انتشارات ققنوس

به گزارش خبرنگار فرهنگی آنا، نشست نقد و بررسی رمان «سلام» با حضور محسن حکیم‌معانی، کامران سلیمانیان، طلا نژادحسن و رضا عابد برگزار شد و منتقدان به بررسی این رمان که اردیبهشت‌ماه امسال از سوی نشر ققنوس منتشر شده است، پرداختند.
محسن حکیم‌معانی، نویسنده و منتقد، نخستین سخنران جلسه بود. حکیم‌معانی در ابتدا با اشاره به این‌که از منظر یک نویسنده به رمان «سلام» نگاه می‌کند، گفت: «در وهله اول جسارتی که در طرح موضوع در این رمان وجود داشت، برایم جالب توجه و جذاب بود. از نظر من به عنوان یک نویسنده، کشف نویسنده و شیوه وی برای اجرای این کشف برایم اهمیت دارد. خانم غبیشی به موضوعی می‌پردازد که آن را با بی‌پروایی تمام مطرح می‌کند. همه ما از اتفاقاتی که پیرنگ این رمان در حاشیه آن شکل گرفته است، آگاهی داریم. من از رمان خانم غبیشی این درس را آموختم که بی‌پروا بنویسم و افسار زبان خود را در نوشتن موضوعی به این اهمیت رها کنم.»
نویسنده مجموعه داستان «ارواح مرطوب جنگلی» در ادامه به بررسی شیوه روایت رمان «سلام» که نامه‌نگاری است، پرداخت و گفت: «این نوع روایت امتیازات و امکانات خاصی را در اختیار نویسنده قرار می‌دهد. ما در یک روایت خطی با سیر وقایع پی در پی مواجه هستیم و با پیرنگ علت و معلولی سر و کار داریم، با یک زنجیره به‌هم‌متصل. این شیوه روایت، کلاسیک و معهود و کاملاً شناخته‌شده است؛ اما شیوه روایتِ نامه‌نگاری در روایت گسستی به وجود می‌آورد. شما دیگر با حلقه‌های به‌هم پیوسته مواجه هستید و چه بسا در این نوع روایت که دیگر ممتد نیست، حلقه‌هایی حذف شده و از این زنجیره افتاده است. در نامه، توصیف خیلی دقیقی از جغرافیا و محیط و احیاناً دیالوگ وجود ندارد و بسیاری از عناصر معهود داستان‌نویسی کنار گذاشته می‌شود. نامه‌نگاری این ابزار را به دست نویسنده می‌دهد که روایت خود را با سرعت بیشتری به جلو ببرد و از حواشی پرهیز کند و اتفاقات فرعی داستان را با روابط علت و معلولی مطرح نکند. کافی است که وقایع در نامه‌ای ذکر شود بدون توسل به برخی مقدمات و پیش‌نیازها. به این نکته هم اشاره کنم که شیوه نامه‌نگاری یک شیوه کلاسیک است.»
حکیم‌معانی ادامه داد: «یکی از نقاط مثبت این رمان این بود که با وسواس فراوان، لحن و نگاه منحصر به فرد هر یک از آدم‌ها به خوبی درآمده است و مدتی پس از خواندن رمان می‌توان شخصیت‌ها را از لحن‌شان شناخت. به طور کلی، شخصیت‌پردازی از طریق نامه خیلی خوب از کار درآمده است و عادت‌های رفتاری و گفتاری شخصیت‌ها در نوشته‌هایشان کاملاً آشکار و روشن است. حتی فیزیک و ظاهر آدم‌ها هم در نامه‌ها آمده و کاملاً مشخص شده؛ و این کار بدون توصیف صریح و با تمهیدات درستی انجام شده است. تنها شاید بتوان دو ـ سه نامه را از مجموع نامه‌ها غیرضروری دانست که شاید نیازی به آوردن آن‌ها نبود، زیرا واقعه خاصی را شرح نمی‌دهد یا واقعه‌ای نیست که در نامه مطرح شود و می‌شد که مثلاً در زندگی روزمره از طریق تلفن یا حضوری به سادگی مطرح شود. این یکی از مشکلات شیوه روایت نامه‌نگارانه است.»
کامران سلیمانیان، نویسنده مجموعه‌داستان «میران»، دیگر منتقد جلسه بود. سلیمانیان ابتدا به برخی رمان‌های نامه‌نگارانه از جمله رمان «ببر سفید» اشاره کرد و گفت: «یکی از ممیزات رمان «سلام» این است که در ادبیات ما چندان به این شیوه روایت پرداخته نشده است. شاید انتخاب زاویه دید در برخی رمان‌ها به باورپذیری رمان کمک نکند، اما فرم رمان و روایت آن چنان پیش می‌رود که خوبی و درستی کار را به خواننده تحمیل می‌کند. گویی خود نویسنده حس می‌کند که انگار مشغول نوشتن کار خوبی است و به نظر من، این نکته جزو نقاط قوت رمان «سلام» بود.»
سلیمانیان ادامه داد: «چیزی که هم در یادداشت آقای یزدانی خرم آمده بود و هم آقای حکیم‌معانی به آن اشاره کردند، این بود که دلیل اصلی خواندن این کتاب پرداختن به امر سیاسی است. من با این نظر موافق نیستم و به نظر من، دلیل اصلی خواندن این کار اجرای درست و مناسب فرم است. نویسنده به این قضیه فکر کرده است و این امر برای من مهم است. نامه‌نگاری فضای "حرف تو حرف" را بازتاب می‌دهد، به ویژه فضای "حرف تو حرف" زنانه. از نظر گلشیری باورپذیری روایت با استناد بارورتر می‌شود. نامه یک سند دست اول است، یک نوشته است. البته نامه، نویسنده را برای درآوردن لحن به چالش می‌کشد. و این نکته به سلیقه نویسنده بازمی‌گردد. اما نامه عرفیاتی دارد که می توان با کمک این عرفیاتِ به‌شدت مبتذل قدری وزن شخصیت را بالا برد.»

824 views07:49