🌹🌹🌹🍀🍀خداوند براي آنان كه قدرشناسند و شكرگزار، نعمتش را افزون مي كند وهمینطور كفران نعمت، باعث زوال آن مي گردد و عذاب خدا را در پيش رو دارد. « وَ إِذْ تَأَذَّنَ رَبُّكُمْ لَئِنْ شَكَرْتُمْ لَأَزيدَنَّكُمْ وَ لَئِنْ كَفَرْتُمْ إِنَّ عَذابي‏ لَشَديدٌ » (ابراهيم، 7) هر عبادت و اطاعتي كه انسان، براي خدا انجام مي دهد، جزئي از شكر و سپاس نعمتهاي او محسوب مي شود. 🌹به عبارت بهتر، توفيق عبادت و اطاعت، خود نعمتي است كه شكري لازم دارد، هرچند كه خداوند هرگز، كار نيك بندگان را بدون پاداش نمي گذارد ومی فرماید: «فَمَنْ يَعْمَلْ مِنَ الصَّالِحاتِ وَ هُوَ مُؤْمِنٌ فَلا كُفْرانَ لِسَعْيِهِ وَ إِنَّا لَهُ كاتِبُونَ» (انبيا، 94) و هر كس چيزى از اعمال شايسته بجا آورد، در حالى كه ايمان داشته باشد، كوشش او ناسپاسى نخواهد شد و ما تمام اعمال او را (براى پاداش) مى‏نويسيم. ‏🌹🍀باید بدانیم که کفران نعمت ،باعث زوال آن می گردد وعذاب خدا را در پیش دارد ودر همین مورد می فرماید: « وَ إِذْ تَأَذَّنَ رَبُّكُمْ لَئِنْ شَكَرْتُمْ لَأَزيدَنَّكُمْ وَ لَئِنْ كَفَرْتُمْ إِنَّ عَذابي‏ لَشَديدٌ»(ابراهیم،7) و (همچنين به خاطر بياوريد) هنگامى را كه پروردگارتان اعلام داشت: «اگر شكرگزارى كنيد، (نعمت خود را) بر شما خواهم افزود و اگر ناسپاسى كنيد، مجازاتم شديد است!»🍀 حضرت صادق عليه السلام درباره همین مورد، فرموده است: هر كس در برابر نعمت شاكر باشد، خداوند بر خود لازم مى‏داند تا نعمت او را زياد كند و هر كس كفران كند، نعمت را از دست مى‏دهد."( طبرسی ،بی تا: 28) بنابراين، بايد خدا را در مقابل نعمتهايش شكرگزار بود و از او اطاعت كرد و همواره مقام ربوبيت او را به ياد داشت.🌹🌹🌹🍀🍀@sadrasadat96

🌹🌹🌹🍀🍀عوامل تربیت نفس در قرآن🌹قسمت نهم🌹۱۵- حکمت و معرفت
خلقت خداوند با همه پیچیدگیها و ظرافت هایی که دارد، مظهر ذات حق است و بر اساس حکمت، آفریده شده است و چون آینه ای می ماند که با نگاه به آن، جلوه ای از بزرگی خداوند را به ما نشان می دهد. عظمت و قدرت او، هر بیننده ای را خیره می سازد و باعث معرفت و شناخت بهتر او می گردد و ایمان را در جان انسان محکم تر می کند.
قرآن کریم، تزکیه و پاکسازی را مقدمه تعلیم کتاب و حکمت می داند و آن را از اهداف بزرگ انبیاء می شمارد. « هُوَ الَّذي بَعَثَ فِي الْأُمِّيِّينَ رَسُولاً مِنْهُمْ يَتْلُوا عَلَيْهِمْ آياتِهِ وَ يُزَكِّيهِمْ وَ يُعَلِّمُهُمُ الْكِتابَ وَ الْحِكْمَةَ» (جمعه، 2) او كسى است كه در ميان جمعيت درس نخوانده رسولى از خودشان برانگيخت كه آياتش را بر آنها مى‏خواند و آنها را تزكيه مى‏كند و به آنان كتاب (قرآن) و حكمت مى‏آموزد و این خود گواهی می دهد که با تزکیه و پاکسازی جان از آلودگیها ،می توان به حکمت و معرفت دست پیدا کرد.🌹🌹
دلبستگی به دنیا، قلب و جان آدمی را به خود مشغول ساخته و از تلاش و تکاپو برای رسیدن به حیات حقیقی و قرب و جوار حق باز می دارد. از این رو ست که، با کناره گیری از آن، قلب فراغت می یابد وبدنبالش، چشمه های حکمت و معرفت در آن می جوشد. به واقعیت جهان هستی پی می برد و با سلامت به جهان آخرت رهسپار می گردد. 🌹🍀هرچه انسان در این دنیا در افزایش علم و معرفت و اطاعت خداوند، تلاش بیشتری کند، به کمالات بیشتری دست می یابد. خداوند می فرماید: « وَ أَنْزَلَ اللَّهُ عَلَيْكَ الْكِتابَ وَ الْحِكْمَةَ وَ عَلَّمَكَ ما لَمْ تَكُنْ تَعْلَمُ وَ كانَ فَضْلُ اللَّهِ عَلَيْكَ عَظيماً» (نساء، 113) خداوند، كتاب و حكمت بر تو نازل كرد و آنچه را نمى‏دانستى به تو آموخت و فضل خدا بر تو (همواره) بزرگ بوده است و خداوند او را از سرچشمه زلال حکمت و معرفتش، سیراب خواهد کرد. « وَ قُلْ رَبِّ زِدْني‏ عِلْماً »(طه،14 ) و بگو: پروردگارا، علم مرا افزون كن و« إِنَّما يَخْشَى اللَّهَ مِنْ عِبادِهِ الْعُلَماءُ إِنَّ اللَّهَ عَزيزٌ غَفُورٌ » ( فاطر،28) از ميان بندگان خدا، تنها دانشمندان از او مى‏ترسند خداوند عزيز و غفور است! همه این آیات نشان می دهد که انسان همواره باید بدنبال کسب معرفت وحکمت در تمام طول عمر باشد وآن را د ررا ه شناخت بهتر خدا وند بکار ببندد.🌹🌹🌹🍀🍀@sadrasadat96

