ارگ قورتان، بنای عظیم خشتی ایران

🔹ارگ قورتان در اصفهان تنهای قلعه‌ای است که مسکونی قلمداد می‌شود و در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
🔹این قلعه که در حدود ۱۰۰۰ سال قدمت دارد و قدمت آن به قرن چهارم هجری و به دوره حاکمیت دیلمیان می‌رسد.

اخبار اصفهان در تلگرام👇
@akhbareisfahan

عکسی از سفر تاریخی ملکه الیزابت دوم به اصفهان در ۱۳ اسفند ۱۳۳۹. او پس از بازگشت به لندن گفت «پس از چهارصد سال من نخستین پادشاه انگلیس بودم که به ایران رفتم.»
در درازنای تاریخ جز ملکه الیزابت دوم پادشاه انگلستان که هفتاد سال پادشاهی کرد، شاپور دوم پادشاه ساسانی از سال ۳۰۹ تا سال ۳۷۹ میلادی به مدت هفتاد سال به تخت سلطنت نشست.
@naein_nameh

#آموزش_گویش_نایینی
.
بند هشتم از مسمط زیبا از اقا سید رضا مرتضوی


(ویژه کجان و کجانی ها)

وَختی گو محصولی نابی مهریجُن/
خشت مالی،خُی گِلی لایی گالَ خُن/
گُندوج و دیرَوش بیو نخ و سوُجُن/
یعنی گُو سِنگی کوُجُن یوُزُی کوُجُن/
سِر بیلِندیی هُمو یادُش بخیر/


🌺🌺🌺🌺

در این قسمت بیشتر به کجان و ضرب‌المثل نایینی معروف که مربوط به کجان است پرداخته شده

مهریجُن یا مهریجان = نام یکی از مزارع اطراف کجان است ، این نام که معرب مهرگان است برای ایرانیان آشنا و بسیاری از روستاها ،آبادی ها و مزارع از این نام با مسما برخوردار هستند
گِل لا  = گل رس
گالَ ، گاله = گود ، گودال ، چاله
گالَ خُن ، گالَ خون  = نام محل ، گودالی در نزدیکی کجان که از خاک مرغوب آن برای درست کردن گل و خشت استفاده می شد
گُندوج  = جوالدوز ، سوزنی بزرگ که برای زدنِ بخیه های درشت مورد استفاده قرار می گیرد
دیرَوش = درفش ، در اینجا ابزاری برای سوراخ کردن و بخیه زدن ، معمولا برای پینه دوزی و گیوه  دوزی
سوُجُن = سوزن
کوُجُن  ، کوجون = کجان
یوُز = گردو
هُمو = نام مکانی بسیار قدیمی در کجان ، یکی از ملک های کجان نزدیک وندیش


#سید_رضا_مرتضوی
@naein_nameh

#مثل_حکم_نایینی
.
"عاروس پیسندی زوماش وابوی"
عروس را باید داماد بپسندد
کنایه از عدم دخالت غیر منطقی و بیجا برای ازدواج جوانان
.
"عاروس از وِسگی جوهونو، آوِله اش جی بِر اُمیه"
عروس از بس زیباست ، ابله اش هم در آمده
کنایه از زشت بودن طرف
.
"عاروس نازُشو و جهازُش"
عروس نازش به جهازش است
برای عروس پر مدعایی که بخاطر جهیزیه زیاد به همسرش و دیگران فخر می فروشد.
.
"عاروسم چَلّه ای باهار اوزایه، دُتوم چَلی زیمسّون"
عروسم چله بهار می زاید و دخترم در زمستان
اصطلاحی برای اشاره به تبعیض و بی عدالتی
(امثال و حکم نایینی)
@naein_nameh

#سخن_روز
.
بدون شرح
@naein_nameh

#مشاهیر_نایین

.
رفیقای نایینی
میرزا رفیقا (نایینی الاصل یزدی المسکن)

