج‏1، ص299) از کتاب إبراهيم بن إسحاق الأحمري (ق3) که از محدثین اخباری (علاقمند به اخبار تاریخی) شیعه بوده و او هم این خبر را به سبک بسیاری از مورخین به صورت مرسل در کتاب خود ثبت کرده بوده. با این‌که نقل کافی کامل‌تر است، اما کاملاً محتمل است که منبع نهج البلاغه همین کتاب باشد. زیرا اولاً عبارات مانند هم است؛ ثانیاً سید رضی بخش دیگر همین نقل کامل‌تر را در خطبه 149 آورده، که نشان از تقطیع او در هر دو موضع دارد. (هرچند بخش آخر آن را هیچ جا نیاورده)
بنابر نقل کامل کافی، امام دستور به عفو ندادند؛ بلکه صرفا فرمایش خود درباره عفو مشروط به زنده ماندن را به آیه مبارکه نور: 22 و بقره: 109 مستند کردند. (این نیز شاهد خلاصه بودن نقل نهج البلاغه است) و سپس در انتها به امام حسن می‌فرمایند: «ضربة مكان ضربة و لا تأثم‏» که در نهج البلاغه نیامده است.

✅ نقل کامل‌تر کافی، 1/ 299-300
الحسين بن الحسن الحسني رفعه و محمد بن الحسن عن إبراهيم بن إسحاق الأحمري رفعه قال: لما ضرب أمير المؤمنين ع حف به العواد... إن أبق فأنا ولي دمي و إن أفن فالفناء ميعادي و إن أعف فالعفو لي قربة و لكم حسنة «فاعفوا و اصفحوا... أ لا تحبون أن يغفر الله لكم» ... ثم أقبل على الحسن ع 👈فقال يا بني ضربة مكان ضربة و لا تأثم.

2️⃣ إبراهيم بن إسحاق احمري در کتب رجالی تضعیف شده (ابن غضائری، 39؛ نجاشی، 19) و برخی از نقل‌های او از ضعفا و کذابین نیز در مجامیع حدیثی به جا مانده است. (خطیب، تلخيص، 494) بنابراین نمی‌توان به گزارش مرسل شخصی متهم اکتفا کرد.
با این حال این گزارش به دو طریق مسند مجزای دیگر نیز روایت شده:
- ... از کلبی از عوانة بن الحكم (م158) (طبرانی، المعجم الکبیر، 1/ 96؛ 3/ 105؛ تاريخ دمشق، 42/ 5619)
- ... از العلاء بن عبد الرحمن (م132) (ابن ابی الدنیا، مقتل علی ع، 55)

اما در هردو سند آشکارا ارسال رخ داده است. این گزارش‌ها نیز به مانند نهج البلاغه فراز آخر را ندارند. در این‌جا می‌توان احتمال داد که گزارش‌های عامی اخیر ناقص بوده باشند، یا آن‌که گزارش احمری ترکیب انتخابی چند گزارش باشد. چراکه این سبک از ترکیب گزارش‌ها در میان مورخین شایع بوده و برخی نیز برای اینکه مطلب راحت‌تر ترکیب شود، از ذکر اسناد خودداری می‌کردند.

3️⃣ نقلی دیگر با سند متصل و قابل اعتمادتری از شافعی از ابراهیم بن ابی الیحیی المدنی از امام صادق ع رسیده است که اصالت آن با قرائنی قابل تایید است. طبق این نقل حضرت درباره قاتل خود می‌فرمایند:

... أنبأ الشافعي، أنبأ إبراهيم بن محمد، عن جعفر بن محمد، عن أبيه: أن عليا - رضي الله عنه - قال في ابن ملجم بعد ما ضربه: أطعموه واسقوه، وأحسنوا إساره، فإن عشت فأنا ولي دمي، أعفو إن شئت، وإن شئت استقدت، وإن مت فقتلتموه، فلا تمثلوا. (السنن الكبرى للبيهقي، 8/ 183؛ مسند الشافعی، 313)

این نقل را أنس بن عیاض و ابوالبختری نیز -احتمالا از طریق ابراهیم بن ابی یحیی- نقل کرده‌اند (قرب الإسناد، 143؛ بيهقي، همان، 8/ 56 و از همانجا در الجعفريات، 53)

طبق این نقل، حضرت امیر تنها در فرضی گزینه عفو را مطرح کردند که زنده بمانند، اما در فرض از دنیا رفتن، اختیار قصاص را به فرزندان خود داده بودند و صرفا توصیه کردند که او را مثله نکنید.

