نقدى بر اسلام

چه کسانی قرآن را نوشته اند؟ #قسمت_چهاردهم یک نمونۀِ آشکار در تایید ادعای بالا سوره ٧٣ است. در آنجا میگوید: «"٢" برپا خیز (و نیایش کن)» بخش بزرگی از شب را (...) "٣"(یا ولی) نیمی از شب را (...) یا اندکی کمتر"٤" یا بیشتر...» در این سطرها یک آیینِ نیایشی که…

چه کسانی قرآن را نوشته اند؟

#قسمت_پانزدهم

در مورد سوم: پیرامونِ پدید آمدن آیه های ٢ تا ٤ و آیه ٢٠ باید جدا از آیه های دیگر باشد. نخست به نظر میآید که این آیه ها در پیرامونِ راهبه ای مسیحی پدید آمده باشند، همانند «گروهی از آنها که با تو هستند.» برخاستنِ شبانه برای نیایش کردن از دو سوم شب تا یک دوم و یا یک سوم شب یک رفتار روامند (عادی) نیست. هدفِ ویرایشگر از بهینه سازی (اصلاح) دستورهای پیشین، آسان کردن این دستورها برای یک جامعۀِ عادی و کوچک مذهبی است که شاید برای زمان درازی وجود داشته ولی از دستورهای سخت و بنیادگرانۀِ نخستین، در رنج بوده است. او میداند که این دینباوران توانایی انجام این دستورهای دینی سخت و بنیادگرایانه را ندارند، به ویژه بیماران، مسافران و جنگجویان. از اینرو او به نام خدا میگوید که خدا بیشتر از روخوانیِ قرآن، یک نیایش ساده، و صدقه دادن و انجام رفتارهای خوب، چیز دیگری از شما نمیخواهد.
آن گروهی که در آغاز طرف سخن بود، وابسته به یک جامعۀِ کوچک مذهبی است؛ شاید راهبه ای مسیحی یا کسانی که با گوشه نشینی زندگی میکردند. ولی طرف سخن آیه ٢٠ یک جامعه عادی مذهبی است که هنوز نمیتوان به گونه رسمی از آن به نام جامعه اسلامی یاد کرد. واپسین جمله از آیه ٢٠ بخشی از یک آیین مسیحی است که چشم پوشی از گناه را درخواست میکند. مسئله عبارت است از یک انجمنی از جنبش قرآنی است که شاید در پایان سده ٧ یا در آغاز سده ٨ میلادی پدیدار شد، که هنوز خودش را بخشی از جامعه مسیحی میداند.
خیلی از نوشته های قرآنی که در آنجا از خدا در جایگاهِ سوم شخص مفرد نام برده شده است، سرنوشت مشابهی همانند آیه های بالا دارند. اکثرا مسئله عبارت است از افزودنِ
تفسیرهای ویرایشگر / رونوشت بردار به نوشته های قرآنی است که بدست او رسیده است (برای نمونه سوره ٦ آيات ١٣٦-١٤٤ ...).
در بسیاری از موارد بازشناسیِ تفاوت میان یک نوشته که در جایگاهِ آیه آسمانی پذیرفته شده است، با یک تفسیر که یک ویرایشگر به قرآن افزوده است، ساده نیست، مگر در سوره ٧٣. برای نمونه در سوره ٤٨ گوینده که نخستین شخص جمع («ما») است، در تفسیری که سپس تر بخشی از آیه شده است، تبدیل به نخستین شخص مفرد («او») . در این سوره، آیه نخست ( که فاعل آن«ما» است) در پایان این آیه یعنی در آیه های ٢ تا ٧ تفسیر ؛ سپس آیه های ٨ تا ١٢ (ما) در آیههای ١٣ تا ٢٩ تفسیر میشوند. در اینجا به آیه ٢٩ که به گونه ناهنجار گسترده و دارای درونمایۀِ پُرمحتوای مذهبی است، یک نقش استثنایی داده. به نظر میآید که این آیه بازدۀِ تفسیرهای گوناگونِ ویرایشگرانِ متفاوتی است که با هدف ها و دلبستگی هایِ ویژه و گوناگون، اندیشه های خودشان را به آن نخستین آیه افزوده اند که از آن به نام آیه آسمانی یاد میکنند. افزون بر این، به نظر میآید که همانگونه که با نوشتن تفسیر بر «سخنان الله» در آیه نخستِ این سوره، آیه های ٢ تا ٧ پدید آمدند، آیه های ٨ تا ١٢ هم نتیجه تفسیرهایی باشند که بر آیه های ٢ تا ٧
نوشته اند.
در قرآن این موارد کم نیستند که یک گزارش دو یا چندبار با اندکی دگرگونی بازگویی شده باشند. این نابهنجاریهای شگفت انگیز که در تورات هم پیش میآید، نشانه ای از این راستی است که با گذشت زمان روایتهای گوناگونی که دارای چندین سرچشمه بوده اند، در قرآن پذیرفته شده اند، ولی یک احساس آمیخته از ترس و ارج در برابر این نوشته ها، از پاک کردن نوشته های تکراری یا ایجاد پیوستگی میان آنها پیشگیری کرده
است..

ادامه دارد ….