Hayot madrasasi | Omar Xalil
https://t.me/osonmavzuonatili

💫Fard💫

⭐️Mumtoz she‘riyatimizda eng kichik she‘r shakli fard bo‘lib o‘zaro qofiyalanuvchi ikki misradan iborat bo‘ladi. Ba‘zan qofiyasiz bo‘lishi ham mumkin.
⭐️Fard arabcha so‘z bo‘lib "yakka" "yolg‘iz" "yagona" degan ma‘nolarni anglatadi.
✨Fardning ko‘pligini mufradot (fardlar) deyishadi.
⚡️Fardning qofiyalanishi: a-a yoki a-b.

🔥Misol:
Bu gulshan ichra yo‘qtur baqo guliga sabot,  -a
Ajab saodat erur, yaxshilik bilan chiqsa ot.  -a
https://t.me/osonmavzuonatili

💫Sheʼriy sanʼatlarni oson usulda eslab qolish💫

📘📘sheʼriy sanʼatlar📙📙

1. Tanosub (Uyadosh soʻzlar)
2. Husni taʼlil ( chiroyli dalillash)
3. Tashxis ( Jonlantirish)
4 . Tashbex ( Oʻxshatish)
5.Istiora ( toʻgʻridan toʻgʻri oʻxshatish)
6.Irsoli masal ( aforizm keltirish)
7Intoq ( narsalarning gapirishi)
8.ishtiqoq ( Asosdosh soʻzlar)
9. Iyhom( Shubhaga solish)
10.Litota ( Mubolagʻaning bir turi , haddan ziyod kichraytirish)
11.Mubolagʻa ( Boʻrttirish)
12.Mukarrar ( Takror- takror)
13.Mulamma ( Ikki va undan ortiq tilni bir sheʼriy asarlarda aks ettirish)
14.Qalb/Polindrom ( teskari oʻqish, har ikki tomondan ham oʻqisa bir xil boʻluvchi soʻz; Nodon, Aziza)
15.Kitobat/ Ta'rix/ Harfiy ( arabcha harflardan foydalanish)
16.Tadrij ( ketma ketlik)
17.Tajnis (Omonim soʻzlar
18. Tajohul-u orif (Ritorik soʻroq/bilib bilmaslikka olish)
19.Takrir( takrorlash)
20.Talmeh ( Mashhur nomni qoʻllash)
21. Tardi-aks ( takror ) , ( Mendek senga/ senga mendek)
22.Nido (Undalma)
23.Tasdir ( Baytni boshlagan soʻz bayt oxirida yana keladi)
24.Tasbe' ( 1-misra oxiridagi soʻz 2-misra boshida kelishi)
25.Ta'did ( sanash ohangi; 1-dan , 2-dan deyish kabi)
26Tazod ( Zid maʼnoli soʻzlar)
https://t.me/osonmavzuonatili

