نشر سایه سخن

📚از کوچه رندان
✍️عبد الحسین زرین کوب
🍃🍃🍃
در کوچه‌ی رندان، که میان مسجد و میخانه راهی است ، چه کسی می‌تواندحافظ شهر را باز شناسد؟
چه کسی می‌تواند از این کوچه بسلامت بگذرد، بی‌ملامت؟ از این کوچه‌ی مرموز که همه چیز آن با آنچه نزد آدم‌های عادی هست تفاوت دارد.

📗آدم‌های آن نه به دنیا سر فرود می‌آورند نه به آخرت. نه مال و جاه می‌جویند نه کام و آسایش. نه تسلیم ننگ و نام می‌شوند نه پایبند دین و دانش. اما راستی این حرف‌ها چیست؟ کدام دوستدار حافظ است که او را چنین بی‌پرده وصف کند، دور از عنوان‌هایی که پندار ساده‌دلان به او می‌بندد؟
بسیارند کسانی که حافظ برای آنها لسان‌الغیب است و شاعر آسمانی. اما یک رند هم می‌تواند همه‌ی اینها باشد و گه‌گاه چیزی بالاتر.

📗رند کیست؟ آنکه به هیچ چیز سر فرود نمی‌آورد، از هیچ چیز نمی‌ترسد و زیر این چرخ کبود، ز هر چه رنگ تعلق پذیرد آزاد است. نه خود را می‌بیند و نه به ردّ و قبول غیر نظر دارد. اندر دو جهان چه کسی را بود زهری این؟ در دنیایی که همه چیز به میزان پول سنجیده می‌شود، در دنیایی که نام آوران عصر برای صید زر و سیم نه پروای نام دارند نه اندیشه‌ی جان، فراغتی و کتابی و گوشه‌ی چمنی، برای که کفایت می کند؟ برای یک رند.

📗برای یک آزاداندیش بی‌خیال که این همه غوغای خودپرستی که در جهان هست برای وی چیزی جز یک فریاد پوچ نیست. در دنیایی که زاهد و واعظ شحنه‌شناس می‌خواهند حق را به سجودی و نبی را به درودی فریب دهند که می‌تواند مسجد و صومعه را خراب کند، خلق را و قضاوتشان را نادیده گیرد، در کار خدا و خلق از چون و چرا دم زند، بجز یک رند؟

📗درست است که او گه گاه یک آدم عادی است، از دیگران تقاضا دارد و ملاحظه، آنچه را دیگران می‌پسندند می‌پسندد و آنچه را همگان رد می‌کنند رد می‌کند، اما آخر که می‌تواند دایم در این کوچه‌ی رندان بنشیند و هرگز با دیگران برخورد نکند؟ هر چه هست حافظ نیز از وحشت و تنهایی این کوچه که گه‌گاه دلش می‌گیرد و بیرون می‌آید به دنیای عادی، به دنیای شیخ ابواسحق‌ها و حاجی قوام‌ها. در همین دنیای عادی ست که سقوط شاه شیخ او را زیاده از حد، و بیش از یک رند آزار می‌دهد و چند روزی بعد از آن دولت مستعجل، بارگاه نو بنای شاه شیخ را - که به یک خرابات متروک شباهت دارد - می‌بیند که آنجا همه چیز بوی درد و سوک می‌دهد و حتی خُمِ می نیز که هست "خون در دل دارد و پا در گِل".

📗در چنین گیر و دار ترس و نفرت که احتیاط "نفس‌ها را در سینه حبس می‌کند" آیا باید مثل همه‌ی ریاکاران در آستین مرقع پیاله پنهان کرد؟ نه، باید خرقه را با اشک از لکه های می شست، باید گریه کرد بر این روزگار که موسم ورع و روزگار پرهیز است!

(عبدالحسین زرین کوب، از کوچه رندان، 1382، 41، 42)

🆔 @Sayehsokhan

1.3K viewsHassan Malekian, 05:19