ЦЕМЕНТГА ОЛДИНДАН ПУЛ БЕРИБ ҚЎЙИШ
#савдо #ҳалол_ҳаром
❓1197-CАВОЛ: Бизда уй қурмоқчи бўлганлар цемент, шифер, ғишт сотувчилар билан келишиб аввалдан пул бериб қўйишади. Масалан, цементнинг килоси 1000 сўм бўлса, олдиндан пул берилаётгани учун 900 сўмдан берилади. Оладиган вақт келганда нарх 1200 сўм бўлиши мумкин. Шундай келишиш мумкинми?
💬 ЖАВОБ: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим. Сиз айтган келишув “Салам” савдоси дейилади ва бу дуруст савдо ҳисобланади.
Ибн Аббос разияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:
قَدِمَ اَلنَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم اَلْمَدِينَةَ، وَهُمْ يُسْلِفُونَ فِي اَلثِّمَارِ اَلسَّنَةَ وَالسَّنَتَيْنِ، فَقَالَ: " مَنْ أَسْلَفَ فِي تَمْرٍ فَلْيُسْلِفْ فِي كَيْلٍ مَعْلُومٍ، وَوَزْنٍ مَعْلُومٍ، إِلَى أَجَلٍ مَعْلُومٍ " (مُتَّفَقٌ عَلَيْهِ)
“Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам Мадинага келганларида одамлар мевалар учун бир йил ёки икки йилга пул олардилар. У зот алайҳиссалом: “Ким хурмо учун қарз олса, маълум кайл (ўлчов идиши)га, маълум оғирликка ва маълум вақтга олсин”, – дедилар” (Имом Бухорий ривояти).
Салам савдосида риоя қилиниши керак бўлган бир нечта шартлари бор. Бу савдода сотилаётган маҳсулот цемент сингари килолаб, сув, сут сингари литрлаб, мато сингари метрлаб сотиладиган ёки ғишт, тухум каби деярли бир-биридан фарқ қилмайдиган маҳсулот бўлиши керак. Сиз айтган учала маҳсулот ҳам бу шартга тўғри келади.
Сотилаётган маҳсулот юқоридаги шартга тўғри келгач, унда салам битимини тузиш учун қуйидаги жиҳатлари маълум бўлиши керак:
1. Маҳсулотнинг жинси (масалан, цемент),
2. Нави (масалан, “фалон заводники” ёки “Фалон маркадаги”),
3. Сифати (масалан, “олий”, “ўрта”, “паст”),
4. Миқдори (кило, метр, дона ёки ҳажми),
5. Вақти (саламнинг энг кам муддати 1 ой). Бу муддатдан камига салам савдосини қилиб бўлмайди.
6. Тўланадиган пулнинг миқдори (битим ўз кучида қолиши учун маҳсулот сотмоқчи бўлган одам пулни олдиндан олиши керак),
7. Маҳсулотни ташиш харажатли бўлса, маҳсулотни етказиб бериш жойи маълум бўлиши лозим. (“Фатҳи бобил иноя”, “Ал-Мухтор”китоблари).
Шунингдек, маҳсулот икки томон келишган вақтдан бошлаб, топшириладиган кунгача одамларда ёки бозорларда мавжуд бўлиши лозим. Чунки тўлаш муддати келганда сотувчи уни топиб бера олиши керак.
وَلَا يَجُوزُ السَّلَمُ حَتَّى يَكُون الْمُسْلَمُ فِيهِ مَوْجُودًا مِنْ حِينِ الْعَقْدِ إلَى حِينِ الْمَحِلِّ
“Салам савдоси Муслам фиҳ(сотиб олинаётган маҳсулот) келишув вақтидан бошлаб, топшириш муддатигача мавжуд бўлсагина жоиз бўлади”. (“Жавҳаратун наййира”).
Сиз айтган ҳолатда икки томон мазкур шартларга риоя қилиб, келишувга эришсалар, қилган савдолари шаръан тўғри бўлган ҳисобланади. Бу ҳолатда келишилган нарх ўз кучида қолади. Нархнинг тушиб кетиши ёки ошиб кетиши бу келишувга таъсир қилмайди. Валлоҳу аълам.
YouTube | Instagram | Facebook |Ummalife
🔗 Улашинг: @diniysavollar
#савдо #ҳалол_ҳаром
❓1197-CАВОЛ: Бизда уй қурмоқчи бўлганлар цемент, шифер, ғишт сотувчилар билан келишиб аввалдан пул бериб қўйишади. Масалан, цементнинг килоси 1000 сўм бўлса, олдиндан пул берилаётгани учун 900 сўмдан берилади. Оладиган вақт келганда нарх 1200 сўм бўлиши мумкин. Шундай келишиш мумкинми?
💬 ЖАВОБ: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим. Сиз айтган келишув “Салам” савдоси дейилади ва бу дуруст савдо ҳисобланади.
Ибн Аббос разияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:
قَدِمَ اَلنَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم اَلْمَدِينَةَ، وَهُمْ يُسْلِفُونَ فِي اَلثِّمَارِ اَلسَّنَةَ وَالسَّنَتَيْنِ، فَقَالَ: " مَنْ أَسْلَفَ فِي تَمْرٍ فَلْيُسْلِفْ فِي كَيْلٍ مَعْلُومٍ، وَوَزْنٍ مَعْلُومٍ، إِلَى أَجَلٍ مَعْلُومٍ " (مُتَّفَقٌ عَلَيْهِ)
“Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам Мадинага келганларида одамлар мевалар учун бир йил ёки икки йилга пул олардилар. У зот алайҳиссалом: “Ким хурмо учун қарз олса, маълум кайл (ўлчов идиши)га, маълум оғирликка ва маълум вақтга олсин”, – дедилар” (Имом Бухорий ривояти).
Салам савдосида риоя қилиниши керак бўлган бир нечта шартлари бор. Бу савдода сотилаётган маҳсулот цемент сингари килолаб, сув, сут сингари литрлаб, мато сингари метрлаб сотиладиган ёки ғишт, тухум каби деярли бир-биридан фарқ қилмайдиган маҳсулот бўлиши керак. Сиз айтган учала маҳсулот ҳам бу шартга тўғри келади.
Сотилаётган маҳсулот юқоридаги шартга тўғри келгач, унда салам битимини тузиш учун қуйидаги жиҳатлари маълум бўлиши керак:
1. Маҳсулотнинг жинси (масалан, цемент),
2. Нави (масалан, “фалон заводники” ёки “Фалон маркадаги”),
3. Сифати (масалан, “олий”, “ўрта”, “паст”),
4. Миқдори (кило, метр, дона ёки ҳажми),
5. Вақти (саламнинг энг кам муддати 1 ой). Бу муддатдан камига салам савдосини қилиб бўлмайди.
6. Тўланадиган пулнинг миқдори (битим ўз кучида қолиши учун маҳсулот сотмоқчи бўлган одам пулни олдиндан олиши керак),
7. Маҳсулотни ташиш харажатли бўлса, маҳсулотни етказиб бериш жойи маълум бўлиши лозим. (“Фатҳи бобил иноя”, “Ал-Мухтор”китоблари).
Шунингдек, маҳсулот икки томон келишган вақтдан бошлаб, топшириладиган кунгача одамларда ёки бозорларда мавжуд бўлиши лозим. Чунки тўлаш муддати келганда сотувчи уни топиб бера олиши керак.
وَلَا يَجُوزُ السَّلَمُ حَتَّى يَكُون الْمُسْلَمُ فِيهِ مَوْجُودًا مِنْ حِينِ الْعَقْدِ إلَى حِينِ الْمَحِلِّ
“Салам савдоси Муслам фиҳ(сотиб олинаётган маҳсулот) келишув вақтидан бошлаб, топшириш муддатигача мавжуд бўлсагина жоиз бўлади”. (“Жавҳаратун наййира”).
Сиз айтган ҳолатда икки томон мазкур шартларга риоя қилиб, келишувга эришсалар, қилган савдолари шаръан тўғри бўлган ҳисобланади. Бу ҳолатда келишилган нарх ўз кучида қолади. Нархнинг тушиб кетиши ёки ошиб кетиши бу келишувга таъсир қилмайди. Валлоҳу аълам.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво маркази.YouTube | Instagram | Facebook |Ummalife
🔗 Улашинг: @diniysavollar
ЦЕМЕНТГА ОЛДИНДАН ПУЛ БЕРИБ ҚЎЙИШ
#савдо #ҳалол_ҳаром
❓1197-CАВОЛ: Бизда уй қурмоқчи бўлганлар цемент, шифер, ғишт сотувчилар билан келишиб аввалдан пул бериб қўйишади. Масалан, цементнинг килоси 1000 сўм бўлса, олдиндан пул берилаётгани учун 900 сўмдан берилади. Оладиган вақт келганда нарх 1200 сўм бўлиши мумкин. Шундай келишиш мумкинми?
💬 ЖАВОБ: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим. Сиз айтган келишув “Салам” савдоси дейилади ва бу дуруст савдо ҳисобланади.
Ибн Аббос разияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:
قَدِمَ اَلنَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم اَلْمَدِينَةَ، وَهُمْ يُسْلِفُونَ فِي اَلثِّمَارِ اَلسَّنَةَ وَالسَّنَتَيْنِ، فَقَالَ: " مَنْ أَسْلَفَ فِي تَمْرٍ فَلْيُسْلِفْ فِي كَيْلٍ مَعْلُومٍ، وَوَزْنٍ مَعْلُومٍ، إِلَى أَجَلٍ مَعْلُومٍ " (مُتَّفَقٌ عَلَيْهِ)
“Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам Мадинага келганларида одамлар мевалар учун бир йил ёки икки йилга пул олардилар. У зот алайҳиссалом: “Ким хурмо учун қарз олса, маълум кайл (ўлчов идиши)га, маълум оғирликка ва маълум вақтга олсин”, – дедилар” (Имом Бухорий ривояти).
Салам савдосида риоя қилиниши керак бўлган бир нечта шартлари бор. Бу савдода сотилаётган маҳсулот цемент сингари килолаб, сув, сут сингари литрлаб, мато сингари метрлаб сотиладиган ёки ғишт, тухум каби деярли бир-биридан фарқ қилмайдиган маҳсулот бўлиши керак. Сиз айтган учала маҳсулот ҳам бу шартга тўғри келади.
Сотилаётган маҳсулот юқоридаги шартга тўғри келгач, унда салам битимини тузиш учун қуйидаги жиҳатлари маълум бўлиши керак:
1. Маҳсулотнинг жинси (масалан, цемент),
2. Нави (масалан, “фалон заводники” ёки “Фалон маркадаги”),
3. Сифати (масалан, “олий”, “ўрта”, “паст”),
4. Миқдори (кило, метр, дона ёки ҳажми),
5. Вақти (саламнинг энг кам муддати 1 ой). Бу муддатдан камига салам савдосини қилиб бўлмайди.
6. Тўланадиган пулнинг миқдори (битим ўз кучида қолиши учун маҳсулот сотмоқчи бўлган одам пулни олдиндан олиши керак),
7. Маҳсулотни ташиш харажатли бўлса, маҳсулотни етказиб бериш жойи маълум бўлиши лозим. (“Фатҳи бобил иноя”, “Ал-Мухтор”китоблари).
Шунингдек, маҳсулот икки томон келишган вақтдан бошлаб, топшириладиган кунгача одамларда ёки бозорларда мавжуд бўлиши лозим. Чунки тўлаш муддати келганда сотувчи уни топиб бера олиши керак.
وَلَا يَجُوزُ السَّلَمُ حَتَّى يَكُون الْمُسْلَمُ فِيهِ مَوْجُودًا مِنْ حِينِ الْعَقْدِ إلَى حِينِ الْمَحِلِّ
“Салам савдоси Муслам фиҳ(сотиб олинаётган маҳсулот) келишув вақтидан бошлаб, топшириш муддатигача мавжуд бўлсагина жоиз бўлади”. (“Жавҳаратун наййира”).
Сиз айтган ҳолатда икки томон мазкур шартларга риоя қилиб, келишувга эришсалар, қилган савдолари шаръан тўғри бўлган ҳисобланади. Бу ҳолатда келишилган нарх ўз кучида қолади. Нархнинг тушиб кетиши ёки ошиб кетиши бу келишувга таъсир қилмайди. Валлоҳу аълам.
Манба: @diniysavollar
♻️Дўстларингизга ҳам улашинг!!!
Muslimun.uz
https://t.me/imomiazammasjidi11
#савдо #ҳалол_ҳаром
❓1197-CАВОЛ: Бизда уй қурмоқчи бўлганлар цемент, шифер, ғишт сотувчилар билан келишиб аввалдан пул бериб қўйишади. Масалан, цементнинг килоси 1000 сўм бўлса, олдиндан пул берилаётгани учун 900 сўмдан берилади. Оладиган вақт келганда нарх 1200 сўм бўлиши мумкин. Шундай келишиш мумкинми?
💬 ЖАВОБ: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим. Сиз айтган келишув “Салам” савдоси дейилади ва бу дуруст савдо ҳисобланади.
Ибн Аббос разияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:
قَدِمَ اَلنَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم اَلْمَدِينَةَ، وَهُمْ يُسْلِفُونَ فِي اَلثِّمَارِ اَلسَّنَةَ وَالسَّنَتَيْنِ، فَقَالَ: " مَنْ أَسْلَفَ فِي تَمْرٍ فَلْيُسْلِفْ فِي كَيْلٍ مَعْلُومٍ، وَوَزْنٍ مَعْلُومٍ، إِلَى أَجَلٍ مَعْلُومٍ " (مُتَّفَقٌ عَلَيْهِ)
“Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам Мадинага келганларида одамлар мевалар учун бир йил ёки икки йилга пул олардилар. У зот алайҳиссалом: “Ким хурмо учун қарз олса, маълум кайл (ўлчов идиши)га, маълум оғирликка ва маълум вақтга олсин”, – дедилар” (Имом Бухорий ривояти).
Салам савдосида риоя қилиниши керак бўлган бир нечта шартлари бор. Бу савдода сотилаётган маҳсулот цемент сингари килолаб, сув, сут сингари литрлаб, мато сингари метрлаб сотиладиган ёки ғишт, тухум каби деярли бир-биридан фарқ қилмайдиган маҳсулот бўлиши керак. Сиз айтган учала маҳсулот ҳам бу шартга тўғри келади.
