پخش ققنوس

▪️یک توضیح ضروری؛
در حاشیهٔ نقد اخیر سیدجواد طباطبایی بر کتاب دموکراسی علیه دولت

▪️محمدمهدی اردبیلی

فصلنامۀ سیاست‌نامه در شماره اخیر خود (شماره ۱۰) ، به قلم سیدجواد طباطبایی، نقدی را بر ترجمۀ فارسی کتاب «دموکراسی علیه دولت» اثر میگل ابنسور منتشر کرده است. این نقد، به سیاق نقدهای قبلی ایشان، در غرض‌ورزی و هتاکی کم نگذاشته است. خوشبختانه مترجمان کتاب پاسخی درخور و خواندنی به نوشتۀ ایشان داده‌اند که می‌توانید آن را از طریق لینک زیر در وبسایت پروبلماتیکا مطالعه کنید. فارغ از نقد محتوا و ترجمۀ کتاب، که خود ماجرایی جذاب است که حتی نویسنده اصلی، مترجم انگلیسی و ناشر انگلیسی را هم مصون نگذاشته، آقای طباطبایی از ابتدا تا انتهای نقد یکسره به هر بهانه‌ای بر ناشر ترجمه فارسی (انتشارات ققنوس) تاخته و حتی عنوان «زبان‌فروشی در نشر بومی» را بر نقدش نهاده است. پرسش اینجاست که چگونه می‌توان با متذکر شدنِ چند ایراد در ترجمۀ «یک» کتاب، کل فعالیت‌های یک نشر باسابقه و پُرکار را زیر سوال برد و با چنین لحن مغرضانه‌ای به آن حمله کرد؟ کل نقد مذکور (در مقام نقد یک کتاب) با حمله به ناشر و ویراستارانش آغاز و با حمله به ناشر و ویراستارانش تمام می‌شود. روشن است که قصد و غرضی در پس این رویکرد درکار بوده که نقد کتاب صرفاً بهانه‌ای برای بیانش فراهم آورده است. حال ماجرا چیست و چرا ایشان به این شکل با نشر ققنوس و ویراستارانش درافتاده‌اند؟ لازم می‌دانم به واسطه مسئولیتی که در این انتشارات دارم و نیز تعهدم به بیان حقیقت، نکاتی را توضیح دهم.
آقای حامد زارع مجموعه گفتگوهایی را با برخی اساتید فلسفه و فرهنگ انجام داده است که سه شماره از آنها از سوی انتشارات ققنوس منتشر شده است: «آفاق معرفت در سپهر معنويت» (گفتگو با غلامحسين ابراهيمی دينانی)، «آفاق حكمت در سپهر سنت» (گفتگو با سيد حسين نصر) و «آفاق فلسفه در سپهر فرهنگ» (گفتگو با رضا داوری اردكاني). این مجموعه بنا بود مجلد چهارمی هم داشته باشد: «آفاق اندیشه در سپهر سیاست» (گفتگو با سیدجواد طباطبایی). کارهای فنی کتاب در انتشارات ققنوس انجام شد. در اواخر روند آماده‌سازی کتاب، ویراستاران نشر ققنوس دریافتند که این کتاب، هم به لحاظ سطح علمی و هم به ویژه به لحاظ شئونات اخلاقی و حرفه‌ای قابل انتشار نیست. ناشر به ایشان پیشنهاد داد که بخش‌هایی از کتاب که به هتاکی و فحاشی به این و آن اختصاص دارد، حذف شوند. و البته، از آنجا که کلام استاد حکم وحی منزل را داشت، ایشان به اصلاحات تن ندادند و ققنوس هم زیر بار انتشار کتاب نرفت.
بله. مسئله تا این حد ساده است و فضای فکری و روشنفکری جامعۀ ما تا این حد تحت تاثیر واکنش‌های کودکانه و اغراض شخصی است. و این رویه البته از سوی ایشان بی‌سابقه نیست. استادی که تا دیروز مورد تمجید قرار می‌گرفت، به واسطه بیان انتقاداتی در کتابخانه ملی، یکباره مغضوب دستگاه ملوکانه قرار گرفته و کلید دربار از او ستانده می‌شود. کم نبوده‌اند، سینه‌چاکانی که به نقدی اگرچه خُرد، از «حریم سلطان» کنار گذاشته شدند. به طور مشابه، ناشری که تا همین سال گذشته در شان و مرتبه‌ای قرار داشت که قرار بود اثر استاد را منتشر کند، به یکباره در نقد اخیرالانتشار به «زبان‌فروشی»، «سودجویی»، «کتابسازی» و غیره متهم می‌شود. درک مسئله بیش از آنکه به ترجمه یا حتی رویکرد کتاب مربوط باشد، نیازمند تحلیلی روانشناختی است.
مسئله اصلی اما اینجاست که چنین شیوه‌ای، که نقد را با انتقام‌گیری شخصی و ترور شخصیت خلط کرده، و سیاست زمین سوخته را در پیش گرفته، عملاً بر ضد خود آرمانِ نقد عمل کرده و آن را ممتنع می‌سازد و حتی باعث می‌شود همان چند انتقادِ جدی و مفیدش چنان تحت‌الشعاع سویه‌های جدلی قرار گیرد که شنیده نشود و ارزش و اثر خود را از دست بدهد.

*متن پاسخ مترجمان فارسی را می‌توانید در لینک زیر بخوانید:
http://problematicaa.com/miguel-abensour/
*متن مصاحبه حامد زارع با خبرگزاری کتاب ایران دربارۀ انتشار کتابِ گفتگو با سیدجواد طباطبایی را می‌توانید در لینک زیر بخوانید:
http://www.ibna.ir/fa/doc/tolidi/234209

«ما خوبی او به خلق ‏گوییم»؛ پاسخی به نقد سید جواد طباطبایی بر ترجمۀ کتاب «دموکراسی علیه دولت» - پروبلماتیکا
کسی که تحت هدایت عقل زندگی می‏‌کند، حتی‌‏الامکان می‌‏کوشد تا نفرت، خشم، یا بی‌‏اعتنایی دیگران را نسبت به خود با عشق و کرامت پاداش دهد اسپینوزا، اخلاق، بخش چهارم قضیۀ ۴۶(۱ زمانی که ترجمۀ «دموکراسی علیه دولت»، اثر گران‏سنگ […]
@qoqnoosp

1.2K views12:48

پخش ققنوس