ردی که از بهمن خاک روی مریخ به جا مانده
@onestar_in_sevenskies

فیلم رفت و برگشت یک زبانه زیبا روی سطح خورشید .
@onestar_in_sevenskies

«فیلم رفت و برگشت یک زبانه زیبا روی سطح خورشید»
------------------------------------------------

گاهی سطح خورشید بسیار پرآشوب می‌شود.

این فیلم #زمان‌گریز (دور تند)، کُتش‌های خورشید در یک بازه‌ی دو ساعته از یکی از روزهای اوایل ماه می را نشان می‌دهد، و اینجا دو دوبار اجرا می‌شود، یک بار رو به جلو و سپس رو به عقب. قرص خورشید با دایره‌ی سیاه پوشانده شده تا جزییات روی لبه‌ی آن را به خوبی بتوانیم ببینیم.

میدان‌های مغناطیسی که پی در پی تغییر می‌کنند از یک سو، و نیروی پایدار گرانش از سوی دیگر، پلاسمای داغ را در چرخه‌ای آشوبناک روی لبه‌ی خورشید گرفتار کرده‌اند. زبانه‌ای که در این ویدیو دیده می‌شود تا ارتفاعی تقریبا برابر با قطر زمین از سطح خورشید بالا می‌رود.

با نزدیک شدن خورشید به کمینه‌ی فعالیت در چرخه‌ی ۱۱ ساله‌اش، رخ دادن این گونه رویدادهای پرانرژی‌ هم روز بروز کمتر خواهد شد.
#apod

---------------------------------------------------
برای دیدن پیوندها، می توانید این مطلب را در خود وبلاگ بخوانید:
http://www.1star7sky.com/2018/06/ap180618.html
---------------------------------------------------
تلگرام و توییتر یک ستاره در هفت آسمان:
@onestar_in_sevenskies
twitter.com/1star_7sky

«باستانی‌های زمین و آسمان»
--------------------------

چیزهایی که اینجا روی زمین می‌بینید شاید مانند سنگ‌هایی گرد به نظر برسند ولی در حقیقت زنده‌اند. نه تنها زنده‌اند، بلکه نمونه هایی امروزی از یکی از کهن‌ترین گونه‌های زیستی روی زمینند: استروماتولیت‌ها.

سنگواره‌ها نشان می‌دهند که استروماتولیت‌ها حدود ۳.۷ میلیارد سال پیش بر روی زمین پدید آمدند- حتی پیش از پیدایش بسیاری از ستارگان آشنا در آسمان شب.

در عکسی که اینجا می‌بینید و از جایی در استرالیای باختری گرفته شده، تنها پدیده‌ی کهن‌تر در آن، ساختار نوار مرکزی کهکشان راه شیری است. حتی ابرهای ماژلانی، ماهواره‌های کهکشان راه شیری که اینجا زیر کهکشان دیده می‌شوند هم در زمان پیدایش نخستین استروماتولیت‌ها روی زمین، هنوز شکل امروزشان را نداشتند.

استروماتولیت‌ها زیست‌لایه‌هایی گسترنده‌ هستند و از میلیاردها ریزاندامگان (میکروارگانیسم) تشکیل شده‌اند که می‌توانند به آرامی به سوی نور حرکت کنند.

استروماتولیت‌های آغازین با بهره از از این نور، اکسیژن آزاد کردند و به زیست‌پذیری زمین و آمادگی آن برای رویش دیگر گونه‌های زیستی -از جمله انسان‌ها- کمک کردند.
#apod

---------------------------------------------------
برای دیدن پیوندها، می توانید این مطلب را در خود وبلاگ بخوانید:
http://www.1star7sky.com/2018/06/ap180619.html
---------------------------------------------------
تلگرام و توییتر یک ستاره در هفت آسمان:
@onestar_in_sevenskies
twitter.com/1star_7sky

«آیا این ستاره به راستی پیرتر از کیهان است؟»
-------------------------------------------

در سال‌های دبیرستان یک چیز را یاد گرفتیم: "همه چیز در مهبانگ (انفجار بزرگ) آفریده شد"... ولی آیا به راستی همه چیز؟ در حقیقت یک جرم آسمانی هست (ستاره‌ی متوشالح یا اچ‌دی ۱۴۰۲۸۳)* که اخترشناسان را درین باره دچار گیجی کرده، زیرا به نظر می‌رسد ۱۴.۵ میلیارد سال از عمرش می‌گذرد، ولی مهبانگ که ۱۳.۸ میلیارد سال پیش رخ داده؟ یعنی ۷۰۰ میلیون سال پیش از مهبانگ پدید آمده؟!