4️⃣ نقل متقدمی که از وصیت امیرالمومنین ع در کتاب سلیم آمده است، با نقل شافعی از امام صادق ع سازگار است:
ثم أقبل على ابنه الحسن ع فقال: يا بني، أنت ولي الأمر و ولي الدم بعدي، فإن عفوت فلك، و إن قتلت فضربة مكان ضربة و لا تمثّل (کتاب سلیم، 925)
درباره این نقل، یادداشت مستقلی نوشته‌ام: «سیر انتقال وصیت امیرالمومنین علیه السلام و نقش کتاب سلیم بن قیس»

✳️ بر این اساس، کاستی گزارش نهج‌البلاغه یا صرفاً به خاطر تقطیع مؤلف است، یا علاوه بر آن متأثر از گزارش‌های مرسل و ناقص عامه است. درحالیکه، گزارش کامل‌تر شافعی از امام صادق ع و نیز سلیم از نظر سندی و منبعی ترجیح دارد و با فعل امام مجتبی ع نیز سازگار است.
@Al_Rijal

🌷اللّهُمَّ إنّي اَسْألُكَ خَيْرَ ما سَألَكَ بِهِ عِبَادُكَ الصَّالِحوُنَ وَأَعوُذُ بِكَ مِمَّا اسْتَعَاذَ مِنْهُ عِبَادُكَ الْمـُخْلَصوُنَ

عیدتان مبارک🌺

راهکارهای قرآنی برای گرفتاری‌ها

1- صبر (روزه) و نماز
وَ اسْتَعِينُوا بِالصَّبْرِ وَ الصَّلاةِ وَ إِنَّها لَكَبِيرَةٌ إِلاَّ عَلَى الْخاشِعِينَ (بقرة)

2- تسبيح و سجود
وَ لَقَدْ نَعْلَمُ أَنَّكَ يَضِيقُ صَدْرُكَ بِما يَقُولُونَ،
فَسَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّكَ وَ كُنْ مِنَ السَّاجِدِينَ (حجر)

3- ذکر حسبي الله ونعم الوكيل
الَّذِينَ قالَ لَهُمُ النَّاسُ إِنَّ النَّاسَ قَدْ جَمَعُوا لَكُمْ فَاخْشَوْهُمْ فَزادَهُمْ إِيماناً وَ قالُوا حَسْبُنَا اللَّهُ وَ نِعْمَ الْوَكِيلُ فَانْقَلَبُوا بِنِعْمَةٍ مِنَ اللَّهِ وَ فَضْلٍ لَمْ يَمْسَسْهُمْ سُوءٌ وَ اتَّبَعُوا رِضْوانَ اللَّهِ وَ اللَّهُ ذُو فَضْلٍ عَظِيمٍ (آل عمران)

4- ذکر یونسیه
وَ ذَا النُّونِ إِذْ ذَهَبَ مُغاضِباً فَظَنَّ أَنْ لَنْ نَقْدِرَ عَلَيْهِ فَنادى‏ فِي الظُّلُماتِ أَنْ لا إِلهَ إِلاَّ أَنْتَ سُبْحانَكَ إِنِّي كُنْتُ مِنَ الظَّالِمِينَ
فَاسْتَجَبْنا لَهُ وَ نَجَّيْناهُ مِنَ الْغَمِّ وَ كَذلِكَ نُنْجِي الْمُؤْمِنِينَ (انبیاء)