Сотилаётган маҳсулот юқоридаги шартга тўғри келгач, унда салам битимини тузиш учун қуйидаги жиҳатлари маълум бўлиши керак:
1. Маҳсулотнинг жинси (масалан, цемент),
2. Нави (масалан, “фалон заводники” ёки “Фалон маркадаги”),
3. Сифати (масалан, “олий”, “ўрта”, “паст”),
4. Миқдори (кило, метр, дона ёки ҳажми),
5. Вақти (саламнинг энг кам муддати 1 ой). Бу муддатдан камига салам савдосини қилиб бўлмайди.
6. Тўланадиган пулнинг миқдори (битим ўз кучида қолиши учун маҳсулот сотмоқчи бўлган одам пулни олдиндан олиши керак),
7. Маҳсулотни ташиш харажатли бўлса, маҳсулотни етказиб бериш жойи маълум бўлиши лозим. (“Фатҳи бобил иноя”, “Ал-Мухтор”китоблари).
Шунингдек, маҳсулот икки томон келишган вақтдан бошлаб, топшириладиган кунгача одамларда ёки бозорларда мавжуд бўлиши лозим. Чунки тўлаш муддати келганда сотувчи уни топиб бера олиши керак.
وَلَا يَجُوزُ السَّلَمُ حَتَّى يَكُون الْمُسْلَمُ فِيهِ مَوْجُودًا مِنْ حِينِ الْعَقْدِ إلَى حِينِ الْمَحِلِّ
“Салам савдоси Муслам фиҳ(сотиб олинаётган маҳсулот) келишув вақтидан бошлаб, топшириш муддатигача мавжуд бўлсагина жоиз бўлади”. (“Жавҳаратун наййира”).
Сиз айтган ҳолатда икки томон мазкур шартларга риоя қилиб, келишувга эришсалар, қилган савдолари шаръан тўғри бўлган ҳисобланади. Бу ҳолатда келишилган нарх ўз кучида қолади. Нархнинг тушиб кетиши ёки ошиб кетиши бу келишувга таъсир қилмайди. Валлоҳу аълам.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво маркази.Манба: @diniysavollar
♻️Дўстларингизга ҳам улашинг!!!
Muslimun.uz
https://t.me/imomiazammasjidi11
ЖАРРОҲЛИК АМАЛИЁТИ БИЛАН ОШҚОЗОННИ КИЧРАЙТИРИШ
#ҳалол_ҳаром
❓1198-CАВОЛ: Бир танишим жуда ҳам семириб, семизлик уни соғлиғига зарар бераётган экан. Бир ишончли шифокор ошқозоннинг бир қисмини кесиб ташлаш керак, дебди. Амалиётдан яхши чиқишига кафолат билан амалга оширилар экан. Шу мақсадда бундай амалиёт ўтказиш мумкинми?
💬 ЖАВОБ: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим. Саволда сўралган ушбу жарроҳлик амалиётида рухсат берилган ва рухсат берилмаган ҳолатлар бор. Чирой, кўркамлик учун бўлса, жоиз эмас. Чунки бу ишлар зарурат ҳисобланмайди. Танадаги айб-нуқсонни тўғрилаш мақсадида бўлса, жоиз бўлади. Чунки бу ҳолат заруратга айланади.
Замонамизнинг кўзга кўринган уламолари ошқозонни кичрайтириш амалиётини бир қанча шартлар билан рухсат берганлар:
1. Бу шунчаки озиш ёки тананинг шаклини чиройли қилиш учун бўлмаслиги керак.
2. Бу амалиёт натижасида бошқа касалликка дучор бўлмаслиги керак.
3. Семизликни йўқотишнинг мазкур амалиётдан бошқа йўли бўлмаслиги керак.
4. Аврат масаласига риоя қилиш керак.
Уламолар мазкур фатволарига фиқҳий манбаларда келган қуйидаги ибораларни асос қилиб келиб келтирадилар:
لا بأس بقطع العضو إن وقعت فيه الآكلة لئلا تسري كذا في السراجية. لا بأس بقطع اليد من الآكلة وشق البطن لما فيه كذا في الملتقط.
“Бирор аъзога тушган қорасон касаллиги бошқа аъзоларга тарқаб кетмаслик учун шу аъзони кесиб ташлашда гуноҳ йўқ. Қорасон касаллиги теккан қўлни кесишда, қориннинг ичини даволаш мақсадида қоринни ёришда гуноҳ йўқ” (“Фатово Оламгирия” китоби).
من له سلعة زائدة يريد قطعها إن كان الغالب الهلاك فلا يفعل وإلا فلا بأس به كذا في خزانة المفتين
“Ортиқча ёғли шиши бор инсон шу шишни олиб ташламоқчи. Агар бундай муолажалар аксар ҳолатда ҳалок бўлиш билан тугаса, жоиз эмас. Агар ундай бўлмаса, яъни аксар ҳолатда муваффақиятли ўтса, зарари йўқ. “Хизонатул муфтийн” да шундай келган” (“Фатово Оламгирия” китоби)
أما قطع الإصبع الزائدة ونحوها فإنه ليس تغييرا لخلق الله وإنه من قبيل إزالة عيب أو مرض
“Ортиқча аъзони кесиб ташлаш каби ишлар Аллоҳ таоло яратган нарсани ўзгартиришга кирмайди. Балки у айб ёки беморликни йўқотиш қабилидан ҳисобланади” (“Фатҳул мулҳим” китоби). Валлоҳу аълам.
YouTube | Instagram | Facebook |Ummalife
🔗 Улашинг: @diniysavollar
#ҳалол_ҳаром
❓1198-CАВОЛ: Бир танишим жуда ҳам семириб, семизлик уни соғлиғига зарар бераётган экан. Бир ишончли шифокор ошқозоннинг бир қисмини кесиб ташлаш керак, дебди. Амалиётдан яхши чиқишига кафолат билан амалга оширилар экан. Шу мақсадда бундай амалиёт ўтказиш мумкинми?
💬 ЖАВОБ: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим. Саволда сўралган ушбу жарроҳлик амалиётида рухсат берилган ва рухсат берилмаган ҳолатлар бор. Чирой, кўркамлик учун бўлса, жоиз эмас. Чунки бу ишлар зарурат ҳисобланмайди. Танадаги айб-нуқсонни тўғрилаш мақсадида бўлса, жоиз бўлади. Чунки бу ҳолат заруратга айланади.
Замонамизнинг кўзга кўринган уламолари ошқозонни кичрайтириш амалиётини бир қанча шартлар билан рухсат берганлар:
1. Бу шунчаки озиш ёки тананинг шаклини чиройли қилиш учун бўлмаслиги керак.
2. Бу амалиёт натижасида бошқа касалликка дучор бўлмаслиги керак.
3. Семизликни йўқотишнинг мазкур амалиётдан бошқа йўли бўлмаслиги керак.
4. Аврат масаласига риоя қилиш керак.
Уламолар мазкур фатволарига фиқҳий манбаларда келган қуйидаги ибораларни асос қилиб келиб келтирадилар:
لا بأس بقطع العضو إن وقعت فيه الآكلة لئلا تسري كذا في السراجية. لا بأس بقطع اليد من الآكلة وشق البطن لما فيه كذا في الملتقط.
“Бирор аъзога тушган қорасон касаллиги бошқа аъзоларга тарқаб кетмаслик учун шу аъзони кесиб ташлашда гуноҳ йўқ. Қорасон касаллиги теккан қўлни кесишда, қориннинг ичини даволаш мақсадида қоринни ёришда гуноҳ йўқ” (“Фатово Оламгирия” китоби).
من له سلعة زائدة يريد قطعها إن كان الغالب الهلاك فلا يفعل وإلا فلا بأس به كذا في خزانة المفتين
“Ортиқча ёғли шиши бор инсон шу шишни олиб ташламоқчи. Агар бундай муолажалар аксар ҳолатда ҳалок бўлиш билан тугаса, жоиз эмас. Агар ундай бўлмаса, яъни аксар ҳолатда муваффақиятли ўтса, зарари йўқ. “Хизонатул муфтийн” да шундай келган” (“Фатово Оламгирия” китоби)
أما قطع الإصبع الزائدة ونحوها فإنه ليس تغييرا لخلق الله وإنه من قبيل إزالة عيب أو مرض
“Ортиқча аъзони кесиб ташлаш каби ишлар Аллоҳ таоло яратган нарсани ўзгартиришга кирмайди. Балки у айб ёки беморликни йўқотиш қабилидан ҳисобланади” (“Фатҳул мулҳим” китоби). Валлоҳу аълам.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво маркази.YouTube | Instagram | Facebook |Ummalife
🔗 Улашинг: @diniysavollar
БУҒДОЙГА ОЛДИНДАН ПУЛ БЕРИБ, ЎРНИГА СОМОН ОЛСА БЎЛАДИМИ?
#ҳалол_ҳаром
❓1199-CАВОЛ: Биз қишлоқда яшаймиз. Буғдой олишга олдиндан пул бериб қўямиз. Бу бизга буғдой пишган вақтдагидан арзонга тушади. Аммо баъзан буғдой эккан одамнинг буғдойи яхши бўлмай, ўрнига сомон ёки ер бераман дейди. Шундай ҳолатларда буғдой ўрнига сомон ёки ер олса бўладими?
💬 ЖАВОБ: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим. Муайян ўлчовдаги ҳосил учун олдиндан пул бериб, пишган вақтда маҳсулотни олишликка келишув салам савдоси дейилади. Ушбу савдонинг бир қанча шартлари бор. (https://t.me/diniysavollar/398).
Келишилган вақт келганда ваъда қилинган буғдойни бера олмагани учун саволда айтилгани каби келишув қилиш жоиз эмас. Фуқаҳолар деҳқон келишилган буғдойни бера олмаса, бозордан келишилган сифатдаги буғдойни олиб беради, дейишган. Айнан ўзи эккан буғдой бўлиши шарт қилинмаган. Шунинг учун ҳам фиқҳий китобларимизда салам савдосидаги маҳсулот икки томон келишаётган ва топширилаётган вақтда бозорларда мавжуд бўлиши шарт дейилади. Агар деҳқон бозордан ҳам топиб бера олмаса, буюртмачи буғдой топилишини кутади ёки берган пулини қайтиб олади. Бошқа маҳсулот ёки келишилган маҳсулотнинг ўша кундаги қийматини олмайди. Масалан, буюртмачи деҳқон билан килоси 1000 сўмдан бир тонна буғдойга келишиб, бир миллион сўм пул берди. Муддат келган вақтда иккинчи томон келишилган буғдойни топиб бера олмади. Шу вазиятда унинг ўрнига ер ёки сомон бера олмагани каби буғдойнинг шу кундаги бозор нархида пул ҳам ололмайди, яъни, 1200 сўм бозорда бўлса, бир миллион икки юз минг сўм олиши тўғри келмайди. Бу борада фиқҳий китобларимизда мана бундай дейилган:
وَلَوْ انْقَطَعَ بَعْدَ الْمَحِلِّ فَرَبُّ السَّلَمِ بِالْخِيَارِ ، إنْ شَاءَ فَسَخَ السَّلَمَ ، وَإِنْ شَاءَ انْتَظَرَ وُجُودَهُ
“Маҳсулотни топшириш муддати келган вақтда маҳсулот топилмай қолса, маблағ эгаси, ихтиёрли бўлади. Хоҳласа, салам битимини бекор қилади (яъни берган маблағини қайтиб олади). Хоҳласа, маҳсулот топилишини кутиб туради” (“Ҳидоя” китоби). Валлоҳу аълам.
YouTube | Instagram | Facebook |Ummalife
🔗 Улашинг: @diniysavollar
#ҳалол_ҳаром
❓1199-CАВОЛ: Биз қишлоқда яшаймиз. Буғдой олишга олдиндан пул бериб қўямиз. Бу бизга буғдой пишган вақтдагидан арзонга тушади. Аммо баъзан буғдой эккан одамнинг буғдойи яхши бўлмай, ўрнига сомон ёки ер бераман дейди. Шундай ҳолатларда буғдой ўрнига сомон ёки ер олса бўладими?
💬 ЖАВОБ: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим. Муайян ўлчовдаги ҳосил учун олдиндан пул бериб, пишган вақтда маҳсулотни олишликка келишув салам савдоси дейилади. Ушбу савдонинг бир қанча шартлари бор. (https://t.me/diniysavollar/398).
Келишилган вақт келганда ваъда қилинган буғдойни бера олмагани учун саволда айтилгани каби келишув қилиш жоиз эмас. Фуқаҳолар деҳқон келишилган буғдойни бера олмаса, бозордан келишилган сифатдаги буғдойни олиб беради, дейишган. Айнан ўзи эккан буғдой бўлиши шарт қилинмаган. Шунинг учун ҳам фиқҳий китобларимизда салам савдосидаги маҳсулот икки томон келишаётган ва топширилаётган вақтда бозорларда мавжуд бўлиши шарт дейилади. Агар деҳқон бозордан ҳам топиб бера олмаса, буюртмачи буғдой топилишини кутади ёки берган пулини қайтиб олади. Бошқа маҳсулот ёки келишилган маҳсулотнинг ўша кундаги қийматини олмайди. Масалан, буюртмачи деҳқон билан килоси 1000 сўмдан бир тонна буғдойга келишиб, бир миллион сўм пул берди. Муддат келган вақтда иккинчи томон келишилган буғдойни топиб бера олмади. Шу вазиятда унинг ўрнига ер ёки сомон бера олмагани каби буғдойнинг шу кундаги бозор нархида пул ҳам ололмайди, яъни, 1200 сўм бозорда бўлса, бир миллион икки юз минг сўм олиши тўғри келмайди. Бу борада фиқҳий китобларимизда мана бундай дейилган:
وَلَوْ انْقَطَعَ بَعْدَ الْمَحِلِّ فَرَبُّ السَّلَمِ بِالْخِيَارِ ، إنْ شَاءَ فَسَخَ السَّلَمَ ، وَإِنْ شَاءَ انْتَظَرَ وُجُودَهُ
“Маҳсулотни топшириш муддати келган вақтда маҳсулот топилмай қолса, маблағ эгаси, ихтиёрли бўлади. Хоҳласа, салам битимини бекор қилади (яъни берган маблағини қайтиб олади). Хоҳласа, маҳсулот топилишини кутиб туради” (“Ҳидоя” китоби). Валлоҳу аълам.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво маркази.YouTube | Instagram | Facebook |Ummalife
🔗 Улашинг: @diniysavollar
МАСЖИДДАГИ ГУЛЛАРГА ҲАЙВОН ГЎНГИНИ СОЛИШ
#ҳалол_ҳаром
❓1201-CАВОЛ: Масжиддаги тувакларда гуллар бор. Шу гулларга ҳайвоннинг гўнги солинади. Шундай қилиш жоизми?
