۱۰ی پوشپەڕی ۱۳۸٦: [سەر لە بەیانی] بەپێی فەرمانی داواکاری گشتی تاران، لە لایەن هێزەکانی وەزارەتی زانیاری[ئیتلاعات] لە دەفتەری کارەکەم دەسبەسەر کرام. پاش پشکنینی ئەو شوێنە و گواستنەوە بۆ ماڵ و پشکنینی خانووەکەیش، لەدوایدا گواستراومەوە بۆ ژووری تاکەکەسی لە بەندی ۲۰۹ی گرتووخانەی ئەوین.
پمپاژ دموکراسی و #حقوق_بشر به کالبد سیستم شیفتەی فاشیسم و استبداد #ترکیه و باج دهیهای اروپا و ناتو و امریکا به دیکتاتور آن کشور، [برای الگوی خاورمیانەی استبداد زده شدن] رهاوردی جز سرکوب و خشونت و کشتار بیشتر #مردم_کورد و افزایش تجاوز و خشونت و تقویت #تروریسم در خاورمیانه نداشته است
تۆرە کۆمەڵایەتییەکان لە گرژی و توورەیی و رق و کینەی کورد دەر حەق بە #کورد سەراوڕێژە. له وەها دۆخێکدا دەبێ بە سەدان گروپ، دەستە، حیزب، هزر و بیر و باوەڕی جیاواز بسەلمێنی کە یان لە گەڵیانی، یان لەبەرامبەریانی. لێڵی و تەماوی فەزاکە هیچ کون و سووچێکی بۆ #هەناسەدانی_ئازادانە نەهێشتووە
مرۆڤێک لە پێش چاوی هەمووان ئاگر لە جەستەی خۆی ئەدات [لەبەر هەر هۆیک بێ] و خەڵکی دەورەی دەگرن و تەنیا بە تەماشای گڕ تێگرتنی جەستەی ئەو مرۆڤە زیندووە ڕادەوێستن!! ئاخۆ ئەو کردەوە ئینسانییە؟
بەبڕوای من ئەوە دێوەزمەی بێ ئەخلاقی و سۆنامی تێپەڕاندنی سنووری #مرۆڤایەتی و بەها مرۆییەکانە.
بەبڕوای من ئەوە دێوەزمەی بێ ئەخلاقی و سۆنامی تێپەڕاندنی سنووری #مرۆڤایەتی و بەها مرۆییەکانە.
#سازمان_ملل باید پاسخ دهد ؛
آیا ارتش های مجهز به پیشرفتەترین سلاحها و ادوات جنگی زمینی و هوایی، در تعقیب گروه مسلح اند یا در حال سرکوب و کشتار #زنان و کودکان مردم و #ملت_کورد؟
زنان و #کودکان بی پناه کورد از بیم کشتار کدام مهاجم [ مهاجمانی همچون کشتار کنندگان ماقبل مدنیت ]، ناچار به غارها و شکاف دل کوهها پناه میبرند؟
آیا ارتش های مجهز به پیشرفتەترین سلاحها و ادوات جنگی زمینی و هوایی، در تعقیب گروه مسلح اند یا در حال سرکوب و کشتار #زنان و کودکان مردم و #ملت_کورد؟
زنان و #کودکان بی پناه کورد از بیم کشتار کدام مهاجم [ مهاجمانی همچون کشتار کنندگان ماقبل مدنیت ]، ناچار به غارها و شکاف دل کوهها پناه میبرند؟
گەلێک؛ بۆ نەگەیشتن بە مافە مرۆییەکانی سەد ساڵە بە خۆیەوە سەرقاڵ کراوە،
گەلێک؛ لاپەڕەی مێژووی نەهامەتییەکانی، بە خۆ شکاندن و لەخۆ لێدان، کات بەدوای کات زیاتر دەکاتەوە،
گەلێک؛ سەر لێشێواوە و بیر لە پاژێنە ئاشیلەکانی ناکاتەوە،
گەلێک؛ بەرەو هەڵدێڕ دەچێت و نوقمی گۆل و گۆم دەکرێتەوە.
