رونمایی از کتاب «سرّ فاش»
نقد ادله قرآنی و روایی وحدت وجود

دکتر محمدرضایی| استاد فلسفه دانشگاه تهران و داور رساله
حجت الاسلام دکتر غفاری| مدیرگروه فلسفه پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی
دکتر محمدعلی صابری| نویسنده کتاب

کتاب «سرّ فاش» رساله دکتری آقای صابری در نقد ادله قرآنی و روایی وحدت وجود است که شهریور۹۷ دفاع شده بود.

توضیحات بیشتر و تهیه کتاب:
https://t.me/nosakh_shii/1495

@nosakh_shii

📕 سرِّ فاش!
نقد ادله قرآنی و روایی وحدت وجود

رساله دکتری آقای محمدعلی صابری
جامع‌ترین پژوهش تازه‌نشر در نقد مستندات نقلی فلاسفه و عرفا در موضوع وحدت وجود، با بررسی‌های سندی، متنی، و مفهوم‌شناسی.

🔺خلاصه نتایج
الف. نتایج گریز‌ناپذیر انگاره «وحدت وجود»
لوازمی همچون نفی آفرینش، متجزی دانستن خداوند، پرستش غیر خدای یگانه و جبرگرایی با اصول معرفتی ادیان توحیدی در تضاد‌اند.

ب. نُه آیه مورد استناد وحدت‌وجودی‌ها
هیچ‌ یک از این مشهورترین مستندات قرآنی صراحت و حتی ظهور عرفی در دلالت بر این انگاره ندارند. خلاصه تفسیر مشهور از این آیات:
1. آیه «هُوَ الاوَّلُ و الآخِر»: ازلی و ابدی بودن خداوند و نیز قدرت و علم او.
2. آیه «فَثَمَّ وَجهُ الله»: قبله نماز، یا حضور علمی، قدرتی، تدبیری و حِکمی خداوند در همه جا.
3. «کُلُّ شَیءٍ هالِکٌ إلّا وَجهَه»: نابودی و فنای موجودات و بقای ذات خداوند یا نابودی هر عملی جز آنچه رضای خدا از آن اراده شود.
4. آیه «أنَّه الحَقُّ»: نشان دادن نشانه‌های قدرت و حکمت و علم خداوند در مخلوقات که دلالت می‌کنند خداوند و وجود او حق است. یا نشان دادن آثارِ حوادث گذشته یا خبر دادن از حوادث آینده که اثبات می‌کنند رسول خدا و قرآن حق‌اند.
5. آیه «وَ ما رَمَیتَ إذ رَمَیتَ»: اعطای قدرت جسمی و روحی انجام این افعال (قتل مشرکان و ...) از سوی خداوند یا امدادهای الهی (نزول ملائکه و ...) در رخدادی خاص.
6. آیه «إنّا لِله و إنّا إلیهِ راجِعون»: بعث و نشور و رجوع به امر و حکم و ثواب و عقاب خداوند در آخرت.
7. آیه «وَ هُوَ مَعَکُم أینَ مَا کُنتُم»: علم و آگاهی خداوند به بندگان و یا قدرت و تسلط او بر آنها.
8. آیه «حَبلُ الوَرید»: علم یا سلطه خدا نسبت به بندگانش.
9. آیه «بِکُلِّ شَیءٍ مُحیطٌ»: احاطه علم یا قدرت خدا نسبت بندگان.

