«لحظه غروب از فضا این گونه است»
-------------------------------------

در این نمای شکوهمند که اقیانوس‌ها و ابرهای سیاره‌ی خوبمان، زمین را نشان می‌دهد، مرز آشکار و نمایانی که نشانگر گذر ناگهانی از روز به شب باشد به چشم نمی‌خورد؛ بلکه خط سایه‌مرزِ پراکنده و افشانی که همچون یک گذار آرام و تدریجی از روشنی به تاریکیست دیده می‌شود که در واقع همان گرگ و میشی است که به هنگام غروب می‌بینیم.

خورشید از سمت راست بر این چشم‌انداز تابیده و قله‌ی ابرها نور آن را که به آرامی در اثر غبار موجود در لایه‌ی وردسپهر یا تروپوسفر، پایین‌ترین لایه‌ی جوِ پَروَرَنده‌ی سیاره‌ی زمین، به سرخی می‌گراید بازمی‌تابانند.

بر فراز لبه‌ی بالایی بخشِ روزِ سیاره هم یک لایه‌ی مشخص و نمایان در بلندای جو دیده می‌شود که نور آبی آفتاب را می‌پراکند و به آرامی در سیاهی فضا فرو رفته و ناپدید می‌شود.

این تصویر در واقع یک تک عکس دیجیتالی است که در ژوئن ۲۰۰۱ از درون ایستگاه فضایی بین‌المللی که در فرازای ۲۱۱ مایل دریایی (حدود ۳۹۰ کیلومتری) به گرد زمین می‌چرخد به ثبت رسیده است.

البته این روزها می‌توانید از درون خانه‌ی خودتان نیز زمین در همین لحظه (Earth Now) را ببینید.
#apod
---------------------------------------------------
برای دیدن پیوندها، می توانید این مطلب را در خود وبلاگ بخوانید:
http://www.1star7sky.com/2020/04/ap200422.html
---------------------------------------------------
تلگرام و توییتر یک ستاره در هفت آسمان:
@onestar_in_sevenskies
twitter.com/1star_7sky

«تیر شهاب شلیاقی در قلب آمریکای شمالی»
-------------------------------------------

بامداد دو روز پیش با گذشتن سیاره‌ی زمین از درون غبار و ذراتی که از دُم دنباله‌دار بلند-دوره‌ی تاچر در فضا به جا مانده بود، بارش شهابی سالانه‌ی شلیاقی (چنگ رومی) هم در آسمان این سیاره به اوج رسید.

در این میدان دید تله‌فتوتو که از آسمان بی‌ابر، زلال و بدون مهتابِ براون کانتی، ایندیانای آمریکا گرفته شده، یک شهاب شلیاقی را می‌بینیم که با پدیدار شدن و سوختن ناگهانی و زودگذر خود ردی روشن در میان ستارگان و سحابی‌های کهکشان راه شیری به جا گذاشت.

ستاره‌ی دنب، ستاره‌ی آلفای صورت فلکی ماکیان کنار رد درخشان شهاب و نزدیک ابرهای تیره‌ی غبار میان‌ستاره‌ای و برافروختگیِ آشنای سحابی آمریکای شمالی (ان‌جی‌سی ۷۰۰۰) می‌درخشد.

راستای رد شهاب به کانون بارش می‌رسد، نقطه‌ای در آسمان که به نظر می‌رسد همه‌ی شهاب‌های شلیاقی از آن می‌آیند. این نقطه در صورت فلکی شلیاق جای دارد، نزدیک ستاره‌ی درخشان "کرکس نشسته" (ونند، نسر واقع) که بیرون از لبه‌ی بالایی این چارچوب است.
#apod
---------------------------------------------------
برای دیدن پیوندها، می توانید این مطلب را در خود وبلاگ بخوانید:
http://www.1star7sky.com/2020/04/ap200423.html
---------------------------------------------------
تلگرام و توییتر یک ستاره در هفت آسمان:
@onestar_in_sevenskies
twitter.com/1star_7sky

«سفری کوتاه و شبانه به سراسر جهان»
---------------------------------------

این ویدیو را تماشا کنید.

اینجا در زمانِ اندکی بیش از یک دقیقه می‌توانید آسمان شب در جاهای گوناگون سیاره‌ی زمین را در پیوندی خیره‌کننده از رشته ویدیوهای زمان‌گریز ببینید.

در این نمایش کوتاه، دیداری با جاهای گوناگون در آمریکا، آلمان، روسیه، ایران، نپال، تایلند، لائوس و چین خواهید داشت. حتی می‌توانید نیم‌نگاهی هم به یک جزیره‌ی کوچک در جنوب خاوری اقیانوس آرام بیندازید [جزیره‌ی ایستر-م].