گەلێک؛ لاپەڕەی مێژووی نەهامەتییەکانی، بە خۆ شکاندن و لەخۆ لێدان، کات بەدوای کات زیاتر دەکاتەوە،
گەلێک؛ سەر لێشێواوە و بیر لە پاژێنە ئاشیلەکانی ناکاتەوە،
گەلێک؛ بەرەو هەڵدێڕ دەچێت و نوقمی گۆل و گۆم دەکرێتەوە.
#سازمان_ملل پیشتر شورای قیمومتی داشت برای به استقلال رساندن ملتها و سرزمیهای تحت استعمار [اکنون غیر فعال است]، اما ارکان یا بخشی مختص به ملت ها و خلقهای بدون دولت ندارد و #کورد بعنوان بزرگترین ملت بدون دولت جهان، نمایندەای در این سازمان ندارد
سازمان ملل اما چرا مورد خطاب است؟ همانگونە که میدانیم و میدانید؛
۱- سازمان ملل متحد بر خلاف نام و عنوانش مجمعی از نمایندگان دولتهاست و نه ملتها.
۲- سازمان ملل تشکیل شده است تا به حفظ صلح و امنیت بین المللی، توسعه روابط میان ملتها بر اساس اصل برابری حقوق و خودمختاری ملتها و همچنین همکاری در حل مسائل اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و بشردوستانه در سطح بین الملل کمک کند.
۳- سازمان ملل برای بسیاری از سازمانهای بین المللی به نوعی حکم مادر دارد از آن جمله است؛ سازمان بهداشت جهانی، سازمان جهانی کار، بانک جهانی، خواربار و کشاورزی، یونسکو، هواپیمایی، دریایی، پست، سازمان تجارت جهانی، انرژی اتمی، دیوان کیفری بین المللی و ...
٤- سازمان ملل از طریق کمیسیون و شورای حقوق بشر و کمیته های میثاق ها و کنوانسیونهای حقوق بشری در اعلام و شناسایی حقوق بشر و صدور اسناد و اعلامیەها، میثاقها، پیمانها، کنوانسیونها و پروتکلهای حقوق بشری و نیز الزام دولتهای عضو به امضا و تصویب و اجرای تعهدات حقوق بشری یاریگر بوده است.
٥- سازمان ملل ارکان قدرتمندی به نام شورای امنیت مرکب از ۱۱ عضو دارد که متاسفانه ٥ عضو دائمی آن یعنی قدرتهای بزرگ از حقوقی انحصاری موسوم به حق وتو در این شورا برخوردارند.
٦- سازمان ملل بیش از ۱۹۰ دولت عضو دارد که گفته میشود اغلب دولتهای فقیر عضو مجامع آن، از جمله در مجمع عمومی، شورای اقتصادی- اجتماعی و شورای حقوق بشر در مواقع رای گیری، در مابەازای دریافتهای مالی رای خود را بە دولتهای طالب رای، واگذار میکنند.
۷- اعتبار و استقلال سازمان ملل بواسطه شکست و یا ناکامی در ماموریتهای برقراری صلح و پیشگیری از جنگ و منازعات بین المللی و عدم استقلال مالی در بودجه، وابستگی به تزریق و کمک مالی دولتها، خرید و فروش حق رای در مجامع آن و نیز فسادهای درون سازمانی، به شدت تنزل پیدا کرده است.
با عنایت به مراتب فوق و علیرغم انتقادات عدیده ای که از نظر عملکرد، رویکرد، موضعگیریها و هم ناکارآمدی و ساختار سازمانی و نیز وابستگی مالی، سیاسی و فساد و عدم استقلال، که بر سازمان ملل وارد است و با وجود دیگر عیوب آشکار و پنهانی که دارد نمی توان بر وجود و ضرورت وجودی این سازمان و نقش آن در تحولات جهانی و همچنین بر برخی دستاوردهای قابل توجه این سازمان مهر مردودی زد.