5- ذكر أُفَوِّضُ أَمْرِي إِلَى اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ بَصِيرٌ بِالْعِبادِ
فَسَتَذْكُرُونَ ما أَقُولُ لَكُمْ وَ أُفَوِّضُ أَمْرِي إِلَى اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ بَصِيرٌ بِالْعِبادِ فَوَقاهُ اللَّهُ سَيِّئاتِ ما مَكَرُوا وَ حاقَ بِآلِ فِرْعَوْنَ سُوءُ الْعَذابِ (غافر)

6- استغفار
فَقُلْتُ اسْتَغْفِرُوا رَبَّكُمْ إِنَّهُ كانَ غَفَّاراً
يُرْسِلِ السَّماءَ عَلَيْكُمْ مِدْراراً
وَ يُمْدِدْكُمْ بِأَمْوالٍ وَ بَنِينَ وَ يَجْعَلْ لَكُمْ جَنَّاتٍ وَ يَجْعَلْ لَكُمْ أَنْهاراً (نوح)

جایگاه مهم اطعام مسکینان

آیاتی که از مسکینان چ یتیمان یاد می‌کنند، بسیارند. اما در این میان، آیاتی هستند که نه فقط ضرورت اطعام مسکین را تذکر می‌دهند، بلکه کوتاهی در حض و تحریض و تشویق دیگران به اطعام را شدیداً تخطئه می‌کنند:

إِنَّهُۥ كَانَ لَا یُؤۡمِنُ بِٱللَّهِ ٱلۡعَظِیمِ (٣٣) وَلَا یَحُضُّ عَلَىٰ طَعَامِ ٱلۡمِسۡكِینِ (٣٤) [سُورَةُ الحَاقَّةِ: ٣٣-٣٤]

أَرَءَیۡتَ ٱلَّذِی یُكَذِّبُ بِٱلدِّینِ (١) فَذَ ٰ⁠لِكَ ٱلَّذِی یَدُعُّ ٱلۡیَتِیمَ (٢) وَلَا یَحُضُّ عَلَىٰ طَعَامِ ٱلۡمِسۡكِینِ (٣) [سُورَةُ المَاعُونِ: ١-٣]

کلَّاۖ بَل لَّا تُكۡرِمُونَ ٱلۡيَتِيمَ (۱۷) وَلَا تَحَـٰٓضُّونَ عَلَىٰ طَعَامِ ٱلۡمِسۡكِينِ (۱۸) وَتَأۡكُلُونَ ٱلتُّرَاثَ أَكۡلٗا لَّمّٗا (۱۹)
[سورة الفجر]

نگاهی به چالش‌های متنی حدیث «معایش العباد»
✍ امیرحسن خوروش

حدیث «معایش العباد» در تحف العقول، از جمله احادیث طویلی است که در فقه مورد توجّه بوده و البته قرارگرفتن آن در صدر کتاب مکاسب شیخ انصاری بر شهرت و اهمیت آن افزوده است. این حدیث که در باب احادیث امام صادق (ع) در تحف العقول آمده، سندی ندارد و در کتب حدیثی پیش از تحف العقول و کتب حدیثی معاصر تحف و بعد از تحف به صورت کامل یافت نشد، با این حال مشابه برخی از بخش‌های آن بدون سند به نقل از امام صادق (ع) در دعائم الإسلام آمده و مشابه بخشی‌هایی از آن در فقه الرضا بدون انتساب به حدیث و با شروع با عبارت «اعلم یرحمك الله» و به صورت یک متن فقهی آمده است. در این میان، فارغ از بحث سندی و اعتبار منبع آن، بررسی متنی این حدیث نقش مهمی در اعتبارسنجی آن دارد. در این نوشته به ارزیابی متنی این حدیث -بر اساس نقل تحف العقول- توجه می‌شود و اشکالات آن مورد توجه قرار می‌گیرد:

متن نوشتار: https://deraayaat.ir/maaish_al-ibad

@Al_Rijal