ج. بررسی سندی مهم‌ترین مستندات روایی وحدت وجود
نتایج پژوهش:
1. حدیث «کنز مخفی»: در هیچ یک از منابع روایی شیعه و سنی گزارش نشده، بلکه اولین بار در رسائل اخوان الصفا و سپس در کتب صوفیه و عرفا متداول گشته، به آثار برخی عالمان از غیر عرفا نیز راه یافته است.
2. حدیث «رَأَیتُ اللهَ فیه»: در هیچ یک از آثار حدیثی فریقین وجود ندارد. در کتب متصوفه به محمد‌بن‌واسع، حلاج، امیر‌المؤمنین، خلفای سه‌گانه و دیگران منسوب است.
3. حدیث «لا هو إلا هو»: در کتب روایی شیعه همچون توحید صدوق با سند بسیار ضعیف، و در مکارم الاخلاق طبرسی و مهج الدعوات ابن‌طاوس بی‌سند نقل شده است. [عبارات آن نیز همبستگی عمیقی با کلمات برخی صوفیان دارد.]
4. حدیث «حبل»: در منابع امامیه نیامده، و در منابع سنی با الفاظ متفاوت گزارش شده است که در هیچ‌یک از این منابع سندی قابل اعتبار و بدون خدشه ندارد.
5. حدیث «وَ هُوَ الآن کَما کان»: در هیچ یک از منابع شیعه و سنی روایت نشده است. بخش اول آن در روایاتی آمده است اما بخش دوم آن مجعول و اضافه شده است و برخی عالمان سنی به این مطلب تصریح کرده‌اند. البته بخش دوم به تنهایی ـ و بدون بخش اول ـ در روایتی از شیعه آمده، اما در میان متنی است که معنایی دور از مدعای وحدت‌وجودی‌ها افاده می‌کند.
6. حدیث «قرب نوافل»: در منابع شیعه و سنی روایت شده است و در مجموع از جهت سندی قابل اعتبار و اطمینان است.
7. بخش دوم دعای عرفه: مناجاتی معروف از ابن‌عطاء‌الله اسکندرانی از صوفیان قرن هفتم است که به اشتباه یا عمد در برخی نسخه‌های اقبال سید-بن‌طاوس در انتهای دعای عرفه امام حسین علیه‌السلام اضافه گشته و ناروا آن را جزء دعای آن حضرت دانسته‌اند.
8. روایات «داخل فی الأشیاء»: در منابع روایی شیعه روایت شده‌اند و هر چند سندی صحیح ـ بنا بر اصطلاح پسینیان ـ برای تک‌تک این احادیث یافت نمی‌شود، اما با توجه به تعدد طرق و حضور در کتب معتبری هم‌چون کافی و توحید، در مجموع به صدور مضمون آن از معصوم اطمینان می‌کنیم.
9. روایات «ظلّ»: در منابع شیعه روایت شده‌اند. اسناد آنها دچار اشکال است هر چند پذیرش سند کلینی بنا بر برخی مبانی رجالی بعید نیست.
@gholow2