شکی نیست تلاش برای پیشبرد صلح و ضدیت با جنگ، انجام فعالیتهای مدنی و مسالمت آمیز، فعالیت برای پیشبرد جامعه مدنی و تامین و اعاده حقوق بشر نیازمند رهنمون و راهبرد و الهام گیری از حقوق جمعی جامعه انسانی و حقوق مشترک جامعه مدنی جهانی با یاریگری از نهادهای مستقل و غیر دولتی حقوق بشری بین المللی بعنوان پتانسیل های مشوق صلح و مدنیت و نیز نهادهای تائیدگر حقوق بشری سازمان ملل به بعنوان منشا و گزاره های مورد پذیرش دولتها دارد.
در هرحال به رغم نقد و انتقادهای بجا از سازمانهای جهانی و از آن جمله سازمان ملل، بهره گیری ضروری از پتانسیلهای آنها در موارد مقتضی محلی برای انتقاد ندارد.
سازمان ملل اما چرا مورد خطاب است؟ همانگونە که میدانیم و میدانید؛
۱- سازمان ملل متحد بر خلاف نام و عنوانش مجمعی از نمایندگان دولتهاست و نه ملتها.
۲- سازمان ملل تشکیل شده است تا به حفظ صلح و امنیت بین المللی، توسعه روابط میان ملتها بر اساس اصل برابری حقوق و خودمختاری ملتها و همچنین همکاری در حل مسائل اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و بشردوستانه در سطح بین الملل کمک کند.
۳- سازمان ملل برای بسیاری از سازمانهای بین المللی به نوعی حکم مادر دارد از آن جمله است؛ سازمان بهداشت جهانی، سازمان جهانی کار، بانک جهانی، خواربار و کشاورزی، یونسکو، هواپیمایی، دریایی، پست، سازمان تجارت جهانی، انرژی اتمی، دیوان کیفری بین المللی و ...
٤- سازمان ملل از طریق کمیسیون و شورای حقوق بشر و کمیته های میثاق ها و کنوانسیونهای حقوق بشری در اعلام و شناسایی حقوق بشر و صدور اسناد و اعلامیەها، میثاقها، پیمانها، کنوانسیونها و پروتکلهای حقوق بشری و نیز الزام دولتهای عضو به امضا و تصویب و اجرای تعهدات حقوق بشری یاریگر بوده است.
٥- سازمان ملل ارکان قدرتمندی به نام شورای امنیت مرکب از ۱۱ عضو دارد که متاسفانه ٥ عضو دائمی آن یعنی قدرتهای بزرگ از حقوقی انحصاری موسوم به حق وتو در این شورا برخوردارند.
٦- سازمان ملل بیش از ۱۹۰ دولت عضو دارد که گفته میشود اغلب دولتهای فقیر عضو مجامع آن، از جمله در مجمع عمومی، شورای اقتصادی- اجتماعی و شورای حقوق بشر در مواقع رای گیری، در مابەازای دریافتهای مالی رای خود را بە دولتهای طالب رای، واگذار میکنند.
۷- اعتبار و استقلال سازمان ملل بواسطه شکست و یا ناکامی در ماموریتهای برقراری صلح و پیشگیری از جنگ و منازعات بین المللی و عدم استقلال مالی در بودجه، وابستگی به تزریق و کمک مالی دولتها، خرید و فروش حق رای در مجامع آن و نیز فسادهای درون سازمانی، به شدت تنزل پیدا کرده است.
با عنایت به مراتب فوق و علیرغم انتقادات عدیده ای که از نظر عملکرد، رویکرد، موضعگیریها و هم ناکارآمدی و ساختار سازمانی و نیز وابستگی مالی، سیاسی و فساد و عدم استقلال، که بر سازمان ملل وارد است و با وجود دیگر عیوب آشکار و پنهانی که دارد نمی توان بر وجود و ضرورت وجودی این سازمان و نقش آن در تحولات جهانی و همچنین بر برخی دستاوردهای قابل توجه این سازمان مهر مردودی زد.
