4-o‘lchamli dunyo — biz biladigan 3 o‘lcham (uzunlik, kenglik, balandlik) ustiga qo‘shimcha o‘lcham qo‘shilgan fazo.

Oddiy qilib:

* 1-o‘lcham: chiziq
* 2-o‘lcham: tekislik (kvadrat, doira)
* 3-o‘lcham: hajm (koptok, kub — biz yashaydigan dunyo)
* 4-o‘lcham: vaqt yoki qo‘shimcha fazo o‘lchami

Ilmda ko‘pincha 4-o‘lcham vaqt deb qaraladi. Ya’ni, biz fazoda harakat qilamiz va vaqt bo‘yicha oldinga ketamiz — shu 4-o‘lchamli makon-vaqt.

Ba'zi nazariyalarda 4-o‘lcham qo‘shimcha fazoviy o‘lcham bo‘lishi ham mumkin, lekin uni ko‘ra olmaymiz — faqat matematik model sifatida tushuntiriladi.

Qisqa: 4-o‘lcham — 3D + vaqt.

Laravel – PHP uchun eng mashhur web-frameworklardan biri bo‘lib, zamonaviy web-ilovalarni tez, xavfsiz va oson yaratish imkonini beradi.

* Asoschisi: Taylor Otwell (AQSh)
* Yaratilish sabab: 2011-yilda Taylor Otwell CodeIgniter kabi frameworklarda ba’zi funksiyalar yetishmasligini sezib, oson, zamonaviy va kuchli PHP framework yaratmoqchi bo‘lgan.
* Tarixi:

* 2011: Laravel 1 – asosiy routing va autentifikatsiya bilan.
* 2012: Laravel 3 – paketlar, Artisan CLI, migrationlar.
* 2013: Laravel 4 – Composer asosida modul tizimi, kuchli ORM (Eloquent).
* 2015: Laravel 5 – middleware, events, scheduler va boshqa ko‘plab imkoniyatlar.
* Hozirgi kunda Laravel doimiy yangilanib, PHP ilovalarni tez va xavfsiz yaratish uchun keng qo‘llaniladi.

Nega mashhur:

* Oson o‘rganish va ishlatish
* Kuchli ORM (Eloquent) va routing tizimi
* Xavfsiz va zamonaviy web-ilovalar yaratish imkoniyati
* Keng jamoa va katta ekotizim (packages, tutorials)

Laravel’ni o‘rganish uchun 30 kunlik reja
Kunlik o‘quv vaqti 2–3 soat

1–7 kun: Asoslar va tayyorgarlik

Ma’qsad: PHP va web asoslarini mustahkamlash, Laravel muhitini sozlash.

* 1-kun: PHP asoslarini tezkor ko‘rib chiqish (OOP, array, string, function, loop) – 2 soat
* 2-kun: Composer, Git va Laravel’ni o‘rnatish – 2 soat
* 3-kun: Laravel loyihasi yaratish, strukturani tushunish (app, routes, resources) – 2 soat
* 4-kun: Routing va Controllers – 2 soat
* 5-kun: Views va Blade templating – 2 soat
* 6-kun: Forms va validation – 2–3 soat
* 7-kun: Amaliy mashq: oddiy CRUD loyihasi (bitta model bilan) – 3 soat


8–14 kun: Ma’lumotlar bazasi va ORM

Ma’qsad: Laravel’ning Eloquent ORM va migrationlarni o‘rganish

* 8-kun: Migrationlar, schema builder – 2 soat
* 9-kun: Eloquent asoslari (Model, querying, relationships) – 2 soat
* 10-kun: One-to-many, many-to-many relation – 2–3 soat
* 11-kun: Query builder va eager loading – 2 soat
* 12-kun: CRUD loyihasini Eloquent bilan bajarish – 3 soat
* 13-kun: Soft deletes, timestamps, mutators va accessors – 2 soat
* 14-kun: Amaliy mashq: blog yoki vazifa ro‘yxati loyihasi – 3 soat