ولی به یاد داشته باشید که حتی اگر امشب در خانه باشید، آسمان شب خود به سراغتان خواهد آمد. به بالا نگاه کنید و شبی از هفته‌ی بین‌المللی آسمان تاریک را گرامی بدارید.
#apod
---------------------------------------------------
برای دیدن پیوندها، می توانید این مطلب را در خود وبلاگ بخوانید:
http://www.1star7sky.com/2020/04/ap200424.html
---------------------------------------------------
تلگرام و توییتر یک ستاره در هفت آسمان:
@onestar_in_sevenskies
twitter.com/1star_7sky

«تصویری که برای نخستین بار گستردگی شگفت‌انگیز کیهان را به ما نشان داد»
--------------------------------------------------------

بزرگی جهان ما چقدر است؟

۱۰۰ سال پیش در روزی چون امروز، این پرسش، به همراه پرسش‌های دیگر توسط دو گروه از اخترشناسانِ پیشگام در چیزی که "مناظره‌ی بزرگ" اخترشناسی نام گرفت به بحث و گفتگو گذاشته شد.

بسیاری از اخترشناسان آن زمان بر این باور بودند که کهکشان راه شیری کل کیهان است. ولی به باورِ بسیاری دیگر، کهکشان ما تنها یکی از کهکشان‌های بسیارِ کیهان بود.

در مناظره‌ی بزرگ هر دو گروه دیدگاه‌هایشان را با جزییات بیان کردند ولی هیچ هم‌رایی و اجماعی به دست نیامد.

پاسخ این پرسش سه سال بعد، با دیدن یک نقطه‌ی متغیر در "سحابی زن در زنجیر" (سحابی آندرومدا) به دست آمد، چنان چه در این تصویر که بازپردازشِ دیجیتالیِ شیشه‌ی نگاتیو اصلی آن است می‌بینید.

ادوین هابل با مقایسه‌ی عکس‌های گوناگون در پی یافتن "نواخترها" بود، ستارگانی که درخشش آنها به طور ناگهانی افزایش می‌یافت. او توانست چند نواختر را بر روی همین عکس بیابد و آن ها را با حرف "N" نشان داد.

وی سپس پی برد که یکی از این Nها، نزدیک گوشه‌ی بالا، سمت راست، تغییر می‌کند و بنابراین N را خط زد و به جای آن نوشت "VAR!". هابل دانست که بهترین توضیح برای این نقطه‌ی متغیر اینست که این نقطه تصویر یک ستاره‌ی متغیر است، آن هم بسیار دور.

پس ام۳۱ در واقع نه سحابی، بلکه کهکشانِ زن در زنجیر (آندرومدا) بود- کهکشانی احتمالا همانند کهکشان خودمان.

این تصویر شاید زیبا نباشد، ولی نقطه‌ی متغیر روی آن دری را گشود که انسان‌ها دانسته و برای نخستین بار، از درون آن به کیهانی با گستردگی شگفت‌انگیز چشم دوختند.
#apod
---------------------------------------------------
برای دیدن پیوندها، می توانید این مطلب را در خود وبلاگ بخوانید:
http://www.1star7sky.com/2020/04/ap200426.html
---------------------------------------------------
تلگرام و توییتر یک ستاره در هفت آسمان:
@onestar_in_sevenskies
twitter.com/1star_7sky

«"آبسنگ کیهانی" هابل»
------------------------

این پشته‌های درخشان از گاز و غبار میان‌ستاره‌ای غرق در نور پرانرژی ستارگانند.

منطقه‌ی بزرگ ستاره‌زایی ان‌جی‌سی ۲۰۱۴ با دریای ستارگان جوانش به نام آبسنگ کیهانی هم شناخته می‌شود.

کمی بیرون از ساحل این آبسنگ ان‌جی‌سی ۲۰۲۰ را می‌بینیم، یک ساختار گسترده‌ی آبی‌فام که از فوران‌های تک‌ستاره‌ی مرکزی‌اش پدید آمده، یک ستاره‌ی ولف-رایه با درخشش۲۰۰ هزار برابر خورشید.

این چارچوب کیهانی پهنه‌ای به اندازه‌ی ۶۰۰ سال نوری را در ابر ماژلانی بزرگ می‌پوشاند. ابر ماژلانی بزرگ یا ال‌ام‌سی یکی از کهکشان‌های ماهواره‌ای راه شیری است و ۱۶۰ هزار سال نوری از ما فاصله دارد.

