صبح و شعر

#مقاله
بررسی ساختار داستان غنایی- حماسی زال و رودابه (با تکیه بر جنبه های غنایی آن)

دوستان عزیزم خواندن این مقاله را برای نگاه متفاوتش پیشنهاد میکنم 💐

@sobhosher

455 viewsedited 06:37

صبح و شعر

248 views04:58

صبح و شعر

بازگشت کنیزان نزد رودابه(شاهنامه)

شهریار قاسمی@sobhosher

#شاهنامه_خوانی
شاهنامه حماسهٔ ملی ایران
سروده:حکیم #ابوالقاسم_فردوسی توسی
آوای :استاد #شهریار_قاسمی
🌸 درود
بهارین روزهاتان زیبا و شاد 💐

@sobhosher

1.3K viewsedited 05:05

صبح و شعر

20130515152324-9472-31.pdf

183.9 KB

#مقاله
تحلیل شخصیت های برجسته در حماسه عاشقانه زال و رودابه
تمرکز این مقاله بر وجه شخصیت پردازی فردوسی در داستان زال و رودابه است.
@sobhosher

256 viewsedited 05:39

صبح و شعر

Forwarded from اتچ بات

‍ ‍ #معرفی_موسیقی_بیکلام

#لیلی_افشار ، متولد ۱۳۳۸ در تهران، از ده سالگی فراگیری گیتار را آغاز کرد . وی با درجه لیسانس و فوق لیسانس موسیقی در رشته نوازندگی گیتار از "کنسرواتوآر بوستون" و "کنسرواتوآر موسیقی نیوانگلند"فارق التحصیل شد.
وی نخستین زن جهان است که در رشته اجرای گیتار کلاسیک درجه دکتری گرفت. افشار که دکترای خود را از دانشگاه ایالتی فلوریدا دریافت کرد تا کنون جوایز زیادی را برده, او اکنون استاد دانشگاه ممفیس و جزو ۱۲ گیتاریست برتر جهان است.

خانم افشار مدتی نیز در "مرکز هنرهای تجسمی بنف" و "فستیوال موسیقی اسپن" تحصیل کرده و دیپلم افتخاری "آکادمی موسیقی کیجانا درسی ینا" ایتالیا نیز به وی اعطا شده است.

آهنگ “Dareneh Jaan Aziz Joon” از آلبوم ساغر تقدیم شما
امیدوارم خوشتون بیاد.
@sobhosher

attach 📎

639 views05:54

صبح و شعر

رفتن زال نزد رودابه(شاهنامه)

شهریار قاسمی@sobhosher

#شاهنامه_خوانی
شاهنامه حماسهٔ ملی ایران
سروده:حکیم #ابوالقاسم_فردوسی توسی
آوای :استاد #شهریار_قاسمی
🌸 درود
روزتان زیبا 💐

@sobhosher

1.3K viewsedited 05:27

صبح و شعر

Forwarded from اتچ بات

‍ #معرفی_موسیقی_بیکلام
قطعه ی #گفتگو در دستگاه #شور
آهنگساز و نوازنده سنتور: #استاد_فرامرز_پایور
ویلن: #استاد_ابوالحسن_صبا
تصنیف این اثر در موسیقی ایران و اجرای آن همراه با ابوالحسن صبا-که نزد تمام موسیقیدانان ایران احترام و اعتباری بالا دارد-غیر از اینکه نشان دهنده ذوق سرشار و خلاقیت چشمگیر پایور است، خبر انقلاب بزرگی را در موسیقی ایرانی به همراه دارد! به قول محقق برجسته موسیقی #علیرضا_میرعلینقی : “فرامرز پایور، پلى بود بین میراث صبا و محجوبى و آن جریانى که جوانان موسیقیدان و تحصیلکرده در دانشکده هنرهاى زیبا از اوایل دهه ۱۳۵۰ به راه انداختند و موسیقى امروز ما را الگو شدند.