🌹🌹🌹🍀🍀۱۶-هدايت تشريعي
هدايت تشريعي به وسيله پيامبران و كتاب هاي آسماني صورت مي گيرد. خداوند آنان را به عنوان هادي و راهنما، براي انسانها قرار داده است تا تعاليم الهي را به انسانها برسانند و سبب تربيت و رشد يافتن آنها شده و در سايه آن تعاليم به كمال سعادت نائل شوند. خداوند در همين زمينه مي فرمايد: « وَ جَعَلْناهُمْ أَئِمَّةً يَهْدُونَ بِأَمْرِنا وَ أَوْحَيْنا إِلَيْهِمْ فِعْلَ الْخَيْراتِ وَ ...» (انبيا، 73) و آنان را، پيشوايان قرار داديم كه به فرمان ما مردم را هدايت مي كنند و انجام دادن كارهاي نيك را به آنها وحي كرديم. 🌹🌹
بايد بگوييم درکنار همه اينها، خداوند به انسان ،قدرت اراده واختيار داده است و اين خود انسان است كه، زمينه هدايت و رشد و تكامل روحي خود را فراهم مي آورد و با برداشتن گامهای نخستين، شايستگي خويش را براي دريافت هدايت الهي نشان داده و به اين ترتيب، رحمت و فضل بي نهايت الهي شامل حالش شده و او را به سر منزل مقصود رهنمون مي شود.🌹🍀
خداوند متعال برحسب عنايتش بر خود واجب كرده كه بشر را به سوي سعادت و كمال وجوديش هدايت كند و اين كاررااز طريق وحي به انبياء به مرحله عمل رسانده است ودرقالب آن ، مسائل اعتقادي و عملي و نيز ثواب و عقاب و ... بيان نموده است.🌹🌹🌹🍀🍀@sadrasadat96

🌹🌹🌹🍀🍀مهمترین شیوه های تربیت نفس در قرآن🌹قسمت اول🌹روشهای تربیت نفس دراسلام، بسیار متنوع می باشد. بعضی از آنها ،توسط مربیان حاذق وخود ساخته باید انجام شود وبرخی دیگر ،توسط خود فردبا کوشش ومجاهدت بسیار، عملی است وسبب رشد وتعالی انسان در جهت رسیدن به کمال می گردد که دراین فصل به مهمترین آنها، پرداخته می شود. 🌹🍀 ۱-مراقبه و محاسبه:🍀
یکی از روشهای تربیت نفس در قرآن، مراقبه و محاسبه است که داراي مراحلي از قبیل : مشارطه، مراقبه، محاسبه، و معاتبه مي باشد.
الف - مشارطه:🌹🍀
"مشارطه، درلغت به معنی شرط بستن با دیگری بر سر کاری یا پیمان بستن در معا مله است."(بستانی ،1375: 78) امّا ، علمای اخلاق آن را یکی از مراحل تهذیب نفس دانسته اند. به این معنا که درابتدای هر روزبا خود شرط کند که درطول آن روز،رفتار وکرداری بر خلاف رضای خداوند متعال انجام ندهد. خداوند می فرما ید: «وَ الْمُوفُونَ بِعَهْدِهِمْ إِذا عاهَدُوا» (بقره ،177) كسانى كه به عهد خود- به هنگامى كه عهد بستند- وفا مى‏كنند. درذیل تفسیرهمین آیه،صاحب المیزان آورده اند"مرادازعهد دراین آیه، عهدهایی است که انسانها یا باهم می بندند، یاباخداوند متعال."(طباطبایی،1374،ج651:1)🌹🍀
انسان در طول روزباید مراقب اعمال خود باشد. این مرحله ،از حساس ترین مراتب سیر و سلوک به شمار می رود. قرآن مجید بر این نکته تأکید دارد که خداوند بر احوال و اعمال شما نظارت دارد:« إِنَّ اللَّهَ کَانَ عَلَيْکُمْ رَقِيباً » ( نساء، 1) زيرا خداوند، مراقب شماست. کسی که از آیه فوق درس گرفته باشد، همواره خدا را ناظر بر کارهای خود می داند و از گناه و غفلت د وری می ورزد.🌹🌹🌹🍀🍀@sadrasadat96