#ADABIYOT VAQTI
📌📌📌📌MIRTEMIR📌📌📌📌
📒"O'rta bo'yli,charaqlagan qora ko'zli,qora va chechan odam edi"ushu ta'riflangan shaxning kasbi nima bo'lgan?J.Mulla maktabdor
📕Mirtemir tug'ilgan yilda kimning ijodi boshlangan?J.Abdulla Qodiriy
📘" Men bu hayotning atrofidamas naq ichida boʻlganman. Bu mavzuda biror narsa yaratmasam koʻnglim joyiga tushmasdi" deb yozgan adibning birinchi she' ri elon qilingan yilidan bir yil keyin qaysi mashhur asar yaratilgan edi?
J: "Shum bola" 1936-yil.
📔"Uzun bo'ylik,polvon jussalik,qizli yuzli odam edi"ushbu ta'rif kim haqida?J.Mirtemirning otasi tomondan bobosi
📓Chorvador boy oilasida tug'ilgan adibning dostonlari.J."Iskandar","Mas'ud","Azim rivoyati"
📙"Uzun bo'ylik,polvon jussalik,qizil yuzli odam"ushbu ta'riflangan shaxning ismini toping.J.Umarbek
📗Mirtemir bilim yurtini tugatgan yilda qaysi adibning birinchi to'plami chiqqan va osha yilda tug'ilgan adibning dramalarini sanang.J.1929-yil Hamid Olimjonning birinchi to'plami "Ko'klam",O'sha yilda tug'ilgan adib-Ibroyim Yusupovning dramalari-"Qirq qiz","Aktrisaning iqboli","Umirbek laqqi"
📘Samimiy tuyg'ularni,nozik kechinmalarni sodda va tushunarli ifodalay oladigan adibning tarjimalarni sanang.J.Mirtemir-"Manas"qizg'iz xalq eposi,"Qirq qiz"qoraqalpoq xalq dostoni,Homer,Sh.Rustaveli,H.Hayne,R.Tagor,Maxtumquli,Berdaq,N.Hikmat she'riy asarlari
📕Mirtemirning umrining oxirida yozgan asari nima deb nomalangan va uning janri nima?J."Yodgorlik"she'riy to'plami
📒Mirtemirning ijodidagi bosh mavzu nima?(To'liq izohlashga harakat qiling)J.Yurtga,tabiatga oshiqlik,bolalik xotiralariga sadoqat,o'z xalqidan faxrlanish,uni chin dildan sevish va ardoqlash
📘urmush qiyinchiliklaridan cho'chimagan,ilmga chanqoq adibning birinchi she'rining nomi va u nechinchi yilda chiqqan?J."Tanburim ovozi"-1926
📗Mirtemir bilim yurtini tugatgan yildan bir yil oldin kimning birinchi to'plami chiqqan va nomi nima?J.Mirtemirning-"Shu'lalar qo'ynida"
📕"Bu-men tug'ilgan tug'ilgan tuproq"she'rida nimalar cho'zilmish yiroq-yiroq deya aytilgan?J.Suv bo'ylari,tutzorlar
📘"Bu-men tug'ilgan tuproq"she'rida nima sadaf misoli oq drya ta'riflangan?J.Guruch
📙"Bu-men tug'ilgan tuproq" she'rida qayer ko'k yayloq deya aytilgan?J.Tog' sirtlari
📕"Toshbu"she'rida nimalr sandiqqa tushganligi aytilgan?J.Burmalik ko'ylak,g'ijim nimcha,sirg'alar
📗"Onaginam"she'rida lirik qahramon nima cheksiz armon bo'lib qolganligini aytadi?J.Ona
📘Dunyoga boshqa o'g'il bo'lib qaytib kelishini istagan adibning to'plamlarini sanang.J."Shu'lalar qo'ynida","Zafar","Qaynashlar","Tong"
📗Halol mehnatni o'zining hayotiy maslagi deb bilgan ijodkorning pyesalarini sanang.J."Ona","Ko'zlar"
📙Mirtemir Hamid Olimjon bilan do'stlashib qolgandan keyin oradan ko'p o'tmay qanday voqea yuz beradi?J.Tuhmat bilan qamaladi
📕"Toshbu"she'ridagi "Toleying bor emish,tole yor emish,
Keldi axir janchi:bas deb,shum firoq"ushbu misralaridan so'ng yana 2 misra aytib bering.J.O'pkasida moshdek o'q ham bor emish,
Tirsakdan bir qo'l yo'q:Sendan g'ash yiroq.
📘"Toshbu"she'rida nima esda turmas edi deya aytilgan?J.Soch tarash
📕"Onaginam"she'rida nimaga ko'zim yetsaydi deyilgan?J."Oq sutingni oqlay"deyishga,dunyoga qayta kelishiga,jon bergan onasini ko'rishiga,tizzasiga bir nafas bosh qo'yishiga,ona mehriga obdan to'yishiga
📔"Sohibqon" hamda "Mardlik afsonasi"asarlaridagi birlashtiruvchi obraz yana kimning asarida uchraydi va u asar nomi?J.Shuhrat"Mardlik afsonasi"
📕"Bu-men tug'ilgan tuproq "she'rida lirik qahramon nimani yovuzlikka yo'yishini aytib o'tgan?J.Oq poshshoni eslatishini
📗"Terak bo'yi jarlardan suv tortar bobo dehqon "misralarini davom ettiring.J.Bug'doy ham,juvari ham bo'liq,ko'm-ko'k,serboshoq
📔Mirtemir amakisiga qo'shilib,Toshkentga qochib kelgan yilda tug'ilgan adibning ilk qissasi nima deb nomlangan?J.Mirmuhsin "Jamilahttps://t.me/osonmavzuonatili

⚡️Undov belgisi  haqida
(1-qism)

📌1. Undov gaplar oxiriga undov belgisi qo‘yiladi:
◽️Buni qarang, unashtirishni to‘y deb yursa-ya!