این تصویر باشکوه را تلسکوپ فضایی هابل گرفته و در این هفته به عنوان بخشی از بزرگداشت ۳۰مین سالگرد آغاز به کارِ این تلسکوپ در کاوش کیهان از مدار زمین، منتشر شده است.
#apod
---------------------------------------------------
برای دیدن پیوندها، می توانید این مطلب را در خود وبلاگ بخوانید:
http://www.1star7sky.com/2020/04/ap200425.html
---------------------------------------------------
تلگرام و توییتر یک ستاره در هفت آسمان:
@onestar_in_sevenskies
twitter.com/1star_7sky

«راه راه‌های یک ببر یخی»
---------------------------

انسان‌ها نخستین نشانه‌های زندگی فرازمینی را چگونه خواهند یافت؟

یک احتمال اینست که آن را زیر سطح یخ‌زده‌ی انسلادوس، ماه سیاره‌ی کیوان (زحل) پیدا خواهند کرد.

یک دلیلِ این که فکر می‌کنیم زندگی می‌تواند آنجا باشد وجود ساختارهای درازی به نام "نوارهای ببری" روی این ماه است که آب و یخ را از درون آن به فضا می‌افشانند. این ترَک‌خوردگی‌ها ابرهایی از ذرات یخی بر فراز قطب جنوب انسلادوس ساخته‌اند و همچنین حلقه‌ی رازآلودِ E کیوان را هم پدید آورده‌اند. [اینجا خواندید: 🔸 انسلادوس بر یخ خودش سر می خورد!]

شواهد برای همه‌ی اینها از فضاپیمای روباتیک کاسینی ناسا به دست آمده که از ۲۰۰۴ تا ۲۰۱۷ در مدار سیاره‌ی کیوان بود.

تصویری که اینجا می‌بینید نمایی با واگشود (وضوح) بالا از انسلادوس است که کاسینی در یکی از گذرهایش از کنار آن گرفته بود.

نوارهای ببریِ شگفت‌انگیز سطح انسلادوس اینجا به رنگ زیف (کاذب) آبی نشان داده شده‌اند.

این که چرا انسلادوس فعالست ولی میماس که در همسایگی‌اش است و تقریبا هم‌اندازه‌ی آنست کاملا مرده به نظر می‌رسد هنوز یک راز مانده.

دانشمندان در بررسی تازه‌ای که روی دانه‌های یخِ بیرون زده از انسلادوس انجام شده به شواهدی از وجود مولکول‌های آلی پیچیده در دل آن دست یافته‌اند.

این مولکول‌های درشت کربن‌دار این پنداشت را که اقیانوس‌های زیر سطح انسلادوس می‌توانند میزبان زندگی باشند تقویت می‌کند، ولی اثبات نه.

یکی دیگر از ماه‌های سامانه‌ی خورشیدی که می‌تواند پذیرای زندگی زیر سطحش باشد "اروپا"، ماه سیاره‌ی مشتری است.
#apod
---------------------------------------------------
برای دیدن پیوندها، می توانید این مطلب را در خود وبلاگ بخوانید:
http://www.1star7sky.com/2020/04/ap200427.html
---------------------------------------------------
تلگرام و توییتر یک ستاره در هفت آسمان:
@onestar_in_sevenskies
twitter.com/1star_7sky

«منظومه سیاره ای بیگانه کپلر-۹۰»
-----------------------------------

آیا ستارگان دیگر هم سامانه‌های سیاره‌ای مانند سامانه‌ی ما دارند؟

بله. برای نمونه، سامانه‌ی کپلر-۹۰.

عنوان این سامانه برگرفته از نام یابنده‌اش، ماهواره‌ی کپلر است که از ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۸ در مدار زمین بود. برای کپلر-۹۰ تاکنون هشت سیاره یافته شده که از این نظر با سامانه‌ی خورشیدی برابر است.

از دیگر همانندی‌های میان کپلر-۹۰ با سامانه‌ی ما، داشتنِ یک ستاره‌ی رده‌ی-جی مانند خورشید، سیاره‌هایی سنگی مانند زمین، و سیاره‌هایی بزرگ هم‌اندازه‌های کیوان و مشتری است.

این سامانه تفاوت‌هایی هم با سامانه‌ی خورشیدی دارد، از جمله این که همه‌ی این هشت سیاره‌ی شناخته شده‌اش در فاصله‌ای به نسبت کم به گرد ستاره می‌گردند- در مدارهایی تنگ‌تر از مدار زمین به گرد خورشید؛ و بنابراین احتمالا داغ‌تر از آنند که پذیرای زندگی باشند.