🌹🌹🌹🍀🍀امام علی (ع) می فرماید: « هر کس که در درونش بازدارنده ای داشته باشد، از جانب خدا برایش حافظی گمارده می شود» (تمیمی آمدی، 1366، ج 5 : 404) اگر کسی خدا را بر خود شاهد و ناظر و خود را در محضر خدا بداند و به این مطلب ،اعتقاد پیدا کند. هرگز، دستش را به گناه و آلودگی نمی آلاید و بدنبالش هم نمی رود.
علی علیه السلام می فرماید: «خدا رحمت کند انسانی را که همیشه پروردگارش را در نظر داشته باشد. از گناه، کناره گیری و با خواهش دل، بجنگد و آرزوی دنیایی خود را تکذیب کند. آن انسانی که نفس سرکش خود را با تقوا و پرهیزکاری مهار کند و با لگام ترس از پروردگار بر دهانش دهنه زند و مهارش را به سوی طاعت و فرمانبرداری خدا کشاند و از نافرمانی و معصیت بازش دارد.» (کلینی، 1365، ج 8 : 172)🌹🍀
پس از مراقبت، باید با دقت از اعمال روزانه خود حسابرسی کرد.امیرالمؤمنین علی (ع) می فرمایند: « هر کس نفس خود را به حساب بکشد، بر عیوبش آگاه می گردد به گناهانش پی می برد؛ پس از گناهانش توبه می کند و عیوبش را اصلاح می نماید. » (تمیمی آمدی، 1366، ج 5 : 399)🌹🍀
از آيات دیگر قرآن نيز، استفاده مي شود كه ياران پيامبر صلي الله عليه و آله وسلم درباره مسائل مهم با خدا عهد و پيمان داشتند كه آن نيز نوعي مشارطه است، در آيه ي 23 سوره احزاب مي خوانيم: «مِنَ الْمُؤْمِنينَ رِجالٌ صَدَقُوا ما عاهَدُوا اللَّهَ عَلَيْهِ فَمِنْهُمْ مَنْ قَضى‏ نَحْبَهُ وَ مِنْهُمْ مَنْ يَنْتَظِرُ وَ ما بَدَّلُوا تَبْديلاً» در ميان مؤمنان مردانى هستند كه بر سر عهدى كه با خدا بستند صادقانه ايستاده‏اند بعضى، پيمان خود را به آخر بردند و در راه او شربت شهادت نوشيدند 🌹و بعضى ديگر، در انتظارند و هرگز تغيير و تبديلى در عهد و پيمان خود ندادند. » اين در حالي بود كه برخی، با خدا عهد مي بستند و شرط مي كردند و آن را مي شكستند. در همان سوره احزاب، در آيه ي 15، چنين مي خوانيم: « لاَ يُوَلُّونَ الْأَدْبَارَ وَ کَانَ عَهْدُ اللَّهِ مَسْئُولاً » كه پشت به دشمن نكنند و عهد الهى مورد سؤال قرار خواهد گرفت (و در برابر آن مسئولند)!🍀🌹
كوتاه سخن اين كه، «مشارطه» از گامهاي مهمي است كه براي تهذيب اخلاق برداشته مي شود و بدون آن، ابرهاي تيره و تار غفلت و غرور، سايه تاريك و شوم خود را بر دل و جان آدمي مي افكند و نجات او بسيار مشكل است.🌹🌹🌹🍀🍀@sadrasadat96

🌹🌹🌹🍀🍀مهمترین شیوه های تربیت نفس در قرآن🌹قسمت دوم🌹۱-مراقبه ومحاسبه ب: مراقبه:
«مراقبه » از ماده «رقب » به معني «گردن »، گرفته شده است و از آنجا كه انسان به هنگام نظارت و مواظبت از چيزي گردن مي كشد و وسرش رابالا نگه می دارد.(راغب اصفهانی ،1412: 362) همین طور به معني نظارت و مواظبت و تحقيق و زير نظر گرفتن چيزي اطلاق شده است. اين واژه، در تعبيرات علماي اخلاق در مورد «مراقبت از خويشتن » به كار مي رود. يعني، انسان بعد از عهد و پيمان با خويش براي طاعت فرمان الهي و پرهيز از گناه، بايد مراقب پاكي خويش باشد، چرا كه، اگر غفلت كند، ممكن است تمام شرط و پيمانها به هم بريزد.🌹🌹
البته، پيش از آن كه انسان مراقب خويش باشد، فرشتگان الهي مراقب اعمال او هستند. قرآن مجيد مي فرمايد:«وَ إِنَّ عَلَيْکُمْ لَحَافِظِينَ‌ » (انفطار، 10) و بى‏شك نگاهبانانى بر شما گمارده شده است. در اينجا منظور از «حافظين »، همان حافظان و مراقبان اعمال است به قرينه آيات بعد كه مي فرمايد: «يعلمون ما تفعلون»(انفطار،12)؛ آنها مي دانند شما چه مي كنيد. 🌹🍀
ولي سالكان راه خدا و رهروان راه دوست كه پيوسته در طريق تقوا و تهذيب نفوس گام بر مي دارند، پيش از آن كه فرشتگان خداوند مراقب اعمال آنها باشند، خودشان مراقب اعمالشان هستند.🌹🍀
و به تعبير ديگر، اين مراقبت از درون مي جوشد، نه از برون. به همين دليل، تاثير آن بسيار زياد، و نقش آن فوق العاده مهم است. البته، توجه به مراقبت از برون سبب مي شود كه پايه هاي مراقبت از درون محكم گردد.حضرت علی علیه السلام درباره همین مورد فرموده اند:"هر کس قلبش را از غفلت ونفسش را ازشهوت وعقلش را ازجهل، مراقبت کند، پس به جمع بیدار شدگان وارد می شود. پس، کسی که عمل خویش رااز بدعت ومالش رااز حرام، مراقبت کند؛در زمره صالحان خواهد بود."(مجلسی،1404ق،ج67:68)🌹🌹🌹🍀🍀@sadrasadat96

