❓Normada yangi tug'ilgan chaqaloqlar qancha uxlaydi?

Bir uxlashda kamida 35-40 daqiqa, ko'pi bilan 3-4 soat uxlashi mumkin. Kunu - tun mobaynida o'rtacha 15-18 soat uxlaydilar. 

❓Chaqaloqda tun va kun almashib qolishi mumkinmi?

Ha, mumkin. Shuning uchun chaqaloq kunduzi uxlaganida onasi ham uxlab olishi kerak. Aks holda tunda bolaga e'tiborli bo'lishga kuchi yetmaydi. Charchagan onaning bolasi injiq bo'ladi. 

❓Chaqaloq juda ko'p uxlashi zarar emasmi?

📌Agar bola jismonan va ruxan yaxshi rivojlanayotgan bo'lsa,
📌Unda biron noodatiy holatlar namoyon bo'lmayotgan bo'lsa,
📌Chaqaloq vaqtida va kerakligicha emayotgan bo'lsa, 
📌Uning tagliklari muntazam ravishda xo'l bo'lib, ichi muntazam ravishda kelayotgan bo'lsa.

© Doctor Muxtorov

Kanalga ulanish👉@Pediatric_uz

Telegram | Instagram | Facebook | YouTube

BOLALARNI ONA SUTI BILAN PARVARISHLASHDA NIMALARGA E’TIBOR QILISH ZARAR?

Ona suti — chaqaloq uchun mukammal ozuqa. Tarkibida yuzdan ziyod shifobaxsh mikroelementlar mavjud. Qolaversa, immunoglobulinga boy. Chaqaloqni turli infeksiyalardan himoyalaydi, immunitetni mustahkamlaydi.

Qisqacha aytganda, emizishning foydasi bisyor. Lekin bolani qay paytda, qanday holatda, necha mahal, necha yoshgacha ko‘krak suti bilan parvarishlagan ma’qul? Bu jarayonda qanday qoida va talablarga rioya qilish qilish zarur?

Manba: unicef.uz

Kanalga ulanish👉@Pediatric_uz

Telegram | Instagram | Facebook

❓Qanday holatlarda bolalarga muzqaymoq berish mumkin emas?

1⃣Bir necha hafta davomidagi kasallanishdan so‘ng. Kasallik o‘tkazgandan so‘ng mahalliy immunitet pasayadi. Yuqori nafas yo‘llarini muzlashi yangi infeksiyani yuqtirish xavfini paydo qiladi.

2⃣Tez-tez O‘RVI va tonzillit(angina) bilan kasallansa. Sovuq kasallikni takror rivojlanishiga sabab bo‘lishi mumkin.

3⃣Bolada yara kasalligi, surunkali gastroduodenit, o‘t pufagi va oshqozon osti bezi bilan muammolar bo‘lsa.

4⃣Tarkibida allergiya chaqiruvchi komponentlar bo‘lsa. Ayniqsa hayvon oqsillari.

5⃣Laktaza yetishmovchiligi. Muzqaymoq tarkibida laktoza bor va bunday bolalar laktozani ko‘tara olmaydi.

6⃣Qandli diabet. Muzqaymoq tarkibida saxaroza bor va u diabetiklarga mumkin emas.

7⃣Bolalar semizligi. Muzqaymoqni kaloriyasi yuqori bo‘ladi. Qo‘shimcha vazn yig‘ilishiga sabab bo‘lishi mumkin.

© Doctor Muxtorov

Kanalga ulanish👉@Pediatric_uz

Telegram | Instagram | Facebook

❓Bola qanday rivojlanadi?

⏳1-oylik - tur xil ovozlar chiqaradi, oyoq-qo‘llarda tartibsiz harakatlar

⏳2-oylik - harakatdagi narsalarni kuzatadi, jilmayadi.

⏳3-oylik - kuladi, gu-gulaydi, vertikal holatda boshini ushlaydi.

⏳4-oylik - tovush kelgan tomonga boshini buradi, yaqinlar ovozini faqlaydi. O‘yinchoqni ushlaydi, og‘ziga olib boradi.