اخترشناسان سن یک ستاره را بر پایه‌ی ویژگی‌های فیزیکی‌اش می‌سنجند- دما، تابندگی، و تابش‌مندی. ولی سن یک ستاره به میزان فلز، و جرم آن نیز بستگی دارد. ستارگان پیرتر جرم کمتر و فلزیگی پایین‌تری دارند.
@onestar_in_sevenskies
فلز در اخترشناسی به معنای هر عنصری سنگین‌تر از هیدروژن و هلیم است، عنصرهایی که از فرآیند همجوشی در کوره‌ی مرکزی ستارگان ساخته می‌شوند. برخی از کهن‌ترین ستارگان هیچ فلزی در خود نداشتند. ولی پس از مرگ ستارگان، از پسماندهای به جا مانده از آنها ستارگان تازه ساخته می‌شود و "فلزهایی" که ساخته بودند بخشی از پیکره‌ی ستارگان تازه می‌شود.

پس آیا این ستاره می‌خواهد الگوواره‌ی (پارادایم) ما در بررسی کیهان را تغییر دهد؟ شاید نه. بعید است که سن جهان هستی به ۱۴.۵ میلیارد سال برسد. اصلا دانشمندان سن کیهان را چگونه اندازه می‌گیرند؟

یک راه برای این کار، اندازه‌گیری دما و فشار تابش زمینه‌ی ریزموج کیهان است، پس‌تابی که از مهبانگ به جا مانده و از سرتاسر فضا دریافت می‌شود. ثابت هابل یا نرخ گسترش کیهان هم می‌تواند سن یک ستاره را به دانشمندان بدهد.
@onestar_in_sevenskies
یک راه دیگر بررسی ستارگان و خوشه‌های ستاره‌ایست. ما می‌دانیم یک ستاره چگونه ساخته می‌شود، همجوشی در هسته‌اش چگونه آغاز می‌شود، سطح بازده یا کارآیی‌اش چقدر است، و سرانجام چگونه می‌میرد. ولی اگر ستاره‌ای در میانسالی باشد، تعیین سن واقعی‌اش دشوار است. شناخت همنهش (ترکیب) آن می‌تواند در این زمینه کمک کند.

برای تعیین سن یک ستاره، سنجش مقدار کربن، اکسیژن، و آهن درونش سودمند است. طیف نور ستارگان خط‌های تیره‌ای دارد که به نام خطوط فرانهوفر شناخته می‌شوند. این خطوط در اثر برهم‌کنش نور ستاره با عنصرهای گوناگون درونش پدید می‌آیند. اخترشناسان با بررسی همین خطوط می‌توانند همنهش بک ستاره را تعیین کنند.

روش‌های دیگری هم هست، از جمله ...

ادامه در پست بعدی 👇👇👇👇👇

ادامه‌ی پست پیشین 👆🏽👆🏽👆🏽👆🏽👆🏽👆🏽

... روش‌های دیگری هم هست، از جمله نگاه کردن و بررسی فرآیندهای ستاره‌زایی، پدید آمدن خوشه‌های ستاره‌ای، و پیدایش و فرگشت کهکشان‌ها. بیشتر دانشمندان با در نظر گرفتن همه‌ی این جنبه‌ها با هم، سن کیهان را با دقت + و - ۱۰۰ میلیون سال اندازه گرفتند.

به همین دلیل است که اندازه‌گیری سن ۱۴.۵ میلیارد سال برای ستاره‌ی متوشالح بسیار تکان‌دهنده بود. چندی پیش یک گروه از پژوهشگران این ستاره را یک ارزیابی دوباره کردند، و به سنی رسیدند که می‌گویند با مدل کیهان‌شناختی کنونی سازگاری دارد. در این پژوهش، هاوارد باند از دانشگاه ایالتی پنسیلوانیا به همراه همکارانش با بررسی درخشندگی، فاصله، ساختار، و همنهش آن، سنی تازه برایش به دست آوردند.
@onestar_in_sevenskies
متوشالح یک زیرغول با فلزیگی پایین است که دارد به یک غول سرخ تبدیل می‌شود- زمانی که سوخت هیدروژن هسته‌ی یک ستاره به پایان می‌رسد، پف می‌کند و لایه‌های بیرونی‌اش را به فضا پس می‌زند و در پایان آنچه از آن ماند فشرده می‌شود و به یک کوتوله‌ی سفید، و یا در شرایط دیگر، به یک ابرنواختر تبدیل می‌شود.

