From Marathi Mhani app:

छिन्न विछिन्न करणे.

Meaning:
तुकडे तुकडे करणे.

🔹काही समानार्थी म्हणी

आधी शिदोरी मग जेजूरी - आधी पोटोबा मग विठ्ठोबा
 
आवळा देऊन कोहळा काढणे - पै दक्षिणा लक्ष प्रदक्षिणा
 
कडू कारले तुपामध्ये तळले - कुत्र्याचे शेपूट नळीत घातले
 
साखरेत घोळले तरी कडू ते कडूच - तरी वाकडे ते वाकडेच
 
कामा पुरता मामा - ताकापुरती आजी
 
काखेत कळसा गावाला वळसा - तुझ आहे तुजपाशी परी तू जागा चुकलासी
 
करावे तसे भरावे - जैसी करणी वैशी भरणी
 
खाई त्याला खवखवे - चोराच्या मनात चांदणे
 
खाण तशी माती - बाप तसा बेटा
 
आग सोमेश्वरीअन बंब रामेश्वरी - मानेला गळू, पायाला जळू
 
गाढवापुढे वाचली गीता अन - नळी फुंकले सोनारे इकडून
 
काळाचा गोंधळ बरा - गेले तिकडे वारे
 
घरोघरी मातीच्या चुली - पळसाला पाने तीनच
 
चोरावर मोर - शेरास सव्वाशेर
 
जशी देणावळ तशी खानावळ - दाम तसे काम
 
पालथ्या घड्यावर पाणी - येरे माझ्या मागल्या ताककण्या चांगल्या
 
नव्याचे नऊ दिवस - तेरड्याचे रंग तीन दिवस
 
नाव मोठं लक्षण खोटं - नाव सोनुबाई हाती कथलाचा वाळा नाही, बडा घर पोकळ वासा
 
बेलाफुलाची गाठ पडणे - कावळा बसायला आणि फाटा तुटायला
 
पी हळद अन हो गोरी - उतावळा नवरा गुडघ्याला बाशिंग
 
वराती मागून घोडे - बैल गेला अन झोपा केला
 
वासरात लंगडी गाय शहाणी - गावंढया गावात गाढवीण सवाशीण   

---------------------------------------------
आमचे मराठी व्याकरण चॅनेल जॉईन करण्यासाठी @Marathi येथे क्लिक करा , त्यानंतर चॅनेल ओपन होईल , चॅनेल च्या तळाशी असणाऱ्या JOIN ऑप्शन वर क्लिक करा.

telegram.me/Marathi

🔹कवी, साहित्यिक व त्यांची टोपण नावे साहित्य

-------- -------- -------- -------- --------
१)यशवंत दिनकर पेंढारकर
------ यशवंत
२)मोरोपंत रामचंद्र पराडकर
-------- मोरोपंत
३)नारायण सूर्याजीपंत ठोसर
-------- रामदास
४)दत्तात्रय कोंडो घाटे
-------- दत्त
५)चिंतामण त्र्यंबक खानोलकर
---------आरती प्रभू
६)नारायण मुरलीधर गुप्त
-------- बी
७)गोपाल हरी देशमुख
-------- लोकहितवादी
८)शंकर काशिनाथ गर्गे
-------- दिवाकर
९)माधव त्रंबक पटवर्धन
-------- माधव जुलियन
१०)दिनकर गंगाधर केळकर
--------अज्ञातवासी
११)आम्ताराम रावजी देशपांडे
-------- अनिल
१२)कृष्णाजी केशव दामले
-------- केशवसुत
१३)सौदागर नागनाथ गोरे
-------- छोटा गंधर्व
१४)रघुनाथ चंदावरकर
-------- रघुनाथ पंडित
१५)हरिहर गुरुनाथ कुलकर्णी
-------- कुंजविहारी
१६)दासोपंत दिगंबर देशपांडे
-------- दासोपंत
१७)सेतू माधवराव पगडी
-------- कृष्णकुमार
१८)नारायण वामन टिळक
-------- रेव्हरंड टिळक
१९)माणिक शंकर गोडघाटे
-------- ग्रेस
२०)वसंत ना. मंगळवेढेकर
-------- राजा मंगळवेढेकर
-------- -------- -------- --------
२१)कृष्ण शास्त्री चिपळूणकर
-------- मराठीचे जॉन्सन
२२)केशवसुत-आधुनिक मराठी काव्याचे
-------- कवितेचे जनक
२३)बा.सी. मर्ढेकर
-------- -मराठी नवकाव्याचे/कवितेचे जनक, निसर्गप्रेमी
२४)सावित्रीबाई फुले
-------- आधुनिक मराठी कवितेच्या जननी
२५)संत सोयराबाई
-------- पहिली दलित संत कवयित्री
२६)त्रंबक बापुजी ठोंबरे
-------- बालकवी
२७)ना.धो.महानोर
-------- रानकवी
२८)यशवंत दिनकर पेंढारकर
-------- महाराष्ट्र कवी
२९)ना. चि. केळकर
-------- साहित्यसम्राट
३०)न. वा. केळकर
-------- मुलाफुलाचे कवीशिक्षक पात्रता परीक्षा उत्तरतालिकाउपलब्ध
३१)ग. त्र.माडखोलकर
-------- राजकीय कादंबरीकार
३२)शाहीर राम जोशी
-------- शाहिरांचा शाहीर
३३)दादोबा पांडुरंग तर्खडकर
-------- मराठी भाषेचे पाणिनी
३४)वि.वा. शिरवाडकर
-------- कुसुमाग्रज
३५)राम गणेश गडकरी
-------- गोविंदाग्रज/बाळकराम
३६)प्रल्हाद केशव अत्रे
-------- केशवकुमार
३७)काशिनाथ हरी मोदक
-------- माधवानुज
३८)विनायक जनार्दन करंदीकर
-------- विनायक
३९)विष्णुशास्त्री चिपळूणकर
-------- मराठी भाषेचे शिवाजी