⏳5-6-oylik - qo‘lidan ushlasa yoki ba'zan mustaqil o‘tiradi, chalqancha holatdan yonboshga yoki qorniga o‘griladi, o‘yinchoqlarni kuzatadi va ko‘taradi.

⏳7-8-oylik - mustaqil o‘tira oladi, oyoqqa turishga harakat qiladi, onasiga va tanishlar qo‘l cho‘zadi va chapak chaladi, ma-ma, da-da deya oladi.

⏳9-10-oylik - emaklaydi, tizzasiga tura oladi, kattalar yordamida oyoqqa turadi va ushlab yuradi, qoshiqdan ovqat yeydi. Dada, mama so‘zlarini ayta oladi

⏳11-12-oylik - qo‘lidan ushlasa o‘zi yuradi, lekin ko‘p yiqiladi, mustaqil ovqat yeyishga harakat qiladi, ba'zi so‘zlarni ayta oladi.

© Doctor Muxtorov

Kanalga ulanish👉@Pediatric_uz

Telegram | Instagram | Facebook

❓Bolalarda qabziyatda glitserin shamchasini necha yoshdan qo‘llash mumkin?

Najas massasini yumshatadi va yo‘g‘on ichak bo‘ylab harakatini yengillashtiradi. Ichak shilliq qavatiga qo‘zg‘atuvchi ta’sir qilib, ichak motorikasini reflektor stimullaydi.
Har xil sababli qabziyatlarni simptomatik davolash uchun qo‘llaniladi.

📌Qo‘llanilishi
✅Shamchani bola hayotining birinchi kunidan qo‘llash mumkin.
✅3 yoshgacha bo‘lgan bolalarga 1/2 shamcha sutkasiga 1 mahal;
✅3 yoshdan 7 yoshgacha bo‘lgan bolalarga 1 shamcha sutkasiga 1 mahal
✅7 yoshdan katta bolalarga kattalarni dozasi(2,11 g) qo‘llaniladi.

Shamcha, ovqatdan 15-20 minutdan keyin rektal qo‘yiladi.

❗️Eslatma. Glitserin shamchasini davomiy qo‘llash fiziologik defekatsiya jarayoni kuchsizlantiradi. Preparatni Pediatr tavsiyasi bilan qo‘llash mumkin.

© Doctor Muxtorov

Kanalga ulanish👉@Pediatric_uz

Telegram | Instagram | Facebook

Uchinchi mahorat darsi

❓Bolaning xotirasi qachondan shakllana boshlaydi va bu jarayon qanday kechadi?
❓Emizikli chaqaloqlar nega buncha ko‘p uxlashi sababini bilasizmi?
❓Kichkintoylar bilan muloqotda nimalarga e’tibor qaratish kerak?
❓Bolani til o‘rganishga qachondan va qanday qilib jalb qilsa bo‘ladi?

Manba: unicef.uz

Kanalga ulanish👉@Pediatric_uz

Telegram | Instagram | Facebook

Bolalar bir kunda qancha miqdorda shakar iste’mol qilishi kerak?
(Pediatr tavsiyasi)

📌5 yoshgacha bo‘lgan bolalar uchun kuniga 10 grammdan kam shakar

📌5 yoshdan 10 yoshgacha bolalar uchun 20—25 gramm shakar

📌10 yoshdan 15 yoshgacha bolalar uchun 25—30 gramm shakar

📌15 yoshdan katta bolalar kuniga 30 gramm shakarni iste’mol qilishlari mumkin.

❗️Eslatma. Sutkalik shakar miqdori hisoblanganda, shirinliklar tarkibidagi shakar ham inobatga olinishi kerak.

© Doctor Muxtorov

Kanalga ulanish👉@Pediatric_uz

Telegram | Instagram | Facebook

🍌🍐 Banan va nok pyuresi
#6oylikdan #qoʻshimcha

Mahsulotlar:
• nok - 1 dona.
• banan - 1/2 dona.
• suv - 30 ml.

Tayyorlanishi:
1. Nokni 15 daqiqa davomida bug'da pishiring.
2. Kesilgan banan bo'laklarini qo'shing va pyure holiga keltiring.