شکی نیست تلاش برای پیشبرد صلح و ضدیت با جنگ، انجام فعالیتهای مدنی و مسالمت آمیز، فعالیت برای پیشبرد جامعه مدنی و تامین و اعاده حقوق بشر نیازمند رهنمون و راهبرد و الهام گیری از حقوق جمعی جامعه انسانی و حقوق مشترک جامعه مدنی جهانی با یاریگری از نهادهای مستقل و غیر دولتی حقوق بشری بین المللی بعنوان پتانسیل های مشوق صلح و مدنیت و نیز نهادهای تائیدگر حقوق بشری سازمان ملل به بعنوان منشا و گزاره های مورد پذیرش دولتها دارد.
در هرحال به رغم نقد و انتقادهای بجا از سازمانهای جهانی و از آن جمله سازمان ملل، بهره گیری ضروری از پتانسیلهای آنها در موارد مقتضی محلی برای انتقاد ندارد.
سۆکایەتی کردن بە مرۆڤ و مافەکانی کە کردەوە دڕندانەکانی لێدەکەوێتەوە، ڕۆحی مرۆڤایەتی پەلکێشی شۆڕش و بەرخۆدان دەکاتەوە....
هەوڵدان بۆ سڕینەوەی ئەو بیر و باوەڕانە کە لە نێوان چینوتوێژەکانی کۆمەڵگا جێی گرتووە، و بێ ڕێزی کردن بە ئایین و ئایینزاکان، لە #کوردستان یان لە هەر شوێن و وڵاتێکی دیکەی جیهان پێچەوانەی مەنشووری مافەکانی مرۆڤە.
به پێی ماددەی ۱۸ی بڕیارنامەی جیهانی #مافەکانی_مرۆڤ؛
هەموو کەسێک مافی ئازادیی هزر و بیر و ویژدان و ئایینی خۆی هەیە. ئەم مافانە ئازادی گوڕێنی ئایین و باوەڕ و دەربڕینی بڕوا و ئیمان دەستەبەر دەکات و هەروەها فێربوون و فێرکاری ئایینی و پەیڕەوکردنی ڕێیەو ڕەسمی ئایینی دەگرێتەوە. هەر کەسێک دەتوانێت لەو مافانە بە تاکەیی یان بە کۆمەڵ، به نەهێنی یانخود بە ئاشکرا [ بەبێ کۆسپ لەبەرخستن و ڕێگرتن لەلایەن دەسەڵاتەوە ] کەڵک وەربگرێت.
بێ ڕێزی بە مافەکانی مرۆڤ و سۆکایەتی کردن بە مرۆڤ و مافەکانی که زۆربەی کردەوە دڕندانەکانی لێدەکەوێتەوە، ڕۆحی مرۆڤایەتی پەلکێشی شۆڕش و بەرخۆدان دەکاتەوە.
تەنیا بە دان پێدانان و ناساندنی کەرامەت و سەربەرزی ڕەکداکوتاوی ئەندامانی بنەماڵەی مرۆڤایەتی و مافی یەکسانی و مافی نا گواستراوی مرۆڤەکان، ئازادی و داد و ئاشتی له جیهان جێگیر دەبێتن.
بەدیهێنایی دونیایک کە تێدا مرۆڤ لە دەربڕین و بڕوا سەربەست و لە ترس و هەژاری ڕزگار ببێت، وەکوو بەرزترین ئامانجی ڕاگەیاندراوی مرۆڤایەتییە.
هەوڵدان بۆ سڕینەوەی ئەو بیر و باوەڕانە کە لە نێوان چینوتوێژەکانی کۆمەڵگا جێی گرتووە، و بێ ڕێزی کردن بە ئایین و ئایینزاکان، لە #کوردستان یان لە هەر شوێن و وڵاتێکی دیکەی جیهان پێچەوانەی مەنشووری مافەکانی مرۆڤە.