در فاصله زمانى بین دو، حدود پانزده سال، هیچ کس جز استاد فرامرز پایور، کار جدى و پیگیر در زمینه موسیقى اصیل انجام نمى داد و حق او دراین مقطع تاریخى بر گردن فرهنگ ایران بسیار زیاد است.”

🔹پایور در این اثر اولین نمونه های موج نو موسیقی ایرانی و تحول نوازندگی موسیقی ایرانی را که پس از تحولات نوازندگی، توسط کلنل علی نقی وزیری را به نمایش می گذارد (البته با این تفاوت که اکثر نوازندگان قهار تار همزمان وزیری بودند ولی همزمان با پایور نوازنده سنتوری نبود که نزدیک به سبک او بنوازد)

آرامش و آسایش سهم لحظه هاتون💐

@sobhosher

attach 📎

617 views06:13

صبح و شعر

رای زدن زال با موبدان(شاهنامه)

شهریارقاسمی@sobhosher

#شاهنامه_خوانی
شاهنامه حماسهٔ ملی ایران
سروده:حکیم #ابوالقاسم_فردوسی توسی
آوای :استاد #شهریار_قاسمی
🌸 درود
هماره بر چهرتان شیرین خورشید خنده درخشان 💐

@sobhosher

1.4K viewsedited 05:30

صبح و شعر

Forwarded from اتچ بات

‍ #معرفی_موسیقی_بیکلام

#شبی_با_خورشید یا #شرق_اندوه ۲ عنوان آلبوم بی کلامی با آهنگسازی #کیوان_ساکت [ متولد ۱۳۴۰ در مشهد. آهنگساز، نوازندهٔ تار و سه‌تار، نویسنده و مدرس دانشگاه ]
و همکاری امید نیک‌ بین است.
این آلبوم در ۱۹ شهریورماه سال ۱۳۸۴ منتشر شد. شبی با خورشید از کارهای زیبای کیوان ساکت و مبتنی بر موسیقی دستگاهی ایران است، تفاوت در اینجاست که در این آلبوم کیوان ساکت قطعات ایرانی را برای تار و پیانو تنظیم کرده و فضایی دل‌انگیز و چندصدایی خلق نموده است.
به گفته خود استاد ساکت: "تمام آوازهای این مجموعه (تکنوازی‌ها یا دونوازی‌های بدون ریتم) و اغلب آهنگ‌ها، یا بر اساس کلام بزرگان شعر و ادب این کهن‌ بوم و بر ساخته شده است و یا با الهام از آنها."

Regard: از این آالبوم آهنگ احترام
موسیقی دلکش و اصیل ایرانی پیشکش شما با آرزوی بهترین لحظه ها💐

@sobhosher

attach 📎

612 views05:42

صبح و شعر

فراخور بزرگداشت #هزاره_خیام
پنج رباعی #خیامانه

ای دل! حذر از مستی و مخموری کن
وز همدمی رطل گران دوری کن
از باده شفا خیزد و از مستی رنج
توبت ز شفا مکن، ز رنجوری کن!

رفیع‌الدین ابهری
🔹
می را تو همیشه با خردمندان خور
یا با صنمی تازه رخ خندان خور
بسیار مخور، فاش مخور، ورد مساز
اندک خور و گه گاه خور و پنهان خور!

سعد بهاء
🔸
در فصل بهار، بی‌خبر خواهم بود
وز صحبت عقل، بر حذر خواهم بود
ای می! به حمایت تو خواهم پیوست
وی بید! به سایۀ تو در خواهم بود.
●●
برخیزم و قصد بادۀ ناب کنم
رنگ رخ خود به رنگ عنّاب کنم
وین عقل فضول پیشه را مشتی می
بر روی زنم چنان‌که در خواب کنم!

