#juda_kerakli

📚 Ko’p ma’noli va omonimni farqlash usullari:

✅ 1. Omonimlarda nechta ma’no bo’lsa u shuncha so’z hisoblanadi, har bir mano orasida bogliqlik bolmaydi: ot => ism, so’z turkumi, harakat, hayvon ; ot => harakat, olov, maysa, inson azosi

✅ Ko’p ma’nolilikda esa uning ma’nosi qanchalik ko’p bo’lmasin baribir ularnig orasida bog'liqlik bo'ladi, ya'ni bir so'zning ma'nolaridan o'sib chiqqan hisoblanadi:
Masalan : ko'z = daraxtning (shakl), derazaning (yorug'lik bilan ta'minlash), tizzaning (shakl), buloqning (suv yuvib turgani uchun), uzukning (qabariqligi) va hokazo.

✅ 2. Omonimlarning ma'nolari turli so'z turkumi doirasida ham, bir xil so'z turkumi doirasida ham bo'lishi mumkin.
Masalan: tut –harakat (fel), meva (ot), sir – idishning (ot), odamning (ot)

✅ Ko'p ma'noli so'zlarda esa hamma ma'nolari bir xil so'z turkumida bo'ladi. Masalan: bosh (ot) = insonning, ko`chaning, oilaning, kitobning, matnning va hokazo.

❇️Lugaviy shakl yasovchi qoshimchalar❇️

Lugaviy shakl yasovchi qoshimcha – asosga qoshilib , uning ma’nosiga qoshimcha ma’no yuklovchi qoshimchalardir. Masalan: gul+lar, kel+gan, yaxshi+roq, bor+ib.
Quyida soz turkumlariga mansub lugaviy shakl yasovchi qoshimchalarga diqqat qiling:

🔰Otlarda:
-lar (koplik) qoshimchasi: kitoblar, gullar, qizlar.
-cha, -choq, -chak, -(a)loq (kichraytirish , erkalatish) qoshimchasi: kelinchak, bogcha, toychoq..
-niki (qarashlilik) qoshimchasi: meniki, seniki, maktabniki, oyimniki .
-gacha (chegara) qoshimchasi: Toshkentgacha ikki soatlik yol bor. Uydan maktabgacha bolgan masofa uncha uzoq emas.
-dagi (orin-joy) qoshimchasi: Qishloqdagi hovvimizda mevali daraxtlar kop.
-xon, -jon, -boy, -vachcha, -bek, -voy (hurmat) qoshimchasi: Manzuraxon, Otkirjon, Salimboy, mullavachcha.

🔰Sifatlarda:
-roq – qiyosiy daraja qoshimchasi: yogliroq palov.
-i(sh), -i(mtir) – ozaytirma daraja qoshimchasi: kokimtir, sargimtir,
-gina - belgining kuchsizligini belgilovchi qoshimcha: kichkinagina, maydagina.

🔰Sonlarda:
-inchi, -ta, -tacha, -larcha, -lab, -ov, -ala, -ovlon.
Birinchi, bitta, beshtacha, yuzlarcha, minglab, beshala, uchovlon.

🔰Fe’llarda:
-ma – harakatning bolmaganligini ifodalaydi: qochma, yugurma, borma, yozma;
-(i)n,-(i)l, -(i)sh, -dir(-tir), -t, -sat, -gaz(-kaz,-qaz,-gaz) korsat, keril, keltir, otqaz, oshir, tomiz, kiyin, egil;
-sa - shart mayli qoshimchasi: borsa, kelsa, oqisa;
-moqchi - maqsad mayli qoshimchasi: bormoqchi, kelmoqchi, oqimoqchi;
-gan, -ar, -mas sifatdosh qoshimchalari: kelar – kelmas, bolar – bolmas;
-(i)sh,-moq, -(u)v harakat nomi qoshimchalari: oqimoq, bormoq, kelmoq;
-(i)b, -gach,-guncha, -gani, -may ravishdosh qoshimchalari: borib, borgach, borguncha;
-la, -gila(-kila,-qila) ishqala, savala, tortqila, surgila;
-inqira, -imsira – harakatning takroriyligi yoki kuchsizligini bildiruvchi qoshimcha: bosinqira, kulimsira .
https://t.me/osonmavzuonatili

📚 Bayonlar to‘plami
👤 Mualliflar: R.Toshniyozova, L.Mirzohidova