باند و همکارانش به کمک تلسکوپ هابل و بهره جستن از اصل دیدگشت (اختلاف منظر)، فاصله‌ی این ستاره را با دقت بیشتری اندازه گرفتند. آنها تلاش کردند با سنجش اختلاف میان جایگاه مدار زمین و تلسکوپ هابل، به برآورد دقیق‌تری برای فاصله‌ی متوشالح برسند که رسیدند: ۱۹۰.۱ سال نوری. متوشالح دارد با سرعت خیره‌کننده‌ی ۱.۳ میلیون کیلومتر بر ساعت در فضا جابجا می‌شود و مدار شگفت‌انگیزش در کهکشان به اندازه‌ی کشیده است که در بخشی از آن، وارد هاله‌ی کهکشان می‌شود.
@onestar_in_sevenskies
با داشتن فاصله‌ی دقیق‌تر، دانشمندان توانستند درخشندگی آن را اندازه بگیرند، و از این راه به سن آن برسند. باند می‌گوید در سنجش‌هایشان سطحی از بی‌قطعیتی (عدم قطعیت) دارند که می‌تواند این سن را ۸۰۰ میلیون سال بیشتر یا کمتر کند. اگر ۸۰۰ میلیون را از سنش کم کنیم، آن را کمی جوان‌تر از کیهان خواهیم یافت. باند و گروهش تلاش کردند آهنگ سوختن آن را هم اندازه بگیرند که این هم می‌تواند به تعیین سنش کمک کند.

باند و همکارانش برین باورند که نسبت اکسیژن به آهن این ستاره بالاست؛ این هم می‌تواند سن آن را جوان‌تر از برآوردهای آغازین کند. پژوهشگران اطمینان بسیار دارند که سنجش‌های بیشتر سن این ستاره را کمتر خواهد کرد. یافته‌های این پژوهشگران در نشریه‌ی سولار اند استلار آستروفیزیکز منتشر شده است.

🔹🔹🔹🔹🔹🔹🔹🔹
* متوشالح نام یکی از شخصیت‌های عهد عتیق است که با عمر ۹۶۹ سال، بیشترین عمر را داشته است

---------------------------------------------------
برای دیدن پیوندها، می توانید این مطلب را در خود وبلاگ بخوانید:
http://www.1star7sky.com/2018/06/HD140283.html
---------------------------------------------------
تلگرام و توییتر یک ستاره در هفت آسمان:
@onestar_in_sevenskies
twitter.com/1star_7sky

«ستون‌های آفرینش در طیف فروسرخ»
----------------------------------

در سحابی عقاب ستارگانی تازه دارد ساخته می‌شود.

این ستارگان نوزاد که از رُمبش توده‌های گاز در این ستون‌های چگال گاز و غبار پدید می‌آیند، سرانجام با پرتوهای پرانرژی خود مواد همین ابرها را پراکنده ساخته و زادگاهشان را نابود خواهند کرد.

در اینجا عکسی را می‌بینیم که توسط تلسکوپ فضایی #هابل در طیف فروسرخ گرفته شده و به ما امکان داده تا درون برخی از این توده‌ها را ببینیم، توده‌هایی که در طیف دیدنی (مریی)، مانند ستون‌هایی تیره دیده می‌شوند.

این ساختارهای غول‌پیکر چندین سال نوری درازا دارند و به طور غیررسمی به نام ستون‌های آفرینش شناخته می‌شوند.

سحابی عقاب به همراه خوشه‌ی ستاره‌ای باز وابسته‌اش، ام۱۶، حدود ۶۵۰۰ سال نوری از زمین فاصله دارد و به آسانی می‌توان آن را با یک تلسکوپ‌ کوچک در صورت فلکی پر از سحابیِ #مار (بخش دُمش) پیدا کرد.
#apod #ستاره‌زایی

---------------------------------------------------
برای دیدن پیوندها، می توانید این مطلب را در خود وبلاگ بخوانید:
www.1star7sky.com/2018/06/ap180620.html
---------------------------------------------------
تلگرام و توییتر یک ستاره در هفت آسمان:
@onestar_in_sevenskies
twitter.com/1star_7sky

خودروی #کنجکاوی در سیاره‌ی #بهرام چگونه از خود عکس می‌گیرد؟
@onestar_in_sevenskies

خودروی #کنجکاوی چگونه از خود یک "سلفی" می‌گیرد؟

این پویانمایی نشان می‌دهد که چگونه دوربین تصویرگر لنز دستی (ماهلی- MAHLI) که در انتهای بازوی ٍکنجکاوی است با جابجا شدن پی در پی، نماهای گوناگونی را ثبت می‌کند که در پایان از پیوستن همه‌ی آن ها به یکدیگر و "همچنین حذف خود بازو"، یک خودنگاره (سلفی) تهیه می‌شود.