قطب‌الدین نسفی
🔹
صبح است، دمی بر می گلرنگ زنیم
وین شیشۀ نام و ننگ بر سنگ زنیم
دست از امل دراز خود باز کشیم
در زلف دراز و حلقۀ چنگ زنیم.

جمال‌الدین ابهری
🔸
پنج رباعی خیامانۀ بالا، از چهار شاعر گمنام سدۀ هفتم هجری است. در همین دوران، جمال خلیل شروانی مجموعۀ نزهة المجالس را فراهم آورد و یک فصل آن را به معانی حکیم #عمرخیام اختصاص داد که مشتمل بر رباعیات خیام و پیروان او در رباعی سرایی است.
هر پنج رباعی، در دوران‌های بعد به کاروان رباعیات خیام پیوسته است. منبع این پنج رباعی، جُنگ موسوم به «جُنگ گنج بخش» است که در اوایل سدۀ هشتم هجری فراهم آمده است. عنوان باب چهاردهم این مجموعۀ ارزشمند، «فی صفة الشراب و الحب علی الشرب» است و در آن، چهار رباعی خیام هم جای گرفته است.

منابع:
● جُنگ گنج بخش، برگ ۲۰۸ پ، ۲۰۹ پ، ۲۱۰ ر؛ رباعیات خیام در منابع کهن، ص ۱۱۷ - ۱۱۸
● کانال چهار خطی

@sobhosher

1.9K views05:54

صبح و شعر

نامه نوشتن زال به سام (شاهنامه)

شهریار قاسمی@sobhosher

#شاهنامه_خوانی
شاهنامه حماسهٔ ملی ایران
سروده:حکیم #ابوالقاسم_فردوسی توسی
آوای :استاد #شهریار_قاسمی
🌸 درود
چشمهاتان ترانه ساز بیتاب شادی ها 💐

@sobhosher

1.0K viewsedited 05:55

صبح و شعر

#مقاله
#رباعیات_خیام بر بستر موسیقی

"حکیم عمر خیام نیشابوری" - فیلسوف، ریاضی‌دان، شاعر و ستاره‌شناس ایرانی - در شعر و ادب فارسی، نماینده یک مکتب فکری و جهان بینیِ ویژه ای است. او صدای متفکران و شاعرانِ خاموشی است که به اضطرار، دم فرو بستند و سخن خویش را فرو خوردند و پناهگاه کسانی است که در میانه ی راه طلب، باز ماندند و جسارتِ گزارشِ حالِ خویش را، نیافتند و به نام او سخن خود را منتشر ساختند، یا با زمزمه ی رباعیات او، روحِ پرسشگر خویش را تسکین بخشیدند.
همچنین می توان گفت که موسیقی ایرانی نیز، با همه‌ی غورش در آثارِ بزرگان شعر و ادب، از رویارویی با کوتاه سروده‌های این دانشمند و شاعر جهانی ایران، بازمانده و یا کمتر به آن پرداخته است. چه موسیقی اصیل، چه موسیقی پاپ، یا حتی موسیقی تلفیقی. که در مقایسه با اشعار "حافظ"، "مولانا"، "سعدی" و "عطار"، سهمِ "خیام" در موسیقی ایرانی بسیار اندک است. شاید یکی از دلایلِ اصلی آن، خصوصیت های درونی و بیرونی رباعی‌های او باشد که رو در رویِ دو ویژگی موسیقی ایرانی به ویژه از نوع اصیلش قرار گرفته است.