💬 ЖАВОБ: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим. Динимизда масжид Аллоҳ таолонинг уйи дейилади ва уни покиза сақлашга буюрилади. Бу маскан Аллоҳ таолога ибодат қилинадиган, Унга тасбеҳ айтиб улуғланадиган жой ҳисобланади. Шунинг учун масжидларда номақбул ишлар, беҳуда гап-сўзлар тақиқлангани каби нажосатларни олиб киришга ҳам рухсат берилмаган.
Шунинг учун ҳам шариатда нажас ҳисобланган ҳайвон гўнгини масжидга олиб кириш мумкин эмас. Чунки ундай қилиш масжидларни пок тутиш ҳақидаги шариат кўрсатмасига зид ҳисобланади. Қолаверса, гулга гўнг солиш уни парвариш қилишнинг ягона воситаси эмас. Унинг ўрнига минерал ўғитлар, чириндилардан ҳам фойдаланиш мумкин. Фиқҳий манбаларимизда масжидга нажосат олиб кириш ман этилгани ҳақида иборалар келган:
وَ كُرِهَ تَحْرِيمًا ...إِدْخَالُ نَجَاسَةٍ فِيهِ وَعَلَيْهِ فَلَا يَجُوزُ الِاسْتِصْبَاحُ بِدُهْنٍ نَجِسٍ فِيهِ وَلَا تَطْيِينُهُ بِنَجِسٍ
“Масжидга нажосат олиб кириш макруҳи таҳримий саналади. Шунга кўра масжидни нажосат бўлган ёғ билан ёритиш, нажосат бўлган лой билан сувоқ қилиш мумкин эмас”. (“Раддул муҳтор” китоби).
لَا يَدْخُلُ الْمَسْجِدَ مَنْ عَلَى بَدَنِهِ نَجَاسَةٌ
“Баданида нажосат бор инсон масжидга кирмайди”. (“Фатово Оламгирия” китоби).
يُكْرَهُ أَنَّ يُطَيَّنَ الْمَسْجِدُ بِطِينٍ قَدْ بُلَّ بِمَاءٍ نَجِسٍ
“Нажас сув билан қорилган лой билан масжидни сувоқ қилиш макруҳдир”. (“Фатово Оламгирия” китоби). Валлоҳу аълам.
YouTube | Instagram | Facebook |Ummalife
🔗 Улашинг: @diniysavollar
#ҳалол_ҳаром
❓1201-CАВОЛ: Масжиддаги тувакларда гуллар бор. Шу гулларга ҳайвоннинг гўнги солинади. Шундай қилиш жоизми?
💬 ЖАВОБ: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим. Динимизда масжид Аллоҳ таолонинг уйи дейилади ва уни покиза сақлашга буюрилади. Бу маскан Аллоҳ таолога ибодат қилинадиган, Унга тасбеҳ айтиб улуғланадиган жой ҳисобланади. Шунинг учун масжидларда номақбул ишлар, беҳуда гап-сўзлар тақиқлангани каби нажосатларни олиб киришга ҳам рухсат берилмаган.
Шунинг учун ҳам шариатда нажас ҳисобланган ҳайвон гўнгини масжидга олиб кириш мумкин эмас. Чунки ундай қилиш масжидларни пок тутиш ҳақидаги шариат кўрсатмасига зид ҳисобланади. Қолаверса, гулга гўнг солиш уни парвариш қилишнинг ягона воситаси эмас. Унинг ўрнига минерал ўғитлар, чириндилардан ҳам фойдаланиш мумкин. Фиқҳий манбаларимизда масжидга нажосат олиб кириш ман этилгани ҳақида иборалар келган:
وَ كُرِهَ تَحْرِيمًا ...إِدْخَالُ نَجَاسَةٍ فِيهِ وَعَلَيْهِ فَلَا يَجُوزُ الِاسْتِصْبَاحُ بِدُهْنٍ نَجِسٍ فِيهِ وَلَا تَطْيِينُهُ بِنَجِسٍ
“Масжидга нажосат олиб кириш макруҳи таҳримий саналади. Шунга кўра масжидни нажосат бўлган ёғ билан ёритиш, нажосат бўлган лой билан сувоқ қилиш мумкин эмас”. (“Раддул муҳтор” китоби).
لَا يَدْخُلُ الْمَسْجِدَ مَنْ عَلَى بَدَنِهِ نَجَاسَةٌ
“Баданида нажосат бор инсон масжидга кирмайди”. (“Фатово Оламгирия” китоби).
يُكْرَهُ أَنَّ يُطَيَّنَ الْمَسْجِدُ بِطِينٍ قَدْ بُلَّ بِمَاءٍ نَجِسٍ
“Нажас сув билан қорилган лой билан масжидни сувоқ қилиш макруҳдир”. (“Фатово Оламгирия” китоби). Валлоҳу аълам.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво маркази.YouTube | Instagram | Facebook |Ummalife
🔗 Улашинг: @diniysavollar
УЙ УЧУН ҚИЛИНГАН ТЎЛОВДАН ЗАКОТ БЕРАМАНМИ?
#ҳалол_ҳаром
❓1202-CАВОЛ: Оилам билан истиқомат қилиш учун уй олиш мақсадим бор. Табиийки бир деганда уй олиш бир мунча қийинроқ. Шуни инобатга олиб, ҳамда яхши жамғарма бўлгани учун ва албатта Роббимнинг мадади билан пул тўплаб икки хоналик иккита уйга тўлов қилдим. Иккаласининг тўловини босқичма-босқич (бўлиб-бўлиб) амалга оширганман, иккинчи уй эса ҳали битмаган. Закотни қандай тўлашим керак?
💬 ЖАВОБ: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим. Уч турдаги молдан закот чиқарилади. Бу ҳақида Аллома Косоний раҳимаҳуллоҳ қуйидагича баён қилган:
أَمْوَالُ الزَّكَاةِ أَنْوَاعٌ ثَلَاثَةٌ أَحَدُهَا : الْأَثْمَانُ الْمُطْلَقَةُ وَهِيَ الذَّهَبُ وَالْفِضَّةُ ، وَالثَّانِي : أَمْوَالُ التِّجَارَةِ وَهِيَ الْعُرُوض الْمُعَدَّةُ لِلتِّجَارَةِ ، وَالثَّالِثُ : السَّوَائِمُ
“Закот бериладиган моллар уч турлидир: 1) олтин ва кумуш; 2) Тижорат моллари. Улар тижорат учун тайёрлаб қўйилган буюмлар; 3) Чорва ҳайвонлари”. (“Бадоеъус саноеъ” китоби).
Сиз тўлов қилган уйларни оилангиз билан яшаш учун дебсиз. Агар иккала уйни ҳам яшаш учун олган бўлсангиз, уларнинг бирортасидан ҳам закот бермайсиз. Чунки уларни тижорат мақсадида сотиб олмагансиз.
وَلَيْسَ فِي دُورِ السُّكْنَى وَثِيَابِ الْبَدَنِ وَأَثَاثِ الْمَنَازِلِ وَدَوَابِّ الرُّكُوبِ وَعَبِيدِ الْخِدْمَةِ وَسِلَاحِ الِاسْتِعْمَالِ زَكَاةٌ لِأَنَّهَا مَشْغُولَةٌ بِحَوَائِجِهِ الْأَصْلِيَّةِ
“Яшаб туриладиган ҳовли, уст-бошлар, уй жиҳозлари, уловлар, хизматдаги қуллар ва иш қуролларида закот йўқ. Чунки, улар аслий ҳожатлари ҳисобланади” (Жавҳаратун наййира).
Агар бирида яшаш, иккинчисини сотиш мақсадида олган бўлсангиз, сотиш учун олинган уйнинг қийматидан закот берасиз. Чунки бу уй тижорат молига айланган бўлади. Валлоҳу аълам.
YouTube | Instagram | Facebook |Ummalife
🔗 Улашинг: @diniysavollar
#ҳалол_ҳаром
❓1202-CАВОЛ: Оилам билан истиқомат қилиш учун уй олиш мақсадим бор. Табиийки бир деганда уй олиш бир мунча қийинроқ. Шуни инобатга олиб, ҳамда яхши жамғарма бўлгани учун ва албатта Роббимнинг мадади билан пул тўплаб икки хоналик иккита уйга тўлов қилдим. Иккаласининг тўловини босқичма-босқич (бўлиб-бўлиб) амалга оширганман, иккинчи уй эса ҳали битмаган. Закотни қандай тўлашим керак?
💬 ЖАВОБ: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим. Уч турдаги молдан закот чиқарилади. Бу ҳақида Аллома Косоний раҳимаҳуллоҳ қуйидагича баён қилган:
أَمْوَالُ الزَّكَاةِ أَنْوَاعٌ ثَلَاثَةٌ أَحَدُهَا : الْأَثْمَانُ الْمُطْلَقَةُ وَهِيَ الذَّهَبُ وَالْفِضَّةُ ، وَالثَّانِي : أَمْوَالُ التِّجَارَةِ وَهِيَ الْعُرُوض الْمُعَدَّةُ لِلتِّجَارَةِ ، وَالثَّالِثُ : السَّوَائِمُ
“Закот бериладиган моллар уч турлидир: 1) олтин ва кумуш; 2) Тижорат моллари. Улар тижорат учун тайёрлаб қўйилган буюмлар; 3) Чорва ҳайвонлари”. (“Бадоеъус саноеъ” китоби).
Сиз тўлов қилган уйларни оилангиз билан яшаш учун дебсиз. Агар иккала уйни ҳам яшаш учун олган бўлсангиз, уларнинг бирортасидан ҳам закот бермайсиз. Чунки уларни тижорат мақсадида сотиб олмагансиз.
وَلَيْسَ فِي دُورِ السُّكْنَى وَثِيَابِ الْبَدَنِ وَأَثَاثِ الْمَنَازِلِ وَدَوَابِّ الرُّكُوبِ وَعَبِيدِ الْخِدْمَةِ وَسِلَاحِ الِاسْتِعْمَالِ زَكَاةٌ لِأَنَّهَا مَشْغُولَةٌ بِحَوَائِجِهِ الْأَصْلِيَّةِ
“Яшаб туриладиган ҳовли, уст-бошлар, уй жиҳозлари, уловлар, хизматдаги қуллар ва иш қуролларида закот йўқ. Чунки, улар аслий ҳожатлари ҳисобланади” (Жавҳаратун наййира).
Агар бирида яшаш, иккинчисини сотиш мақсадида олган бўлсангиз, сотиш учун олинган уйнинг қийматидан закот берасиз. Чунки бу уй тижорат молига айланган бўлади. Валлоҳу аълам.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво маркази.YouTube | Instagram | Facebook |Ummalife
🔗 Улашинг: @diniysavollar
ЁШ БОЛАНИНГ ҲАЙВОН СЎЙИШИ
#ҳалол_ҳаром
❓1203-CАВОЛ: Мен қассобман. Турли ёшдаги ёш шогирдларим бор. Мен сўяман, улар тозалаш, бўлиш каби ишларни қилишади. Қурбон ҳайити кунлари буюртма кўп бўлиб, улар ҳам сўйишга мажбур бўлишади. Шариат бўйича уларнинг сўйишлари мумкинми?
💬 ЖАВОБ: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим. Уламоларимиз сўйилган жонлиқни ҳалол бўлиши учун сўювчи агар ёш бўлса, сўйишга қодир бўлиши ва унга ақли етиши шарт қилинади. Шунинг учун агар шогирдларингиз балоғатга етган ва мусулмон бўлса, уларнинг сўйишида мутлақо муаммо йўқ. Агар балоғатга етмаган бўлса-ю, лекин сўйишга қудрати етиб, унинг қонун-қоидаларини биладиган ва ҳайвонни сўйиш билан ҳалол қилинишига ақли етса, уларнинг сўйган ҳайвонлари ҳам ҳалол ҳисобланади. Агар балоғатга етмаган ёшларнинг сўйишга ва “басмала” айтишга ақли етмаса, сўйган ҳайвони ҳалол бўлмайди. Бу ҳақда фиқҳий манбаларимизда бундай дейилган:
فَمِنْهَا أَنْ يَكُونَ عَاقِلًا فَلَا تُؤْكَلُ ذَبِيحَةُ الْمَجْنُونِ وَالصَّبِيِّ الَّذِي لَا يَعْقِلُ فَإِنْ كَانَ الصَّبِيُّ يَعْقِلُ الذَّبْحَ وَيَقْدِرُ عَلَيْهِ تُؤْكَلُ ذَبِيحَتُهُ
“Сўювчидаги шартлардан бири ақли расо бўлишидир. Шунга кўра сўйишга ва басмалани айтишга ақли етмайдиган ёш бола ва мажнуннинг сўйган ҳайвонини еб бўлмайди. Агар ёш бола шариатга мувофиқ сўйишни биладиган ва тўғри сўя оладиган бўлса, у сўйган ҳайвонни ейиш мумкин” (“Бадоеъус саноеъ” китоби). Валлоҳу аълам.
YouTube | Instagram | Facebook |Ummalife
🔗 Улашинг: @diniysavollar
#ҳалол_ҳаром
❓1203-CАВОЛ: Мен қассобман. Турли ёшдаги ёш шогирдларим бор. Мен сўяман, улар тозалаш, бўлиш каби ишларни қилишади. Қурбон ҳайити кунлари буюртма кўп бўлиб, улар ҳам сўйишга мажбур бўлишади. Шариат бўйича уларнинг сўйишлари мумкинми?