🌹🌹🌹🍀🍀انسان در اين دنيا به كسي مي ماند كه داراي گوهرهاي گرانبهايي است و از يك بازار آشفته مي گذرد و مي خواهد با آن بهترين متاعها را براي خود تهيه كند. در حالي كه اطرافش را دزدان و شيادان گرفته اند.چنين كسي ،اگر لحظه اي از سرمايه نفيس خويش غافل گردد، آن را به غارت مي برند و او مي ماند و يك عالم اندوه و افسوس. شياطين جن و انس در اين جهان انسان را احاطه كرده اند و هوا و هوسهاي درون او را به سوي خود مي خوانند. اگر خويش را به خدا نسپارد و مراقب اعمال خويش نباشد، سرمايه ايمان و تقواي او به غارت مي رود و دست خالي از اين جهان به سراي ديگر منتقل خواهد شد.🌹🍀
به هر صورت ، آن گونه که دین معرفی می کند ، این دنیا محل خودسازی و ابتلاست. بــایـد خود را برای عالم دیگر بسازیم. اگر با این نگرش نگاه کنیم ، می بینم در مقابل سرمایه ای که از کف می دهیم، چیزی به دست می آوریم که برای زندگی ابدیمان بسیار سودمند است و بایـد خدا را شکر کنیم .🌹🍀 امّا، اگر نگرشی غیر از این داشته باشیم یا دچار غفلت شویم در مقابل صرف سرمــایه گرانمایه، بدبختی اخروی برای خویش مهیا ساخته ایم. پس، باید به فکر جبران آن بر آییم. میان این دو مطلب فرق بسیار است که کسی معامله ای بکند ، ولی از آن سودی نبرد ، اما در هر صورت ، سرمایه اش بر جای باقی بماند و آنــکــــه در معامله سود که نمی کند ، ضرر هم می کند و اصل سرمایه را از کف می دهد. گناه کردن یعنی ، از دست دادن سرمایه و خریدن زیان ؛ از کــف دادن عمر و سعادت اخروی و دچار عذاب ابدی گردیدن است.🌹🌹🌹🍀🍀@sadrasadat96

🌹🌹🌹🍀🍀مهمرین شیوه های تربیت نفس🌹قسمت سوم🌹۱-مراقبه و محاسبه :الف -مشارطه ب- مراقبه 🌹ج- محاسبه
محاسبه در لغت به معنی شمارش اشیاءاست . گام بعدي كه علماي اخلاق براي رهروان اين راه ذكر كرده اند، محاسبه است. منظور اين است كه ،" انسان در هر شبانه روز یک وقتی را معین کند که به حساب نفس خویش برسد که چه اعمالی را انجام داده و طاعت ها و گناهانش را موازنه و سنجش نماید "( نراقی،ج 3 ،1370: 640 ) و به عبارتی مانند، تاجر موشكاف و دقيقي كه همه روزه يا هر هفته و هر ماه و هر سال به حسابرسي کار خود مي پردازد و سود و زيان خويش را از دفاتر تجاري بيرون مي كشد به يك محاسبه الهي و معنوي دست زند و همين كار را در مورد اعمال و اخلاق خويش انجام دهد.
روشن است محاسبه چه در امر دين باشد يا دنيا، يكي از دو فايده مهم را دارد: اگر صورتحساب، سود كلاني را نشان دهد، دليل بر صحت عمل و درستي راه و لزوم تعقيب آن است و هر گاه زيان مهمي را نشان دهد، دليل بر وجود بحران و خطر و احتمالا،وجود افراد مغرض و دزد و خائن و يا خطا كار و ناآگاه در بین زیردستان اوست كه بايد هر چه زودتر براي اصلاح آن وضع كوشيد.

قرآن مجيد در آيات متعددي از حساب دقيق روز قيامت خبر داده است. از جمله، از زبان لقمان حكيم خطاب به فرزندش چنين نقل مي كند: «يا بُنَيَّ إِنَّها إِنْ تَكُ مِثْقالَ حَبَّةٍ مِنْ خَرْدَلٍ فَتَكُنْ في‏ صَخْرَةٍ أَوْ فِي السَّماواتِ أَوْ فِي الْأَرْضِ يَأْتِ بِهَا اللَّهُ إِنَّ اللَّهَ لَطيفٌ خَبيرٌ» (لقمان، 16)، پسرم! اگر به اندازه سنگيني دانه خردلي (كار نيك يا بد) باشد و در دل سنگي يا در (گوشه اي) از آسمانها و زمين قرار گيرد، خداوند آن را (در قيامت براي حساب) مي آورد، خداوند دقيق و آگاه است🌹🍀. خداوند هم چنین مي فرمايد: «وَ إِنْ تُبْدُوا ما في‏ أَنْفُسِكُمْ أَوْ تُخْفُوهُ يُحاسِبْكُم»(بقره، 284) اگر آنچه را در دل داريد آشكار كنيد يا پنهان نماييد، خداوند شما را بر طبق آن محاسبه مي كند. اين مساله، بقدري مهم است كه يكي از نامهاي روز قيامت، «يوم الحساب » است. « إِنَّ الَّذينَ يَضِلُّونَ عَنْ سَبيلِ اللَّهِ لَهُمْ عَذابٌ شَديدٌ بِما نَسُوا يَوْمَ الْحِسابِ »(سوره ص، 26) كسانى كه از راه خدا گمراه شوند، عذاب شديدى بخاطر فراموش كردن روز حساب دارند! 🌹🍀
اگر انسان توجه نداشته باشد که روزی به کارهایش رســیــد گــی مـی شــود و از او حــســــــاب می کشند ، احساس مسؤولیت نمی کند و به فکر نمی افتد که به کارهایش سرو سامانی بدهد، کاری را ترک کند یا به کاری همت گمارد. 🌹اما اگر بداند که مساله جدی است به جزئیات کارهایش هم رسیدگی می کند. در قرآن نیز به این حقیقت اشاره شده است که عذاب قیامت بـــه دلیل فراموشی روز حساب است. همان فراموشی که موجب می شود انسان مرتکب کارهایی شود که در نهایت ، عــذاب ابـــدی بــــه دنـبال داشته باشد. « لَهُمْ عَذَابٌ شَدِيدٌ بِمَا نَسُوا يَوْمَ الْحِسَابِ» (ص ، ۲۶) هر چند ممکن است به آن اعتقاد نیز داشته باشند. اما اعتقاد آنها کم رنگ است، زنده نیست و در اعمالشان تاثیر نمی گذارد. این چنین است که محاسبه در تکامل انسان اثر می گذارد، و موجب می گردد هر روز زندگی او نسبت به گذشته بهتر شود.🌹🌹🌹🍀🍀@sadrasadat96