در بخشِ بیرونی، رباعی‌های "خیام" به گونه‌ای شگفت‌آمیز، از کمترین تعدادِ کلمه استفاده می‌کند، اما از نظرِ معنا و طرح موضوعات، اندیشگی مخاطب را به حیرت و اندیشه وامی‌دارد، در صورتیکه موسیقی اصیل و حتی پاپ و دیگر انواع ایرانی‌اش، بسیار کلام‌محور بوده و خواننده، جزئی مهم وگاهی جدانشدنی از یک ارکستر است. خواننده از ابتدا تا انتها می‌خواند و حتی کار را به تکرار می‌رساند و بارها یک مصرع و بیت را، یا به صورت یکپارچه، یا تکه تکه، تکرار می‌کند.
در بخش درونیِ موسیقیِ ایرانی، عموماً از تفکر و استدلال، خبری نیست. البته نه آنکه اشعار ِ دیگر شاعران کلاسیکِ ایرانی، سخنی برای ارائه، نداشته باشند، اما ویژگیِ غالب در اشعار آنها، احساس و عاطفه است تا اندیشه. برای موسیقیِ ایران که حتی در انتخابِ اجتماعی‌ترین شعرها، (حافظ) هم پایش را از دایره‌ی عاطفه و احساس بیرون نمی‌گذارد، انعکاسِ اندیشه دشوار می‌شود. گفتنی ست که، این نکته به انتخابِ آهنگساز و خواننده هم، بی‌ارتباط نیست. اما کمتر دیده‌ایم که، آهنگ سازان و گروه‌های موسیقی، حجم موضوعات شاعر اندیشه محوری چون "خیام" را بتوانند در اثر موسیقایی خود بگنجانند. البته از خلاصه گویی "خیام" نیز نباید غافل ماند. رباعی‌هایش، در مواجهه با مخاطب هم، واکنش‌های گوناگونی را برمی‌انگیزد. اشعارش به آسانی به یاد می‌ماند، اما همین رباعی‌ها در موسیقی برای آهنگساز دردسر ایجاد می‌کند.

"خیام"، دانشمند متحیری است که ذهن تیز و تفکر عمیقش او را در دریای بیکران پرسشهای بی پاسخ غرق کرده است؛ متفکری است که در پایان راهِ دانایی خویش، به نادانی خود آگاهی یافته است.
او پس از تدبر و تفکر فراوان به نادانسته هایی پی برده که او را در برابر اسرار هستی، مبهوت و حیران ساخته است. حَرَجِ این حیرانی و سرگردانی، آن قدر زیاد بوده که از اندیشه به زبان و از زبان به قالب موجز رباعی خزیده و چنان بنای استواری از چهار مصراع كوتاه ساخته است که گاه بیش از یک کتاب مفصل، قدرت القای اندیشه و احساس دارد؛ زیرا اینها رباعی نیست بلکه نجواهای جانِ افسرده ی بیقراری است که سرگردانِ اندیشه ی واقع بین و حقیقت جوی خویش شده است و چنان در چنبر دایره های اسرارِ هستی افتاده که او را به بیهودگی می چرخاند و می چرخاند و پیوسته از دایره ای به دایره ای دیگر می اندازد، به گونه ای که از هیچ کدام راه برون رفت نمی یابد.

"صادق هدایت"، که از پیشگامان خیام شناسی در ایرانِ معاصر است، فلسفه موجود در رباعیات "خیام" را مایه تعالیِ شعرِ وی می داند و می گوید «... این ترانه های کوچک ولی پر مغز، تمام مسائل مهم و تاریک فلسفی را، که در ادوار مختلف، انسان را سرگردان کرده و افکاری را که جبراً، به او تحمیل شده و اسراری را که برایش لاینحل مانده است، مطرح می کند. "خیام"، ترجمان این شکنجه های روحی شده ..... او سعی می کند در ترانه های خودش با زبان و سبک غریبی همه این مشکلات، معماها و مجهولات را آشکارا و بی پرده حل بکند» (هدایت، بی تا، ص۲۴)؛