-------- -------- -------- -------- --------
¶¶ काव्य ग्रंथ व कवी ¶¶
-------- -------- -------- -------- --------
१) यथार्थदीपिका - वामन पंडित
२)बिजली- वसंत बापट
३) दासबोध व मनाचे श्लोक -समर्थ रामदास
४)शिळ- ना. घ. देशपांडे
५)गीतरामायण- ग. दि. माडगुळकर
६)ज्वाला आणि फुले- बाबा आमटे.
७)स्वेदगंगा- वि.दा करंदीकर
८)भावार्थदीपिका-संत ज्ञानेश्वर
९)केकावली-मोरोपंत
१०)नलदमयंती स्वयंवराख्यान - रघुनाथ पंडित
११)अभंगगाथा- संत तुकाराम
१२)भावार्थ रामायण-संत एकनाथ
१३)महाभारत-व्यासमुनी
१४)गीता- व्यासमुनी
१५)मुद्राराक्षस- विशाखादत्त
१६)मृच्छकटिका- शूद्रक
_________________________________
जॉईन करा @Marathi
_________________________________

🔹अलंकार भाग

*९) अतिशयोक्ती:-*
अतिशयोक्ती हा मराठी भाषेच्या अर्थालंकाराचा एक उपप्रकार आहे.
अलंकारात प्रत्यक्षात असणारी कल्पना ही फारच फुगवून सांगितलेली असते तेव्हा अतिशयोक्ती अलंकार होतो.
उपमा, उत्प्रेक्षा, रुपक, व्यतिरेक ह्या अलंकारात अतिशयोक्ती असतेच पण कोणतीही कल्पना आहे त्यापेक्षा फुगवून सांगताना त्यातील असंभाव्यता अधिक स्पष्ट करुन सांगितलेली असते तेव्हा हा अलंकार होतो.
उदा:
जो अंबरी उफळता खुर लागलाहे
तो चंद्रमा निज तनूवरि डाग लाहे
काव्य अगोदर झाले नंतर जग झाले सुंदर

*१०) अनन्वय:-*
अनन्वय हा मराठी भाषेच्या अर्थालंकाराचा एक उपप्रकार आहे.
उपमेयाला उपमेयाचीच उपमा दिली जाते.
उदा:
आहे ताजमहाल एक जगती तो तोच
त्याच्यापरी या दानासी या दानाहुन अन्य नसे उपमान

*११) भ्रान्तिमान:-*
उपमानाच्या जागी उपमेयच आहे असा भ्रम निर्माण होणे.

उदा:
भृंगे विराजित नवी अरविंदपत्रे
पाहूनि मानूनी तिचीच विशाल नेत्रे
घालीन अंजन अशा मतिने तटाकी
कांते वृथा उतरलो, भिजलो विलोकी
भुंग्यांनी सुशोभित झालेली कमलपत्रे हे
दमयंतीचे नेत्रच आहेत असे समजून तिच्या डोळ्यात
अंजन घालावयास निघालेला नलराजा पुढे सरसावला आणि पाण्यामुळे भिजला.