این پویانمایی با بهره از نرم‌افزاری درست شده که برنامه‌ریزان خودرو برای طراحی حرکت‌هایش از آن استفاده بودند.
@onestar_in_sevenskies

«کشف نیرومندترین شواهد برای سیاهچاله‌های میان‌جرم»
---------------------------------------------------

دانشمندان تاکنون توانسته‌اند وجود سیاهچاله‌های کوچک و سیاهچاله‌های ابرپرجرم (ابرسیاهچاله‌ها) را ثابت کنند، ولی وجود یک گونه‌ از این اجرام به نام سیاهچاله‌های میان‌جرم (آی‌ام‌بی‌اچ، IMBH) هنوز ثابت نشده و به شدت در دست پژوهش و بررسی است. اکنون دانشمندان دانشگاه نیوهمشایر اعلام کرده‌اند که با دیدن یکی این اجرام در میانه‌ی بلعیدن یک ستاره، به نیرومندترین شواهدی که تا به امروز برای آنها یافته شده دست پیدا کرده‌اند. [گفتنی‌ست سیاهچاله‌های میان‌جرم سیاهچاله‌هایی با جرم میان ۱۰۰ تا ۱۰۰ هزار برابر خورشیدند، بسیار بزرگ‌تر از سیاهچاله‌های ستاره‌ای و بسیار کوچک‌تر از ابرسیاهچاله‌ها-م]

داشنگ لین از دانشگاه نیوهمپشیر و نویسنده‌ی اصلی این پژوهش می‌گوید: «ما بسیار خوش‌شانس بودیم که توانستیم این جرم را به کمک انبوهی از داده‌های باکیفیت ببینیم. این به ما در اندازه‌گیری جرمش و شناخت سرشت این رویداد تماشایی کمک می‌کند. در پژوهش‌های گذشته، از جمله در یکی از پژوهش‌های خودمان هم چنین رویدادی دیده شده بود، ولی یا بسیار دوردست بودند و یا بسیار دیر به آنها رسیده بودیم.»

اخترشناسان در این پژوهش از عکس‌های ماهواره‌ها بهره جستند و برای نخستین بار نشانه‌ی بارز چنین فعالیتی را مشاهده کردند. آنها درخششی را در چند طول موج در لبه‌ی یک کهکشان دوردست دیدند. روند و آهنگ کاهش نور این پدیده درست همان گونه بود که برای گسیخت کشندی یک ستاره، یعنی از هم گسیختگی و بلعیده شدن آن توسط یک سیاهچاله، انتظار می‌رفت. در این مورد، که رویداد ۳ایکس‌ام‌ام جی۲۱۵۰۲۲.۴-۰۵۵۱۰۸ (یا تنها جی۲۱۵۰-۰۵۵۱) نام گرفت، ستاره در اکتبر ۲۰۰۳ از هم گسیخته شده بود و تابشی که پدید آورد در درازنای دهه‌ی بعد به خاموشی گرایید. دامنه‌ی انرژی فوتون‌های گسیلیده از این رویدادها بستگی به اندازه‌ی #سیاهچاله دارد. این داده‌ها یکی از راه‌های بسیار کم‌شمار برای وزن‌کشی، یا سنجش جرم یک سیاهچاله را در اختیار ما می‌گذارد.