💬 ЖАВОБ: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим. Уламоларимиз сўйилган жонлиқни ҳалол бўлиши учун сўювчи агар ёш бўлса, сўйишга қодир бўлиши ва унга ақли етиши шарт қилинади. Шунинг учун агар шогирдларингиз балоғатга етган ва мусулмон бўлса, уларнинг сўйишида мутлақо муаммо йўқ. Агар балоғатга етмаган бўлса-ю, лекин сўйишга қудрати етиб, унинг қонун-қоидаларини биладиган ва ҳайвонни сўйиш билан ҳалол қилинишига ақли етса, уларнинг сўйган ҳайвонлари ҳам ҳалол ҳисобланади. Агар балоғатга етмаган ёшларнинг сўйишга ва “басмала” айтишга ақли етмаса, сўйган ҳайвони ҳалол бўлмайди. Бу ҳақда фиқҳий манбаларимизда бундай дейилган:
فَمِنْهَا أَنْ يَكُونَ عَاقِلًا فَلَا تُؤْكَلُ ذَبِيحَةُ الْمَجْنُونِ وَالصَّبِيِّ الَّذِي لَا يَعْقِلُ فَإِنْ كَانَ الصَّبِيُّ يَعْقِلُ الذَّبْحَ وَيَقْدِرُ عَلَيْهِ تُؤْكَلُ ذَبِيحَتُهُ
“Сўювчидаги шартлардан бири ақли расо бўлишидир. Шунга кўра сўйишга ва басмалани айтишга ақли етмайдиган ёш бола ва мажнуннинг сўйган ҳайвонини еб бўлмайди. Агар ёш бола шариатга мувофиқ сўйишни биладиган ва тўғри сўя оладиган бўлса, у сўйган ҳайвонни ейиш мумкин” (“Бадоеъус саноеъ” китоби). Валлоҳу аълам.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво маркази.YouTube | Instagram | Facebook |Ummalife
🔗 Улашинг: @diniysavollar
СОВУН НОПОКМИ?
#ҳалол_ҳаром
❓1204-CАВОЛ: Пок сувда, пок кийимни янги совун билан ювса, кийим нопок бўлиб қолмайдими?
💬 ЖАВОБ: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим. Янги совун нопок ҳисобланмайди. Ҳатто ишлаб чиқариш жараёнида нопок моддалар қўшилган тақдирда ҳам кимёвий ўзгариш жараёнидаги ўзгаришлар туфайли улар бошқа нарсага, яъни совунга айланиб қолади ва у шариат қоидасига кўра ҳалол ҳисобланаверади.
Динимизда барча нарсалар, агар уларнинг нопоклиги аниқ бўлмаса, пок ҳисобланади. Масалан, янги кийим сотиб олинган кийим нопок деган гумон билан ювилмайди. Қачон унда нажосат борлиги аниқ бўлсагина, ювилади. Фиқҳий манбаларимизда бу ҳақида мана бундай келган:
لأن الطهارة في الأشياء أصل، والنجاسة عارض، فيجري على الأصل حتى يعلم حدوث العارض
“...нарсалардаги асл ҳолат бу уларнинг поклиги бўлиб, нажосат бўлиши оризий(кейин пайдо) бўладиган нарсадир. Шунга кўра нарсаларнинг, то нопоклиги маълум бўлмагунича асл ҳолатига (яъни пок эканига) ҳукм қилинаверади”. (“Муҳити Бурҳоний” китоби).
( وَ ) يَطْهُرُ ( زَيْتٌ ) تَنَجَّسَ ( بِجَعْلِهِ صَابُونًا ) بِهِ يُفْتَى لِلْبَلْوَى .
“Нажосат бўлган ёғ совунга айлантириш билан пок бўлади. Умумий балво (омма мубтало бўладиганлиги) туфайли шунга фатво берилган”. (“Раддул муҳтор” китоби).
Шунга кўра сиз айтган ҳолатларда кийим ёки сув нопок бўлиб қолмайди. Валлоҳу аълам.
YouTube | Instagram | Facebook |Ummalife
🔗 Улашинг: @diniysavollar
#ҳалол_ҳаром
❓1204-CАВОЛ: Пок сувда, пок кийимни янги совун билан ювса, кийим нопок бўлиб қолмайдими?
💬 ЖАВОБ: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим. Янги совун нопок ҳисобланмайди. Ҳатто ишлаб чиқариш жараёнида нопок моддалар қўшилган тақдирда ҳам кимёвий ўзгариш жараёнидаги ўзгаришлар туфайли улар бошқа нарсага, яъни совунга айланиб қолади ва у шариат қоидасига кўра ҳалол ҳисобланаверади.
Динимизда барча нарсалар, агар уларнинг нопоклиги аниқ бўлмаса, пок ҳисобланади. Масалан, янги кийим сотиб олинган кийим нопок деган гумон билан ювилмайди. Қачон унда нажосат борлиги аниқ бўлсагина, ювилади. Фиқҳий манбаларимизда бу ҳақида мана бундай келган:
لأن الطهارة في الأشياء أصل، والنجاسة عارض، فيجري على الأصل حتى يعلم حدوث العارض
“...нарсалардаги асл ҳолат бу уларнинг поклиги бўлиб, нажосат бўлиши оризий(кейин пайдо) бўладиган нарсадир. Шунга кўра нарсаларнинг, то нопоклиги маълум бўлмагунича асл ҳолатига (яъни пок эканига) ҳукм қилинаверади”. (“Муҳити Бурҳоний” китоби).
( وَ ) يَطْهُرُ ( زَيْتٌ ) تَنَجَّسَ ( بِجَعْلِهِ صَابُونًا ) بِهِ يُفْتَى لِلْبَلْوَى .
“Нажосат бўлган ёғ совунга айлантириш билан пок бўлади. Умумий балво (омма мубтало бўладиганлиги) туфайли шунга фатво берилган”. (“Раддул муҳтор” китоби).
Шунга кўра сиз айтган ҳолатларда кийим ёки сув нопок бўлиб қолмайди. Валлоҳу аълам.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво маркази.YouTube | Instagram | Facebook |Ummalife
🔗 Улашинг: @diniysavollar
ҲАЙВОН ТИШИНИНГ ИСТЕЪМОЛИ
#ҳалол_ҳаром
❓1207-CАВОЛ: Менга калций етишмаслиги учун қуён тишини ейишни тавсия қилишди. Есам бўладими?
💬 ЖАВОБ: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим. Гўшти ейиладиган ҳайвонларнинг еттита аъзосини ейиш макруҳи таҳримийдир. Улар ҳадис ва фиқҳ китобларида баён қилинган. Жумладан, Аллома Ибн Обидин раҳимаҳуллоҳ қўйнинг аъзолари ҳақида бундай деган:
كُرِهَ تَحْرِيمًا وَقِيلَ تَنْزِيهًا وَالْأَوَّلُ أَوْجَهُ مِنْ الشَّاةِ سَبْعٌ الْحَيَاءُ وَالْخُصْيَةُ وَالْغُدَّةُ وَالْمَثَانَةُ وَالْمَرَارَةُ وَالدَّمُ الْمَسْفُوحُ وَالذَّكَرُ لِلْأَثَرِ الْوَارِدِ فِي كَرَاهَةِ ذَلِكَ
“Қўйнинг етти аъзоси макруҳи таҳримийдир. Макруҳи танзиҳий деган гап ҳам бор. Аммо макруҳи таҳримий деган гап қувватли гапдир. Улар қуйидагилар:
1. Урғочи ҳайвоннинг жинсий аъзоси;
2. Ҳайвоннинг мояги;
3. Безлари;
4. Сийдик қопи;
5. Ўт пуфаги;
6. Бўғиздан отилиб чиққан қон;
7. Эркак ҳайвоннинг жинсий аъзоси.
Чунки бу борада ҳадислар келган”. (“Раддул муҳтор” китоби).
Бу гўшти ейиладиган бошқа ҳайвонларга ҳам тегишлидир. Шунинг учун ҳам калласини пишириш жараёнида баъзан тишининг бир қисмлари қолиб кетса, у билан бирга пиширилган гўштни бемалол ейилган.
Ҳаром қилинган мазкур аъзолар ичида тишлари саналмаган. Уларни ейиш ножоиз эканига далил ҳам йўқ. Бундан ташқари, аслида тишлар ҳалол бўлган жағ суякларидан ўсиб чиқади ва шу суяк билан бирлашиб кетган бўлади. Демак, тишларни ҳалол демаслик бир суякнинг бир қисмини ҳалол, бошқасини ҳалол эмас дейишликка ҳам олиб келади. Шундай экан, шаръий йўл билан сўйилган гўшти ҳалол ҳайвонларнинг тишларини истеъмол қилиш инсонга зарар қилмаса, уларни бемалол тановул қилиш мумкин бўлади. Валлоҳу аълам.
YouTube | Instagram | Facebook |Ummalife
🔗 Улашинг: @diniysavollar
#ҳалол_ҳаром
❓1207-CАВОЛ: Менга калций етишмаслиги учун қуён тишини ейишни тавсия қилишди. Есам бўладими?
💬 ЖАВОБ: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим. Гўшти ейиладиган ҳайвонларнинг еттита аъзосини ейиш макруҳи таҳримийдир. Улар ҳадис ва фиқҳ китобларида баён қилинган. Жумладан, Аллома Ибн Обидин раҳимаҳуллоҳ қўйнинг аъзолари ҳақида бундай деган:
كُرِهَ تَحْرِيمًا وَقِيلَ تَنْزِيهًا وَالْأَوَّلُ أَوْجَهُ مِنْ الشَّاةِ سَبْعٌ الْحَيَاءُ وَالْخُصْيَةُ وَالْغُدَّةُ وَالْمَثَانَةُ وَالْمَرَارَةُ وَالدَّمُ الْمَسْفُوحُ وَالذَّكَرُ لِلْأَثَرِ الْوَارِدِ فِي كَرَاهَةِ ذَلِكَ
“Қўйнинг етти аъзоси макруҳи таҳримийдир. Макруҳи танзиҳий деган гап ҳам бор. Аммо макруҳи таҳримий деган гап қувватли гапдир. Улар қуйидагилар:
1. Урғочи ҳайвоннинг жинсий аъзоси;
2. Ҳайвоннинг мояги;
3. Безлари;
4. Сийдик қопи;
5. Ўт пуфаги;
6. Бўғиздан отилиб чиққан қон;
7. Эркак ҳайвоннинг жинсий аъзоси.
Чунки бу борада ҳадислар келган”. (“Раддул муҳтор” китоби).
Бу гўшти ейиладиган бошқа ҳайвонларга ҳам тегишлидир. Шунинг учун ҳам калласини пишириш жараёнида баъзан тишининг бир қисмлари қолиб кетса, у билан бирга пиширилган гўштни бемалол ейилган.
Ҳаром қилинган мазкур аъзолар ичида тишлари саналмаган. Уларни ейиш ножоиз эканига далил ҳам йўқ. Бундан ташқари, аслида тишлар ҳалол бўлган жағ суякларидан ўсиб чиқади ва шу суяк билан бирлашиб кетган бўлади. Демак, тишларни ҳалол демаслик бир суякнинг бир қисмини ҳалол, бошқасини ҳалол эмас дейишликка ҳам олиб келади. Шундай экан, шаръий йўл билан сўйилган гўшти ҳалол ҳайвонларнинг тишларини истеъмол қилиш инсонга зарар қилмаса, уларни бемалол тановул қилиш мумкин бўлади. Валлоҳу аълам.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво маркази.YouTube | Instagram | Facebook |Ummalife
🔗 Улашинг: @diniysavollar
СИНГАН ИДИШНИ ТАШЛАБ ЮБОРИШ КЕРАКМИ?
#ҳалол_ҳаром
❓1066-CАВОЛ: Чети учган, синган идишларни ташлаб юбориш керак деб эшитдим. Буни қандай тушуниш керак?
💬 ЖАВОБ: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим.
Чети учган, синган идишлар борасидаги гапларни бу ҳақда келган ҳадисларни ўрганиш орқали тўғри тушунишимиз мумкин.
"عَنْ أَبِي سَعِيدٍ الْخُدْرِيِّ، أَنَّهُ قَالَ: «نَهَى رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ عَنِ الشُّرْبِ مِنْ ثُلْمَةِ الْقَدَحِ، وَأَنْ يُنْفَخَ فِي الشَّرَابِ» سنن أبي داود
Абу Саид Худрий розияллоҳу анҳу: “Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васаллам идишни синиқ жойидан ичишдан ва ичимликка пуфлашдан қайтардилар”, деди (Имом Абу Довуд ривоятлари).
عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِكٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ أَنَّ قَدَحَ النَّبِيِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ انْكَسَرَ، فَاتَّخَذَ مَكَانَ الشَّعْبِ سِلْسِلَةً مِنْ فِضَّةٍ. قَالَ عَاصِمٌ: رَأَيْتُ الْقَدَحَ وَشَرِبْتُ فِيهِ" (صحیح البخاري).
Анас ибн Молик розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: “Набий саллаллоҳу алайҳи васалламнинг идишлари синди. Сўнг синган жойини кумуш билан улаб олдилар”, деди. Осим (ҳадис ровийларидан бири): “Мен шу идишни кўрдим ва ундан сув ичдим”, деди (Имом Бухорий ривояти).
عن أبي سعيد -رضي الله تعالى عنه - (قال: نهى رسول الله صلى الله عليه وسلم عن الشرب من ثلمة القدح): بضم المثلثة وسكون اللام هي موضع الكسر منه. قال الخطابي: إنما نهى عن الشرب من ثلمة القدح؛ لأنها لاتتماسك عليها شفة الشارب، فإنه إذا شرب منها ينصب الماء ويسيل على وجهه وثوبه. زاد ابن الملك: أو لأن موضعها لايناله التنظيف التام عند غسل الإناء، (وأن ينفخ) : بصيغة المجهول أي وعن النفخ (في الشراب. رواه أبو داود). وكذا أحمد والحاكم".