ولی شاید در رصدهایی با دوره‌های زمانی بلندتر بتوانیم سیاره‌های خنک‌تری که در فاصله‌ی دورتری به گرد ستاره‌ی مرکزی می‌چرخند هم پیدا کنیم.

سامانه‌ی کپلر-۹۰ حدود ۲۵۰۰ سال نوری از زمین فاصله دارد و با داشتن قدر ۱۴+، می‌توان آن را به کمک یک تلسکوپ اندازه-میانگین در راستای صورت فلکی اژدها پیدا کرد.

اکنون فضاپیمای فراسیاره-یابِ تس (TESS) که در سال ۲۰۱۸ راهی فضا شد ماموریت یافتن فراسیاره‌ها (سیاره‌های فراخورشیدی) را بر عهده دارد، ولی ماموریت‌های دیگری نیز با توانایی سیاره‌یابی برای دهه‌ی آینده برنامه‌ریزی شده، از جمله تلسکوپ جیمز وب ناسا (JWST) و تلسکوپ پیمایشی فروسرخ میدان گسترده‌ی ناسا (دبلیوفرست، WFIRST).
#apod
---------------------------------------------------
برای دیدن پیوندها، می توانید این مطلب را در خود وبلاگ بخوانید:
http://www.1star7sky.com/2020/04/ap200428.html
---------------------------------------------------
تلگرام و توییتر یک ستاره در هفت آسمان:
@onestar_in_sevenskies
twitter.com/1star_7sky

«گیسوی سبز و دُم آبی»
-----------------------

دنباله‌دار نویافته‌ی سوان با عنوان رسمی سی/۲۰۲۰ اف۸ دُم زیبا و چشم‌نوازی برای خود ساخته. این دنباله‌دار از بخش‌های بیرونی سامانه‌ی خورشیدی آمده و به تازگی از درون مدار زمین گذشته است.

این کوه یخ میان‌سیاره‌ای با برون‌دهی گازی در روز ۱۳ می از نزدیک‌ترین نقطه‌ی مسیرش به زمین، و در روز ۲۷ می هم از نزدیک‌ترین نقطه‌ی مسیرش به خورشید خواهد گذشت.

دنباله‌دار سُوان در اواخر ماه مارس توسط رصدخانه‌ی خورشیدی و هورسپهری (سوهو) یافته شد. ستاره‌شناس آماتور، مایکل ماتیاتزو این دنباله‌دار را در عکس‌هایی که فضاپیمای سوهو با دوربین‌ "ناهمسانگردی‌های باد خورشیدی" (سوان، SWAN) خود گرفته بود پیدا کرد و به سرعت آن را گزارش داد تا دیگران بتوانند رصدها را آغاز کنند.

این تصویر در نیمه‌های آوریل از آسمان تاریک نامیبیا گرفته شده و گیسوی سبزفام سوان را به همراه دم یونی آبی‌فام بلند و پیچیده‌اش نشان می‌دهد.

اگرچه پیش‌بینی درخشش دنباله‌دارها کار بسیار سختی‌ست، ولی بر پایه‌ی برخی مدل‌ها، دنباله‌دار سوان در ماه ژوئن به اندازه‌ی کافی برای آن که با چشم نامسلح هم دیده شود روشن خواهد شد.

#apod
---------------------------------------------------
برای دیدن پیوندها، می توانید این مطلب را در خود وبلاگ بخوانید:
http://www.1star7sky.com/2020/04/ap200429.html
---------------------------------------------------
تلگرام و توییتر یک ستاره در هفت آسمان:
@onestar_in_sevenskies
twitter.com/1star_7sky

«جزیره کیهانی "آندرومدا"»
---------------------------

تا چقدر دور را می‌توانید ببینید؟

دورترین جرمی که چشم نامسلح انسان می‌تواند آن را به سادگی ببیند ام۳۱ است، کهکشان بزرگ زن در زنجیر یا آندرومدا در فاصله‌ی بیش از دو میلیون سال نوری زمین.

این کهکشان مارپیچی با همه‌ی بزرگی‌اش -قطر بیش از ۲۰۰ هزار سال نوری- بدون تلسکوپ تنها مانند تکه ابری کوچک و کم‌نور در صورت فلکی زن در زنجیر دیده می‌شود.

ولی در این تصویر خیره‌کننده‌ی تلسکوپی، به آسانی می‌توان هسته‌ی زرد درخشان، رگه‌های تیره‌ و تاب‌خورده‌ی غبار، بازوان مارپیچی گسترده و آبی‌فام، و خوشه‌های ستاره‌ایِ این کهکشان را که نزدیک‌ترین کهکشان بزرگ به راه شیری است شناسایی کرد.