📌2. Tarkibida emosionallikni kuchaytiradigan qanday, qanchalik, qanaqa, naqadar, muncha, bunchalik kabi so‘zlar mavjud bo‘lgan gaplar oxiriga undov belgisi qo‘yiladi:
◽️Yashash qanday yaxshi, tag‘in shunday katta, go‘zal shaharda! (O‘.Umarbekov)
◽️Qara, u qanday yaxshi yigit! (O‘.Umarbekov)
◽️Hayot! U naqadar murakkab ea naqadar ulug! (O‘.Umarbekov)

📌3. Emosionallik darajasi kuchli bo‘lgan ritorik so‘roq gaplar oxiriga ba’zan undov belgisi qo‘yiladi:
◽️Ona o‘z bolasiga yomonlikni ravo ko‘radimi! (A.Qahhor)

📌4. Buyruq, talab, undash mazmuni emosional shaklda buyruq maylidagi fe’l yoki boshqa vositalar orqali ifodalangan buyruq gaplar oxiriga undov belgisi qo‘yiladi:
◽️Shukur qiling! Sevining! Mundoq bir kuling! Kulimsirang! Iljaying! (Cho‘lpon) ◽️Baxt xususida uni yanglishtirmang! Yanglishtirmang qiz bechorani! (A.Qahhor)

📌5. His-hayajon intonasiyasi bilan talaffuz qilingan  gaplar oxiriga undov belgisi qo‘yiladi:
◽️Favqulodda manzara! (Kitlar osmonda uchib ketayotgan turnalar kabi o‘tkir uchburchak hosil qilib suzib borishar edi.) (Ch.Aytmatov)
◽️Ana turmush! Ana kuyov-qayliq! (Poshshaxon bilan Sultonxon qayliq bo‘libdimi?) (Cho‘lpon)
https://t.me/osonmavzuonatili