Kanalga ulanish👉@Pediatric_uz

Telegram | Instagram | Facebook | YouTube

Bolalarning nutqi qanday shakllanadi?

Kattalarning hali tili chiqib ulgurmagan, so‘zlar ma’nosini farqlolmaydigan jajjigina bolajonlarga gapirishi chetdan qaraganda biroz erish tuyulishi mumkin. Lekin aslida bu to‘g‘ri va juda muhim jarayon.

Chunki bolaning nutqi aynan kattalarning muloqotini tinglash orqali shakllanadi. Dastlab dona-dona qilib aytgan so‘zlarimiz mag‘zini chaqa olmasa-da, yuz ifodamiz, gapirish ohangimiz va xatti-harakatlarimiz orqali o‘g‘il-qizlarimiz lug‘ati shakllanadi. Ammo bu jarayonda e’tibor qaratishimiz lozim bo‘lgan yana ko‘plab jihatlar bor.

Manba: unicef.uz

Kanalga ulanish👉@Pediatric_uz

Telegram | Instagram | Facebook

6-9 oylikkacha bo‘lgan bolalarga qo‘shimcha ovqat berish

Birinchi marta qo‘shimcha ovqatni kunning birinchi yarmida, bola injiqlik qilmagan va kasal bo‘lmagan paytda berish kerak.

Qo‘shimcha ovqat berish tartibi

📌Davriyligi: 6-9 oylikda kuniga 2 marta qo‘shimcha ovqat beriladi.
📌Miqdori: har safar 2-3 osh qoshiq ovqat beriladi, 7-10 kunda 2 barobar ko‘paytiriladi.
📌Quyuqligi: ovqat quyuq bo‘lsa, bolaga yedirish uchun qulay bo‘ladi. Bola 8 oyga kelib, qo‘li bilan yeyish mumkin ovqatlarni berish mumkin.
📌Xilma-xilligi: bo‘tqa(guruch yoki grechka), sabzavot pyuresi (kartoshka, sabzi, kobachki), mevalar(olma, banan).

Kerakli tavsiyalar
▪️Sabrli bo‘ling! Bola o‘rganishi uchun vaqt kerak.
▪️Rag‘batlantirish va “o‘yin” sifatida ovqatlantiring.
▪️Bolani ovqat yeyishga zo‘rlamang.
▪️Alohida idishdan foydalaning. Qancha ovqat yeganini bilishingiz uchun.

© Doctor Muxtorov

Kanalga ulanish👉@Pediatric_uz

Telegram | Instagram | Facebook | YouTube

Ko'krak yoshidagi bolalarda ovqat allergiyasiga sabab bo'ladigan top 5 oziq-ovqat mahsulotlari

▪️Sigir suti - 25 dan ortiq antigenlar saqlaydi, termik ishlov berilganda antigenlik xususiyati pasayadi. 75-80% holatda allergiya chaqirishi mumkin.
▪️Tovuq tuxumi - uning tarkibida bir qancha antigen oqsillar mavjud. Termik ishlov berilganda antigenlik xususiyatini saqlaydi. 60-90% holatda allergiya chaqirishi mumkin.
▪️Baliq - allergenlari termostabil bo'lib, allergenlik xususiyatini saqlaydi. 55-50% holatda allergiya chaqirishi mumkin.
▪️Bug'doy mahsulotlari - 12,5-40% holatda gliadin, glyuten va boshqa oqsillar hisobiga allergiya chaqirishi mumkin.
▪️Sitrus mevalar - ayniqsa apelsin, limon, mandarin 25-30% holatda allergiya chaqirishi mumkin.

© Doctor Muxtorov

Kanalga ulanish👉@Pediatric_uz

Telegram | Instagram | Facebook | YouTube

❓Ota-onalar farzandlarining aqliy rivojlanishiga yordam berish uchun nima qilishlari mumkin?

5-mahorat darsimizda  bola rivojlanishida o‘yinlar roli haqida so‘z yuritiladi.

