‍ ▫️بخش نخست از گفت‌وگوی حسین سیستانی، پژوهشگر حوزه حکمرانی و تعلیم‌وتربیت با «فرهیختگان»:

🔴مسئولان اجرایی فهم مشترکی از سند تحول ندارند

🔻حکمرانی را می‌توان به دو شکل معنا کرد. معنای اول در سطح عرفی و فضای رسانه‌ای است که به نوعی خاص از حکومت کردن حکمرانی می‌گویند. هرچند این برداشت رواج بیشتری دارد و واژه مصطلحی است اما از منظر فنی برداشت نادقیقی است؛ چراکه اگر حکمرانی را ترجمه governance بدانیم، یک علم و دانش تخصصی محسوب می‌شود و مؤلفه‌ها، ابزارها و روش‌شناسی خاص خود را دارد. برای همین باید تکلیف‌مان را روشن کنیم و بدانیم که با این اغتشاش معنایی، مسأله شکل نمی‌گیرد.

🔻ما نسبت به کلیدواژه حکمرانی آشنایی تخصصی نداریم. این دانش اولین بار در دوره دکتری سال ۹۷ در دانشگاه دفاع ملی وارد نظام دانشگاهی کشور شده و از مهر ۱۴۰۲ نیز دانشگاه تهران در گرایش‌هایی برای این رشته دانشجو جذب کرده است. ما همین الان و در همین لحظه‌ای که درحال گفت‌وگو هستیم، هنوز حتی یک فارغ‌التحصیل دوره دکتری حکمرانی در کشور نداریم که از رساله خود دفاع کرده باشد.

🔻قصدم این است که بگویم در شناخت مسأله حکمرانی در چنین وضعیتی هستیم. این روزها آن را زیاد به کار می‌بریم و استفاده از آن برای برخی از مسئولان نیز تبدیل به یک مد شده است درحالی‌که هنوز یک دانش‌آموخته این رشته را نداریم، یعنی هنوز انبوهی از کتاب‌ها، مقاله‌ها و توضیحات علمی در رابطه با این رشته در جهان وجود دارد که وارد کشور ما نشده است. بنابراین بسیار سخت است که اکنون بتوان درباره حکمرانی، یک صورت‌بندی مشخص داشت.

🔻از تعریف واژه حکمرانی که بگذریم مساله بعدی این است که ما تعریف بسیار مشخصی از نظام آموزشی‌مان نداریم. به چه معنا؟ به این معنا که کارکرد نظام آموزشی یا انتظارات‌مان از نظام آموزشی هنوز حول یک توافق ملی، همگانی و عمومی وجود ندارد. منظورم از هدف نیز به مثابه خروجی، پیامد و امری قابل اندازه‌گیری و ملموس است. بله مثلا نوشته شده یا گفته شده که ما قصد داریم انسان موحد، عدالتخواه و... تربیت کنیم. شما این صفت را به انبیا عرضه کنید، همه انبیا دارای تمام شرایط این صفات به صورت کامل نبودند. یا مثلا مؤلفه‌های تربیتی که گفته شده به شکلی است که همه آدم‌ها باید در این شش ساحت تربیت شوند. درصورتی‌که استعداد آدم‌ها متفاوت است.

🔻یکی از کارویژه‌ها و اهداف و کارکردهای جدی نظام آموزشی ملیت‌سازی است و برای همین هم از بدو تولدش همواره به صورت دولتی و عمومی و همگانی بوده و هنوز هم در کشور ما و بسیاری از کشورهای دیگر همچنان اجباری است. یعنی اگر فرزندتان را به مدرسه نفرستید، تحت پیگردهای قانونی و حقوقی قرار می‌گیرید. ببینید آنها برای تحقق هدف خودشان که مثلا ساختن یک دولت-ملت است، تحت تعریف خودشان یک نظام آموزشی خاصی طراحی کردند.

🔻مثلاً علوم و رشته‌هایی چون برنامه‌ریزی آموزشی، برنامه‌ریزی درسی، فلسفه تعلیم و تربیت، مدیریت آموزشی، جامعه‌شناسی آموزش‌وپرورش و... را با توجه به جهان‌بینی و اختصاصات بوم خودشان طراحی کرده‌اند.

🔻اما در اکنون ما؛ یعنی اکنون خودانگیخته و خودآگاهانه‌ای که بعد از انقلاب اسلامی داریم، به دنبال یک امر دیگری هستیم که اساساً در نفی آن فضا، رویکرد و جهان زیست آنهاست. در این مبارزه در بخش سلب آن خیلی موفق هستیم. با استعمار، امپریالیسم، استثمار انسان‌ها و دسته‌بندی‌های نژادی مرزبندی مشخصی داریم. با این بخش ملموس و اصطلاحاً سخت آن سال‌ها مبارزه کرده‌ایم، هزینه داده‌ایم و صدالبته توفیقات مهمی هم داشته‌ایم. اما این سمت ماجرا و در بخش نرم آن و در مقام ایجاب که ما چه چیزی می‌خواهیم بسازیم؟ جهان ایده‌آل ما چه ویژگی‌هایی دارد و چگونه می‌توان آن را ساخت؟ من فکر می‌کنم هنوز برایش پاسخ دقیقی نداریم و چون برای آن پاسخی نداریم، طبیعتا نمی‌دانیم که چطور این نظام آموزشی را به مثابه یک وسیله و ابزار در خدمت تحقق آن هدف، تنظیم کنیم.

📌متن کامل گفت‌وگوی زینب مرزوقی با حسین سیستانی را در سایت بخوانید.

🔴 @FarhikhteganOnline