جواد ظل طاعت
@sobhosher

484 views06:24

صبح و شعر

Forwarded from اتچ بات

‍ #معرفی_موسیقی_بیکلام 🎼
آلبوم بی کلام گیتار فلامنکوی #Arizona یکی از برترین و پرفروش ترین آلبوم های منتشر شده از گیتاریست موفق سبک فلامنکو روبرت مایکلز [یا اسم اصلی او “Roberto Michele Buttarazzi” آهنگساز و خواننده کانادایی است] که در سال 1996 به عنوان دومین آلبوم رسمی او منتشر
شد.
او نخستین آلبوم خود را با نام Paradiso در سال ۱۹۹۶ منتشر کرد . این آلبوم نامزد دریافت جازه Juno Award شد که به آن “گرمی کانادا” نیز می گویند . این آلبوم ۱۰۰,۰۰۰ نسخه فروش داشت که این یک پیروزی بزرگ برای یک آهنگساز بی کلام بود . سرانجام آلبوم Alegro در سال ۲۰۰۳ جایزه جونو را ازان خود کرد . آلبوم آخر وی در سال ۲۰۱۳ به نام Via Italia منتشر شده است .

قطعه پرنده بهشتی با ملودی بی نهایت زیبا ، روح نواز ، شاد و مفرح از موسیقی لاتیک در سبک فلامنکو با نواخت های زیبای گیتار روبرت مایکلز تقدیم شما 💐
لحظه هاتان پرترانه, دلچسب🎼🎼
@sobhosher

attach 📎

496 views06:41

صبح و شعر

رای زدن سام با موبدان در کار زال (شاهنامه)

@sobhosherشهریارقاسمی

#شاهنامه_خوانی
شاهنامه حماسهٔ ملی ایران
سروده:حکیم #ابوالقاسم_فردوسی توسی
آوای :استاد #شهریار_قاسمی
🌸 درود
آرامش سهم لحظه هاتون 💐

@sobhosher

1.3K viewsedited 06:32

صبح و شعر

Forwarded from اتچ بات

‍ #معرفی_موسیقی_بیکلام
بردفورد الکساندر ملداو (Bradford Alexander Mehldau)، معروف به برد ملداو ( Brad Mehldau) (زاده‌ی ۲۳ اوت ۱۹۷۰) پیانونواز و آهنگ‌سازِ آمریکایی وی، با استفاده از عناصر مرسوم جاز اما بدون محصور شدن در آنها، نواختن ملودی‌های متفاوت در هر دست، و بکارگیریِ قطعات موسیقی راک و پاپ، توانست تاثیر فراوانی در نویسندگی، نوازندگی و انتخاب کار بر روی موسیقیدانان دیگر داشته باشد.
.
قطعه ی زیبای Exit Music ازگروه Radiohead که برد ملداو آن را مجدد اجرا کرده ست.
لحظه هاتان پر از موسیقی🎼
@sobhosher

attach 📎

516 views07:59

صبح و شعر

آگهی یافتن سیندخت از کار رودابه(شاهنامه)

@sobhosher شهریارقاسمی

#شاهنامه_خوانی
شاهنامه حماسهٔ ملی ایران
سروده:حکیم #ابوالقاسم_فردوسی توسی
آوای :استاد #شهریار_قاسمی
🌸 درود
تنور دلتون گرم, ستاره ی بخت تون فروزان💐

@sobhosher

1.3K viewsedited 05:27

صبح و شعر

Forwarded from اتچ بات

‍ #معرفی_موسیقی_بیکلام 🎼
#ماسانوری_تاکاهاشی در سال ۱۹۵۳ در ژاپن به دنیا آمد، از همان کودکی به موسیقی علاقه مند بود.در جوانی پس از پیوستن به گروه موسیقی خانواده خاور دور همراه این گروه در اروپا و بعد از آن در آسیا به اجرای کنسرت پرداخت. بعد از پایان کنسرت ها، آنقدر اعتماد به نفس پیدا کرده بود که دو آلبوم اول خود را در فاصله اندکی منتشر کرد،آلبوم های داستان "ماه کامل " و " بهشت ".