🌹🌹🌹🍀🍀د- معاتبه
معاتبه، در لغت به معنای ملامت وسرزنش به همراه شدت وغلظت در کلام یا غیر آن است.(مصطفوی ،1360،ج8: 23) گام بعدي كه بعد از «محاسبه » انجام مي گيرد، مساله معاتبه و معاقبه يعني سرزنش و مجازات نفس است در برابر خطاها و خلافهايي كه از او سرزده است-از مرحله خفيف و ملايم مانند سرزنش گرفته تا مرحله كيفرهاي مختلف - كساني كه در مسير قرب خدا گام برمي دارند و به سير و سلوک مشغولند، نيز در برابر نفس سركش بايد چنين باشند .
🌹🍀اگر انسان در محاسبه، مـتـوجــه اشـتباهاتی در رفتارش شـــد ،باید خــود را تنبیه کند تا لغزش هایش جبران شود. مثلا، خود را ملزم کند که روز بعد را روزه بگیرد یا مبلغی انفاق کند یا قدری قرآن تلاوت نماید یا کار خیر دیگری انجام دهد تاگذشته، جبران شود، زيرا اگر انسان حساب كند و در مقابل كارهاي خلاف، هيچ واكنشي نشان ندهد، نتيجه معكوس خواهد شد.🌹🍀 به تعبير ديگر، باعث جرأت و جسارت نفس می شود. قرآن مجيد تا آن حدّ به اين مساله اهميت داده كه به نفس «لوّامه » سوگند ياد مي كند و مي فرمايد: «وَ لاَ أُقْسِمُ بِالنَّفْسِ اللَّوَّامَةِ» (قیامت،2) و مي دانيم نفس لوامه ،همان وجدان بيداري است كه صاحبش را به هنگام ارتكاب كار خلاف، ملامت و سرزنش مي كند كه اين خود نوعي معاقبه و مجازات خويشتن است.🌹🌹
روشن است كه معاقبه و مجازات خويشتن در برابر كارهاي خلافي كه از انسان سرزده سلسله مراتبي دارد كه از ملامت شروع مي شود، سپس به مراحل شديدتر مانند محروم كردن خويشتن از بعضي لذائذ زندگي در يك مدت معين منتهي مي شود🌹🍀خداوند می فرماید: « وَ عَلَى الثَّلاثَةِ الَّذينَ خُلِّفُوا حَتَّى إِذا ضاقَتْ عَلَيْهِمُ الْأَرْضُ بِما رَحُبَتْ وَ ضاقَتْ عَلَيْهِمْ أَنْفُسُهُمْ وَ ظَنُّوا أَنْ لا مَلْجَأَ مِنَ اللَّهِ إِلاَّ إِلَيْهِ ثُمَّ تابَ عَلَيْهِمْ لِيَتُوبُوا إِنَّ اللَّهَ هُوَ التَّوَّابُ الرَّحيمُ» (توبه، 118) (همچنين) آن سه نفر كه (از شركت در جنگ تبوك) تخلّف جستند، (و مسلمانان با آنان قطع رابطه نمودند،) تا آن حدّ كه زمين با همه وسعتش بر آنها تنگ شد (حتّى) در وجود خويش، جايى براى خود نمى‏يافتند (در آن هنگام) دانستند پناهگاهى از خدا جز بسوى او نيست سپس خدا رحمتش را شامل حال آنها نمود، (و به آنان توفيق داد) تا توبه كنند خداوند بسيار توبه‏پذير و مهربان است!🌹🌹🌹🍀🍀@sadrasadat96