*१२) ससंदेह:-*
उपमेय कोणते आणि उपमान कोणते असा संदेह निर्माण होणे भ्रान्तिमानात हा भ्रम निश्चित
असतो.

उदा:
कोणता मानू चंद्रमा ?
भूवरीचा की नभीचा?
चंद्र कोणता? वदन कोणते?
शशांक मुख की मुख शशांक ते?
निवडतील निवडोत जाणते
मानी परी मन सुखद संभ्रमा- मानू
चंद्रमा कोणता?

*१३) दृष्टान्त:-*
एखादा विषय पटवून सांगताना दाखला देणे.

उदा:
लहानपण दे गा देवा,
मुंगी साखरेचा रवा
ऐरावत रत्न थोर,
त्यासी अंकुशाचा मार

*१४) अर्थान्तरन्यास:-*अर्थान्तरन्यास हा मराठी भाषेच्या अर्थालंकाराचा एक उपप्रकार आहे.
एखाद्या विधानाच्या समर्थनार्थ विशेष उदाहरणे देणे आणि सिद्धान्त मांडणे. (अर्थान्तर- दुसरा अर्थ, न्यास- शेजारी ठेवणे )
उदा:
तदितर खग भेणे वेगळाले पळाले
उपवन-जल-केली जे कराया मिळाले
स्वजन गवसला जो त्याजपाशी नसे तो कठिण समय
येता कोण कामास येतो?

*१५) स्वभावोक्ती:-*
एखाद्या व्यक्त्तीचे, प्राण्याचे, वस्तूचे, स्वाभाविक स्थितीचे, हालचालीचे यथार्थ पण वैशिष्ट्यपूर्ण वर्णन.

उदा:
गणपतवाणी विडी पिताना चावायाचा नुसतीच
काडी म्हणायचा अन मनाशीच
की या जागेवर बांधीन
माडी मिचकावुनी मग
उजवा डोळा आणि उडवूनी डावी भिवई
भिरकावुनि ती तशिच द्यायचा लकेर बेचव जैसा गवई

*१६) अनुप्रास:-*
एखाद्या वाक्यात किंवा कवितेच्या चरणात एकाच अक्षराची पुनरावृत्ती होऊन
त्यातील नादामुळे जेव्हा त्याला सौंदर्य प्राप्त होते, तेव्हा अनुप्रास अलंकार होतो.

उदा:
गडद निळे गडद निळे जलद भरुनि आले शितलतनु चपलचरण
अनिलगण निघाले रजनीतल,ताम्रनील
स्थिर पल जल पल सलील
हिरव्या तटि नावांचा कृष्ण मेळ खेळे.
पेटविले पाषाण पठारावरती शिवबांनी गळ्यामधे
गरिबच्या गाजे संतांची वाणी

@Marathi

From Marathi Mhani app:

जंगलात नाही वावर आणि गावात नाही घर.

Meaning:
ज्याच्या जवळ घरदार नाही असा मनुष्य.

From Marathi Mhani app:

जगाच्या कल्याणा संतांच्या विभूति.

Meaning:
जे सत्पुरुष असतात ते जगाच्या कल्याणासाठी कार्य करीत असतात.

From Marathi Mhani app:

जगी सर्व सुखी असा कोण आहे?

Meaning:
ज्याला सर्व सुखे प्राप्त झाली आहेत, असा या जगात कोणीही नाही.

From Marathi Mhani app:

जनात बुवा आणि मनात कावा.

Meaning:
बाह्य जगात सज्जन पण मनात कपट.

From Marathi Mhani app:

जनावराचे जिणे जगणे.

Meaning:
अन्याय, त्रास सहन करीत राहणे.

From Marathi Mhani app:

जमिनीचे फूल, चालवी जगाची चूल.

Meaning:
जमिनीच्या वरच्या थरात पिके पिकतात.

From Marathi Mhani app:

जळतं घर भाड्याने कोण घेणार?

Meaning:
नुकसान करणाऱ्या गोष्टीचा स्वीकार कोण करणार?

From Marathi Mhani app:

जळत्या घराचा पोळता वासा.

Meaning:
घराला लागलेल्या आगीतून काही काढता आले तर काढून घ्यावे.

From Marathi Mhani app:

जशी करणी तशी भरणी.

Meaning:
जसे आपण काम करु तसेच त्याची भरपाई मिळते.

From Marathi Mhani app:

जशी कामना तशी भावना.

Meaning:
जशी मनात इच्छा असते तशीच भावना बनते.

मराठी म्हणी

जन्मा आला हेला, पाणी वाहता मेला.

Meaning:
आयुष्यात काहीही काम न करणाऱ्याचा जन्म फुकट.