به پێی ماددەی ۱۸ی بڕیارنامەی جیهانی #مافەکانی_مرۆڤ؛
هەموو کەسێک مافی ئازادیی هزر و بیر و ویژدان و ئایینی خۆی هەیە. ئەم مافانە ئازادی گوڕێنی ئایین و باوەڕ و دەربڕینی بڕوا و ئیمان دەستەبەر دەکات و هەروەها فێربوون و فێرکاری ئایینی و پەیڕەوکردنی ڕێیەو ڕەسمی ئایینی دەگرێتەوە. هەر کەسێک دەتوانێت لەو مافانە بە تاکەیی یان بە کۆمەڵ، به نەهێنی یانخود بە ئاشکرا [ بەبێ کۆسپ لەبەرخستن و ڕێگرتن لەلایەن دەسەڵاتەوە ] کەڵک وەربگرێت.
بێ ڕێزی بە مافەکانی مرۆڤ و سۆکایەتی کردن بە مرۆڤ و مافەکانی که زۆربەی کردەوە دڕندانەکانی لێدەکەوێتەوە، ڕۆحی مرۆڤایەتی پەلکێشی شۆڕش و بەرخۆدان دەکاتەوە.
تەنیا بە دان پێدانان و ناساندنی کەرامەت و سەربەرزی ڕەکداکوتاوی ئەندامانی بنەماڵەی مرۆڤایەتی و مافی یەکسانی و مافی نا گواستراوی مرۆڤەکان، ئازادی و داد و ئاشتی له جیهان جێگیر دەبێتن.
بەدیهێنایی دونیایک کە تێدا مرۆڤ لە دەربڕین و بڕوا سەربەست و لە ترس و هەژاری ڕزگار ببێت، وەکوو بەرزترین ئامانجی ڕاگەیاندراوی مرۆڤایەتییە.
حق آزادی مذهبی و جدایی عقیده و عمل مذهبی از مسائل اجتماعی و سیاسی و حکومتی مورد تاکید اسناد حقوق بشری است...
در طول تاریخ بشریت و تا به امروز فجایع بی شماری زیر لوای مذهب بوقوع پیوسته و میلیونها انسان، قربانی خشونتها و تعصبات کور مذهبی، تفتیش عقاید، ایذاء و آزار، قتل و شکنجه و کشتار و یا مجبور به پذیرش عقیده و مذهبی خاص شدەاند.
در دوره حکومت اربابان کلیسا بر بخشی از اروپا [۱۸۳٤-۱۱۸۳]، تنها در اسپانیا و فرانسه دهها هزار نفر به اتهام ارتداد و تخطی از مذهب رسمی، در آتش سوزانده شدند و یا پس از شکنجەهای هولناک به قتل رسیدند.
نه تنها اروپا بلکه در دیگر نقاط جهان، در آسیا و خاورمیانه نیز در نتیجه نابردباری و خشونتهای مذهبی، کشتار و قتل عام و تصفیەهای مذهبی تبدیل به فجایع هولناکی گردیده است. در دورەهای حاکمیت مذاهب، حداقل مجازات برای مظنونان به داشتن عقیده ای خلاف مذهب رسمی حاکم، اعدام بوده است.
در واکنش به اینگونه فجایع و خشونتهای مذهبی و برای بازگردانی مذهب به معابد و پرستشگاهها، هم چنین با هدف جدا سازی مذهب از سیاست و حکومت، مبارزات وسیعی در طول تاریخ صورت گرفته و آزادی مذهبی یکی از مهمترین دستاوردهای این مبارزه بوده است.
حق آزادی مذهبی ابتدا در اعلامیه حقوق بشر و شهروندی فرانسه[۱۷۸۹] مطرح شد و سپس بعنوان حقوق اساسی انسانی به اسناد بین المللی حقوق بشر راه یافت.
این حق در ابتدا مورد مخالفت مراکز مذهبی قرار گرفت و کلیساها در برابر پذیرش آن به شدت مقاومت میکردند. پاپ پل ششم آزادی مذهبی را "حقوق وحشتناک" توصیف کرد و کاردینال پی اسقف پواتیه در ۱۸٥۳ بە ناپلئون سوم نوشت" متاسفم که دولت شما همچنان از اعلامیه حقوق بشر الهام میگیرد که چیزی جز نفی حقوق خدا را در بر ندارد"
در هر حال کلیسا سرانجام پس از چند سده مقاومت، در ۱۹٦۳ طی اعلامیه ای حق آزادی مذهبی را پذیرفت.