Manba: unicef.uz

Kanalga ulanish👉@Pediatric_uz

Telegram | Instagram | Facebook

😴 Kech uxlash bola xotirasini susaytiradi

👨‍💼 Londonlik olimlar bergan ma’lumotlariga ko‘ra, onalar farzandlarini kech uxlatishi natijasida ularning fikrlashi hamda xotirasi tengqurlariga nisbatan yomonroq bo‘lishiga olib kelar ekan.

🧠 Ularning fikricha, miyaning  ma’lumot qalbul qiluvchi qismi egiluvchan bo‘ladi. Uyqu maromining buzilishi natijasida shu egiluvchanlik yo‘qoladi va bola kerakli ma’lumotni qabul qila olmaydi.

✋ Bundan tashqari, uyquga kech yotuvchi bolalar ertak eshitish o‘rniga televizor ko‘rish yoki telefon bilan mashg‘ul bo‘lishadi.

✅ «Shifo-info» gazetasidan.

Kanalga ulanish👉@Pediatric_uz

Telegram | Instagram | Facebook | YouTube

Bolalarda onixofagiya(tirnoq tishlash) sabablari

▪️hayot tarzining o‘zgarishi. Bu bog‘cha yoki maktabning, yashash joyining o‘zgarishlari bilan bog‘liq.
▪️ovqatda vitaminlar yetishmasligi va doim bir hildagi ovqat.
▪️ba’zan gijjalar borligida ham bolalar tirnoqlarini tishlashadi.
▪️2-3 yoshdagi bolaga baland tovush, yuqori tonda gaplashishlar, 4 yoshli bolaga esa itning vovullashi kabi tovushlar ruhiy jarohat sifatida ta’sir qiladi.
▪️odatda shirinliklarni cheklash yoki parhez bilan bog‘liq holatlarda yuzaga keladi.
▪️oilada yoki do‘stlar orasida kimdir tirnoqlarini tishlasa, bola o‘shandan o‘rnak oladi.
▪️bugungi kunda ota-onalar bolalarni rivojlanishi uchun turli fanlar, sport yo‘nalishlari bo‘yicha to‘garaklarga bermoqda.
▪️uyqu rejimining buzilishi.
▪️o‘z-o‘ziga past baho berish. Odatda 8-9 yoshdan boshlanib, ota-ona tomonidan ko‘p talab qo‘yilishi oqibatida yuzaga keladi.

© Doctor Muxtorov

Kanalga ulanish👉@Pediatric_uz

Telegram | Instagram | Facebook | YouTube

MILIA

Milia –yangi tug‘ulgan chaqaloqlarda ona gormonlari ta'siri ostida yog‘ bezlari ajralmalarining ko'p ajralishidan va yog‘ bezlarning chiqish yo'llari to'silishi oqibatida paydo bo'ladi. Ko'p holatlarda burun qanotlari, qanshar, peshona va iyaklarda yig'iladi. Kam hollarda butun tanani qoplaydi. Teri yuzasidan yuqorida yog‘ bezlari ajralmasi bilan to'ldirilgan 1–2 mm hajmdagi tugunchalar ko'rinishida bo'ladi. 50 foiz chaqaloqlarda kuzatiladi.
Davolash shart emas, 1–2 hafta ichida o‘zi yo‘qoladi.

© Doctor Muxtorov

Kanalga ulanish👉@Pediatric_uz

Telegram | Instagram | Facebook | YouTube

❓Chaqaloqlarda qorin dam boʼlishi sababi nima?

Ichaklarda gaz hosil boʼlishi –3 oylikkacha bo‘lgan chaqaloq organizmi uchun normal holat hisoblanadi. Gazlar oshqozon-ichak tizimida quyidagi sabablar natijasida paydo boʼladi:

✅Bolakay emish vaqtida havo yutishi;

✅Kislotali oshqozon shirasi ichakka tushishi va ichakda oshqozon osti bezi ishlab chiqaradigan fermentlar natijasida neytrallanishi;

✅Аyrim bakteriya mikroflorasi koʼpayishi natijasida ovqat mahsulotlarining parchalanishi.