Абу Саъид Худрий разияллоҳу анҳудан қилинган ривоятда у зот айтдилар: “Набий саллаллоҳу алайҳи васаллам идишни синган жойидан ичишдан қайтардилар”. Хаттобий айтадилар: “Набий саллаллоҳу алайҳи васалламнинг қайтаришларини сабаби, ичувчининг лаби яхши ўрнашмаганлиги сабаб юзига, кийимига сув тўкилади”, дедилар. Ибнул Малак қўшимча қилиб: “Ёки идишни ювиш пайтида ўша синиқ жойи яхши ювилмай қолиши, натижада идиш тўлиқ тоза бўлмай қолиши”, дедилар (Имом Абу Довуд ривояти). (“Мирқотул Мафотиҳ” китоби, 7 жилд).
Демак, агар идиш пиёла, стакан бўлиб, унинг чети учган бўлса айнан ўша жойига оғиз қўйиб ичишдан Пайғамбаримиз саллаллоҳу алайҳи васаллам қайтарганлар. Бунинг сабаби сифатида Набий саллаллоҳу алайҳи васалламнинг умматга мушфиқликлари ва меҳрибонликларини кўришимиз мумкин бўлади. Чунки, идишнинг синиқ жойидан ичиш билан инсоннинг лабига озор етиши ёки ўша жойдан кийимга, баданга сув тўкилиши мумкин. Қолаверса идишнинг синиқ жойи яхши тозаланмай бугунги тил билан айтганда турли микроблар тўпланиб қолган бўлиши ва келгусида турли касалликларга сабаб бўлиши мумкин. Ана шундай сабабларга кўра Набий саллаллоҳу алайҳи васаллам умматни синиқ идишлардан фойдаланмасикка чақирганлар. Юқоридаги ҳадислардан қуйидагиларни тушунамиз:
1. Пиёла ёки стаканларни синмаган жойидан ичса макруҳ бўлмайди.
2. Агар чойнак, коса каби тўғридан тўғри оғиз билан эмас, балки билвосита фойдаланадиган идишлар бўлса, макруҳ бўлмайди.
3. Агар ўша синиқ идишдан бошқа идиш бўлмаса, ундан фойдаланиш жоиз.
4. Агар синиқ идишлар таъмирланса, улардан фойдаланиш кароҳиятсиз жоиз.
5. Ҳадиси шарифдаги синиқ идишдан фойдаланмасликдан бўлган қайтариқ ножоизликни эмас, балки юқорида зикр қилиб ўтилган сабаблар туфайли хуш кўрилмаган иш эканлигини тушунамиз. Шунинг учун узрли ҳолларда ёки мажбурий ҳолларда синиқ идишлардан фойдаланишликни зарари йўқ. Валлоҳу аълам.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво маркази.
https://t.me/imomiazammasjidi11
#ҳалол_ҳаром
❓1066-CАВОЛ: Чети учган, синган идишларни ташлаб юбориш керак деб эшитдим. Буни қандай тушуниш керак?
💬 ЖАВОБ: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим.
Чети учган, синган идишлар борасидаги гапларни бу ҳақда келган ҳадисларни ўрганиш орқали тўғри тушунишимиз мумкин.
"عَنْ أَبِي سَعِيدٍ الْخُدْرِيِّ، أَنَّهُ قَالَ: «نَهَى رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ عَنِ الشُّرْبِ مِنْ ثُلْمَةِ الْقَدَحِ، وَأَنْ يُنْفَخَ فِي الشَّرَابِ» سنن أبي داود
Абу Саид Худрий розияллоҳу анҳу: “Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васаллам идишни синиқ жойидан ичишдан ва ичимликка пуфлашдан қайтардилар”, деди (Имом Абу Довуд ривоятлари).
عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِكٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ أَنَّ قَدَحَ النَّبِيِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ انْكَسَرَ، فَاتَّخَذَ مَكَانَ الشَّعْبِ سِلْسِلَةً مِنْ فِضَّةٍ. قَالَ عَاصِمٌ: رَأَيْتُ الْقَدَحَ وَشَرِبْتُ فِيهِ" (صحیح البخاري).
Анас ибн Молик розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: “Набий саллаллоҳу алайҳи васалламнинг идишлари синди. Сўнг синган жойини кумуш билан улаб олдилар”, деди. Осим (ҳадис ровийларидан бири): “Мен шу идишни кўрдим ва ундан сув ичдим”, деди (Имом Бухорий ривояти).
عن أبي سعيد -رضي الله تعالى عنه - (قال: نهى رسول الله صلى الله عليه وسلم عن الشرب من ثلمة القدح): بضم المثلثة وسكون اللام هي موضع الكسر منه. قال الخطابي: إنما نهى عن الشرب من ثلمة القدح؛ لأنها لاتتماسك عليها شفة الشارب، فإنه إذا شرب منها ينصب الماء ويسيل على وجهه وثوبه. زاد ابن الملك: أو لأن موضعها لايناله التنظيف التام عند غسل الإناء، (وأن ينفخ) : بصيغة المجهول أي وعن النفخ (في الشراب. رواه أبو داود). وكذا أحمد والحاكم".
Абу Саъид Худрий разияллоҳу анҳудан қилинган ривоятда у зот айтдилар: “Набий саллаллоҳу алайҳи васаллам идишни синган жойидан ичишдан қайтардилар”. Хаттобий айтадилар: “Набий саллаллоҳу алайҳи васалламнинг қайтаришларини сабаби, ичувчининг лаби яхши ўрнашмаганлиги сабаб юзига, кийимига сув тўкилади”, дедилар. Ибнул Малак қўшимча қилиб: “Ёки идишни ювиш пайтида ўша синиқ жойи яхши ювилмай қолиши, натижада идиш тўлиқ тоза бўлмай қолиши”, дедилар (Имом Абу Довуд ривояти). (“Мирқотул Мафотиҳ” китоби, 7 жилд).
Демак, агар идиш пиёла, стакан бўлиб, унинг чети учган бўлса айнан ўша жойига оғиз қўйиб ичишдан Пайғамбаримиз саллаллоҳу алайҳи васаллам қайтарганлар. Бунинг сабаби сифатида Набий саллаллоҳу алайҳи васалламнинг умматга мушфиқликлари ва меҳрибонликларини кўришимиз мумкин бўлади. Чунки, идишнинг синиқ жойидан ичиш билан инсоннинг лабига озор етиши ёки ўша жойдан кийимга, баданга сув тўкилиши мумкин. Қолаверса идишнинг синиқ жойи яхши тозаланмай бугунги тил билан айтганда турли микроблар тўпланиб қолган бўлиши ва келгусида турли касалликларга сабаб бўлиши мумкин. Ана шундай сабабларга кўра Набий саллаллоҳу алайҳи васаллам умматни синиқ идишлардан фойдаланмасикка чақирганлар. Юқоридаги ҳадислардан қуйидагиларни тушунамиз:
1. Пиёла ёки стаканларни синмаган жойидан ичса макруҳ бўлмайди.
2. Агар чойнак, коса каби тўғридан тўғри оғиз билан эмас, балки билвосита фойдаланадиган идишлар бўлса, макруҳ бўлмайди.
3. Агар ўша синиқ идишдан бошқа идиш бўлмаса, ундан фойдаланиш жоиз.
4. Агар синиқ идишлар таъмирланса, улардан фойдаланиш кароҳиятсиз жоиз.
5. Ҳадиси шарифдаги синиқ идишдан фойдаланмасликдан бўлган қайтариқ ножоизликни эмас, балки юқорида зикр қилиб ўтилган сабаблар туфайли хуш кўрилмаган иш эканлигини тушунамиз. Шунинг учун узрли ҳолларда ёки мажбурий ҳолларда синиқ идишлардан фойдаланишликни зарари йўқ. Валлоҳу аълам.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво маркази.
https://t.me/imomiazammasjidi11
МУШУК ИЧГАН СУТДАН ФОЙДАЛАНИШ МУМКИНМИ?
#ҳалол_ҳаром
❓1234-CАВОЛ: Мушук сутдан ичса, қолган сутдан фойдаланиш мумкинми ёки нажосат бўлиб қоладими?
💬 ЖАВОБ: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим. Мушук сут, овқат, сув ёки шу каби нарсаларга тегса, бу нарсалар ҳаром бўлиб қолмайди. Пок ҳисобланади, лекин ундан фойдаланиш макруҳи танзиҳийдир. Агар оғзида нажосат борлиги аниқ бўлса, у нарсалар нажосатга айланади. Оғзи нопок ёки поклиги маълум бўлмаса, бу ҳолатда ҳам пок ҳисобланади ва у теккан нарсалардан фойдаланиш жоиз. Лекин уламолар фойдаланиш борасида одамларнинг ҳолатига қаралади, деганлар. Бой киши учун макруҳ бўлади, у ишлатмайди. Чунки у ўрнига бошқасини сотиб олиш имкони бор. Камбағал одам учун макруҳ эмас, чунки у бошқасини сотиб олишга қурби етмайди. Қолаверса, бу турдаги мушук хонаки, одамлар ёнида яшайдиган мушук теккан нарса ҳақидадир. Агар ёввойи мушук бўлса, ундан қолган сув ёки сутлар нажосатга айланади. Бу борада фиқҳий манбаларда батафсил баён қилинган:
وسؤر هرة ... طاهر للضرورة (مكروه) تنزيها في الأصح... بيان ذلك أن القياس في الهرة نجاسة سؤرها؛ لأنه مختلط بلعابها المتولد من لحمها النجس، لكن سقط حكم النجاسة اتفاقا بعلة الطواف المنصوصة بقوله صلى الله عليه وسلم إنها ليست بنجسة، إنها من الطوافين عليكم والطوافات " أخرجه أصحاب السنن الأربعة
“Мушукнинг сарқити (мушукнинг оғзи теккан таом ва ичимликлар) зарурат юзасидан пок ҳисобланади ва энг тўғри сўзга кўра бу нарса танзиҳий макруҳдир. Бунинг тафсилоти қуйидагича: қиёсга кўра мушукнинг сарқити нажосат саналади. Чунки у мушукнинг сўлаги билан аралашган бўлади. Сўлаги эса нажосат бўлган гўштидан пайдо бўлади. Аммо ундаги нажосатлик ҳукми унинг одамлар атрофида айланиб юриши сабабли соқит бўлади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам “Албатта, у (мушук) нажас эмас, у сизларнинг атрофингизда айланиб юрувчилардандир”, деганлар. Тўрт сунан соҳиблари — Абу Довуд, Термизий, Насаий ва Ибн Можа ривоят қилганлар” (“Раддул муҳтор” китоби).
Бу мавзуда Аллома Ибн Нужайм раҳимаҳуллоҳ шундай дейдилар:
ولا يخفى أن كراهة أكل فضلها تنزيها إنما هو في حق الغني لانه يقدر على غيره، أما في حق الفقير فلا يكره كما صرح به في السراج الوهاج واعلم أن قولهم إن الاصل في سؤر الهرة أن يكون نجسا وإنما سقطت النجاسة بعلة الطواف يفيد أن سؤر الهرة الوحشية نجس
“Мушукнинг қолдиғини ейиш бойлар учун танзиҳий макруҳдир. Чунки бой киши бошқасини олишга қурби етади. Фақир киши учун макруҳ эмас. Уламоларнинг “Мушукнинг сарқити аслида нажосат саналади. Аммо одамлар атрофида айланиб юриши туфайли нажосатлиги соқит бўлади”, деган гаплари шуни кўрсатадики, ёввойи мушукларнинг қолдиғи нажосат ҳисобланади” (“Баҳрур роиқ” китоби).
Агар мушук сувдан ичган бўлса, ундан қолган сувда таҳорат олиш макруҳ саналади. Бошқа сув бўла туриб, бу сувдан таҳорат олинмайди. Бошқа сув бўлмаса, таҳорат қилиши жоиз. Валлоҳу аълам.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво маркази.
YouTube | Instagram | Facebook |Ummalife
🔗 Улашинг: @diniysavollar
#ҳалол_ҳаром
❓1234-CАВОЛ: Мушук сутдан ичса, қолган сутдан фойдаланиш мумкинми ёки нажосат бўлиб қоладими?
💬 ЖАВОБ: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим. Мушук сут, овқат, сув ёки шу каби нарсаларга тегса, бу нарсалар ҳаром бўлиб қолмайди. Пок ҳисобланади, лекин ундан фойдаланиш макруҳи танзиҳийдир. Агар оғзида нажосат борлиги аниқ бўлса, у нарсалар нажосатга айланади. Оғзи нопок ёки поклиги маълум бўлмаса, бу ҳолатда ҳам пок ҳисобланади ва у теккан нарсалардан фойдаланиш жоиз. Лекин уламолар фойдаланиш борасида одамларнинг ҳолатига қаралади, деганлар. Бой киши учун макруҳ бўлади, у ишлатмайди. Чунки у ўрнига бошқасини сотиб олиш имкони бор. Камбағал одам учун макруҳ эмас, чунки у бошқасини сотиб олишга қурби етмайди. Қолаверса, бу турдаги мушук хонаки, одамлар ёнида яшайдиган мушук теккан нарса ҳақидадир. Агар ёввойи мушук бўлса, ундан қолган сув ёки сутлар нажосатга айланади. Бу борада фиқҳий манбаларда батафсил баён қилинган:
وسؤر هرة ... طاهر للضرورة (مكروه) تنزيها في الأصح... بيان ذلك أن القياس في الهرة نجاسة سؤرها؛ لأنه مختلط بلعابها المتولد من لحمها النجس، لكن سقط حكم النجاسة اتفاقا بعلة الطواف المنصوصة بقوله صلى الله عليه وسلم إنها ليست بنجسة، إنها من الطوافين عليكم والطوافات " أخرجه أصحاب السنن الأربعة
“Мушукнинг сарқити (мушукнинг оғзи теккан таом ва ичимликлар) зарурат юзасидан пок ҳисобланади ва энг тўғри сўзга кўра бу нарса танзиҳий макруҳдир. Бунинг тафсилоти қуйидагича: қиёсга кўра мушукнинг сарқити нажосат саналади. Чунки у мушукнинг сўлаги билан аралашган бўлади. Сўлаги эса нажосат бўлган гўштидан пайдо бўлади. Аммо ундаги нажосатлик ҳукми унинг одамлар атрофида айланиб юриши сабабли соқит бўлади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам “Албатта, у (мушук) нажас эмас, у сизларнинг атрофингизда айланиб юрувчилардандир”, деганлар. Тўрт сунан соҳиблари — Абу Довуд, Термизий, Насаий ва Ибн Можа ривоят қилганлар” (“Раддул муҳтор” китоби).
