پاکدینی ـ احمد کسروی

📖 کتاب «کار و پیشه و پول (بزبان عادی)

🖌 احمد کسروی

📝 گفتار چهارم : پول وسیله‌ی معاوضه است ، ثروت نیست. (سه از شش)

سوم : اسکناس که الان در همه‌ی کشورها رواج یافته خود آن پولست ، وسیله‌ی معاوضه است ، «اعتبار» آن از خودش می‌باشد ، از قبول داشتن مردم می‌باشد ، از قانون که مردم را وامی‌دارد قبولش کنند می‌باشد ، «اعتبار» آن از پشتوانه‌ی طلا و نقره نمی‌باشد. برای اسکناس پشتوانه قرار دادن و اعتبارش را از آن دانستن یکی از غلط‌فهمی‌هاست.

در یک کشوری که اسکناس منتشر شده معنیش آنست که مردم با هم قرار گذاشته‌اند که خرید و فروش را با این تکه کاغذها بکنند و حساب کالاها و کارهای خود را با آنها نگه ‌دارند. چنانکه درباره‌ی پول نیز گفتیم ما چون هزار کیلو گندم از فلان روستایی می‌خریم و ده‌هزار ریال اسکناس به‌ دستش می‌دهیم این معنایش آنست که آن روستایی به اندازه‌ی ده‌هزار ریال از کالاهای تولیدی خود را به توده واگذار کرده و اینست خواهد توانست به همان اندازه از کالاها و کارهای دیگران برخوردار شود ، و چون مردم این را قبول خواهند کرد و به استناد آن اسکناسها هر برخورداری که بخواهد مضایقه نخواهند کرد و اگر کسی نپذیرفت قانون او را ناچار خواهد کرد ، از اینجا اسکناس دارای اعتبار است.

داستان پشتوانه‌ی طلا و نقره ، و اینکه اعتبار اسکناس از آنرو می‌باشد ، اساسی جز خیال و نافهمی نداشته. چنانکه می‌دانیم اسکناس چیز تازه‌ایست و در زمانهای گذشته نمی‌بوده ، و آن را در همه جا بانکها رواج داده‌اند. در یک کشوری که بانکی برپا گردیده و به نشر اسکناس آغاز کرده ناچار بوده پولهای نقره‌ای و طلایی‌ای را که از مردم می‌گرفته در جایی انباشته نگه‌داری کند ، و این به دو علت می‌بوده :

یکی آنکه چون مؤسس بانک یک شرکتی می‌بوده نمی‌توانسته پولهایی ـ یا بهتر گویم : طلاها و نقره‌هایی ـ را که می‌گیرد متعلق به خود بشناسد و چنین کاری از او مشروع نمی‌بوده.

دیگری آنکه چون مردم معنی راست پول را ندانسته به آن نقره‌ها و طلاها اهمیت بسیار داده و اسکناس را بی‌اهمیت و بی‌اعتبار می‌شناخته‌اند ، بانک ناچار می‌بوده آن طلاها و نقره‌ها را در گردش نگهدارد و آنها را از مالیت (پولی) نیندازد و اگر کسی اسکناس آورد و پول نقره‌ای یا طلایی خواست بپردازد و خودداری نکند.

داستان پشتوانه از اینجا بوجود آمده. وگرنه از نظر حقایق به هیچ پشتوانه‌ای نیاز نیست و چنانکه گفتیم اسکناس خودش پولست و کاری را که ما از پول انتظار داریم انجام می‌دهد.

برای روشنی سخن مثلی می‌زنم : فرض کنید هزار خانواده از مردم جدا شده و به بیابانی رفته می‌خواهند شهری تأسیس و جدا از دیگران زندگی کنند. هیچ پول یا اسکناسی نیز با خود نبرده‌اند ، ولی هر خانواده‌ای برای زندگی چند ماهه کالا با خود آورده. چون فرا رسیده‌اند کارها را در میان خود تقسیم کرده گروهی برای کشاورزی و باغبانی ، و گروهی برای پارچه‌بافی و فرش‌بافی ، و گروهی برای خانه‌سازی و خیابان‌کشی و همچنین دیگر کارها انتخاب کرده‌اند. پس از چندی شهر ساخته شده و زندگانی شروع کرده به راه افتادن. معلوم است که باید کاسبان و کارگران کالاهای خود را با هم معاوضه کنند و کوشش‌کنندگان دیگر هر یکی مزدی دریافت کنند. از اینجا نیاز به یک وسیله‌ی معاوضه افتاده ، و چون طلا و نقره و کاغذ همراه نمی‌دارند و یا می‌دارند و نمی‌خواهند آنها را وسیله‌ی معاوضه بگیرند ، فکر دیگری کرده تکه چوبهایی را با نشانیهایی تراشیده وسیله‌ی معاوضه می‌گیرند و در میان خود قرار می‌گذارند که هر تکه چوبی با یک کیلو گندم برابر (هم‌ارزش) باشد و به همین شکل خرید و فروش می‌کنند. مثلاً کشاورزی گندمهای خود را می‌آورد و می‌فروشد و تکه چوبهایی را می‌گیرد و می‌رود و چند تا از آن تکه چوبها را داده کفشی می‌خرد و چند تا دیگر را داده چیت می‌گیرد ، یکی را داده درشکه می‌نشیند ، اگر بیماری در خانه‌اش بود پزشکی را آورده ، موقع رفتن تکه چوبی به دستش می‌گذارد. اینطوری زندگانی راه می‌افتد و تکه چوب کار پول را می‌کند بی‌آنکه پشتوانه‌ای از طلا و نقره نیاز داشته باشد.

ما می‌پرسیم : آیا این طور زندگانی نشدنی است؟!.. آیا اعتبار آن تکه چوبها از چیست؟!.. آیا جز اینست که در برابرش کالا داده می‌شود؟!.. جز اینست که همه‌ی ملت آن را به پولی یا وسیله‌ی معاوضه بودن قبول کرده‌اند و اگر کسی سرپیچی کند و قبول نکند دیگران او را ناچار کنند؟!.. آیا این دلیل روشنی نیست که اعتبار اسکناس از قبول کردن مردم و از قانونست ، و پشتوانه هیچکاره می‌باشد؟!..

👇

423 views13:33