آی‌ام‌بی‌اچ‌ها کم یافته می‌شوند و دانشمندان بای یافتن درخشش‌های چند-طول موجه‌ی آنها از سه تلسکوپِ #پرتو_X، یعنی چاندرا، سویفت، و ایکس‌ام‌ام-نیوتن کمک گرفتند. از روی ویژگی‌های یک درخشش بلندمدت می‌توان به شواهدِ از هم گسیختن یک ستاره (رویداد گسیخت کشندی، تی‌دی‌ئی) دست یافت. اگر جرمی، مانند یک ستاره، بیش از اندازه به یک سیاهچاله نزدیک شود، می‌تواند در اثر نیروهای کشندی سهمگینی که از گرانش سیاهچاله بر آن وارد می‌شود از هم بپاشد. در یک رویداد گسیخت کشندی، بخشی از پسماندهای این ستاره‌ی از هم پاشیده با سرعتی سرسام‌آور به بیرون پرتاب شده و بخشی دیگر به سوی سیاهچاله کشیده می‌شود. این مواد با فرو رفتن در سیاهچاله، تا میلیون‌ها درجه داغ شده و تابش پرتو ایکس ویژه‌ای تولید می‌کنند. به گفته‌ی این پژوهشگران، این گونه درخشش‌ها می‌توانند به آسانی به بیشینه برسند و یکی از کارآمدترین راه‌ها برای یافتن آی‌ام‌بی‌اچ‌ها هستند.

لین می‌گوید: «ما بر پایه‌ی نظریه‌ی پیدایش کهکشان‌ها انتظار وجود سیاهچاله‌های میان‌جرمِ بسیاری را در خوشه‌های ستاره‌ای داریم. ولی تاکنون شمار بسیار بسیار کمی از آنها را شناخته‌ایم زیرا آنها به طور معمول به گونه‌ای باورنکردنی خاموشند و یافتنشان بسیار دشوار است؛ فوران‌های انرژی در اثر از هم گسیختن و بلعیدن یک ستاره توسط آنها هم بسیار کم رخ می‌دهد.»

به باور این دانشمندان، از آنجایی که تابش ناشی از چنین رویدادهایی برای آی‌ام‌بی‌اچ‌ها، تابشی بسیار کمیاب است، کشف آنها نشانگر اینست که آی‌ام‌بی‌اچ‌های بسیاری می‌توانند به حالت خفته در لبه‌های کهکشان‌های فضای نزدیک پنهان شده باشند. گزارش این دانشمندان در نشریه‌ی نیچر آسترونومی منتشر شده است.

---------------------------------------------------
برای دیدن پیوندها، می توانید این مطلب را در خود وبلاگ بخوانید:
http://www.1star7sky.com/2018/06/J21500551.html
---------------------------------------------------
تلگرام و توییتر یک ستاره در هفت آسمان:
@onestar_in_sevenskies
twitter.com/1star_7sky

پیوندی از داده‌های تلسکوپ #هابل (زرد-سفید) و تلسکوپ پرتو X چاندرا (بنفش). تابش ناشی از رویداد جی۲۱۵۰-۰۵۵۱ به شکل نقطه‌ای بنفش پایین، سمت چپ کهکشان میزبان دیده می‌شود.
@onestar_in_sevenskies

فضاپیمای ژاپنی #هایابوسا۲ این چهار عکس را در روزهای ۱۷-۱۸ ژوئن ۲۰۱۸ از سیارک #ریوگو که دارد به آن نزدیک می‌شود گرفت. فاصله‌ی فضاپیما از سیارک در این دو روز از ۳۳۲ کیلومتر به ۲۴۱ کیلومتر کاهش یافت. دهانه‌ی بزرگی که روی این سیارک دیده می‌شود حدود ۲۰۰ متر پهنا دارد. سیارک ریوگو عمود بر مدارش می‌چرخد و هر دور چرخش کاملش ۷.۵ ساعت زمان می‌برد.

این عکس‌ها هموار (صاف) شده و مناطق تاریک و روشنش نمایان‌تر شده.

@onestar_in_sevenskies

«دو جلوه زیبا و کمیاب در آسمان کانادا»
------------------------------------

این عکس در غروب ۱۷ ژوئن، یکی از روزهای نزدیک به انقلاب تابستانی، از بشا، در آلبرتای کانادا گرفته شده و بازتاب آسمانی زیبا را در آب‌های آرام یک دریاچه نشان می‌دهد.

درست بالای افق، ابرهای روشن شب‌تاب را می‌بینیم که در آسمان تاریک می‌درخشند.
ابرهای یخی شب‌تاب در فرازای ۸۰ کیلومتری سطح زمین، جایی که بنا به تعریف، لبه‌ی فضا خوانده می شود جای دارند و به دلیل همین بلندی، می‌توانند نور خورشید را بازبتابانند هر چند که از دیدگاه سطح زمین، خورشید کاملا زیر افق است.

این جلوه‌های ترانَما (شفاف) که اغلب در عرض‌های جغرافیایی بالا و در ماه‌های تابستان پدیدار می‌شوند، به نام ابرهای میان‌سپهری قطبی (polar mesospheric) هم شناخته می شوند و در اثر چاگالش یخ پیرامون ذرات پسماندهای شهاب‌ها یا خاکسترهای آتشفشانی پدید می‌آیند.