🌹🌹🌹🍀🍀صاحب تفسیرجامع ،درباره شأن نزول این آیه فر موده است:"در قرآن مجيد به نمونه جالبي از اين موضوع درآیه 118توبه در مورد سه نفر از متخلفان جنگ تبوك اشاره شده است كه" پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله و سلم پس از بازگشت از جنگ به مسلمانان دستور داد كه با آنها ترك رابطه كنند تا آنجا كه زمين با آن همه وسعتش بر آنها تنگ شده آنها در مقام توبه بر آمدند و به مجازات خويش پرداختند. به اين صورت كه، خودشان نيز يكديگر را ترك گفتند و در انزواي كامل به ادامه توبه مشغول شدند، پس از مد تي خداوند توبه آنها را پذيرفت." (بروجردی،ج3،1366: 177) 🌹🌹
جمله ی «و ضاقت عليهم انفسهم؛ نفس آنها بر آنها (نيز) تنگ شد» ممكن است اشاره به همان مساله «معاقبه نفس» باشد، زیرا، "آنان براي مجازات خويشتن يكديگر را ترك گفتند و در انزواي مطلق فرو رفتند و اينجا بود كه خداوند توبه آنان را پذيرفت".(سور آبادی،ج2، 1380: 990)
🌹🍀حضرت علی علیه السلام درمورد معاقبه نفس، فرموده اند"هر کس نفس خودرا سرزنش کرد، آن را اصلاح کرده وهر کس آنرا بستاید ،ذبحش نموده است."(تمیمی آمدی ،1366: 239) پس به این ترتیب،نفس با محروم ماندن از لذتهاوخواهشها وتوبیخ وسرزنش ها ،رام شده وبه راه صحیح درآمده ودرصدد جبران آن عمل نا صواب خود بر می آید.🍀🌹 برگر فته از کتاب ترییت نفس در قرآن🌹🌹🌹🍀🍀@sadrasadat96

🌹🌹🌹🍀🍀مهمترین شیوه های تربیت نفس در قرآن🌹قسمت چهارم🌹۲-انذار وبشارت
بر اساس آموزه¬هاي قرآن، یکی از راههای تربیت نفس، «انذار» و «بشارت» است. انذار به معناي بيم دادن و ترساندن از عذاب ¬ها است وبشارت به معناي مژده دادن به پاداش¬ ها است. انذار و بشارت بايد توأم با هم باشند؛ چرا كه علاقه به جلب منفعت و ميل به دفع ضرر، هر دو در وجود آدمي نهفته است و يكي بدون ديگري، نمي¬ تواند كافي باشد. به همين علت، انذار به تنهايي نتيجه ¬اي جز يأس و نااميدي به بار نمي¬ آورد و بشارت به تنهايي، ثمره ¬اي جز جرأت بر معصيت و غفلت نخواهد داشت.
قرآن کریم، سرفصل بعثت انبیا راانذار وبشارت می داند و می فرماید:« اللَّهُ النَّبِيِّينَ مُبَشِّرِينَ وَ مُنْذِرِينَ » (بقره ، 213) خداوند پيامبران را فرستاد كه مژده دهند نيكوكاران را و تهديد نمايند زشتكاران را. هم چنین در مواردى، حضرت محمد(صلى الله عليه وآله) را به عنوان بيم دهنده آشكار ذكر كرده است. «إِنْ هُوَ إِلاَّ نَذيرٌ مُبينٌ» (اعراف،184)🌹🍀
قرآن مجيد، گروهى از مؤمنان را (نه پيامبران) از هر قومى تشويق مى كند بيرون روند كه دانش دينى فراگيرند ـ معارف و احكام اسلامى بياموزند ـ تا مردم خويش را وقتى به سوى آنان باز مى گردند، بيم دهند. شايد بترسند و بپرهيزند. «وَ ما كانَ الْمُؤْمِنُونَ لِيَنْفِرُوا كَافَّةً فَلَوْ لا نَفَرَ مِنْ كُلِّ فِرْقَةٍ مِنْهُمْ طائِفَةٌ لِيَتَفَقَّهُوا فِي الدِّينِ وَ لِيُنْذِرُوا قَوْمَهُمْ إِذا رَجَعُوا إِلَيْهِمْ لَعَلَّهُمْ يَحْذَرُونَ» (توبه، 122) بر اساس اين آيه، انذار به حدّى از اهميّت برخوردار است كه هر مؤمنى بايد ابتدا، معرفت عميق دينى كسب نمايد تا بتواند ديگران را نيز هشدار و انذار دهد. اين مسأله بدين صورت قابل تشريح است از آن جا كه انذار، شيوه اى براى بيدارى و هشيارى است، خود منذر و بيم دهنده بايد از دانش بالايى برخوردار باشد و به مراتب برتر بيدارى و معرفت دست يافته باشد.🌹🍀
با بررسى آياتى كه مربوط به انذار وبشارت است، مى توانيم آنها را در يك طبقه بندى دوگانه قرار دهيم. در بعضى آيات، پیآمدهاى انذار وبشارت مربوط به این جهان و حوادث آن است (ملك، 17؛ قمر، 16؛ اعراف، 4؛ يوسف، 107؛ اعراف، 97؛ مائده، 66)، در حالى كه در آيات دسته دوم، پیآمدها به جهان آخرت باز مى گردد. (مريم، 27؛ ليل، 14؛ شورى، 7؛ مريم، 39؛ يونس، 2؛ زمر، 20؛ بقره، 25) در آيات دسته اول، قرآن كريم غالباً نمونه هايى را بیان می کند كه طى آن ها، امّت هاى گذشته، شاهد بروز پاداش ياكيفر الهى بوده اند وبه این وسیله می خواهد، حتمی بودن وقوع پاداش و كيفر الهى آنهارا بیان کند. 🌹🌹🌹🍀🍀@sadrasadat96