د. بررسی متن و مضمون روایات مورد استناد برای وحدت وجود
... جز یک یا دو مورد از متون جعلی و غیر‌ حدیثی، سایر متون، دلالتی روشن بر وحدت وجود نداشتند. خلاصه این نتایج به تفکیک متون:
1. متن «کنز مخفی»: به نظر می‌رسد گوینده متن «کنز مخفی» خواسته است که بگوید: خدا موجودی با ارزش و والا‌مقام بود که پیش از آغاز خلقت ناشناخته بود آنگاه اراده کرد که شناخته شود پس مخلوقاتی بیافرید که چنین شود. متن «کنز مخفی» در معنای وحدت وجود و تجلی ذات خدا صراحتی ندارد بلکه مجموع تعابیر آن بر خلاف این معناست؛ چرا که صراحتا سخن از دو‌گانگی خدا و خلق است نه وحدت آنها؛ صحبت از خلقت و ایجاد است و نه تجلی ذاتی؛ اشاره به حالت نبودِ مخلوقات پیش از آفرینش آنها توسط خداوند دارد و نه همراهی همیشگی و ذاتی آنها با خداوند.
2. متن «رأیت الله فیه»: دلالت یک یا دو شکل از پنج شکل نقل شده آن (با فیه و شکل ترکیبی) بر وحدت وجود بعید نیست هر چند بر معانی دیگر نیز قابل حمل‌اند. سه شکل دیگر (با قبله، بعده و معه) دلالتی بر وحدت وجود ندارند.
3. حدیث «لا هو الا هو»: معنای مورد نظر وحدت‌وجودی‌ها از نظر ادبی اشتباه است چرا که لا را به معنای نفی جنس گرفته‌اند در حالی که صحیح نیست و این لا معنای نفی ساده می‌دهد و معنای عبارت چنین می‌شود: ای کسی که او نیست جز او. و منظور از این تعبیر شبیه نداشتن خداوند و لزوم شناخت او به خودش ـ نه به غیرش ـ می‌باشد.
4. حدیث «حبل»: هر چند معنای ابتدایی آن حضور ذات خداوند در همه جاست اما همین هم غیر از وحدت وجود و یکی بودن خدا و موجودات است. عالمان سنی این حدیث را بر علم خداوند نسبت به هر‌چیز و هرجا حمل کرده‌اند.
5. متن «و هو الآن کما کان»: می‌تواند به معنای نفی خلقت و نفی وجودی غیر از خدا و به معنای همه‌خدایی باشد و نیز می‌توان آن را به معنای برتری ذاتی خداوند و هم‌رتبه نبودن چیزی با او پیش از خلقت و پس از آن دانست.
6. حدیث «قرب نوافل»: کنایی و مجازی بودن معنای آن از نظر عرف اهل زبان امر روشنی است. همچون پدری که به فرزند خود می‌گوید اگر حرف مرا گوش کنی من دست و پای تو می‌شوم، چشم و گوش تو می‌شوم، خداوند مهربان نیز پاداش نوافل بنده را با یاری رساندن ویژه به او در ادراکات و اعمالش می‌دهد و توفیقاتی در بینش و عمل به او می‌بخشد که دیگران ندارند. [نمونه بررسی‌های مرتبط]
7. بخش الحاقی دعای عرفه: گرچه تصریحی به وحدت وجود و عینیت خدا و خلق ـ از جنس تصریحات ابن‌عربی و حیدر آملی و مانند ایشان ـ ندارد اما برخی مقدمات یا لوازم این انگاره همچون تجلی ذاتی خدا در خلق، شناخت خدا با شهود، و تخطئه استدلال عقلی در اثبات خدا از آن برداشت می‌شود
8. روایات «داخل فی الاشیاء»: دلالتی بر وحدت وجود ندارند بلکه مفروض آنها وجود خدا و موجوداتی غیر از خدا و تبیین رابطه این دو است. دسته‌ای از این روایات آشکارا دخول و خروج خدا در موجودات را نفی می‌کنند و او را بالاتر از این اوصاف و ارتباطات ذاتی با مخلوقات می‌دانند؛ و اما آن دسته از این روایات که خدا را داخل و خارج از موجودات می‌دانند معانی تأویلی همچون علم خدا به درون موجودات و علو ذاتی و برتری صفاتی خدا از موجودات را اراده کرده‌اند.
9. روایات «ظلّ»: به معنای عالم ذر و نیز گذرا و فانی بودن دنیا اشاره دارند و ربطی به وحدت وجود و اصطلاحاتی چون ماهیات امکانی ندارند.

👈 بر این اساس معتبرترین مستندات روایی وحدت وجود ارتباط مضمونی با این انگاره ندارند، بلکه بعضاً صریح در کثرت هستند، و در برابر مستندات صریح در وحدت وجود آشکارا نامعتبرند.

فهرست کتاب سرِّ فاش
___________
نمونه بررسی‌های سه مستند نقلی دیگر برای وجدت وجود:
- ریشه‌یابی خبر «لنا حالات...»
- مفهوم‌شناسی روایت «شَيْ‏ءٌ بِحَقِيقَةِ الشَّيْئِيَّةِ»
- حدیث «علیّ ممسوس فی ذات الله»؛ نقش اختلاف نسَخ در گوناگونی برداشت‌ها
@gholow2

⬆معرفی اجمالی، و مختصر و مفید از کتاب سرّ فاش

#‌طرح‌کتابخوانی

اگر کسانی به هر دلیلی قادر به خرید کتاب‌های مجموعه نیستند ولی مایل به مطالعه آنها می‌باشند، ‌مجموعه ما چند جلد از هر کتاب را به عنوان ‌‌«کتابِ در گردش» اختصاص به این داده است که جهت مطالعه امانی در اختیار خوانندگان قرار دهد.
‌١. هزینه کتاب دریافت می‌شود و پس از برگرداندن بصورت سالم مبلغ عودت می‌شود.
٢. هزینه پست کتاب با خوانندگان است.
٣. هر کتاب فقط یک ماه امانت داده می‌شود.