🔰🔰🔰 𝗢'𝗧𝗞𝗔𝗡 𝗞𝗨𝗡𝗟𝗔𝗥 🔰🔰🔰

𝖠𝗌𝖺𝗋𝗂 𝗒𝗎𝗓𝖺𝗌𝗂𝖽𝖺𝗇 𝗊𝗂𝗓𝗂𝗊𝖺𝗋𝗅𝗂 𝗆𝖺𝗅𝗎𝗆𝗈𝗍𝗅𝖺𝗋

1⃣- 𝘉𝘦𝘱𝘢𝘳𝘩𝘦𝘻 𝘻𝘰𝘭𝘪𝘮 𝘥𝘦𝘺𝘢 𝘵𝘢'𝘳𝘪𝘧𝘭𝘢𝘯𝘨𝘢𝘯 𝘰𝘣𝘳𝘢𝘻
💫𝙈𝙪𝙨𝙪𝙡𝙢𝙤𝙣𝙦𝙪𝙡
2⃣-𝖧𝖺𝗋 𝗄𝗂𝗆𝗇𝗂𝗇𝗀 𝗀𝖺𝗉𝗂𝗋𝖺𝖽𝗂𝗀𝖺𝗇 𝗀𝖺𝗉𝗂𝗀𝖺 𝖧𝗈𝗉,𝖧𝗈'𝗌𝗁,𝖣𝗎𝗋𝗎𝗌𝗍 𝖾𝗆𝖺𝗌 𝖽𝖾𝗀𝖺𝗇 𝗃𝖺𝗏𝗈𝖻𝗅𝖺𝗋𝗇𝗂 𝖻𝖾𝗋𝖺𝖽𝗂 𝖿𝖺𝗊𝖺𝗍 𝖮𝗍𝖺𝖻𝖾𝗄 𝖻𝗂𝗅𝖺𝗇 𝗀𝖺𝗉𝗅𝖺𝗌𝗁𝗀𝖺𝗇𝖽𝖺 𝖾𝗌𝖺 𝖺𝗄𝗌𝗂𝗇𝖼𝗁𝖺  .
💫𝙔𝙪𝙨𝙪𝙛𝙗𝙚𝙠 𝙃𝙤𝙟𝙞
3⃣-𝖰𝗈𝗌𝗁𝗅𝗂𝗄 𝗄𝗈'𝗓𝗅𝗂𝗄 𝖻𝗂𝗋 𝖺𝗇𝖽𝗂
💫𝙆𝙪𝙢𝙪𝙨𝙝
4⃣-𝖮𝗒𝗌𝗁𝖺𝖻𝗂𝖻𝗂 𝗄𝗂𝗆𝗇𝗂𝗇𝗀 𝗈𝗇𝖺𝗌𝗂 (𝖬𝗂𝗋𝗓𝖺𝗄𝖺𝗋𝗂𝗆 𝗊𝗎𝗍𝗂𝖽𝗈𝗋𝗇𝗂𝗆𝗂 𝗒𝗈𝗄𝗂 𝖮𝖿𝗍𝗈𝖻𝗈𝗒𝗂𝗆𝗇𝗂𝗆𝗂 )
💫𝙊𝙛𝙩𝙤𝙗𝙤𝙮𝙞𝙢
5⃣-𝖮'𝗓𝖻𝖾𝗄 𝗈𝗒𝗂𝗆 𝖮𝗍𝖺𝖻𝖾𝗄𝗇𝗂 𝗌𝖾𝗁𝗋 𝗃𝗈𝖽𝗎 𝗊𝗂𝗅𝗂𝗇𝗀𝖺𝗇 𝖽𝖾𝖻 𝗈'𝗒𝗅𝖺𝗀𝖺𝗇𝖽𝖺 𝗌𝖾𝗁𝗋 𝗃𝗈𝖽𝗎𝗇𝗂 𝗄𝗂𝗆 𝗊𝗂𝗅𝗀𝖺𝗇 𝖽𝖾𝖻 𝗍𝖺𝗑𝗆𝗂𝗇 𝗊𝗂𝗅𝖺𝖽𝗂
💫𝙃𝙞𝙣𝙙𝙞
6⃣-𝖬𝗎𝗌𝗎𝗅𝗆𝗈𝗇𝗊𝗎𝗅𝗇𝗂𝗇𝗀 𝗂𝗍𝗂 𝖽𝖾𝗒𝖺 𝗍𝖺'𝗋𝗂𝖿𝗅𝖺𝗇𝗀𝖺𝗇 𝗈𝖻𝗋𝖺𝗓
💫𝘼𝙡𝙞𝙢𝙦𝙪𝙡𝙞
7⃣-𝖰𝖺𝗒𝗌𝗂 𝗈𝖻𝗋𝖺𝗓𝗀𝖺 𝖳𝗈𝗌𝗁𝗄𝖾𝗇𝗍  𝗑𝗈𝗇𝗅𝗂𝗀𝗂 𝗍𝗈𝗉𝗌𝗁𝗂𝗋𝗂𝗅𝗌𝖺 𝗁𝖺𝗆 𝗆𝖺𝗇𝗌𝖺𝖻𝖽𝖺𝗇 𝖻𝗈𝗌𝗁 𝗍𝗈𝗋𝗍𝗂𝖻 𝗌𝗁𝗎𝖻𝗁𝖺 𝗈𝗌𝗍𝗂𝖽𝖺 𝗊𝗈𝗅𝖺𝖽𝗂
💫𝙔𝙪𝙨𝙪𝙛𝙗𝙚𝙠 𝙃𝙤𝙟𝙞
8⃣-𝖬𝗎𝗌𝗎𝗅𝗆𝗈𝗇𝗊𝗎𝗅 𝗄𝗂𝗆𝗇𝗂𝗇𝗀 𝗏𝖺𝗅𝗂𝗇𝖾𝗆𝖺𝗍𝗂 𝖾𝖽𝗂
💫𝙉𝙤𝙧𝙢𝙪𝙝𝙖𝙢𝙢𝙖𝙙 𝙦𝙪𝙨𝙝𝙗𝙚𝙜𝙞
9⃣-𝖧𝗈𝗆𝗂𝖽𝗇𝗂𝗇𝗀 𝗈𝖽𝖺𝗆𝗅𝖺𝗋𝗂 𝖪𝗈𝗆𝗂𝗅𝖻𝗈𝗒𝗇𝗂 𝗊𝖺𝗒𝖾𝗋𝖽𝖺 𝗈'𝗅𝖽𝗂𝗋𝖺𝖽𝗂
💫𝙃𝙖𝙢𝙢𝙤𝙢𝙣𝙞𝙣𝙜 𝙤𝙜'𝙞𝙡𝙞𝙙𝙖
1⃣0⃣-𝖰𝖺𝗒𝗌𝗂 𝗈𝖻𝗋𝖺𝗓 𝗈𝗋𝗊𝖺𝗅𝗂 𝖳𝗈𝗌𝗁𝗄𝖾𝗇𝗍𝗅𝗂𝗄 𝖺𝗒𝗈𝗅𝗅𝖺𝗋 𝗍𝗈'𝗒𝗅𝖺𝗋𝗂𝗇𝗂 𝗈'𝗓 𝗈𝗋𝗓𝗎 𝗁𝖺𝗏𝖺𝗌𝗅𝖺𝗋𝗂𝖽𝖾𝗄 𝗈'𝗍𝗄𝖺𝗓𝖺 𝗈𝗅𝖺𝖽𝗂𝗅𝖺𝗋
💫𝙊'𝙯𝙗𝙚𝙠 𝙊𝙮𝙞𝙢
1⃣1⃣-𝖬𝗎𝗁𝖺𝖻𝖻𝖺𝗍 𝖽𝖾𝗀𝖺𝗇 𝗇𝖺𝗋𝗌𝖺 𝗃𝗎𝖽𝖺 𝗈𝗓 𝗄𝗂𝗌𝗁𝗂𝗅𝖺𝗋𝗀𝖺 𝗇𝖺𝗌𝗂𝖻 𝖻𝗈'𝗅𝖺𝖽𝗂𝗋𝗀'𝗈𝗇 𝖻𝗂𝗋 𝖽𝗎𝗋𝗋𝗂 𝖻𝖾𝖻𝖺𝗁𝗈𝖽𝗂𝗋
💫𝙕𝙞𝙮𝙤 𝙎𝙝𝙤𝙝𝙘𝙝𝙞
1⃣2⃣-𝖪𝗎𝗆𝗎𝗌𝗁𝗇𝗂𝗇𝗀 𝗄𝗈'𝗓 𝗒𝗈𝗌𝗁𝗅𝖺𝗋𝗂 𝗇𝗂𝗆𝖺𝗀𝖺 𝗈'𝗑𝗌𝗁𝖺𝗍𝗂𝗅𝗀𝖺𝗇
💫𝘿𝙤'𝙡𝙤𝙣𝙖