در این تصویر شفق‌های قطبی که پیامد فعالیت خورشید هستند نیز آسمان را روشن کرده‌اند. این جلوه‌های دوست‌داشتنی هم مانند ابرهای شب‌تاب در فراز بسیار بالا، نزدیک لبه‌ی فضا و در عرض‌های بالا پدید می‌آیند.
#apod #ابر_شب‌تاب #شفق_قطبی

---------------------------------------------------
برای دیدن پیوندها، می توانید این مطلب را در خود وبلاگ بخوانید:
http://www.1star7sky.com/2018/06/ap180621.html
---------------------------------------------------
تلگرام و توییتر یک ستاره در هفت آسمان:
@onestar_in_sevenskies
twitter.com/1star_7sky

خودروی #کنجکاوی ناسا در مدت حدود دو هفته از ژوئن ۲۰۱۸ به کمک دوربین روی دیرک خود (ماستکم) رشته عکس‌هایی از سطح بهرام (مریخ) گرفت که از پیوند آنها این تصویر متحرک به دست آمده و شدت رو به افزایشِ توفان بزرگ گرد و خاک در این سیاره را از آغاز به خوبی نشان می‌دهد. این نماها از درون دهانه‌ی گیل گرفته شده و لبه‌ی این دهانه را نشان می‌دهند. چنان چه گفتیم، بازه‌ی زمانی این عکس حدود دو هفته را در بر دارد.

@onestar_in_sevenskies

«کهکشانی در یک گوی بلورین»
------------------------------

در این تصویر خلاقانه یک گوی بلورین را می‌بینیم که به نظر می‌رسد کهکشانی کامل را در خود جای داده. گفتن ندارد که این کهکشان، راه شیری خودمانست، با رگه‌هایی از غبار میان‌ستاره‌ای به بزرگی هزاران سال نوری که کوژ درخشان مرکز‌اش را خط خطی کرده‌اند.

این گوی بلورین در این شب بلند نیمکره‌ی جنوبی، آسمان رصدخانه‌ی پارانال در کشور شیلی را نشان می‌دهد.

با این همه، این عکس تنها با یک بار نوردهی گرفته شده و برای گرفتنش نیازی به تلسکوپی مانند وی‌ال‌تی (تلسکوپ بسیار بزرگ رصدخانه‌ی جنوبی اروپا در شیلی) نبوده؛ تنها کاری که انجام شده، گذاشتن یک دوربین دیجیتال روی یک سه پایه، و گوی بلورین روی لبه‌ی یک نرده بیرون از مهمانسرای پارانال بوده که به ثبت نمایی چشمگیر و زیبای از کهکشانمان در این گوی انجامیده.
#apod

---------------------------------------------------
برای دیدن پیوندها، می توانید این مطلب را در خود وبلاگ بخوانید:
http://www.1star7sky.com/2018/06/ap180622.html
---------------------------------------------------
تلگرام و توییتر یک ستاره در هفت آسمان:
@onestar_in_sevenskies
twitter.com/1star_7sky

«دقیق‌ترین آزمایش نسبیت عام در بیرون از کهکشان راه شیری»
----------------------------------------------------------

* یک گروه بین‌المللی از اخترشناسان به کمک تلسکوپ فضایی هابل و تلسکوپ بسیار بزرگ (وی‌ال‌تی) در رصدخانه‌ی جنوبی اروپا دقیق‌ترین سنجش برای نظریه‌ی #نسبیت_عام اینشتین بیرون از کهکشان راه شیری را انجام دادند.

کهکشانی بیضیگون به نام ئی‌اس‌او ۳۲۵-جی۰۰۴ با رفتاری مانند یک عدسی گرانشی نیرومند، نور یک کهکشان دورتر که پشتش است را خم کرده و یک حلقه‌ی اینشتین به گرد مرکز خود درست کرده است. اکنون دانشمندان با اندازه‌گیری جرم کهکشان نزدیک‌تر و مقایسه‌ی آن با خمش فضای پیرامونش پی بردند که رفتار گرانش در این فاصله‌های بلند هم همان رفتاریست که در نسبیت عام پیش‌بینی شده. با این نتیجه، برخی از نظریه‌های جایگزین برای گرانش رد می‌شود.