@nosakh_shii

#تولد | #‌تاریخ‌گردی
۹تیر
پنجاه و هفتمین سال تولد استاد رسول جعفریان🎈
۱۳۴۳/۴/۹

مجموعه «میراث خطی شیعه» تولد این استاد عزیز را تبریک گفته و برای ایشان در سال پنجاه و هشتم زندگی‌شان سالی پر خیر و برکت از خداوند متعال مسئلت می‌نماید.
چون مایل بودیم اولین فردی باشیم که به ایشان تبریک می‌گوییم لذا از آن روی که بتوانیم بر اس‌ام‌اس بانک ملی و همراه اول فائق آییم یک‌روز پیشتر اقدام کردیم.
@nosakh_shii

حقانیت در اوج مظلومیت

فرازی از کتاب...
نویسنده پس از ذکر کلمات علمای عامه در بحث امامت، ‌که آن را امری فرعی و از غیرِ اصول و ضروریات دین می‌دانند می‌نویسد:

‌چون عامه امامت را از فروع دین شمرده‌اند،‌ نباید اختلاف در آن را کفر و خروج از دین بدانند؛ ‌زیرا بنا بر این فرض امامت نیز مانند سایر احکام اسلامی خواهد بود که مذاهب مختلف، ‌نظرات متفاوتی در آن‌ها دارند، ‌پس چرا علمای عامه برای این حکم فرعی این چنین شمشیر کشیده و به جنگ با مخالفان‌شان پرداخته‌ و آن‌ها را تکفیر یا تفسیق نموده‌اند؟ ‌حتی شهرستانی در این باره می‌نویسد:
‌و أعظم خلاف بین الأمة، ‌خلاف الإمامة، ‌إذ ما سلّ سیف في الإسلام علی قاعدة دینیة مثل ما سلّ علی الإمامة في کلّ زمان.
بزرگترین اختلاف بین امت، ‌اختلاف در مسئله امامت است؛ ‌زیرا در هیچ مسئله‌ای از مسائل دینی در اسلام مانند امامت این قدر شمشیر کشیده نشده است.

این‌ها در حالی است که شیعیان، ‌حجت شرعی واضح دارند و این اعتقاد آن‌ها و کارشان در نظر عامه باید مانند مخالفت مجتهدی با مجتهد دیگر در فروع باشد.
لذا جا دارد از آن‌ها بپرسیم که به چه مجوّز دینی و اسلامی و علمی، ‌شیعه امامیه را به جرم این‌که خلافت خلفای سابق را نپذیرفته‌اند و ولایت امیرالمؤمنین علی علیه السلام و اهل بیت علیهم السلام را اختیار کرده‌اند، ‌کافر و نجس می‌شمارند؟

@nosakh_shii

نوع آدرس دادن به منابع و رفرنس‌ها نیز که افتضاح است و توگویی سرتاسر اثر پیاده‌شدۀ یک سخنرانی عمومی است! به جای مستندسازی و درج آدرسِ دقیق صرفا می‌نویسد: (طباطبایی)، (طبرسی)!
حالا خودتان بروید و پیدا کنید!
انگار نه انگار یک کار دانشگاهی در سطح جهانی است! دریغ از یک پاورقی و ارجاع!

حقیقتا پروفسور گوتاس چه زیبا بیان کرده است که «سیدحسین نصر در تحقیقات و تألیفاتش بسیار ناشایست عمل می‌کند، به‌سان کبکی که خود را به نفهمی می‌زند».
https://t.me/nosakh_shii/1530

@nosakh_shii

متن‌کاوی
تأملاتی تئوریک در باب تصحیح، ‌بازسازی و متن پژوهی

#‌تازه‌نشر
مشخصات:
‌شومیز ‌| ‌١٤٠ص
٣٥‌٠٠٠ت ‌| ‌نشر هرمس

تهیه:
@Ketabehshahr54