دوستان ماناسوری، نام مستعار #کیتارو را برای او انتخاب کرده و سرانجام مدتی بعد از انتشار دو آلبوم و اجرای چند کنسرت، شبکه NHK به او پیشنهاد ساخت موسیقی مستند جاده ابریشم را می‌دهد، پخش این سریال مستند در کشور های مختلف و بعد از آن انتشار آلبوم #جاده_ابریشم، باعث شهرت بین المللی او می‌شود.
وی ۲ بار نامزد دریافت جایزه گرمی و برنده جایزه گلدن گلوب برای ساخت موسیقی فیلم بهشت و زمین شده است. از کیتارو تاکنون ۳۰ آلبوم منتشر شده است که در این میان آلبوم های شب طلسم شده، Gaia Onbashira و باستانی نامزد دریافت گرمی بوده اند و از آلبوم Thinking of you به عنوان یکی از زیباترین آلبوم ها در تمام زمان ها یاد شده است! همچنین از وی به عنوان یکی از پیشگامان سبک New Age یاد می‌شود.
آخرین فعالیت هنری کیتارو، اجرای کنسرت خیریه در آسیا برای زلزله اخیر ژاپن (۲۰۱۱) بوده است.
آهنگ جاده ابریشم . شاهکاری خاطره انگیز از خاور دور پیشکش شما💐
🎵

@Sobhosher

attach 📎

454 views06:36

صبح و شعر

آگاه شدن مهراب از کار دخترش (شاهنامه)

شهریارقاسمی @sobhosher

#شاهنامه_خوانی
شاهنامه حماسهٔ ملی ایران
سروده:حکیم #ابوالقاسم_فردوسی توسی
آوای :استاد #شهریار_قاسمی
🌸 درود
نخستین روز خرداد دلپذیر و دلچسب💐

@sobhosher

1.3K viewsedited 05:08

صبح و شعر

Forwarded from اتچ بات

‍ #معرفی_موسیقی_بیکلام 🎼

فراخور گرامی #زادروز استاد
#جلیل_شهناز در اول خرداد سال ۱۳۰۰ در اصفهان به دنیا آمد. شعبان خان پدر جلیل شهناز علاوه بر تار که ساز اختصاصی او بود، سه‌تار و سنتور هم می‌نواخت. #جلیل_شهناز از بزرگ‌ترین و سرشناس‌ترین نوازندگان #تار و #سه_تار سدهٔ اخیر در ایران است که توانست با استفاده از تکنیک‌های برجسته در شیوه تارنوازی بسیاری از ردیف‌های موسیقی سنتی ایران را با تار بنوازد که از جمله آن‌ها نواختن در مایه دشتی و دشتستانی است.
🎼
جلیل شهناز، از کودکی به موسیقی علاقه‌مند شد و نواختن تار را در نزد عبدالحسین شهنازی و برادر بزرگ خود حسین شهناز که به خوبی ساز می‌نواخت، آغاز کرد. پشتکار زیاد و استعداد شگرف جلیل به حدی بود که در سنین جوانی از نوازندگان خوب اصفهان شد.

شهناز، در جوانی با حسن کسایی (نوازندهٔ سرشناس نی) آشنا شد که این آشنایی آغاز همکاری بلندمدت آن دو بود. جلیل شهناز از سال ۱۳۲۴، در تهران ساکن شد و با رادیو تهران شروع به کار کرد و در بسیاری از برنامه‌ها به عنوان تک‌نواز شرکت کرد.
شهناز در سال ۱۳۸۳ به عنوان چهره ماندگار هنر و موسیقی برگزیده شد. همچنین در ۲۷ تیر سال ۱۳۸۳، مدرک درجه یک هنری (معادل دکترا) برای تجلیل از یک عمر فعالیت هنری به جلیل شهناز اهدا شد.
استاد جلیل شهناز خرداد سال 1392 در سن 92 سالگی درگذشت.
یادش گرامی ☘