تذکره نصرآبادی می نویسد:
رفیقا از ولایت نایین و از اولیاء بالا و پایین است. هرگز شاهبازی مثل او در هوای تجرید بال و پر نگشود و هیچگاه سیّاحی 
چون او بیابان تفرید و ارشاد نپیمود، از تازیانه ریاضت نفس را سرکوفته و بساط خاطر را از ما سوی الله به جاروب بی تعلّقی روفته، لطیفه های شورانگیزش نمکین و گفتگوهای شیرینش دلنشین بود.
در عالم معرفت همه کاره و در طریق حقیقت میانه رو و برکناره، به سبب وسعت مشرب با ترک و تاجیک اختلاطش چسبان و 
در بزم و یک رنگی قبول کافر و مسلمان و طبعش لطیف بود.
از اوست:
مریضی که در عشق تب می کند
علاجش دو عنّاب لب می کند
تو در فکر نازی و از هر طرف خط سبز روزی به شب می کند
و همچنین:
این قوم که در پناه ریش آمده اند
گرگند که در لباس میش آمده اند
برگشته از اسلام و به خویش آمده اند
پس رفته به این گمان که پیش آمده اند
این عارف گمنام که هم عصر میرزا رفیعا نایینی بوده (صفویه) و به دلیل مشابهت نامش در برخی متون با رفیعای نایینی یکی تلقی شده ،حال آن که مشرب میرزا رفیعا فلسفه و حکمت بوده است.
@naein_nameh

مارگیر مصدوم...
مارگیر از پرنده‌های بومی چوپونونه که البته اسم علمیشا بلد نیستم...
قیافش نازه. لاکن نوک تیز و خطرناکی داره، یهو زد تخم چشمتونا در انداخت...
این مارگیر قلم‌شکسته به خونه یکی همشهریا پناه برده که دوستان دنبال مداوای پای شکسته‌ش هستند.

🌸🍃🌸
🍃🌸
🌸

#آموزش_گویش_نایینی

.قسمت نهم


جولاهی و کار و کاشی، پس کُو شی؟
دَسَّه و یانَه توراشی، پس کُو شی؟/
اشتری بعبع و هاشی، پس کُو شی؟/
چَش وِرهی ایروُاشی، پس کُو شی/
اَرونَه و  لوکّچو  ، یادُش بخیر/





9🌺🌺🌺🌺


جولاهی (جولایی)= پارچه بافی ، بافندگی، نساجی
کار = دستگاه و لوازم بافندگی و آهار زنی
کاشی = هدف کاشی سنتی نایین است که شهرت و محبوبیت خاصی داشته ،  هنوز نمونه هایی از آن در بناهای قدیمی موجود است
دَسَه = دسته، در اینجا هدف دسته هاون است که انواع چوبی و سنگی دارد
یانَه = هاون
توراشی = تراشیدن ، سائیدن ، پرداخت کردن
یانَه توراشی = صنعت ساخت هاون
اشتر = شتر
اشتری بعبع = شتری که غلغل می کند ، شتر مست
اشتری بعبع ؛ کنایه هم هست و در خصوص افراد سر به هوا و بی تأمل و بی فکر بکار می رود

هاشی = بچه شتر تا یک سالگی را گویند.
چَش وِ رَه = چشم به راه ، منتظر
ایروا = آن روزها
ایروُاشی = آن روزها هستم
پس کُو شی = پس چه شد ؟

اَرونَه = شتر دو ساله ، بزرگترین شتر در گله شتران را اَرونَه ( آروانا )  گویند . در لهجه نایینی آسیاب را اَر می گویند که برای چرخاندن نوعی از آسیاب ، از این شتر استفاده می شد

یک نغمه ی بسیار زیبایی هم داریم که اغلب هنگام لالایی گفتن در ننو( نئَنی در گویش محلی ) زمزمه می شد که بیان آن چندان خالی از لطف نیست
لُو ْ  لُوْ   لُو  ْ لُو ْ ، اَرونَه
چیچیت بارُ ، ویشوُْنه
یَه مِنُش ماده تا گا تِم
گُوچَه زانَه ، شوما تِم

لوک = نام نوعی شتر کم موی بارکش است . (از فرهنگ لغات عامیانه ٔ جمال زاده ). خوانش بند نهم در پست بعدی



#سید_رضا_مرتضوی
@naein_nameh

در خدمت دکتر رجایی انارکی کانی شناس و گوهرشناس برجسته کشور- انارک - افق نایبن ۱۹ شهریور ۱۴۰۱
@naein_nameh

#آداب_رسوم_نایین_قدیم
.
نشان کرده
در نایین قدیم کودکان (بخصوص عمو زادگان) را به عنوان همسر اینده نشان می کردند. این کار با بردن پارچه یا طلا انجام می شد.
"..در لرستان بین مردم رسم هست بچه ها یک دختر را نشان می کنند ..نشان در پهلوی دری بمعنای هدف گیری..این پسر بختیاری ..دختر خانم را نشان کرده و قرار هست با او ازدواج نماید."
اکبر اخوندی
@naein_nameh