آزاد بودن انسان در انتخاب هرگونه عقیده مذهبی و آزادی در انتساب و یا تغییر مذهب مورد تایید و تاکید اسناد بین الملی حقوق بشر قرار گرفته است. در این باره اعلامیه جهانی حقوق بشر در ماده ۱۸ میگوید:
"هرکس حق دارد از آزادی اندیشه، وجدان و مذهب بهرەمند شود. این حق متضمن آزادی تغییر مذهب یا عقیده و متضمن آزادی بیان عقیده و ایمان میباشد و نیز شامل تعلیمات مذهبی و اجرای مراسم مذهبی است".
در ماده ۱۸ میثاق حقوق مدنی و سیاسی نیز همین مضمون آمده و در بند ۲ آن تاکید شده است :" هیچکس نباید مورد اکراهی واقع شود که به آزادی او در داشتن یا قبول یک مذهب یا معتقدات به انتخاب خودش لطمه وارد آورد"
همچنین اعلامیەی محو انواع نابردباری و تبعیض مذهبی [مصوب ۱۹۸۱ مجمع ملل] با بیان محاسن آزادی مذهبی و رد تبعیض و نابردباری در امر مذهب و عقیده، در ماده یک خود بر عدم اجبار افراد به انتخاب یا عدم انتخاب یک مذهب و یا عدم تحمیل مذهب بر افراد تاکید نموده است.
با توجە بە مراتب فوق و از آنجایی که مذهب بعنوان امری اعتقادی در حوزه فردی- شخصی وابسته به انتخاب [و یا عدم انتخاب] فرد و جدا از مسائل سیاسی، اجتماعی و حکومتی تعریف شده، تبعا برحذر از دخالت در امور مزبور نیز گردیده است.
در رابطه با تبلیغ و دعوت به کینه و تنفر مذهبی نیز، بند ۲ ماده ۲۰ میثاق بین المللی حقوق مدنی و سیاسی، هرگونه دعوت و ترغیب به کینه و تنفر ملی، نژادی و یا "مذهبی" که محرک تبعیض یا مخاصمه [جنگ] و یا اعمال زور و خشونت باشد را منع و ممنوع کرده است.
در طول تاریخ بشریت و تا به امروز فجایع بی شماری زیر لوای مذهب بوقوع پیوسته و میلیونها انسان، قربانی خشونتها و تعصبات کور مذهبی، تفتیش عقاید، ایذاء و آزار، قتل و شکنجه و کشتار و یا مجبور به پذیرش عقیده و مذهبی خاص شدەاند.
در دوره حکومت اربابان کلیسا بر بخشی از اروپا [۱۸۳٤-۱۱۸۳]، تنها در اسپانیا و فرانسه دهها هزار نفر به اتهام ارتداد و تخطی از مذهب رسمی، در آتش سوزانده شدند و یا پس از شکنجەهای هولناک به قتل رسیدند.
نه تنها اروپا بلکه در دیگر نقاط جهان، در آسیا و خاورمیانه نیز در نتیجه نابردباری و خشونتهای مذهبی، کشتار و قتل عام و تصفیەهای مذهبی تبدیل به فجایع هولناکی گردیده است. در دورەهای حاکمیت مذاهب، حداقل مجازات برای مظنونان به داشتن عقیده ای خلاف مذهب رسمی حاکم، اعدام بوده است.
در واکنش به اینگونه فجایع و خشونتهای مذهبی و برای بازگردانی مذهب به معابد و پرستشگاهها، هم چنین با هدف جدا سازی مذهب از سیاست و حکومت، مبارزات وسیعی در طول تاریخ صورت گرفته و آزادی مذهبی یکی از مهمترین دستاوردهای این مبارزه بوده است.
حق آزادی مذهبی ابتدا در اعلامیه حقوق بشر و شهروندی فرانسه[۱۷۸۹] مطرح شد و سپس بعنوان حقوق اساسی انسانی به اسناد بین المللی حقوق بشر راه یافت.