#چهارمضراب_همایون با نوازندگی مسحور کننده ی تار: #جلیل_شهناز
و همراهی تمبک: #جهانگیرملک
پیشکش شما یاران همراه💐

🎼
@sobhosher

attach 📎

646 views05:13

صبح و شعر

آگاهی منوچهراز کار زال (شاهنامه)

شهریارقاسمی @sobhosher

#شاهنامه_خوانی
شاهنامه حماسهٔ ملی ایران
سروده:حکیم #ابوالقاسم_فردوسی توسی
آوای :استاد #شهریار_قاسمی
🌸 درود
بهاری روزهاتان لطیف و خواستنی به هر آرزوی خوب رسیدنی💐

@sobhosher

1.4K viewsedited 05:31

صبح و شعر

Forwarded from اتچ بات

‍ ‍ ‍ #توضیحات_تلفظ اشعار #شاهنامه

همیشه شاهنامه را با تلفظِ فارسیِ معیار شنیده‌ایم؛ چیزی نزدیک به گویشِ فارسی در تهران. اما در این‌جا تلفظ‌هایی می‌شنویم که دور از این گویشِ رسمی‌ست. این‌ تلفظ‌ها نه حاصلِ ذوق و خوش‌آمدِ پیرایشگر بوده –آن‌طور که مجریانِ رادیووتلویزیون یک‌شبه تصمیم می‌گیرند که "کارکَرد" را کارکِرد" تلفظ کنند- که اثرِ پژوهش‌ها و واکاوی‌هایِ سالیان است. نشانه‌هایی از درونِ خودِ شاهنامه و نشانه‌هایی از بیرونِ آن در این‌ راه چراغ بوده‌اند. بعضی از این‌ نشانه‌ها بسیار روشن خودنمایی می‌کرده‌اند و بعضی‌بیشتر، کورسویی بوده‌اند؛ حدسی، که دراثرِ پیگیری و مداقه‌ی بسیار به یقین رسیده‌. و البته که پُر روشن است ما هیچ‌گاه به گویشِ خودِ فردوسی نخواهیم رسید. چون صدای ضبط‌شده‌ای از آن‌ دوران وجود ندارد و خطِ فارسی هم به‌دلیلِ ویژگی‌هایش، ازجمله نداشتنِ نشانه برای مصوت‌های کوتاه (زیر و زبر و پیش)، کمکی در این‌ راه نیست و اصلاً خود سرچشمه‌ی اختلافِ خوانش بوده است. اما نمی‌توان به‌این‌بهانه راه را بر جست‌وجو بست؛ و باید از هر روزنِ کوچکی در این تاریکنا نوری جُست. همان‌طور که پژوهش‌ها درموردِ خوانش دست‌کم نکاتِ زیر را به‌روشنی آشکار کرده‌:

فاصله‌ی زمانیِ پایانِ زبانِ فارسیِ میانه تا دوره‌ی سرایشِ شاهنامه بسیار اندک است. و مأخذِ مهمِ شاهنامه‌ی منثورِ ابومنصوری که مرجعِ سرودنِ شاهنامه‌ی فردوسی بوده، یکی از دستنویس‌های خداینامه به پارسیِ میانه بود و زبانِ آن شاهنامه به پارسیِ میانه بسیار نزدیک بود. براین‌اساس، فارسیِ میانه بهترین معیار برای تلفظِ واژه‌هاست. با این‌ معیار باید "اَژدها" خواند و"هَنگام" و "گُمان" و "نِشیب".
همچنین باوجودِ تغییراتِ تدریجی در زبان، در زمانِ شاهنامه برخی قالب‌های دستوریِ فارسیِ میانه هنوز جاری بوده و مثلاً در جلوی واژه‌هایی که با مصوت شروع می‌شده‌اند، استفاده از حرفِ‌اضافه‌ی "به" هنوز رایج نشده بوده و همان حروفِ‌اضافه‌ی "بَذ" و "بَد" استفاده می‌شده. مثلا "به مازندران" داشته‌ایم اما "به این" هنوز رایج نشده بوده و به‌جای آن، گفته می‌شده "بَدین"، و "به او" را "بَدو" می‌گفته‌اند، و "به‌این‌سان" را "بَدین‌سان".