🌹🌹🌹🍀🍀نكته مهم ديگر اين كه، پيامبرصلى الله عليه وآله، رسالت خود را با بيم دادن به خويشاوندان نزديكش آغاز نمود. «وَ أَنْذِرْ عَشيرَتَكَ الْأَقْرَبينَ » و عشيره و نزديكان خود را از عذاب بترسان! (شعراء: 214) شروع از نزديكان، چه بسا تأثير رسالت پيامبرصلى الله عليه وآله را آسانتر كرده باشد. هنگامى كه مردم مشاهده كنند الگويشان (پيامبر) و خويشاوندان نزديكش پيش از همه مورد انذار پروردگار هستند، آن ها نيز به راحتى به حقانيت پيامبرصلى الله عليه وآله و رسالتش ايمان مى آورند.
به فرموده قرآن، انذار در كساني اثر مي¬ گذارد كه گوش شنوا و قلب آماده دارند و دو ويژگي تبعيت از ذكر الهي و خشيت از خداي رحمان در وجودشان به وديعت، قرار داده شده است. «إِنَّما تُنْذِرُ مَنِ اتَّبَعَ الذِّكْرَ وَ خَشِيَ الرَّحْمنَ بِالْغَيْبِ فَبَشِّرْهُ بِمَغْفِرَةٍ وَ أَجْرٍ كَريمٍ » تو تنها كسي را انذار مي -كني كه از اين ذكر (قرآن) پيروي كند و از خداوند رحمان در پنهان بترسد. چنين كسي را به آمرزش و پاداش پر ارزش بشارت ده. (یس،11)وهمین طور درافراد لجوج ومعاند اثرنمی کند ومی فرماید : «قُلْ إِنَّما أُنْذِرُكُمْ بِالْوَحْيِ وَ لا يَسْمَعُ الصُّمُّ الدُّعاءَ إِذا ما يُنْذَرُونَ» (انبیاء،45) ولی آنها که گوششان کر است ،هنگامی که انذار می شوند سخنان را نمی شنوند. 🌹🍀
صاحب تفسیر کوثر فرموده اند:"شايد بتوان گفت كه در قرآن بيش از هر شيوه‏اى از شيوه موعظه حسنه، استفاده شده است و با آوردن مطالب احساس برانگيزى، عواطف شنونده به نفع مطلب مورد نظر تحريك شده و سپس آن مطلب القا شده است.🌹🍀گاهى با يادآورى مهربانى و رحمت خدا و گاهى با ياد آورى نعمت‏هاى بهشتى و گاهى با خطاب‏هاى محبّت آميز و گاهى با بيان مَثَل‏ها و قصّه‏هاى زيبا و گاهى با دادن وعده‏هاى شيرين، عواطف شنونده تحريك شده تا مطلب را به خوبى درك كند و آن را در درون خود جاى دهد.(صف،10؛زمر،18)"( جعفری، بی تا، ج‏6، ص: 242)🌹🍀
خلاصه،تربیت در قر آن را می توان درچهار مرحله بیان کرد: 🌹قرآن در اولين برخوردش با مؤمنين،آنان را با مواعظ حسنه اندرزشان مى‏دهد و از خواب غفلت بيدارشان مى‏كند و 🌹در مرحله دوم به پاكسازى باطن آنان می پردازد تا جايى كه بكلى رذائل باطنى انسانهاى مؤمن رابرطرف سازد. در 🌹مرحله سوم، آنان را به سوى معرفت الهی واعمال صالح راهنمايى مى‏كند.🌹در مرحله چهارم، جامه رحمت ومغفرت بر آنان پوشانيده و بر اريكه سعادت مستقرشان مى‏سازد تا جايى كه به انبياء و صديقين و شهداء و صالحين ملحقشان نموده و در زمره بندگان مقرب خود قرار میدهد.🌹🌹🌹🍀🍀@sadrasadat96

🌹🌹🌹🍀🍀مهمترین شیوه های تربیت نفس در قرآن🌹قسمت پنجم🌹۳-یاد مرگ و قیامت
یکی ازروشهای تاثیر گذار قرآن برای تربیت نفس ،یاد مرگ می باشد. یاد مرگ و قیامت در تهذیب روح انسان، تأثیر فراوان دارد وشهوتها رادرنفس می میراند و غفلت انسان را از بین می برد. یاد مرگ آرزوها را کوتاه می کند، موجب بیداری و کناره گیری از گناهان شده و آدمی را برای سرای جاودانی آماده می سازد . هر که از مردن ،عبرت نگیرد و بیچارگی و عجز خود راهنگام مرگ به خاطر نیاورد و طول توقف خود را در قبر وحیرانی در قیا مت را ملاحظه نکند؛ امید رسیدن به سعادت در او نیست. ازطرفی، انسان باید با خود شرط کند که بر خلاف امر الهی رفتار نکند. 🌹🍀به این طریق که نفس خود را مخاطب قرار دهد و به او یاد آور شود که من جز سرمایه گران بهای عمر کالایی ندارم و اگر از دست برود، تمام هستی ام از دست می رود و به خود بگوید: فکر کن عمر تو پایان یافته و از دیدن حوادث بعد از مرگ سخت پشیمان شده ای و فریاد «رّب ارجعون» سر داده ای، سپس به نفس خویش در مورد مراقبت از اعضاء و جوارح سفارش کند.🌹🍀
قرآن کریم علت گمراهی افراد معصیت کار را ، فراموشی قیامت و روز حساب می داند ومی فرماید: « إِنَّ الَّذينَ يَضِلُّونَ عَنْ سَبيلِ اللَّهِ لَهُمْ عَذابٌ شَديدٌ بِما نَسُوا يَوْمَ الْحِسابِ» (ص،26) کسانی که از راه خداوند گمراه شوند، عذاب شدیدی به خاطر فراموش کردن روز حساب دارند.
امام صادق علیه السلام می فرماید: ذکر الموت، یمیت الشهوات فی النفس و یقلع منابت الغفله (مجلسی، 1404 ق، ج 6 : 132)؛ یاد مرگ،شهوتها در نفس را می میراند و غفلت انسان را از بین می برد.🌹🌹
كسي كه همواره به ياد مرگ و قيامت باشد، بي‌شک مراقب اعمال و رفتار و خود خواهد بود و تلاش مي‌كند تا كارش را بر طبق رضاي حق تعالي و مطابق با دستوراتش انجام دهد. همچنين ياد مرگ،آثاری به همراه خود دارداز جمله ،غفلت‌زدايي و آگاهي بخشي و زهد و بي رغبتي به دنيا وکوتاهی آرزوها را می توان نام برد.🌹🌹🌹🍀🍀@sadrasadat96