Бу мавзуда Аллома Ибн Нужайм раҳимаҳуллоҳ шундай дейдилар:
ولا يخفى أن كراهة أكل فضلها تنزيها إنما هو في حق الغني لانه يقدر على غيره، أما في حق الفقير فلا يكره كما صرح به في السراج الوهاج واعلم أن قولهم إن الاصل في سؤر الهرة أن يكون نجسا وإنما سقطت النجاسة بعلة الطواف يفيد أن سؤر الهرة الوحشية نجس
“Мушукнинг қолдиғини ейиш бойлар учун танзиҳий макруҳдир. Чунки бой киши бошқасини олишга қурби етади. Фақир киши учун макруҳ эмас. Уламоларнинг “Мушукнинг сарқити аслида нажосат саналади. Аммо одамлар атрофида айланиб юриши туфайли нажосатлиги соқит бўлади”, деган гаплари шуни кўрсатадики, ёввойи мушукларнинг қолдиғи нажосат ҳисобланади” (“Баҳрур роиқ” китоби).
Агар мушук сувдан ичган бўлса, ундан қолган сувда таҳорат олиш макруҳ саналади. Бошқа сув бўла туриб, бу сувдан таҳорат олинмайди. Бошқа сув бўлмаса, таҳорат қилиши жоиз. Валлоҳу аълам.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво маркази.
YouTube | Instagram | Facebook |Ummalife
🔗 Улашинг: @diniysavollar
Forwarded from NO‘MONJON XOJI. UZ (Murodiljon Orifjon o‘g‘li)
БУҒДОЙНИ ЧОРВА ҲАЙВОНЛАРИГА БЕРИШ ДУРУСТМИ?
#ҳалол_ҳаром
❓1332-CАВОЛ: Буғдой мўл бўлган йиллари нархи арзон бўлади. Одамлар бошқа емлардан кўра чорва молларига буғдойга ҳар хил кўринишда ишлов бериб едиришни бошлайдилар. Буғдойни ҳайвонга едирса бўладими?
💬ЖАВОБ: Одатдаги шароитда буғдойни чорва моллари учун озуқа сифатида фойдаланиш дуруст. Чунки динимизда бу ишдан ман қилувчи далиллар йўқ.
Қадимдан ва ҳеч бир инкорсиз буғдойдан ҳам одамларга, ҳам чорва молларига озуқа сифатида фойдаланиб келинади. Динимиздаги асос қоидалардан бири, ҳаромлигига далил топилмагунча, нарсаларнинг асли мубоҳ (яъни улардан фойдаланиш жоиз)дир.
Бу ҳақда Аллома Ибн Обидийн раҳимаҳуллоҳ шундай дейдилар:
وَصَرَّحَ فِي التَّحْرِيرِ بِأَنَّ الْمُخْتَارَ أَنَّ الْأَصْلَ الْإِبَاحَةُ عِنْدَ الْجُمْهُورِ مِنْ الْحَنَفِيَّةِ الشَّافِعِيَّةِ
“Ибн Ҳумом “Таҳрир” китобида очиқ айтадиларки, кўпчилик ҳанафий ва шофиъий уламолари ихтиёр қилган қоида: “Нарсалардаги асл қоида –мубоҳлик (рухсат)дир...” (“Раддул муҳтор” китоби).
Қолавераса, буғдойнинг ҳайвонларга озуқа сифатида берилишининг фойдаси ҳам одамларнинг ўзига бўлади. Яъни чорва ҳайвонларининг гўшти одамларга озуқа бўлади.
Фақат битта ҳолатни истисно қилиш жоизки, буғдой камайиб одамларга ҳам етишмай қолса, уни чорва ҳайвонларига бериш дуруст бўлмайди. Чунки шубҳасиз инсон ҳаёти ҳайвон ҳаётидан қадрлидир. Албатта, ундай пайтларда ҳайвонларга бошқа озуқалар берилади. Валлоҳу аълам.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво маркази.
✅ Расмий каналга аьзо бўлинг 👇
♻️Бизни кузатишда давом этинг!!!
۩⊱•••┈••┈•❁•⊰✿❀✿⊱•❁•┈••┈•••⊰۩
🔹 Яқинларингизга ҳам улашишни, каналимизга қўшилишни унутманг!👇
https://t.me/Esonboy_uz
#ҳалол_ҳаром
❓1332-CАВОЛ: Буғдой мўл бўлган йиллари нархи арзон бўлади. Одамлар бошқа емлардан кўра чорва молларига буғдойга ҳар хил кўринишда ишлов бериб едиришни бошлайдилар. Буғдойни ҳайвонга едирса бўладими?
💬ЖАВОБ: Одатдаги шароитда буғдойни чорва моллари учун озуқа сифатида фойдаланиш дуруст. Чунки динимизда бу ишдан ман қилувчи далиллар йўқ.
Қадимдан ва ҳеч бир инкорсиз буғдойдан ҳам одамларга, ҳам чорва молларига озуқа сифатида фойдаланиб келинади. Динимиздаги асос қоидалардан бири, ҳаромлигига далил топилмагунча, нарсаларнинг асли мубоҳ (яъни улардан фойдаланиш жоиз)дир.
Бу ҳақда Аллома Ибн Обидийн раҳимаҳуллоҳ шундай дейдилар:
وَصَرَّحَ فِي التَّحْرِيرِ بِأَنَّ الْمُخْتَارَ أَنَّ الْأَصْلَ الْإِبَاحَةُ عِنْدَ الْجُمْهُورِ مِنْ الْحَنَفِيَّةِ الشَّافِعِيَّةِ
“Ибн Ҳумом “Таҳрир” китобида очиқ айтадиларки, кўпчилик ҳанафий ва шофиъий уламолари ихтиёр қилган қоида: “Нарсалардаги асл қоида –мубоҳлик (рухсат)дир...” (“Раддул муҳтор” китоби).
Қолавераса, буғдойнинг ҳайвонларга озуқа сифатида берилишининг фойдаси ҳам одамларнинг ўзига бўлади. Яъни чорва ҳайвонларининг гўшти одамларга озуқа бўлади.
Фақат битта ҳолатни истисно қилиш жоизки, буғдой камайиб одамларга ҳам етишмай қолса, уни чорва ҳайвонларига бериш дуруст бўлмайди. Чунки шубҳасиз инсон ҳаёти ҳайвон ҳаётидан қадрлидир. Албатта, ундай пайтларда ҳайвонларга бошқа озуқалар берилади. Валлоҳу аълам.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво маркази.
✅ Расмий каналга аьзо бўлинг 👇
♻️Бизни кузатишда давом этинг!!!
۩⊱•••┈••┈•❁•⊰✿❀✿⊱•❁•┈••┈•••⊰۩
🔹 Яқинларингизга ҳам улашишни, каналимизга қўшилишни унутманг!👇
https://t.me/Esonboy_uz
Telegram
NO‘MONJON XOJI. UZ
Andijon viloyati Izboskan tumani "No‘monjon xoji" jome masjidining Telegramdagi rasmiy diniy marifiy sahifasi
Forwarded from FATVO.UZ | Расмий канал
ЧУВАЛЧАНГНИ ДОРИ СИФАТИДА ИСТЕЪМОЛ ҚИЛИШ ДУРУСТМИ?
#ҳалол_ҳаром
❓1344-CАВОЛ: Баъзи табиблар беморларга чувалчангдан тайёрланган дори ичишни тавсия қилишмоқда. Чувалчангни ейишга рухсат борми?
💬ЖАВОБ: Бисмиллаҳир роҳманир роҳим. Одатдаги ҳолатда чувалчангни истеъмол қилиш ҳалол эмас. Чунки Аллоҳ таоло бизга ҳашарот (жирканч жонивор)ларни истеъмол қилишни ҳаром қилган. Бу ҳақда Аллома Ҳаскафий раҳимаҳуллоҳ шундай деганлар:
(ولا الحشرات) هي صغار دواب الارض
“Ҳашаротларни истеъмол қилиш ҳам ҳалол эмас. Ҳашаротлар ернинг кичик жонзотларидир” (“Дуррул мухтор” китоби).
Чувалчангни дори сифатида истеъмол қилишга икки ҳолда рухсат бўлади:
1. Чувалчанг дори тайёрлаш жараёнида кимёвий таъсирларда истиҳолага учраса, яъни бутунлай бошқа моддага айланса. Бу худди туз конига тушиб кетган эшак бутунлай тузга айланиб кетса, у тузни ейиш ҳалоллигига ўхшайди.
2. Касалликни даволашда чувалчангдан бошқа ҳалол дори топилмаса ва унда шифо борлиги кўп марта тажрибаларда исботланган бўлса.
Аллома Ҳаскафий раҳимаҳуллоҳ мазҳабимизда ҳаром билан даволаниш жоиз эмаслигини баён қилиб, “Ҳовий” китобидан нақл қиладилар: “Баъзи қавлларга кўра ҳаром нарсада шифо борлиги маълум бўлса ва бошқа даво (дори) топилмаса, ҳаром билан даволанишга рухсат берилади. Бу худди чанқоқдан ўлар ҳолатга келган кишига май ичишга рухсат берилгани кабидир. Фатво шунгадир” (“Дуррул-мухтор” китоби).
Аллома Ибн Обидийн раҳимаҳуллоҳ юқоридаги сўзларни шарҳлаб, ҳаром моддада шифо борлиги аниқ бўлмаса, у билан даволаниш жоиз эмаслигини айтадилар. Лекин ўша моддада шифо борлиги табиб ўтказган кўп тажрибалардан маълум бўлган бўлса, бу гумони ғолиб келган табибнинг сўзи сифатида эътиборга олинади.
Демак, уламоларнинг фатволарига кўра, беморга бошқа ҳалол дори-дармон топилмаганда, ҳаром моддада (жумладан чувалчангда) шифо борлиги бир қанча тажрибаларда исботланган бўлса, даволаниш учун уни истеъмол қилиш жоиз бўлади. Бу рухсат токи бемор тузалгунча давом этади, ундан кейин эса ейиш ҳаром бўлган моддага айланади. Валлоҳу аълам.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво маркази.
YouTube | Instagram | Facebook |Ummalife
🔗 Улашинг: @diniysavollar
#ҳалол_ҳаром
❓1344-CАВОЛ: Баъзи табиблар беморларга чувалчангдан тайёрланган дори ичишни тавсия қилишмоқда. Чувалчангни ейишга рухсат борми?
💬ЖАВОБ: Бисмиллаҳир роҳманир роҳим. Одатдаги ҳолатда чувалчангни истеъмол қилиш ҳалол эмас. Чунки Аллоҳ таоло бизга ҳашарот (жирканч жонивор)ларни истеъмол қилишни ҳаром қилган. Бу ҳақда Аллома Ҳаскафий раҳимаҳуллоҳ шундай деганлар:
(ولا الحشرات) هي صغار دواب الارض
“Ҳашаротларни истеъмол қилиш ҳам ҳалол эмас. Ҳашаротлар ернинг кичик жонзотларидир” (“Дуррул мухтор” китоби).
Чувалчангни дори сифатида истеъмол қилишга икки ҳолда рухсат бўлади:
1. Чувалчанг дори тайёрлаш жараёнида кимёвий таъсирларда истиҳолага учраса, яъни бутунлай бошқа моддага айланса. Бу худди туз конига тушиб кетган эшак бутунлай тузга айланиб кетса, у тузни ейиш ҳалоллигига ўхшайди.
2. Касалликни даволашда чувалчангдан бошқа ҳалол дори топилмаса ва унда шифо борлиги кўп марта тажрибаларда исботланган бўлса.
Аллома Ҳаскафий раҳимаҳуллоҳ мазҳабимизда ҳаром билан даволаниш жоиз эмаслигини баён қилиб, “Ҳовий” китобидан нақл қиладилар: “Баъзи қавлларга кўра ҳаром нарсада шифо борлиги маълум бўлса ва бошқа даво (дори) топилмаса, ҳаром билан даволанишга рухсат берилади. Бу худди чанқоқдан ўлар ҳолатга келган кишига май ичишга рухсат берилгани кабидир. Фатво шунгадир” (“Дуррул-мухтор” китоби).
Аллома Ибн Обидийн раҳимаҳуллоҳ юқоридаги сўзларни шарҳлаб, ҳаром моддада шифо борлиги аниқ бўлмаса, у билан даволаниш жоиз эмаслигини айтадилар. Лекин ўша моддада шифо борлиги табиб ўтказган кўп тажрибалардан маълум бўлган бўлса, бу гумони ғолиб келган табибнинг сўзи сифатида эътиборга олинади.
Демак, уламоларнинг фатволарига кўра, беморга бошқа ҳалол дори-дармон топилмаганда, ҳаром моддада (жумладан чувалчангда) шифо борлиги бир қанча тажрибаларда исботланган бўлса, даволаниш учун уни истеъмол қилиш жоиз бўлади. Бу рухсат токи бемор тузалгунча давом этади, ундан кейин эса ейиш ҳаром бўлган моддага айланади. Валлоҳу аълам.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво маркази.
YouTube | Instagram | Facebook |Ummalife
🔗 Улашинг: @diniysavollar
Forwarded from To’rtko’l So'fi Oxun masjidi (Абдусалом Содиқов)
ИШ ТОПИБ БЕРГАНИ УЧУН ҲАҚ ОЛИШ ЖОИЗМИ?
#ҳалол_ҳаром
❓581-CАВОЛ: Мен устаман. Гоҳида шогирдларим ёки бошқа усталарга бирорта танишимдан иш олиб, ўша ерга ишлашга қўяман. Уларнинг розилиги билан иш олиб, пулларини ҳам ўзим олиб берганим учун 10% ҳақ оламан. Шу ишим дурустми?