✅ Sun'iy oziqlantirish;

✅ Ona hamda bolaning antibiotiklar qabul qilishi;

✅ O'tkir ichak infeksiyalari;

✅ Sutdagi laktozani parchalaydigan ferment yetishmovchiligi;

Kanalga ulanish👉@Pediatric_uz

Telegram | Instagram | Facebook

❓Bilasizmi, alla aytilganda bolaning yurak urishi sekinlashadi va u tinchlanadi?

✅ Mahorat darsimizning 6-qismida musiqaning chaqaloqlar rivojlanishiga ta’siri va uyda bolangiz bilan qanday musiqa tinglashingiz mumkinligi haqida ko‘proq bilib oling.

Manba: unicef.uz

Kanalga ulanish👉@Pediatric_uz

Telegram | Instagram | Facebook

Chaqaloqlarda fiziologik sariqlik(Neonatal sariqlik)

- qondagi yuqori darajali bilirubin hisobiga, teri va ko‘z shilliq qavatlarining sariq rangga bo‘yalishi.

Chaqaloqlarda fetal gemoglobinnni yetuk gemoglobinga almashinish jarayoni ro‘y beradi. Bunda jigar fetal gemoglobindan hosil bo‘lgan bilrubinni bog‘lashga ulgura olmaydi.

Qo‘shimcha belgilari yuqori uyquchanlik va ishtahani pasayishi.

Teridagi sariqlik chaqaloq hayotining 3-4 kunlari yaqqol ko‘zga tashlanadi va sariqlik 7-8 kun saqlanib qoladi.
Chaqaloq organizmidagi ferment sistema to‘liq ishlaganida teri rangi och-pushti holatda saqlanadi.

Bu holat fiziologik - davolash shart emas.

❗️Odatda fiziologik sariqlik bola hayotining 14-kunigacha o‘tib ketishi kerak. Agar shu vaqtgacha sariqlik yo‘qolmasa, bolani pediatr ko‘rigiga olib borish zarur.

©Doctor Muxtorov

Kanalga ulanish👉@Pediatric_uz

Telegram | Instagram | Facebook

❓Chaqaloqlarni cho‘miltirishda suvning optimal harorati qanday?

Chaqaloq ona qornida 9 oy davomida homila atrofi suyuqligining 36,6 gradus haroratiga moslashgan. Demak, chaqaloq cho‘miltirishda suvning optimal harorati 37 gradus bo‘lishi kerak. 35-36 gradus ham kichkintoy uchun qulay hisoblanadi.

❗️Eslatma. Chaqaloqni cho‘miltirib bo‘lgandan so‘ng uni sovuq qotishiga yo‘l qo‘ymaslik lozim.

© Doctor Muxtorov

Kanalga ulanish👉@Pediatric_uz

Telegram | Instagram | Facebook | YouTube

🤒Bolalarda O'RVI(O'tkir respirator virusli infeksiya) paytida nimalar qilish mumkin emas:

❌Uyda o'zboshimchalik bilan davolash;
❌Pediatr tavsiyasi bo'lmasdan turib antibiotiklarni qo'llash;
❌Pediatr maslahatini olmasdan burunga tomizadigan dorilarni qo'llash;
❌Shifokor maslahati bo'lmasdan o'zboshimchalik bilan turli xildagi tomchilatib quyiladigan (osma ukollar) preparatlardan foydalanish;
❌Pediatr yoki Lor ko'rigi bo'lmasdan, tibbiy ilmi yo'qlarga tomog'ini arttirish;
❌Bolada isitma yuqori vaqtda oyog'ini vanna qilish;
❌Agar bolada yo'tal, xansirash bo'lsa, ovozi bo'g'ilib, xirillab nafas olib turgan bo'lsa, isiriq tutatish;
❌Ko'krak qafasiga turli xildagi oziq-ovqat mahsulotlarini (qo'y yog'i, lavlagi, asal, tuz, turp va h.k) surtish va bog'lash;
❌Tomog'iga yoki ko'krak qafasiga yod surish.

© Doctor Muxtorov

Kanalga ulanish👉@Pediatric_uz

Telegram | Instagram | Facebook | YouTube