https://t.me/osonmavzuonatili

❇️Lugaviy shakl yasovchi qoshimchalar❇️

Lugaviy shakl yasovchi qoshimcha – asosga qoshilib , uning ma’nosiga qoshimcha ma’no yuklovchi qoshimchalardir. Masalan: gul+lar, kel+gan, yaxshi+roq, bor+ib.
Quyida soz turkumlariga mansub lugaviy shakl yasovchi qoshimchalarga diqqat qiling:

🔰Otlarda:
-lar (koplik) qoshimchasi: kitoblar, gullar, qizlar.
-cha, -choq, -chak, -(a)loq (kichraytirish , erkalatish) qoshimchasi: kelinchak, bogcha, toychoq..
-niki (qarashlilik) qoshimchasi: meniki, seniki, maktabniki, oyimniki .
-gacha (chegara) qoshimchasi: Toshkentgacha ikki soatlik yol bor. Uydan maktabgacha bolgan masofa uncha uzoq emas.
-dagi (orin-joy) qoshimchasi: Qishloqdagi hovvimizda mevali daraxtlar kop.
-xon, -jon, -boy, -vachcha, -bek, -voy (hurmat) qoshimchasi: Manzuraxon, Otkirjon, Salimboy, mullavachcha.

🔰Sifatlarda:
-roq – qiyosiy daraja qoshimchasi: yogliroq palov.
-i(sh), -i(mtir) – ozaytirma daraja qoshimchasi: kokimtir, sargimtir,
-gina - belgining kuchsizligini belgilovchi qoshimcha: kichkinagina, maydagina.

