خبر رودست

18:55

#دیدگاه
#تاریخ
#بخشی_از_یک کتاب

📖 تاریخ ترکان / بخش 8️⃣
✍️ ایلبر اورتایلی

❓در دوره ساسانیان باورهای دینی چگونه بود؟
💬 امپراتوری ساسانی پس از «اسکیزم» و یا «چندشاخه‌گی بزرگ» (جدایی کلیسای شرق و غرب) که در بیزانس پیش آمد، پناهگاهی شد که مسیحیان به آن پناه آوردند. به ویژه پس از نشست شهر «افس» در سده‌ی پنجم که به محکومیت «پدر نستوریوس» و هوادارانش انجامید، آنها در ایران ساسانی پناه جستند و در سده‌های بعدی تا درون آسیا و حتا تا ترکستان شرقی رفته و دیدگاه دینی خود را در آنجا پی گرفتند. ولی پس از اینکه در سال ۲۲۶ میلادی بنیانگذار شاهنشاهی ساسانیان یعنی اردشیر، آیین زرتشت را دین رسمی ایران شمرد، امپراتوری ساسانی هم پایبند این دین می‌شود. تا جایی که آیین مانوی که آمیزه‌ای از دین مسیحیت و دین زرتشتی بود و در آغاز زیر فشار چندانی نبود، بعد‌ها از سوی دولت ساسانی و موبدان زرتشتی زیر فشار افتاد.

❓آیا آیین زرتشتی را می‌توان دینی شمرد که نسبت به دینهای دیگر آسانگیر بود؟
💬 اگر نه به کتابها بلکه به عملکرد موبدان زرتشتی نگاه کنیم، نمی‌توان به این پرسش پاسخ مثبت داد. ولی این دین ادعای جهانی بودن و فراخواندن دیگران به خود را نداشت.
تا یزدگرد اول، مسیحیان در شاهنشاهی ساسانی زیر فشار و پیگرد بودند. ولی از سوی دیگر، می‌دانیم که در دوره‌ی یزدگرد اول و در زمان پاپ و اسقف اعظم «اسحاق» و سپس «یاخ باللها» از کاشغر و بت‌لاپاد (گندی شاپور و یا جندی شاپور) گرفته تا نذب، اربل و قورخا (کرکوک) ۳۰ خلیفه‌گری برپا شده بود.

همچنین می‌دانیم که یهودیان هم در دوره‌ی پارتها (با مرکزیت بابل) و هم در زمان پسینیان آنها یعنی ساسانیان (سده‌های دوم تا هفتم میلادی) با نام «روش گالوتا» («راس جالوت» یعنی سرور آوارگان یهودی، به آیین دوران بابل، که جایگاه برجسته‌ای بود) در این امپراتوری زندگی می‌کردند و حتا دانش می‌آموختند. ریاست یهودیان آواره روش گالوتا یک جایگاه ارثی بود. یهودیان جدا از صنعتگری و بازرگانی، به کار‌های کشاورزی هم می‌پرداختند، ولی آنها را وادار کرده بودند که در گرمترین و نمناکترین کانالهای میانرودان کار کنند. اینها یهودیان، گروهی بسته و محدود به خود بودند.

در دروران ساسانیان، جدا از دوره‌ی شاپور اول که آسانگیری در پیش گرفته می‌شد گاه رخدادهایی برای فشار بر یهودیان پیش می‌آمد. برای نمونه در اصفهان یک آشفتگی پیش آمد که گفتند یهودیان یک موبد زرتشتی را کشته‌اند، و به دنبال آن شماری از یهودیان کشته شدند. این رخداد با دوره‌ی «پروز» همزمان بود. در آن جامعه بده و بستان و یا گفتگو میان دینها نبود. هم زرتشتیها و هم پیروان دینهای دیگر هر کدام در چارچوب بسته‌ی دینی، آیینی و فرهنگی خود بودند و اگر یک زرتشتی، آیین مسیحیت و یا یهود را می‌پذیرفت به مرگ محکوم می‌شد.

در میان اشراف و زمین‌داران و لایه‌های بالای ملت نیز علاقمندی به دینهای دیگر و یا رفتن از دین زرتشتی به دین دیگر بد شمرده می‌شد. حتا یکی از عموزادگان شاپور دوم به نام «پیر گشنسب» را به سبب گرویدن به مسیحیت به دار آویختند.

برای انجام آیینهای اجتماعی دینهای دیگر (مسحیت و یهودیت و ...) نیز یک رشته تنگناهایی گذاشته شده بود. برای نمونه به کار بردن زنگ کلیسا روا شمرده نمی‌شد و مردم را تنها با کوبیدن در خانه‌ها به کلیسا فرا می‌خواندند. این قانونها پس از ساسانیان از سوی دولتهای اسلامی هم دنبال شد. همین امروز هم در «قامه» (یعنی مزار مقدس یا کلیسای بیت‌المقدس) در آغاز آیین دعا و نیایش، افزون بر زنگ کلیسا، حلقه‌ی چوبیِ در نیز کوبیده می‌شود. این عادتی است که از ساسانیان به امویان، سپس به عباسیان و مملوکیان و سپس به عثمانیان رسید و هنوز هم پا برجا است.

1.9K viewsroodast_news آیدی خبررودست, 18:56