این روزها دیگر حتی کسانی که برای سرگرمی آسمان را رصد می‌کنند می‌دانند که کهکشان‌های بزرگی مانند ام۳۱ در کیهان بی‌شمارند، ولی در حقیقت ۱۰۰ سال بیشتر نیست که دانشمندان به طور جدی درباره‌ی این پنداشت بنیادی به بحث پرداخته‌اند: این که آیا این "سحابی‌‌های مارپیچی" تنها ابرهایی در کهکشان خودمانند یا این که "جزیره‌های کیهانی"اند- کهکشان‌هایی پر از ستاره همانند راه شیری؟

این موضوع در مناظره‌ی تاریخی شپلی-کرتیس در سال ۱۹۲۰ (Great Debate) به بحث و گفتگو گذاشته شد، و سرانجام رصدهای بعدی نقطه‌ی پایانی بر این گفتگو گذاشتند و نشان دادند که "زن در زنجیر" هم بیرون از راه شیری‌ست و کهکشانی مانند آنست، و این چیزی بود که نشان می‌داد جهان هستی بسیار گسترده‌تر از چیزیست که تا آن زمان پنداشته می‌شد.

#apod
---------------------------------------------------
برای دیدن پیوندها، می توانید این مطلب را در خود وبلاگ بخوانید:
http://www.1star7sky.com/2020/04/ap200430.html
---------------------------------------------------
تلگرام و توییتر یک ستاره در هفت آسمان:
@onestar_in_sevenskies
twitter.com/1star_7sky

«دورنمای یک مارپیچ»
-----------------------

کهکشان مارپیچی بزرگ، زیبا و درخشان مسیه ۱۰۶ در این چشم‌انداز کیهانیِ پر از کهکشان خودنمایی می‌کند.

میدان دید این نمای تلسکوپی پهنه‌ای به اندازه‌ی دو درجه از آسمان را در راستای صورت فلکی شمالی تازی‌ها (سگان شکاری)، نزدیک دسته‌ی ملاقه‌ی خرس بزرگ (دب اکبر- هفت برادران) می‌پوشاند.

ام۱۰۶ که به نام ان‌جی‌سی ۴۲۵۸ نیز شناخته می‌شود و حدود ۲۳.۵ میلیون سال نوری از زمین فاصله دارد، با پهنای حدود ۸۰ هزار سال نوری بزرگ‌ترین عضو گروه کهکشانی Canes II یا "تازی‌های ۲" است.

ام۱۰۶ کهکشان به نسبت دوری است ولی از فاصله‌ی دقیقش آگاهیم، تا اندازه‌ای به این خاطر که دانشمندان توانسته‌اند این فاصله را با ردگیری پرتوهای چشمگیر "میزر" (لیزرِ ریزموج) که از آن گسیلیده می‌شود به طور مستقیم اندازه بگیرند. تابش میزر که پدیده‌ای بسیار کمیاب است ولی به گونه‌ی طبیعی رخ می‌دهد، در این کهکشان توسط مولکول‌های آبِ درون ابرهای مولکولی که به گرد هسته‌ی فعال آن می‌چرخند تولید می‌شود.

در این چشم‌انداز یک کهکشان مارپیچی برجسته‌ی دیگر به نام ان‌جی‌سی ۴۲۱۷ را هم می‌بینیم که پایین، سمت راست ام۱۰۶ و تقریبا از لبه دیده می‌شود. فاصله‌ی ان‌جی‌سی ۴۲۱۷ که به دقتِ فاصله‌ی ام۱۰۶ اندازه گیری نشده، چیزی نزدیک به ۶۰ میلیون سال نوری برآورد شده، ولی ستارگان درخشانی که با تیزی‌های پراش در چارچوب دیده می‌شوند همگی از اعضای کهکشان راه شیری خودمانند.

وجود کهکشان‌هایی بیرون از راه شیری حقیقتی‌ست که تا همین ۱۰۰ سال پیش کسی از آن آگاه نبود و در "مناظره‌ی بزرگ" اخترشناسی در آن سال به پرسش گذاشته شد.
#apod
---------------------------------------------------
برای دیدن پیوندها، می توانید این مطلب را در خود وبلاگ بخوانید:
http://www.1star7sky.com/2020/04/ap200501.html
---------------------------------------------------
تلگرام و توییتر یک ستاره در هفت آسمان:
@onestar_in_sevenskies
twitter.com/1star_7sky