به پیش‌بینی نظریه‌ی نسبیت عام، اجرام با تغییر هندسه‌ی فضازمان باعث می‌شوند نوری که از کنار آنها می‌گذرد مسیرش کج شود و پدیده‌ای به نام #همگرایی_گرانشی رخ دهد. این پدیده تنها برای اجرام بسیار سنگین برجسته و نمایان است. تاکنون صدها عدسی گرانشی نیرومند شناخته شده ولی بیشترشان دورتر از آن بوده‌اند که بتوان جرم دقیق‌شان را اندازه گرفت. ولی کهکشان ئی‌اس‌او ۳۲۵-جی۰۰۴ با فاصله‌ی تنها ۴۵۰ میلیون سال نوری از زمین، نزدیک‌ترین عدسی گرانشی است که تا به امروز یافته شده.

این اخترشناسان با بهره از دستگاه میوز (MUSE) روی تلسکوپ وی‌ال‌تی، حرکت ستارگان در کهکشان ئی‌اس‌او ۳۲۵-جی۰۰۴ را سنجیده و از این راه جرم آن را اندازه گرفتند. به کمک تلسکوپ هابل هم توانستند حلقه‌ی اینشتین که که در اثر گذشتن نور کهکشانی دورتر از کنار ئی‌اس‌او ۳۲۵-جی۰۰۴ درست شده بود را ببینند. بررسی این حلقه به آنها اجازه داد تا میزان خمش نور، و در نتیجه، میزان انحنای فضازمان توسط جرم کهکشان غول‌پیکر ئی‌اس‌او ۳۲۵-جی۰۰۴ را بسنجند.

توماس کالت، رهبر این پژوهش از دانشگاه پورتسموث بریتانیا می‌گوید: «ما با دستگاه میوز جرم کهکشان پیش‌زمینه را اندازه گرفتیم و میزان همگرایی گرانشی‌ای که با هابل دیده بودیم را سنجیدیم. با مقایسه‌ی این دو راه، شدت گرانش [گرانش کهکشان پیش‌زمینه] را به دست آوردیم- و نتیجه با خطای تنها ۹ درصد، همان چیزی بود که نسبیت عام اینشتین پیش‌بینی کرده. این دقیق‌ترین آزمایشی بود که تاکنون بیرون از کهکشان راه شیری برای نسبیت عام انجام شده. آن هم تنها با یک کهکشان!»

نسبیت عام در فاصله‌های درون سامانه‌ی خورشیدی با دقت بسیار خوب آزموده شده، و حرکت ستارگان پیرامون ابرسیاهچاله‌ی مرکز کهکشان راه شیری هم در دست پژوهش‌های دقیق است. ولی تا به امروز هیچ سنجش دقیقی برای فاصله‌های دورتر انجام نشده بود. آزمایش ویژگی‌های گرانش در مسافت‌های بسیار بلند، برای تایید مدل کنونی کیهان‌شناختی نیازی بنیادین است.

این یافته‌ها پیامدهای مهمی برای نظریه‌های گرانشی جایگزینِ نسبیت عام دارد. بر پایه‌ی این نظریه‌های جایگزین، میزان تاثیر گرانش بر خمیدگی فضا "وابسته به مقیاس" است. این بدین معناست که در فاصله‌های نجومی بلندتر، رفتار گرانش باید متفاوت با رفتار آن در فاصله‌های کمتری مانند سامانه‌ی خورشیدی باشد. یافته های کالت و همکارانش نشان می‌دهد که چنین چیزی بعید است که درست باشد.

باب نیکول، یکی از اعضای گروه از دانشگاه پورتسموث می‌گوید: «کیهان جای شگفت‌انگیزیست که چنین عدسی‌های را به ما می‌دهد تا بتوانیم از آنها به عنوان آزمایشگاه‌ بهره ببریم. این که با به کار بردن بهترین تلسکوپ‌های جهان بتوانیم اینشتین را به چالش بکشیم بسیار مایه‌ی خشنودیست، تنها برای این که بفهمیم وی چقدر درست می‌گفته.»

کهکشان ئی‌اس‌او ۳۲۵-جی۰۰۴ با فاصله‌ی ۴۵۰ میلیون سال نوری از زمین، کهکشان مرکزی خوشه‌ی آبل اس۷۴۰ در صورت فلکی قنطورس است.