15–21 kun: Middleware, autentifikatsiya va xavfsizlik

Ma’qsad: Laravel xavfsizlik va foydalanuvchi tizimlarini tushunish

* 15-kun: Middleware tushunchasi va yaratish – 2 soat
* 16-kun: Laravel autentifikatsiyasi (Auth scaffolding) – 2–3 soat
* 17-kun: Roles va permissions – 2 soat
* 18-kun: Password reset va email verification – 2 soat
* 19-kun: Request validation va form security – 2 soat
* 20-kun: Amaliy mashq: foydalanuvchi tizimi bilan loyihani kengaytirish – 3 soat
* 21-kun: Test qilish va debugging – 2 soat

22–28 kun: Advanced Laravel

Ma’qsad: Zamonaviy xususiyatlar va loyihani professional qilish

* 22-kun: Events va listeners – 2 soat
* 23-kun: Jobs va queues – 2 soat
* 24-kun: Notifications va mail – 2 soat
* 25-kun: API yaratish va Sanctum bilan authentication – 2–3 soat
* 26-kun: File storage va image upload – 2 soat
* 27-kun: Task scheduling va artisan commands – 2 soat
* 28-kun: Amaliy mashq: kichik API loyihasi yaratish – 3 soat



29–30 kun: Yakuniy loyiha

* 29-kun: Full-stack loyihani yaratish (CRUD + auth + relations + API) – 3–4 soat
* 30-kun: Loyihani deploy qilish, GitHub’ga yuklash – 2–3 soat

📌 Natija: 30 kunda boshlang‘ichdan o‘rta darajagacha Laravel bilan mustaqil ishlash imkoniyati paydo bo‘ladi.

📌 Tavsiyalar: Har kuni amaliy mashq qilish, kodni yozish va kichik mini-layihalar yaratish.

FFmpeg Fransua Ksavye Klerk (Fabrice Bellard) tomonidan yaratilgan.
2000-yilda loyiha ishga tushirilgan va hozir dunyodagi eng kuchli ochiq manbali media frameworklardan biridir.

FFmpeg nima qiladi?

FFmpeg — video va audio fayllar bilan ishlash uchun super kuchli vosita.

Asosiy imkoniyatlari:

🎥 Video konvertatsiya (masalan: MP4 → MKV, AVI → MP4)
🎵 Audio konvertatsiya (MP3, WAV, AAC va boshqalar)
✂️ Video va audio kesish / birlashtirish
🔊 Ovoz o‘zgartirish (volume, speed, bitrate, format)
🖼 Videodan rasm ajratish / rasmdan video qilish
🎭 Subtitles qo‘shish va olish
🧠 Kodeklar bilan ishlash (H.264, H.265, AAC, Opus…)
📸 Watermark / logo qo‘yish
💡 Video sifatini oshirish / kamaytirish
📡 Streaming (YouTube, RTMP serverlar)
🎬 Metadata o‘zgartirish
📦 Screen recording va webcam recording
🧩 FPS, resolution, bitrate o‘zgartirish

Qisqa misollar

Video format o‘zgartirish:

ffmpeg -i video.avi video.mp4

Videoga logo qo‘yish:

ffmpeg -i video.mp4 -i logo.png -filter_complex "overlay=10:10" output.mp4

Music kesish:

ffmpeg -i music.mp3 -ss 00:00:10 -to 00:00:30 cut.mp3

Nega juda mashhur?

🔓 Ochiq manba — bepul
💪 Juda kuchli imkoniyatlar
🌍 Deyarli hamma platformada ishlaydi (Linux, Windows, Mac)
✅ YouTube, TikTok, Instagram’da ishlatiladigan asosiy kodeklar bilan mos

Robocopy — bu Windows’dagi kuchli fayl nusxalash (backup) va sinxronlash komandasi.

Qisqa qilib:

Juda katta papkalarni tez va ishonchli ko‘chiradi

Fayllarni o‘zgargan joyidan davom ettirib nusxalaydi

Strukturani, huquqlarni, atributlarni saqlaydi

Tarmoq orqali ham yaxshi ishlaydi

Sync, mirror, backup uchun ishlatiladi


Oddiy misol:

robocopy C:\Manba D:\Nusxa /MIR

/MIR — papkani to‘liq ko‘zguday qilib nusxalaydi (o‘chirgan fayllarni ham o‘chiradi).

Kerak bo‘lsa, amaliy misollar ham beraman.