🔰Sonlarda:
-inchi, -ta, -tacha, -larcha, -lab, -ov, -ala, -ovlon.
Birinchi, bitta, beshtacha, yuzlarcha, minglab, beshala, uchovlon.

🔰Fe’llarda:
-ma – harakatning bolmaganligini ifodalaydi: qochma, yugurma, borma, yozma;
-(i)n,-(i)l, -(i)sh, -dir(-tir), -t, -sat, -gaz(-kaz,-qaz,-gaz) korsat, keril, keltir, otqaz, oshir, tomiz, kiyin, egil;
-sa - shart mayli qoshimchasi: borsa, kelsa, oqisa;
-moqchi - maqsad mayli qoshimchasi: bormoqchi, kelmoqchi, oqimoqchi;
-gan, -ar, -mas sifatdosh qoshimchalari: kelar – kelmas, bolar – bolmas;
-(i)sh,-moq, -(u)v harakat nomi qoshimchalari: oqimoq, bormoq, kelmoq;
-(i)b, -gach,-guncha, -gani, -may ravishdosh qoshimchalari: borib, borgach, borguncha;
-la, -gila(-kila,-qila) ishqala, savala, tortqila, surgila;
-inqira, -imsira – harakatning takroriyligi yoki kuchsizligini bildiruvchi qoshimcha: bosinqira, kulimsira .
https://t.me/osonmavzuonatili

Esseni yozish jarayonida 1 soat vaqt ba'zilar uchun yetarli emasdek tuyiladi. Albatta boshlanishida esseni 1 soatda yozib tugatish qiyin. Ammo quyidagi usullar sizga esseni 1 soat ichida esseni yakunlashga, qayta ko'rib chiqishga, xatolarni to'g'rilashga, so'zlarni sanashga ulgurishingizga yordam beradi. Aytaylik bir milliy sertifikatga tayyorlanayotgan shaxsga ma'lum esse mavzulari berilib boriladi va unda esseni qay tartibda yozish haqida yetarli bilimi bor. Shunda u nima qiladi? Bir soat vaqt boshlandi:

1. Avvalo, esse mavzusini e'tibor bilan eng kami 2 marta o'qish tavsiya etiladi. Sababi inson bir marta o'qiganda essedagi eng asosiy so'znigina tushunib, faqatgina mavzu nima haqidaligini tushunadi. Ammo mavzuni, nima yozish so'ralganligini to'laqonli anglab yetmaydi. Bunga misolni keyingi postlarda aytib o'taman. (2minut, tushunib anglashingiz bilan + -)

2. Mavzuni tushunib, nima yozish kerakligini anglaganingizdan so'ng, asosiy qismning 3 abzasiga aynan nima haqida yozishingizni rejalashtiring. (3minut)

3. Undan so'ng idealarni to'plashga sho'ng'ing. Asosiy qismning 1-abzasiga ..... fakt/ statistika/ misol/ shaxsiy qarashlarimni yozaman. Xuddi shu tartibda 2-3-abzaslarni ham keltirib qoralamaga yozib oling. (10minut)

4. Demak bizda hayolan va qoralamada hamma narsa tayyor. Endi uni shunchaki oqga yozishimiz qoldi. Bunga yengil qarang. Ba'zan insonning qarashlari oddiy vazifani ham mushkuldek ko'rsatadi. Mushkul ishga ham yengil qarash, vazifani tez, oson va hotirjam yakunlashga yordam beradi. Tayyor miyadagi fikrlarni qog'ozga tushirish esa unchalik qiyinlik qilmaydi deb o'ylayman. (30-35daqiqa)

5. Keyin qayta o'qib imloviy xatolar bo'lsa to'g'rilaysiz (5-6 daqiqa)

6. Oxirida so'zlar miqdorini sanab chiqsangiz ham bo'ladi, agar qiziq bo'lsa. (3daqiqa) Men uchun qiziq)

Agar siz idealar to'plashda, ularni ifoda etishda qiynalsangiz, yuqorida u uchun bir nechta usul yozib qoldirganman)
https://t.me/osonmavzuonatili

“O’tgan kunlar”
Savol-javob
https://t.me/osonmavzuonatili