---------------------------------------------------
در همین زمینه:
* دیروز سالگرد نخستین آزمایش موفق نظریه "نسبیت عام" بود

---------------------------------------------------
برای دیدن پیوندها، می توانید این مطلب را در خود وبلاگ بخوانید:
http://www.1star7sky.com/2018/06/GeneralRelativity.html
---------------------------------------------------
تلگرام و توییتر یک ستاره در هفت آسمان:
@onestar_in_sevenskies
twitter.com/1star_7sky

بالا: نقشه حرکت ستارگان در کهکشان پیش‌زمینه ( ئی‌اس‌او ۳۲۵-جی۰۰۴) از چشم تلسکوپ وی‌ال‌تی- پایین:حلقه اینشتین که از نور یک کهکشان دورتر به گرد آن پدید آمده از چشم تلسکوپ هابل
@onestar_in_sevenskies

در این عکس نشان داده شده که چگونه جرم یک کهکشان، نور یک کهکشان دورتر را خم می‌کند و با رفتاری مانند یک عدسی، آن کهکشان را به شکلی اعوجاج یافته و روشن‌تر به چشم ما می‌رساند و پدیده‌ای به نام حلقه‌ی اینشتین را به گرد کهکشان نزدیک‌تر درست می‌کند.

@onestar_in_sevenskies

حلقه‌ی اینشتین به گرد یک کهکشان کوتوله در فاصله‌ی ۴ میلیارد سال نوری زمین. کهکشان دورتر که نورش خم شده و حلقه را پدید آورده ۱۲ میلیارد سال نوری از زمین فاصله دارد.


@onestar_in_sevenskies

«سلفی گردوخاکی در مریخ»
---------------------------

بادها روی سیاره‌ی بهرام در حدی نیستند که توان بلند کردن یک کاوشگر را داشته باشند. ولی با گرانش این سیاره که کمتر از گرانش زمین است، بادها می‌توانند در توفان‌های سرتاسری، مانند همین توفانی که اکنون این سیاره را در بر گرفته، ذرات خاک و غبار را بلند کنند.

عکسی که اینجا می‌بینید را خودروی #کنجکاوی ناسا در روز ۱۵ ژوئن (۲۰۸۲مین روز مریخی کارش) از خود گرفته، و تاثیر این #توفان شدید گرد و خاک را نشان می‌دهد که باعث کاهش نور خورشید و کم شدنِ دید در دهانه‌ی گیل، جایی که کنجکاوی در آنست شده.

این تصویر از پیوند عکس‌هایی درست شده که خودروی کنجکاوی با دوربین روی بازوی خود (ماهلی، MaHLI) گرفته. در پردازش پایانی تصویر، خود بازوی خودرو حذف شده است.

جلوی خودرو، سمت چپ، نقطه‌ای به نام دولوث (Duluth) را می‌بینید که کنجکاوی به تازگی روی آن مته‌کاری انجام داده. لبه‌ی خاوری-شمالی دهانه‌ی گیل که به سختی از پس غبار در پس‌زمینه دیده می‌شود حدود ۳۰ کیلومتر با خودرو فاصله دارد.

کنجکاوی یک مولد ترموالکتریک ایزوتوپی دارد که به آن کمک می‌کند در زمان کم بودن نور خورشید -مانند همین روزها- به کار خود ادامه دهد و افزایش غبار در دهانه‌ی گیل تاثیری بر آن نداشته باشد. ولی در آن سوی سیاره‌ی سرخ، دانشمندان ناچار شده‌اند خودروی اپورچونیتی که با انرژی خورشید کار می‌کند را خاموش کنند زیرا توفان در دهانه‌ی اندیور که آپورچونیتی در آنست از این سمت سیاره شدیدتر شده و نور خورشید را به شدت کاهش داده است.
#apod #سلفی

---------------------------------------------------
برای دیدن پیوندها، می توانید این مطلب را در خود وبلاگ بخوانید:
http://www.1star7sky.com/2018/06/ap180623.html
---------------------------------------------------
تلگرام و توییتر یک ستاره در هفت آسمان:
@onestar_in_sevenskies
twitter.com/1star_7sky

تصویر تازه منتشر شده‌ی دنباله‌دار #67P از بایگانی داده‌های فضاپیمای #روزتا. لکه‌ی کوچکی که نزدیک لبه‌ی سمت چپ تصویر دیده می‌شود و در دایره‌ی سمت راست بزرگنمایی شده، یکی از پایه‌های کاوشگر ناکام "فیله" است. چنان چه در یکی از عکس‌های پیشین دیده بودیم، فیله به پهلو افتاده و یکی از پایه‌هایش رو به آسمان شده بود.

@onestar_in_sevenskies