ЖАВОБ: Бисмиллаҳир роҳманир роҳим. Уста билан мижозни учраштириб қўйганингиз учун бир марта ҳақ олишингиз дуруст. Шу билан сиз ўртадан чиқасиз, қолганини ўзлари келишиб олишади. Усталарнинг пулларини олиб бериш сизнинг зиммангизда эмас, лекин олиб берсангиз ҳам зарари йўқ, ёрдам қилган бўласиз.
Баъзилар кўпинча мусофир юртларда таниш-билишларига ойликли иш топиб берадилар ва ҳар ойлигининг маълум бир фоизини бериб туришни келишадилар. Бу ишлари дуруст эмас. Лекин улар ҳам бир марта ҳақ олишлари дуруст, аммо ҳар бир ойлигидан маълум фоизини ёки олдиндан белгилаб қўйилган миқдорни олишлари ҳалол эмас. Валлоҳу аълам.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво ҳайъати.
#ҳалол_ҳаром
❓581-CАВОЛ: Мен устаман. Гоҳида шогирдларим ёки бошқа усталарга бирорта танишимдан иш олиб, ўша ерга ишлашга қўяман. Уларнинг розилиги билан иш олиб, пулларини ҳам ўзим олиб берганим учун 10% ҳақ оламан. Шу ишим дурустми?
ЖАВОБ: Бисмиллаҳир роҳманир роҳим. Уста билан мижозни учраштириб қўйганингиз учун бир марта ҳақ олишингиз дуруст. Шу билан сиз ўртадан чиқасиз, қолганини ўзлари келишиб олишади. Усталарнинг пулларини олиб бериш сизнинг зиммангизда эмас, лекин олиб берсангиз ҳам зарари йўқ, ёрдам қилган бўласиз.
Баъзилар кўпинча мусофир юртларда таниш-билишларига ойликли иш топиб берадилар ва ҳар ойлигининг маълум бир фоизини бериб туришни келишадилар. Бу ишлари дуруст эмас. Лекин улар ҳам бир марта ҳақ олишлари дуруст, аммо ҳар бир ойлигидан маълум фоизини ёки олдиндан белгилаб қўйилган миқдорни олишлари ҳалол эмас. Валлоҳу аълам.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво ҳайъати.
Forwarded from FATVO.UZ | Расмий канал
ОЗУҚАСИДА НАЖОСАТ БЎЛГАН ҲАЙВОН ГЎШТИНИНГ ҲУКМИ
#ҳалол_ҳаром
❓1342-CАВОЛ: Ҳозирги кунда айрим жойларда балиқларни қон ва ўлимтикдан олинган озуқалар билан боқилмоқда. Нажосат билан боқилган балиқларни истеъмол қилишимиз ҳалолми?
💬ЖАВОБ: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим. Ҳайвон фақат нажосат билан боқилган бўлиб, ундан бошқа ем ёки озуқа емаган бўлса ёхуд ҳайвоннинг гўштидан нажосатнинг бадбўй ҳиди келиб турса, унинг гўштини ейиш жоиз эмас. Бундай ҳайвонни бадбўй ҳиди кетгунига қадар, покиза озуқа билан боқиб турилади ва кейин унинг гўшти ҳалол бўлади.
Ҳадисларда ва фиқҳий китобларимизда “жаллола” – “нажосатхўр” ҳайвон атамаси мавжуд бўлиб, унда нажосат ейишга одатланиб қолган ҳайвон назарда тутилган. Абдуллоҳ ибн Умар розияллоҳу анҳудан ривоят қилинган ҳадиси шарифда:
نهى عن الجلالة في الإبل أن يركب عليها أو يشرب من ألبانها
“Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам туянинг жаллоласини миниш ёки сутини ичишдан қайтардилар”, деганлар (Имом Абу Довуд ривояти).
Аллома ибн Обидин раҳимаҳуллоҳ шундай дейдилар:
الجلالة المكروهة التي إذا قربت وجدت منها رائحة، فلا تؤكل ولا يشرب لبنها ولا يعمل عليها
“Яқинига келинганда бадбўй ҳиди келадиган ҳайвон – жаллола бўлиб, унинг гўшти ейилмайди, сути ичилмайди ва устига минилмайди”.
Қандай ҳайвон бўлмасин унинг жаллола бўлиши учун иккита шарт топилиши керак:
1. Ўзи ҳалол бўлсада емишининг ҳаммаси фақат нажосат ва нопок нарсалардан иборат бўлса, ундан бошқа пок емиши бўлмаса;
2. Нажосатхўрлиги ва нопок озуқа билан озиқлангани учун гўштидан нажосат ҳиди зоҳир бўлиб турса, ҳатто терлагандаги терисидан ҳам нажосат ҳиди келиб турса.
Қайси ҳайвонда ушбу икки шарт топилса, унга жаллола деб ҳукм қилинади. Агар иккисидан бири топилмаса ҳам жаллолага ҳукм қилинмайди ва уни ейиш кароҳиятсиз жоиз бўлади. Имом Сарахсий айтадилар:
"وَتَفْسِيرُ الْجَلَّالَةِ : الَّتِي تَعْتَادُ أَكْلَ الْجِيَفِ .. فَيَتَغَيَّر لَحْمُهَا ، وَيَكُونُ لَحْمُهَا مُنْتِنًا فَحَرُمَ الْأَكْلُ؛ لِأَنَّهُ مِنْ الْخَبَائِثِ... وَأَمَّا مَا يَخْلِطُ فَيَتَنَاوَلُ الْجِيَفَ وَغَيْرَ الْجِيَفِ عَلَى وَجْهٍ لا يَظْهَرُ أَثَرُ ذَلِكَ مِنْ لَحْمِهِ، فَلَا بَأْسَ بِأَكْلِهِ" انتهى من "المبسوط" (11/255) .
“Жаллола ҳайвонининг тавсифи шуки, чиркин нарса ейишга одатланиб, гўшти ўзгарган бўлади. Унинг гўшти ҳидланиб қолган бўлиб, ундан ейиш ҳаром бўлади. Чунки у жирканч нарса ҳисобланади. Агар аралаштириб: чиркин озуқа еса ва бошқа озуқаларни ҳам еса, гўштида чиркинлик асорати топилмаса, уни гўштини ейишнинг зарари йўқ” (“Ал-Мабсут” китоби).
Унинг гўштидан фойдаланиш учун бадбўйлиги кетгунича ҳашак ёки покиза ем билан боқилади. Имом Абу Ҳанифа раҳимаҳуллоҳдан айнан қанча муддат алоҳида сақлаб туриш ҳақида муайян кун белгиланмаган. Лекин айрим мутааххир уламоларимиз ҳайвонларга кунлар билан белгилаб беришган. Бу ҳақда Аллома Ибн Обидийн раҳимаҳуллоҳ шундай дейдилар:
وتحبس الجلالة حتى يذهب نتن لحمها. وقدر بثلاثة أيام لدجاجة وأربعة لشاة، وعشر لابل وبقر على الاظهر، ولو أكلت النجاسة وغيرها بحيث لم ينتن لحمها حلت
“Жаллола ҳайвонни гўштининг бадбўй ҳиди йўқолгунича алоҳида боқилади. Айрим уламолар томонидан товуқ учун уч кун, қўй учун тўрт кун, туя ва мол учун ўн кун этиб белгиланган. Агар нажосатга қўшиб бошқа (покиза) нарсаларни есаю, гўшти ҳидланмаган бўлса, уни истеъмоли ҳалол” ("Раддул муҳтор" китоби).
Хулоса қилиб айтганда, ҳайвонга нажосат бериб боқиш жоизмас. Агар ҳайвоннинг ўзи нажосат еб, гўштига таъсир қилган бўлса, уни гўшти яхши ҳолатга қайтгунича, алоҳида ем бериб боқиш лозим бўлади. Бунда ўша ҳайвон балиқ, парранда ёки бошқа ҳайвон бўладими ҳукми бир хилдир. Валлоҳу аълам.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво маркази.
YouTube | Instagram | Facebook |Ummalife
🔗 Улашинг: @diniysavollar
#ҳалол_ҳаром
❓1342-CАВОЛ: Ҳозирги кунда айрим жойларда балиқларни қон ва ўлимтикдан олинган озуқалар билан боқилмоқда. Нажосат билан боқилган балиқларни истеъмол қилишимиз ҳалолми?
💬ЖАВОБ: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим. Ҳайвон фақат нажосат билан боқилган бўлиб, ундан бошқа ем ёки озуқа емаган бўлса ёхуд ҳайвоннинг гўштидан нажосатнинг бадбўй ҳиди келиб турса, унинг гўштини ейиш жоиз эмас. Бундай ҳайвонни бадбўй ҳиди кетгунига қадар, покиза озуқа билан боқиб турилади ва кейин унинг гўшти ҳалол бўлади.
Ҳадисларда ва фиқҳий китобларимизда “жаллола” – “нажосатхўр” ҳайвон атамаси мавжуд бўлиб, унда нажосат ейишга одатланиб қолган ҳайвон назарда тутилган. Абдуллоҳ ибн Умар розияллоҳу анҳудан ривоят қилинган ҳадиси шарифда:
نهى عن الجلالة في الإبل أن يركب عليها أو يشرب من ألبانها
“Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам туянинг жаллоласини миниш ёки сутини ичишдан қайтардилар”, деганлар (Имом Абу Довуд ривояти).
Аллома ибн Обидин раҳимаҳуллоҳ шундай дейдилар:
الجلالة المكروهة التي إذا قربت وجدت منها رائحة، فلا تؤكل ولا يشرب لبنها ولا يعمل عليها
“Яқинига келинганда бадбўй ҳиди келадиган ҳайвон – жаллола бўлиб, унинг гўшти ейилмайди, сути ичилмайди ва устига минилмайди”.
Қандай ҳайвон бўлмасин унинг жаллола бўлиши учун иккита шарт топилиши керак:
1. Ўзи ҳалол бўлсада емишининг ҳаммаси фақат нажосат ва нопок нарсалардан иборат бўлса, ундан бошқа пок емиши бўлмаса;
2. Нажосатхўрлиги ва нопок озуқа билан озиқлангани учун гўштидан нажосат ҳиди зоҳир бўлиб турса, ҳатто терлагандаги терисидан ҳам нажосат ҳиди келиб турса.
Қайси ҳайвонда ушбу икки шарт топилса, унга жаллола деб ҳукм қилинади. Агар иккисидан бири топилмаса ҳам жаллолага ҳукм қилинмайди ва уни ейиш кароҳиятсиз жоиз бўлади. Имом Сарахсий айтадилар:
"وَتَفْسِيرُ الْجَلَّالَةِ : الَّتِي تَعْتَادُ أَكْلَ الْجِيَفِ .. فَيَتَغَيَّر لَحْمُهَا ، وَيَكُونُ لَحْمُهَا مُنْتِنًا فَحَرُمَ الْأَكْلُ؛ لِأَنَّهُ مِنْ الْخَبَائِثِ... وَأَمَّا مَا يَخْلِطُ فَيَتَنَاوَلُ الْجِيَفَ وَغَيْرَ الْجِيَفِ عَلَى وَجْهٍ لا يَظْهَرُ أَثَرُ ذَلِكَ مِنْ لَحْمِهِ، فَلَا بَأْسَ بِأَكْلِهِ" انتهى من "المبسوط" (11/255) .
“Жаллола ҳайвонининг тавсифи шуки, чиркин нарса ейишга одатланиб, гўшти ўзгарган бўлади. Унинг гўшти ҳидланиб қолган бўлиб, ундан ейиш ҳаром бўлади. Чунки у жирканч нарса ҳисобланади. Агар аралаштириб: чиркин озуқа еса ва бошқа озуқаларни ҳам еса, гўштида чиркинлик асорати топилмаса, уни гўштини ейишнинг зарари йўқ” (“Ал-Мабсут” китоби).
Унинг гўштидан фойдаланиш учун бадбўйлиги кетгунича ҳашак ёки покиза ем билан боқилади. Имом Абу Ҳанифа раҳимаҳуллоҳдан айнан қанча муддат алоҳида сақлаб туриш ҳақида муайян кун белгиланмаган. Лекин айрим мутааххир уламоларимиз ҳайвонларга кунлар билан белгилаб беришган. Бу ҳақда Аллома Ибн Обидийн раҳимаҳуллоҳ шундай дейдилар:
وتحبس الجلالة حتى يذهب نتن لحمها. وقدر بثلاثة أيام لدجاجة وأربعة لشاة، وعشر لابل وبقر على الاظهر، ولو أكلت النجاسة وغيرها بحيث لم ينتن لحمها حلت
“Жаллола ҳайвонни гўштининг бадбўй ҳиди йўқолгунича алоҳида боқилади. Айрим уламолар томонидан товуқ учун уч кун, қўй учун тўрт кун, туя ва мол учун ўн кун этиб белгиланган. Агар нажосатга қўшиб бошқа (покиза) нарсаларни есаю, гўшти ҳидланмаган бўлса, уни истеъмоли ҳалол” ("Раддул муҳтор" китоби).
Хулоса қилиб айтганда, ҳайвонга нажосат бериб боқиш жоизмас. Агар ҳайвоннинг ўзи нажосат еб, гўштига таъсир қилган бўлса, уни гўшти яхши ҳолатга қайтгунича, алоҳида ем бериб боқиш лозим бўлади. Бунда ўша ҳайвон балиқ, парранда ёки бошқа ҳайвон бўладими ҳукми бир хилдир. Валлоҳу аълам.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво маркази.
YouTube | Instagram | Facebook |Ummalife
🔗 Улашинг: @diniysavollar
Forwarded from FATVO.UZ | Расмий канал
ЧУВАЛЧАНГ ВА БИОГОМУС САВДОСИ
#савдо #ҳалол_ҳаром
❓1349-CАВОЛ: 1) Чувалчанг савдоси жоизми? 2) Чувалчангдан чиқадиган ахлат-биогомус савдоси-чи?