این حق در ابتدا مورد مخالفت مراکز مذهبی قرار گرفت و کلیساها در برابر پذیرش آن به شدت مقاومت میکردند. پاپ پل ششم آزادی مذهبی را "حقوق وحشتناک" توصیف کرد و کاردینال پی اسقف پواتیه در ۱۸٥۳ بە ناپلئون سوم نوشت" متاسفم که دولت شما همچنان از اعلامیه حقوق بشر الهام میگیرد که چیزی جز نفی حقوق خدا را در بر ندارد"
در هر حال کلیسا سرانجام پس از چند سده مقاومت، در ۱۹٦۳ طی اعلامیه ای حق آزادی مذهبی را پذیرفت.
آزاد بودن انسان در انتخاب هرگونه عقیده مذهبی و آزادی در انتساب و یا تغییر مذهب مورد تایید و تاکید اسناد بین الملی حقوق بشر قرار گرفته است. در این باره اعلامیه جهانی حقوق بشر در ماده ۱۸ میگوید:
"هرکس حق دارد از آزادی اندیشه، وجدان و مذهب بهرەمند شود. این حق متضمن آزادی تغییر مذهب یا عقیده و متضمن آزادی بیان عقیده و ایمان میباشد و نیز شامل تعلیمات مذهبی و اجرای مراسم مذهبی است".
در ماده ۱۸ میثاق حقوق مدنی و سیاسی نیز همین مضمون آمده و در بند ۲ آن تاکید شده است :" هیچکس نباید مورد اکراهی واقع شود که به آزادی او در داشتن یا قبول یک مذهب یا معتقدات به انتخاب خودش لطمه وارد آورد"
همچنین اعلامیەی محو انواع نابردباری و تبعیض مذهبی [مصوب ۱۹۸۱ مجمع ملل] با بیان محاسن آزادی مذهبی و رد تبعیض و نابردباری در امر مذهب و عقیده، در ماده یک خود بر عدم اجبار افراد به انتخاب یا عدم انتخاب یک مذهب و یا عدم تحمیل مذهب بر افراد تاکید نموده است.
با توجە بە مراتب فوق و از آنجایی که مذهب بعنوان امری اعتقادی در حوزه فردی- شخصی وابسته به انتخاب [و یا عدم انتخاب] فرد و جدا از مسائل سیاسی، اجتماعی و حکومتی تعریف شده، تبعا برحذر از دخالت در امور مزبور نیز گردیده است.
در رابطه با تبلیغ و دعوت به کینه و تنفر مذهبی نیز، بند ۲ ماده ۲۰ میثاق بین المللی حقوق مدنی و سیاسی، هرگونه دعوت و ترغیب به کینه و تنفر ملی، نژادی و یا "مذهبی" که محرک تبعیض یا مخاصمه [جنگ] و یا اعمال زور و خشونت باشد را منع و ممنوع کرده است.
هەر وەک پرۆتوکولی"سڕ کردنەوەی سزای لەسێدارەدان"
[پەسەند کراوی ئەنجومەنی گشتی نەتەوە یەکگرتووەکان] دەڵیت؛ #سڕکردنەوەی_سزای_لەسێدارەدان، ڕاگرتنی جێبەجێکردن و سڕینەوەی ئەو سزایە لە یاسا و دەستوورەکان، پێشکەوتنی کەڵک وەرگرتن لە #مافی_ژین و ڕێزگرتن لە کەرامەتی مرۆڤ و مافەکانی مرۆڤە.
[پەسەند کراوی ئەنجومەنی گشتی نەتەوە یەکگرتووەکان] دەڵیت؛ #سڕکردنەوەی_سزای_لەسێدارەدان، ڕاگرتنی جێبەجێکردن و سڕینەوەی ئەو سزایە لە یاسا و دەستوورەکان، پێشکەوتنی کەڵک وەرگرتن لە #مافی_ژین و ڕێزگرتن لە کەرامەتی مرۆڤ و مافەکانی مرۆڤە.