〰️🔅✅🔅〰️
🔍 #راز_واژه
درود
🔅#سزاوار
واژۀ «سزاوار»، به معنیِ شایسته، لایق، و درخور، از سه جزء تشکیل شده‌است:
- #سز: بنِ مضارعِ سزیدن
- #ا: پس‌وندِ فاعلی، مثلِ بینا و شنوا
- #وار: پس‌وندِ دارندگی، مثلِ امیدوار و عیال‌وار
«سَزیدن» یعنی لایق و درخور بودن و شایستن.
این مصدر در قدیم کاربرد داشت و صرف می‌شد:
می‌سزم
می‌سزی
می‌سزد
می‌سزیم
می‌سزید
می‌سزند
من سِفاناخِ تو، با هرچه‌م پَزی
با ترش‌با یا که شیرین می‌سَزی
مولوی (مثنوی، دفترِ ۱، بیتِ ۲۴۰۹)
🔺« #سزا» در اصل #صفت است به معنیِ شایسته و لایق و درخور. ساختش (بنِ مضارع + -ا) مانندِ واژه‌هایی چون بینا، توانا، جویا، خوانا، دانا، رسا، فریبا، کوشا، گویا، و... است:
کشتۀ غمزۀ تو شد حافظِ ناشنیده‌پند
تیغ سزاست هرکه را دردِ سخن نمی‌کند
🔻در مرحلۀ بعد، «سزا» کاربردِ اسمی پیدا کرده و به همین دلیل پس‌وندِ صفت‌سازِ «-وار» را به آخرش چسبانده‌اند و «سزاوار» شده‌است:
او سزاوارِ بخشش است.
سخن گرچه دل‌بند و شیرین بُوَد
سزاوارِ تصدیق و تحسین بُوَد... (سعدی)
🔺در فارسیِ امروز «سِزا» به معنیِ مجازاتِ درست و عادلانه به کار می‌رود:
دیکتاتور را به سزای اعمالش رساندند.
🔻« #ناسزا» (نا- + سزا) هم در اصل متضادِ «سزا» و به معنیِ نالایق و ناشایست و نااهل بوده و در مرحلۀ بعد معنایش محدود شده به سخنِ ناروا و ناشایست که همانا دشنام و فحش است.
«ناسزایان» یعنی نااهلان:
تا به گیسوی تو دستِ ناسزایان کم رسد
هر دلی در حلقه‌ای در ذکرِ یارب یارب است
حافظ (دیوان، چ خانلری، ص ۷۶)
✍🏻: #بهروز_صفرزاده
▶️ از کانال تلگرامی گزین گویه‌ها
فرزندان ایران سرمایه‌های این سرزمین‌اند و سزاوار زندگی هستند.
#نه_به_اعدام
در واپسين روز هفته برای كشف راز واژگان همراه ما باشيد 💐
@sobhosher
🔍 #راز_واژه
درود
🔅#سزاوار
واژۀ «سزاوار»، به معنیِ شایسته، لایق، و درخور، از سه جزء تشکیل شده‌است:
- #سز: بنِ مضارعِ سزیدن
- #ا: پس‌وندِ فاعلی، مثلِ بینا و شنوا
- #وار: پس‌وندِ دارندگی، مثلِ امیدوار و عیال‌وار
«سَزیدن» یعنی لایق و درخور بودن و شایستن.
این مصدر در قدیم کاربرد داشت و صرف می‌شد:
می‌سزم
می‌سزی
می‌سزد
می‌سزیم
می‌سزید
می‌سزند
من سِفاناخِ تو، با هرچه‌م پَزی
با ترش‌با یا که شیرین می‌سَزی
مولوی (مثنوی، دفترِ ۱، بیتِ ۲۴۰۹)
🔺« #سزا» در اصل #صفت است به معنیِ شایسته و لایق و درخور. ساختش (بنِ مضارع + -ا) مانندِ واژه‌هایی چون بینا، توانا، جویا، خوانا، دانا، رسا، فریبا، کوشا، گویا، و... است:
کشتۀ غمزۀ تو شد حافظِ ناشنیده‌پند
تیغ سزاست هرکه را دردِ سخن نمی‌کند
🔻در مرحلۀ بعد، «سزا» کاربردِ اسمی پیدا کرده و به همین دلیل پس‌وندِ صفت‌سازِ «-وار» را به آخرش چسبانده‌اند و «سزاوار» شده‌است:
او سزاوارِ بخشش است.
سخن گرچه دل‌بند و شیرین بُوَد
سزاوارِ تصدیق و تحسین بُوَد... (سعدی)
🔺در فارسیِ امروز «سِزا» به معنیِ مجازاتِ درست و عادلانه به کار می‌رود:
دیکتاتور را به سزای اعمالش رساندند.
🔻« #ناسزا» (نا- + سزا) هم در اصل متضادِ «سزا» و به معنیِ نالایق و ناشایست و نااهل بوده و در مرحلۀ بعد معنایش محدود شده به سخنِ ناروا و ناشایست که همانا دشنام و فحش است.
«ناسزایان» یعنی نااهلان:
تا به گیسوی تو دستِ ناسزایان کم رسد
هر دلی در حلقه‌ای در ذکرِ یارب یارب است
حافظ (دیوان، چ خانلری، ص ۷۶)
✍🏻: #بهروز_صفرزاده
▶️ از کانال تلگرامی گزین گویه‌ها
فرزندان ایران سرمایه‌های این سرزمین‌اند و سزاوار زندگی هستند.
#نه_به_اعدام
در واپسين روز هفته برای كشف راز واژگان همراه ما باشيد 💐
@sobhosher
━•··•✦❁💟❁✦•··•━
*خداوند بهترین ياور ماست*
━•··•✦❁🧿❁✦•··•━
#شعرامروز
━•··•✦❁💠❁✦•··•━
زندگی‌ام چون خواب پروانه کوتاه بود
پر پر می‌زدم و هلهله می‌کردم
و آزادی مرا
به نام کوچکم صدا می‌زد
از زیر چشم‌بند
شبیه هم بودند
مزدوران موظف و پایه‌ی دار!
پاهای من اما
آزاد و رها
با مرگ می‌رقصید
✍🏻: ##بکتاش_آبتین
#نه_به_اعدام
━•··•✦❁💟❁✦•··•━
@sobhosher
*خداوند بهترین ياور ماست*
━•··•✦❁🧿❁✦•··•━
#شعرامروز
━•··•✦❁💠❁✦•··•━
زندگی‌ام چون خواب پروانه کوتاه بود
پر پر می‌زدم و هلهله می‌کردم
و آزادی مرا
به نام کوچکم صدا می‌زد
از زیر چشم‌بند
شبیه هم بودند
مزدوران موظف و پایه‌ی دار!
پاهای من اما
آزاد و رها
با مرگ می‌رقصید
✍🏻: ##بکتاش_آبتین
#نه_به_اعدام
━•··•✦❁💟❁✦•··•━
@sobhosher
يك #حبه_شعرپارسى با #چاى_انگليسى
☕️
✍🏻: #هوشنگ_ابتهاج
#نه_به_اعدام
در دلمان غم بکارید نفرت درو می‌کنید،
@sobhosher
☕️
✍🏻: #هوشنگ_ابتهاج
#نه_به_اعدام
در دلمان غم بکارید نفرت درو می‌کنید،
@sobhosher