#مثل_حکم_نایینی
.
"عقدی دُتو عامو وپور عامو پا عَرش"
عقد دختر عمو و پسر عمو در اسمانها بسته شده
.
"علی هادی،ریشُت یا دیی"
علی هادی رویش را کامل دیدی
وقتی بخواهند شخصی را از کسی مایوس کنند.
.
"علف خوبو وِ دِئنی بزی خاش یَه"
علف خوبه به دهن بز مزه کند.
کنایه از عروس خوبه پسند داماد باشد.
@naein_nameh

#مشاغل_فراموش_شده
.
آسیاب دستی(اَر، ائر)
دوسنگ مدور تراشیده شده به قطر تقریبی هفتاد سانتی متر یا کمی بیشتر که سنگ زیرین ثابت
مرد خوب است که در کشاکش دهر
سنگ زیرین آسیا باشد
سنگ رویی با سوراخی در وسط و نصب دسته ای چوبین متحرک (دوار)
با ریختن گندم در سوراخ سنگ بالایی و چرخش ان، گندم بین دو سنگ به آرد تبدیل می شود.
محمدعلی سرحدی
آسیاب دستی
@naein_nameh

#آموزش_گویش_نایینی
.
بند دهم از مسمط زیبای "یادش بخیر"جناب اقا سید رضا مرتضوی با قرائت فرزندشان جناب آقا مجتبی مرتضوی



رونقی بازاری قیدیم، دیی نَیُو/
( پیدا نیست )
لایقی مردمی نایین دی نَیو/
( این نیست )
شیری کَرک و جونی آدِم بی،نَیُو/
( بود و نیست )
راسُشی وات وَختی شیوات بینی یو/
( بومی است )
دُکُّنای سِر کُکُلو یادُش بخیر/

10 🌺🌺🌺🌺

دیی نیو =ُ پیدا نیست
دی نیو = این نیست
کَرک = مرغ
مصرع سوم اشاره دارد به ضرب المثل از شیر مرغ تا جون آدمیزاد
بی ، نیو =ُ بود و نیست ، قبلا بود ولی حالا نیست
راسُشی وات = راست می گفتند
وختی شیوات = وقتی می گفتند
(در مصرع چهارم اشاره شده است بر صداقت)
بینی ، بونی = بومی
بینی یو = بومی هست
دُکُّنای = مغازه ها ، دکان های
سِر کُکُلو = سرپر ، لبریز ، انباشته ، مملو


#سید_رضا_مرتضوی
@naein_nameh

#سخن_روز
.
بهوش باش دلی را به سهو نخراشی
به ناخنی که توانی گره گشایی کرد

#صائب_تبریزی
@naein_nameh

#طنز_هفته
.
خواب نوشین بامداد رحیل
باز دارد پیاده را ز سبیل
@naein_nameh

#آدینه_شب
.
مرقد مرحوم میرزای نایینی در حجره ای از گوشه جنوبی صحن امیرالمومنین علی که بخاطر زوار اربعین مرتب و باز گشایی شده است. این حجره جایگاه امور اداری و دفتری است.
در این آدینه شب برای این عالم ممتاز و مشروطه خواه از درگاه حی سبحان علو درجات طلب می کنیم.
از ارسال کننده تصویر متشکریم
@naein_nameh

ضرب المثل
اب که سربالا میره، قورباغه ابوعطا می خونه.
از کی تا حالا قلفه هم جزء سبزیا شده؟
این قلفه به خوابشم نمیدید که یه روز قیمت پیدا کنه و تو سبزی‌فروشیا بفروشنش... چقد فراوون بود کنار جوب ها...
ضرب‌المثل مشابه این سراغ ندارید؟
از کی تاحالا پیاز جزء میوه‌ها شده؟
آقا ذبیح مرتضوی
@naein_nameh