6

🌹🌹🌹🍀🍀۶-دعا
از نظر قرآن مجید، دعا ندای فطرت بیدار انسان خداجوست که از عمق جانش برمی خیزد و همانند عاشقی شیدا، معشوق ناپیدایش را می خواند و به درگاهش دست نیاز می برد. خداجویان عاشق در سختی و راحتی، گرسنگی وسیری، اندوه و شادی، نیازمندی و بی نیازی و... او را می خوانند. قرآن مجید، حالت خوش خداجویان مخلص را چنین توصیف می کند: «تَتَجافى‏ جُنُوبُهُمْ عَنِ الْمَضاجِعِ يَدْعُونَ رَبَّهُمْ خَوْفاً وَ طَمَعا»(سجده، 16) بستر خواب را رها می کنند، پروردگارشان را با بیم و امید می خوانند .
دعا محبوبترین عمل، نزد خدا بوده و مایه رشد و سعادت انسان است. خدای تعالی به رسولش می فرماید:«وَ إِذَا سَأَلَکَ عِبَادِي عَنِّي فَإِنِّي قَرِيبٌ أُجِيبُ دَعْوَةَ الدَّاعِ إِذَا دَعَانِ فَلْيَسْتَجِيبُوا لِي وَ لْيُؤْمِنُوا بِي لَعَلَّهُمْ يَرْشُدُونَ‌ »( بقره، 186)؛ هنگامی که بندگانم درباره من از تو می پرسند (بگو) البته که من به آنها نزدیکم. کسی که مرا بخواند ، اجابت می کنم. پس باید دعوت مرا بپذیرند و به من ایمان آورند تا به حق و سعادت راه یابند.
دعا، مایه ارزش انسان در درگاه الهی است و اعتنای خدا به بشر به واسطه دعا و راز و نیاز و گریه و زاری به درگاه او می باشد. خداوند متعال به رسولش می فرماید: « قُلْ ما يَعْبَؤُا بِكُمْ رَبِّي لَوْ لا دُعاؤُكُم»(فرقان، 77) بگو اگر دعای شما نباشد، پروردگار من به شما اعتنایی نمی کند. پروردگار متعال، بندگانش را دوست دارد و خیر و سعادت آنان را می خواهد و نمی پسندد که بندگانش بد بخت و بدعاقبت شوند. از این رو، آنان را به مقتضای فطرت دعوت کرده و راه رشد و سعادت را به آنها نشان داده که مبادا از دعا غفلت کنند و سفارش می کند:« ادْعُونِي أَسْتَجِبْ لَکُمْ» (غافر، 60) مرا بخوانيد تا دعاى شما را بپذيرم.🌹🍀
در روایات اهل بیت علیهم السلام ،گاهی از دعا به عنوان عبادتی مستقل، بهترین عبادت، مغز و روح پرستش یاد شده و از محبوبترین کارها در روی زمین شمرده شده است . گاهی نیز از آن به عنوان وسیله رفع گرفتاریها، دفع بلا و مصیبت، شفای دردها، کلید نجات، گنجینه رستگاری، سلاح و سپر مؤمن و بهترین وسیله نزدیکی به درگاه خدا یاد شده است. پیشوایان ما می کوشیدند، فرهنگ دعا و استمداد از درگاه خداوند متعال در میان مسلمانان برای همیشه زنده بماند. از این رو، به پیروان خود سفارش می کردند در تمام حالات زندگی با خدا ارتباط داشته و حاجت های خود را از او بخواهند از او کمک بگیرند. حتی مسائل کوچک خود را با خدا در میان بگذارند . چنانچه در حدیث قدسی آمده که خداوند به حضرت موسی (ع) فرمود:🌹🍀
« یا موسی سلنی کلّ ما تحتاج الیه، حتی علف شاتک و ملح عجینک»(مجلسی ، 1404 ق ، ج 93 : 303)؛ ای موسی! به هر چه نیاز داری، حتی علف گوسفند و نمک خمیرت را از من بخواه.پیامبر اکرم(ص) فرمود:« الدعا مخ العباده . »(مجلسی ، 1404 ق، ج 93 : 300)؛ دعا مغز و روح عبادت است .همچنین فرمود:"دعا، سلاح مؤمن و ستون دین و نور آسمانها و زمین است." (کلینی، 1365، ج 4 : 213)🌹🌹🌹🍀🍀@sadrasadat96