Sarvar SA’DULLAYEV,
Beruniy tumani FVB boshlig’i, mayor.
Sherzod QUCHQAROV,
Beruniy tumani FVB kichik inspector, kichik serjant:
“AHOLIGA TERMITNING ZARARI”

👇👇👇

Termitlar, (oq chumolilar) - hasharotlarning bir turkumi bo’lib, fanda hozircha ularning 2800 dan ortiq turi ma’lum. Bu hasharotlar, asosan, tropik va sub¬tropik mamlakatlarda ko’p tarqalgan bo’lib, mamlakatimizda ularning ikki turi - katta Kasbiy orti, Turkiston termitlari ko’p uchraydi. Respublikamizning deyarli shahar va tumanlarida aholi xonadonlari, hatto tarixiy obidalarga katta zarar yetkazmoqda.
“Termit” so’zi grekchadan olingan bo’lib, “hammom” degan ma’noni anglatadi. Bundan tashqari, ba’zi manbalarda uyasining termosga o’xshagani bois “termit” - “issiq” ya’ni issiq joyda yashovchi, deb ta’riflanadi.
Termitlar tashqi ko‘rinishidan chumoliga o‘xshash bo‘lib, xalqimizda uning “sariq chumoli”, “oq chumoli”, “vahmak”, “yog‘och qurti” degan nomlari ham bor. Ular issiqlikni sezuvchan bo’lganligi uchun, iqlimi iliq va issiq hududlarda keng tarqalgan.
Ayniqsa, respublikada termitlarga qarshi kurashish mar¬kazi tashkil etilganligi muhim ahamiyatga ega bo’ldi. Termitlar turkumi vakillari to‘liqsiz yoki chala rivojlanuvchi, ya’ni o‘z hayoti davomida tuxum, lichinka, yetuk-imago fazalarini o‘tab yashovchi hasharotlar hisoblanadi. Jamoa hosil qiluvchi hasharotlar boshqalaridan farqli ravishda, oila hosil qilib yashaydi. Ularda o‘z avlodiga nisbatan g‘amxo‘rlik qilish, nasl qoldirish instinkti kuchli rivojlangan bo‘ladi.
Oilada bir necha dona erkak (“shox”) termit, tuxum qo‘yuvchi bitta urg‘ochi (“malika”) hamda ko‘p miqdorda “ishchilar” va bosh qismida rivojlangan jag‘lari bo‘lgan “askar” termitlar mavjud. Jamoa hosil qilib yashovchi termitlar koloniyasida o‘rtacha
10-15000 dona termit individlari bo‘lib, unda bitta “malika”, 6-7 ta “malika o‘rinbosari”, bitta “shox”, yuzlab “navkar”, minglab “ishchi” va “lichinka” kabi tabaqalari mavjud. Termitlarning tuxumlari oqimtir rangli, uzunchoq shaklda bo‘lib, bittadan qo‘yiladi, lekin uyada ular odatda bir to‘da qilib to‘plab qo‘yiladi. Uya kameralariga “malika” kuniga 30 mingta, butun hayoti davomida 1 000 000 dan ortiq tuxum qo‘yadi. Uning qorin qismi 12 sm uzunlikdagi ulkan oq kolbasa shaklida bo‘lib, undan tinmasdan hamma vaqt son-sanoqsiz tuxumlar chiqib turadi. U mustaqil ovqatlana olmaydi va unga qarab turilmasa albatta halok bo‘ladi.
Sarvar SA’DULLAYEV,
Beruniy tumani FVB boshlig’i, mayor.
Sherzod QUCHQAROV,
Beruniy tumani FVB kichik inspector, kichik serjant.



https://t.me/redaksiyamiz

Д. РАДЖАПОВА,
Беруний тумани СЭО ва ЖСБ олий тоифали шифокор – эпидемиологи:

“ВИРУСЛИ ГЕПАТИТ А КАСАЛЛИГИНИНГ ОЛДИНИ ОЛИШНИНГ ЭНГ ИШОНЧЛИ ВА ЭНГ САМАРАЛИ УСУЛИ –БУ БОЛАЛАРНИ ЭМЛАШДИР”

👇👇👇

Ҳар бир инсон фарзандининг соғлом ўсиши, кам-кўстсиз яшаши учун шароит яратишга ҳаракат қилади. Лекин шу ҳаёти давомида ўзида ва фарзандида кечадиган касалликларнинг 90 фоизи лоқайдлик, эътиборсизлик сабабли келиб чиқади. Чунки касалликни олдини олгандан кўра, касалликни даволашни ўзига тўғри йўл, деб билади.
Фарзандида кечаётган касаллик оқибатида юзага келган оғриқ ҳамда касалланиш натижасида қолган турли хил асоратлар, яъни жисмоний ва ақлий ривожланишдан ортда қолиш, турли хил юқумли касалликларга берилувчанлик... буларни кўпчилик ота - оналар ҳис қилмайди. Ваҳоланки, шу касалликни даволашга сарфланган пулнинг бир қисмига боламизни эмлатишимиз ва касалликнинг олдини олишимиз ҳамда фарзандимизни оғриқ азобларидан қутқаришимиз мумкин.
2024 йилда Республикамиз аҳолисининг 2 ёшдан 14 ёшгача бўлган болалар ўртасида вирусли гепатит А касаллиги яъни, “сариқ касаллиги” билан касалланиш ўтган йилга нисбатан бир неча баробар ошган.
Вирусли гепатит А касаллиги ўткир юқумли касаллик бўлиб, касалликни вируслар келтириб чиқаради. Касаллик асосан, жигар тўқималарини шикастлайди, касаллик иситма чиқиши, терида, шиллиқ қаватларда сариқлик белгилари пайдо бўлиши, сийдикнинг рангги ўзгариши, ахлатнинг ранги оқариши каби белгилар билан характерланади. Касалликнинг яширин даври ўртача - 35 кун.
Касалликнинг асосий юқиш йўли ифлосланган қўллар, сув ва озиқ-овқат маҳсулотлари орқали соғлом одамга юқади.
Болаларда кечадиган Гепатит А касаллиги билан касалланишнинг олдини олиш мақсадида Гепатит А касаллигига қарши вакцина мавжуд. Бу вакцина билан эмлаш оқибатида фарзандингизнинг организмида гепатит А касаллигига қарши иммунитет ҳосил бўлади, натижада касалланиш кузатилмайди.
Ҳурматли Ота-Оналар!
Фарзандларингизни гепатит А касаллигига қарши эмлатинг, болангизнинг соғлигига бефарқ бўлманг.
Д. РАДЖАПОВА,
Беруний тумани СЭО ва ЖСБ олий тоифали шифокор – эпидемиологи.




https://t.me/redaksiyamiz