#مشاهیر_نایین
.
میرزا رفیعا
در نایین خیابانی به نام او مزین است، آن عده از سکنه نایین که اطلاعی از شخصیت این حکیم و فیلسوف بزرگ ندارند را به مقاله زیر ارجاع میدهم:
مرحوم بلاغی در تاریخ نایین نسب میرزا رفیعا را اینگونه بیان نموده است. رفیع الدین محمدبن حیدر زین الدین علی (امام زاده حیدر) بن بهاءالدین حیدر ملقب به ابوالفتح شهید در زمان هلاکوخان مغول که سلسله نسب ایشان به ابراهیم طباطبایی یعنی از مادر فاطمه بنت الحسین و از پدر به امام حسن مجتبی (حسن مثنی) می رسد.
(1 )نکته مهم: به نظر می رسد به علت شباهت ظاهری نام ها، بخش نخست نوشته تذکره نصرآبادی با مشرب و تخصص میرزا رفیعا سازگار نباشد و متعلق به رفیقای نایینی ساکن یزد است که صوفی مشرب و شاعر بوده است و هم دوره میرزا رفیعا .
اما میرزا رفیعا صاحب تألیف و تصنیف بسیار بود، کتاب شجره الهیه در اصول دین را به زبان فارسی برای شاه طهماسب صفوی نوشته و 
رساله تشکیک و حواشی بر شرح اصول کافی از تألیفات اوست. میرزا استاد علامه مجلسی بوده و به نقل از وقایع السنین هنگام  جلوس شاه صفی در سال ۱۰۷۸ هـ ق در حضور امراء و علما و فضلای معمّر و قرائت خطبه، میرزا رفیقا با کبر سن و ناتوانی حضور داشته است.
میرزا فرزند امام زاده حیدر مدفون در محله کلوان است. که فوت وی در وقایع السنین سال ۱۰۸۰ ذکر شده و مدفن او تکیه میرزا رفیعا در تخت پولاد اصفهان است که گنبدی دارد و از بناهای شاه سلیمان صفوی است.
اولاد میرزا رفیعا از جمله حکیم صاحب نام ابوالحسن جلوه و سیدمحمد مظهر و سید حسین مجمر که از معاریف آنها هستند به زواره 
کوچ نمودند و علت آن هم این بود که احمد بن رستم حکمران اصفهان معاصر مرداویج چون فرزندی نداشت به برکت وجود دختری برای او املاک بسیار وقف بر سادات طباطبائی نموده از جمله در زواره- خوزان-طرق و تار ومقداری زمین در ورامین که تولیت آن در دست میرزارفیعا بود.
*مجمر شاعری توانا در عهد قاجار است
نایین نامه - ص ۱۴۸
@naein_nameh

#آموزش_گویش_نایینی
.

قسمت یازدهم از مثنوی (مسمط) زیبای جناب آقای مرتضوی که مملو از کلمات و اصطلاحات و مثل های ناب نایینی است تقدیم محضر دوستان و همراهان گرامی می شود .


تُقُلی  و کُلار و چَپُش و تَک/
خوی هوُرُس و چوری و کَرک و دُتَک/
چه جوهون بی آمّا بی هیجَه و کَک/
باهار  وَگِرتَه  یوُر و  نمیر بزک/
گوُچَه گا و ویرَچّو یادُش بخیر/


11🌺🌺🌺🌺


تُقُلی = به بچه‌ گوسفند ( میشینه ) خردسال  می گویند
چَپش = بز نر ، بز نر یکساله
کُلار = بزغاله ی ماده دو ساله
تک یا تکه = بزی را گویند که سرکرده و پیشرو گله ٔگوسفندان باشد و بز نر را نیز گفته اند
خُی = با
هوُرُس ( هُرُس ) = خروس
چوری = جوجه ی مرغ
کَرک = مرغ
دُتَک = مرغ جوان
جوهون = خوب
بی = بود
هیجَه = شپش طیور و پرندگان
کَک = حشره ای گزنده
باهار = بهار
وَگِرتَه = بر می گردد
یور = بیا
این مصرع اشاره دارد به ضرب‌المثل بزک نمیر بهار میاد
گوُچه = گوساله
گا = گاو
ویره = بره
ویرَچّو = بره کوچک ، بره جوان



#سید_رضا_مرتضوی
@naein_nameh

#کلمه_ترکیبهای_نایینی
#مثل_حکم_نایینی
.
"شالا خاشُت بو"
ان شالله خوشت باشد
تمثیل:
شالا خاشُت بو، مَلو واخُب آشُت بو
.
"شِو دِر تاجی"
شب اداری
تمثیل:
باغاجه، میل و ناجه، شِو دِرتاجه، صُب پِنَواجه
پدربزرگ ، لاغر و باریک( دارای مفهومی باریکتر) شب ادرار می کند ، صبح حاشا
.
"شورخُنه نِن، شورخنه تِن"
مرده شورت ببرن
تمثیل:
شالا تخته تِن
منظور تخت مردشورخانه است
.
شِو چَر=گوسفندان را شب به چرا بردن، البته در فصل بهار و تابستان
@naein_nameh