اما قافیه‌های خودِ شاهنامه نشان می‌دهد که تلفظِ واژه‌ها همیشه هم تلفظِ فارسیِ میانه نبوده. فرضاً در فارسیِ میانه "موبِد" داریم اما در شاهنامه قافیه‌ شدنِ این‌کلمه با "بخرَد"، خوانشِ آن را به‌صورتِ "موبَد" مقید می‌کند. همین‌طور درموردِ "سپهبَد".
قافیه یکی از مهم‌ترین‌ نشانه‌های درون‌متنی‌ست در کمک به فهمیدنِ تلفظِ درستِ کلمات. فرضاً چون واژه‌ی "سَخُن" با واژه‌های "بُن" و "کُن" هم‌قافیه شده، اما هیچ‌گاه با "مَن"، "تَن" و "انجمَن" هم‌قافیه نشده، این‌واژه قطعاً "سَخُن" خوانده می‌شده و نه "سُخَن".
همین‌طور درمورد واژه‌ی "کَهُن". همین‌طور، هم‌قافیه‌شدنِ کلمه‌ی "نَو" با کلمه‌هایی چون "گَو" و "پَهلَو"، نشانگرِ آن است که واجِ مرکب "اَو" (au) -و محتمل‌ترست که (aw)- در زمانِ شاعر هنوز به خوانشِ امروزه‌ی آن "اُو" (ou) تبدیل نشده بوده و این‌ کلمه را باید "نَو" خواند و نه "نُو". و شبیهِ این‌ها "خسرَو" خواهیم داشت و "شَو". و به‌همین‌قیاس، درست است که "فردَوس" بخوانیم و "سَوگند" و "نَوروز".

به‌همین‌ترتیب، در زمانِ فردوسی واجِ مرکب "اَی" (ay) هم هنوز به خوانشِ امروزی آن "اِی" (ei) تبدیل نشده بوده؛ بنابراین "پَی" داریم و "کَی" و "نَی" و "مَی" و...

نکته‌ی دیگر این که گویشِ فارسی در طوس، شهرِ فردوسی، هم لزوماً منطبق بر فارسیِ معیار آن روزگار نبوده؛ که این شهر هم قطعاً برای خود گویشی داشته. باتوجه به نشانه‌های درون‌شاهنامه‌ای و بیرونِ آن، بعضی مواردِ اختلاف را می‌توان دریافت. مثلاً تلفظِ شناسه‌های "اُم" و "اِش" به‌جای "اَم" و "اَش". فردوسی به‌جای "بفشاردَم" گفته است: "بفشاردُم" و به‌جای "لشکَرَش" گفته است: "لشکَرِش".

ما امروزه در ساختنِ حاصل‌مصدر، هنگامِ افزودنِ پسوندِ "ای" به کلماتِ منتهی به مصوتِ بلندِ "او"، یک واجِ میانجیِ "ی٘" استفاده می‌کنیم. فرضاً نیکو--->نیکویی. اما در زمانِ شاهنامه این واجِ میانجی "وْ" بوده. بنابراین برای زمانِ شاهنامه "نیکُوْی" و "جادُوْی" درست است و نه "نیکویی" و "جادویی". و همین‌طور درموردِ واژه‌های منتهی به واجِ مرکب "اَو" (au): "نَوّی" درست است و نه "نُویی" (برخی نام‌خانوادگی‌های امروزی را به یاد بیاورید: خُسروَی، مینَوی).

منبع: شاهنامه بخوانیم

@sobhosher

attach 📎

786 views05:46

About

Blog

Apps

Platform