💬ЖАВОБ: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим. Ҳозирги кунда чувалчанг ва ундан олинадиган биогомуснинг ер ва унинг унумдорлигига фойдали бўлаётгани ҳеч кимга сир эмас. Шариат рухсат берган шаклдаги маҳсулотларнинг фойдали томони бўлса, бундай нарсаларнинг савдоси жоиз бўлади. Масалан, ҳайвонларнинг тезаги нажосат саналади. Шаръий қоидага кўра нажосатнинг савдоси жоиз бўлмайди. Лекин фойда берадиган нарса бўлгани учун уламолар унинг савдосини жоиз дейишган. Бу мавзуда фиқҳ китобларида шундай дейилган:
أَنَّ جَوَازَ الْبَيْعِ يَدُورُ مَعَ حِلِّ الِانْتِفَاعِ ، وَأَنَّهُ يَجُوزُ بَيْعُ الْعَلَقِ لِلْحَاجَةِ مَعَ أَنَّهُ مِنْ الْهَوَامِّ ، وَبَيْعُهَا بَاطِلٌ .
“Бир нарсанинг савдосининг жоизлиги ўша нарсадан фойдаланиш ҳалоллигига қараб белгиланади. Зулуклар гарчи ҳашорот ва унинг савдосини ботил эканига қарамай унга эҳтиёж борлиги учун унинг савдоси жоиз бўлади”. (“Раддул муҳтор” китоби).
يصح بيع الحشرات والهوام كالحيات والعقارب اذا كان ينتفع بها ، والضابط فی ذلك ان كل ما فيه منفعة تحل شرعاً فان بيعه يجوز
“Илон ва чаён каби ҳашоротлардан фойдаланиш имкони бўлса, уларнинг савдоси жоиз бўлади. Бу борадаги қоида шуки, шаръан ҳалол манфаати бор нарсаларнинг савдоси жоиздир” (“Ал-фиқҳу алал мазоҳибил арбаъа” китоби). Валлоҳу аълам.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво маркази.
YouTube | Instagram | Facebook |Ummalife
🔗 Улашинг: @diniysavollar
#савдо #ҳалол_ҳаром
❓1349-CАВОЛ: 1) Чувалчанг савдоси жоизми? 2) Чувалчангдан чиқадиган ахлат-биогомус савдоси-чи?
💬ЖАВОБ: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим. Ҳозирги кунда чувалчанг ва ундан олинадиган биогомуснинг ер ва унинг унумдорлигига фойдали бўлаётгани ҳеч кимга сир эмас. Шариат рухсат берган шаклдаги маҳсулотларнинг фойдали томони бўлса, бундай нарсаларнинг савдоси жоиз бўлади. Масалан, ҳайвонларнинг тезаги нажосат саналади. Шаръий қоидага кўра нажосатнинг савдоси жоиз бўлмайди. Лекин фойда берадиган нарса бўлгани учун уламолар унинг савдосини жоиз дейишган. Бу мавзуда фиқҳ китобларида шундай дейилган:
أَنَّ جَوَازَ الْبَيْعِ يَدُورُ مَعَ حِلِّ الِانْتِفَاعِ ، وَأَنَّهُ يَجُوزُ بَيْعُ الْعَلَقِ لِلْحَاجَةِ مَعَ أَنَّهُ مِنْ الْهَوَامِّ ، وَبَيْعُهَا بَاطِلٌ .
“Бир нарсанинг савдосининг жоизлиги ўша нарсадан фойдаланиш ҳалоллигига қараб белгиланади. Зулуклар гарчи ҳашорот ва унинг савдосини ботил эканига қарамай унга эҳтиёж борлиги учун унинг савдоси жоиз бўлади”. (“Раддул муҳтор” китоби).
يصح بيع الحشرات والهوام كالحيات والعقارب اذا كان ينتفع بها ، والضابط فی ذلك ان كل ما فيه منفعة تحل شرعاً فان بيعه يجوز
“Илон ва чаён каби ҳашоротлардан фойдаланиш имкони бўлса, уларнинг савдоси жоиз бўлади. Бу борадаги қоида шуки, шаръан ҳалол манфаати бор нарсаларнинг савдоси жоиздир” (“Ал-фиқҳу алал мазоҳибил арбаъа” китоби). Валлоҳу аълам.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво маркази.
YouTube | Instagram | Facebook |Ummalife
🔗 Улашинг: @diniysavollar
Forwarded from FATVO.UZ | Расмий канал
ТОВУС БОҚИШ
#ҳалол_ҳаром
❓1391-CАВОЛ: Уйда Товус боқиш мумкинми? Гўшти ҳалолми?
💬 ЖАВОБ: Бисмиллаҳир роҳманир роҳим. Ҳа, товус боқиш жоиз ва унинг гўшти ҳалол, чунки у йиртқич қуш эмас. “Фатовои Оламгирия” китобида унинг гўштини ейиш ҳақида шундай дейилган:
وَلَا بَأْسَ بِأَكْلِ الطَّاوُوسِ
“Товус гўштини ейишнинг зарари йўқ”.
Боқишда қушларни оч ва қаровсиз қолдирмасдан тўғри парвариш қилиш лозим. Валлоҳу аълам.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво маркази.
YouTube | Instagram | Facebook |Ummalife
🔗 Улашинг: @diniysavollar
#ҳалол_ҳаром
❓1391-CАВОЛ: Уйда Товус боқиш мумкинми? Гўшти ҳалолми?
💬 ЖАВОБ: Бисмиллаҳир роҳманир роҳим. Ҳа, товус боқиш жоиз ва унинг гўшти ҳалол, чунки у йиртқич қуш эмас. “Фатовои Оламгирия” китобида унинг гўштини ейиш ҳақида шундай дейилган:
وَلَا بَأْسَ بِأَكْلِ الطَّاوُوسِ
“Товус гўштини ейишнинг зарари йўқ”.
Боқишда қушларни оч ва қаровсиз қолдирмасдан тўғри парвариш қилиш лозим. Валлоҳу аълам.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво маркази.
YouTube | Instagram | Facebook |Ummalife
🔗 Улашинг: @diniysavollar
БАРМОҚЛАРНИ БИР-БИРИГА КИРИТИШ
#ҳалол_ҳаром
❓1415-CАВОЛ: Шариатимизга кўра бармоқларни бир-бирига киргизиш ёмон одатми?
💬 ЖАВОБ: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим. Динимиз кўрсатмасига кўра, намоз ичида ёки намоз ўқиш учун масжид томон боришда ёхуд намоз бошланишини кутиб ўтириш асносида бармоқларни бир-бирига киргизиш танзиҳий (енгил) макруҳ саналади. Намоздан ташқарида эса масалан, бармоқлари увишиб қолса, шу орқали дам бериш, ўзига келтириш каби ишлар учун бўлса, жоиздир. Беҳудага, ҳеч қандай сабабсиз қилса, танзиҳий макруҳдир. Бу ҳақда “Баҳрур роиқ” китобида бундай дейилган:
والظاهر أنه في غير هذين الموضعين لا للعبث ليس بمكروه ولو لإراحة الأصابع، وإن كان على سبيل العبث يكره تنزيهًا،
“Зоҳир гап шуки, мазкур икки ўрин(намоз ва намозга бориш)дан бошқа ўринларда, гарчи бармоқларга дам бериш каби сабабли иш учун бўлса, макруҳ эмас. Беҳудага, мақсадсиз қилиш танзиҳий макруҳдир”. Валлоҳу аълам.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво маркази.
YouTube | Instagram | Facebook |Ummalife
🔗 Улашинг: @diniysavollar
#ҳалол_ҳаром
❓1415-CАВОЛ: Шариатимизга кўра бармоқларни бир-бирига киргизиш ёмон одатми?
💬 ЖАВОБ: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим. Динимиз кўрсатмасига кўра, намоз ичида ёки намоз ўқиш учун масжид томон боришда ёхуд намоз бошланишини кутиб ўтириш асносида бармоқларни бир-бирига киргизиш танзиҳий (енгил) макруҳ саналади. Намоздан ташқарида эса масалан, бармоқлари увишиб қолса, шу орқали дам бериш, ўзига келтириш каби ишлар учун бўлса, жоиздир. Беҳудага, ҳеч қандай сабабсиз қилса, танзиҳий макруҳдир. Бу ҳақда “Баҳрур роиқ” китобида бундай дейилган:
والظاهر أنه في غير هذين الموضعين لا للعبث ليس بمكروه ولو لإراحة الأصابع، وإن كان على سبيل العبث يكره تنزيهًا،
“Зоҳир гап шуки, мазкур икки ўрин(намоз ва намозга бориш)дан бошқа ўринларда, гарчи бармоқларга дам бериш каби сабабли иш учун бўлса, макруҳ эмас. Беҳудага, мақсадсиз қилиш танзиҳий макруҳдир”. Валлоҳу аълам.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво маркази.
YouTube | Instagram | Facebook |Ummalife
🔗 Улашинг: @diniysavollar
АСАЛАРИГА ЧАҚТИРИБ ДАВОЛАНИШНИНГ ҲУКМИ
#ҳалол_ҳаром
❓1417-CАВОЛ: Асаларига чақтириб даволаниш мумкинми? Эшитишимча ҳадисларда арини ўлдиришдан қайтарилган экан. Маълумки, ари инсонни чаққандан кейин ўлади. Бу уни ўлдиришга кирмайдими?
💬 ЖАВОБ: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим. Асаларига чақтириб даволаш табиблар томонидан қадимдан қўлланилиб келаётган муолажа турларидан ҳисобланади. Бу хусусда ҳаттоки машҳур ҳаким Буқрот (Гиппократ)нинг китобларида ҳам маълумотлар учрайди. Чаққан асалари танасидаги заҳари унинг ниши орқали инсон танасига кириб, айрим хасталикларга шифо бўлиши исботланган.
Фиқҳий китобларимизда айнан асаларига чақтириш орқали даволаш ҳақида сўз юритилмаган бўлса ҳам бироқ шунга ўхшаш бўлган заҳар билан даволаниш масаласи зикр қилинган. Ибн Қудома раҳматуллоҳи алайҳ “Муғний” китобида қуйидаги сўзларни айтади:
و ما فيه السموم من الأدوية: إن كان الغالب من شربه واستعماله الهلاك به أو الجنون: لم يبح شربه، وإن كان الغالب منه السلامة ويرجى منه المنفعة: فالأوْلى إباحة شربه لدفع ما هو أخطر منه كغيره من الأدوية.
“Заҳар қўшилган дорилар аксар ҳолда ҳалокат ёки мажнунликка сабаб бўлса, уни ичиш мубоҳ эмас. Агар аксар ҳолда саломатликка сабаб бўлса ва ундан манфаат умид қилинса, уни ҳам бошқа манфаатли дорилар каби мубоҳ дейиш афзалдир. Чунки бунда заҳар ичишнинг зараридан кўра хатари кучлироқ бўлган касалликларни бартараф қилиш бор. Зотан, кўп дориларда қандайдир хавф мавжуд бўлишига қарамай ундан ёмонроқ касалликларни даволаш учун уларни ичиш мубоҳ ҳисобланади”.
Умумий тарзда айтилган ушбу ҳукмдан келиб чиқилса, асаларига чақтириб даволаш ҳам шу ишда моҳир бўлган табиб ёки мутахассис томонидан ёки унинг назорати остида амалга оширилса жоиз эканлиги келиб чиқади.
Асаларини ўлдиришдан қайтарилган ҳадисга биноан бундай даволанишни жоиз эмас, дейилмайди. Чунки мазкур ҳадис асаларини беҳуда ўлдириш ҳолатларига тегишлидир. Аммо инсон учун манфаат бўлса, бу иш жоиз ҳисобланади. Валлоҳу аълам.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво маркази.
YouTube | Instagram | Facebook |Ummalife
🔗 Улашинг: @diniysavollar
#ҳалол_ҳаром
❓1417-CАВОЛ: Асаларига чақтириб даволаниш мумкинми? Эшитишимча ҳадисларда арини ўлдиришдан қайтарилган экан. Маълумки, ари инсонни чаққандан кейин ўлади. Бу уни ўлдиришга кирмайдими?
💬 ЖАВОБ: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим. Асаларига чақтириб даволаш табиблар томонидан қадимдан қўлланилиб келаётган муолажа турларидан ҳисобланади. Бу хусусда ҳаттоки машҳур ҳаким Буқрот (Гиппократ)нинг китобларида ҳам маълумотлар учрайди. Чаққан асалари танасидаги заҳари унинг ниши орқали инсон танасига кириб, айрим хасталикларга шифо бўлиши исботланган.
Фиқҳий китобларимизда айнан асаларига чақтириш орқали даволаш ҳақида сўз юритилмаган бўлса ҳам бироқ шунга ўхшаш бўлган заҳар билан даволаниш масаласи зикр қилинган. Ибн Қудома раҳматуллоҳи алайҳ “Муғний” китобида қуйидаги сўзларни айтади:
و ما فيه السموم من الأدوية: إن كان الغالب من شربه واستعماله الهلاك به أو الجنون: لم يبح شربه، وإن كان الغالب منه السلامة ويرجى منه المنفعة: فالأوْلى إباحة شربه لدفع ما هو أخطر منه كغيره من الأدوية.
“Заҳар қўшилган дорилар аксар ҳолда ҳалокат ёки мажнунликка сабаб бўлса, уни ичиш мубоҳ эмас. Агар аксар ҳолда саломатликка сабаб бўлса ва ундан манфаат умид қилинса, уни ҳам бошқа манфаатли дорилар каби мубоҳ дейиш афзалдир. Чунки бунда заҳар ичишнинг зараридан кўра хатари кучлироқ бўлган касалликларни бартараф қилиш бор. Зотан, кўп дориларда қандайдир хавф мавжуд бўлишига қарамай ундан ёмонроқ касалликларни даволаш учун уларни ичиш мубоҳ ҳисобланади”.
Умумий тарзда айтилган ушбу ҳукмдан келиб чиқилса, асаларига чақтириб даволаш ҳам шу ишда моҳир бўлган табиб ёки мутахассис томонидан ёки унинг назорати остида амалга оширилса жоиз эканлиги келиб чиқади.
Асаларини ўлдиришдан қайтарилган ҳадисга биноан бундай даволанишни жоиз эмас, дейилмайди. Чунки мазкур ҳадис асаларини беҳуда ўлдириш ҳолатларига тегишлидир. Аммо инсон учун манфаат бўлса, бу иш жоиз ҳисобланади. Валлоҳу аълам.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво маркази.
YouTube | Instagram | Facebook |Ummalife
🔗 Улашинг: @diniysavollar