-----------------------------------
जॉईन करा आमचे मराठी व्याकरण चॅनेल @marathi येथे क्लिक करा.

🔹वर्ण

अर्धस्वर:
य्,र्,ल्,व् यांची उच्चारस्थाने अनुक्रमे इ,ऋ,लृ,उ, या स्वरांच्या उच्चरस्थानासारखीच असल्याने या व्यंजनांचा वरील स्वरांशी निकटचा संबंध आहे. म्हणून त्यांना अर्धस्वर म्हणतात. अर्धस्वर एकूण चार आहेत, स्वरांच्या क्रमानुसार अर्धस्वरांचा क्रम य,व,र,ल असा आहे.

उष्मे:
श्,ष्,स यांना उष्मे म्हणतात. वरील वर्णाचा उचार करतांना घर्षणामुळे उष्णता निर्माण होते,. त्यामुळे त्यांना उष्मे घर्षक असे म्हणतात.

महाप्राण :
ह् वर्णाचा उच्चार करताना फुफ्फूसातील हवा तोंडावाटे जोराने बाहेर फेकली जाते, म्हणून या वर्णाला महाप्राण असे म्हणतात.
,ख्,घ्,छ,झ्,ठ,ढ,थ्,ध,फ,भ्,श्,ष्,स, या वर्णात ह, या वर्णाची छटा असल्याने त्यांना सुध्दा महाप्राण असे म्हणतात. मराठीतील जो वर्ण इंग्रजीत लिहीतांना H अक्षर वापरावे लेगते त्या सर्व वर्णाना महाप्राण म्हणातात. बाकीचे अल्पप्राण आहेत.

उदा. ख – kh महाप्राण, ग – g अल्पप्राण ,
अपवाद : स – s महाप्राण, च – ch अल्पप्राण
क्,ग्,ङ,च्,ज्,त्र,ट,ड,ण्,त्,द,न्,प्,ब्,म्,य,र,ल्,व्,ळ, या व्यंजनाना अल्पप्राण असे म्हणतात. या वर्णात ह, ची छटा नसते,

स्वतंत्र वर्ण : ळ, हा मराठीतील स्वतंत्र वर्ण मानला जातो, तो इतर भाषेकडून घेतलेला नाही.

🔷सराव प्रश्न

१) खालीलपैकी मृदु वर्ण कोणते?
१) क् २) ग् ३) च् ४) ट्

२) खालीलपैकी अर्धस्वर कोणते?
१) श्, ष् २) स्, ग् ३) य्, र् ४) ट्, ठ्

३) व्यंजनामध्ये मुख्यमहाप्राण कोणता?
१) ळ् २) ह् ३) क् ४) च्

४) कंठ तालव्य वर्ण कोणते ते ओळखा?
१) य्, र् २) च्, ह् ३) ए, ऐ ४) त्, थ्

५) कठोर वर्ण ओळखा?
१) ग्, घ् २) ड्, ढ् ३) त्, थ् ४) ब्, भ्

६) प्रद्युन्म या शब्दात व्यंजन किती?
१) आठ २) नऊ ३) सात ४) सहा

७) खालीलपैकी कोणते व्यंजन कंठ्य नाही?
१) घ् २) ह् ३) ख् ४) म

८) 'गौर्यानंद' या शब्दाचा संधी विग्रह करा?
१) गौरी+आनंद २) गौर+आनंद ३) गोरा+आनंद ४) गोर्य+आनंद

९) 'ईश्वर + इच्छा ' या शब्दाचा संधी करा?
१) ईश्वरइच्छा २) ईश्वरेच्छा ३) ईश्वरिच्छा ४) ईश्वरीच्छा

१०) ' मंत्रालय' या शब्दाचा प्रचलित विग्रह सांगा?
१) मंत्र+आलय २) मंत्रा+लय ३) मंत्री+आलय ४) मंत्रा+आलय

११) जगत + ईश्वर या विग्रहाची संधी करा?
१) जगतेश्वर २) जगतईश्वर ३) जगदीश्वर ४) जगदेश्वर

१२) 'वाङनिश्चय' या शब्दाची योग्य फोड करा?
१) वाक् + निःश्चय २) वाग + निश्चय ३) वाङ + निश्चय ४) वाक् + निश्चय

१३) मराठीमध्ये कोणत्या पद्धतीने लिहिल्या जाते?
१) डावीकडून उजवीकडे २) उजवीकडून डावीकडे ३) डावीकडे डावीकडे ४) यापैकी नाही

१४) गवीश्वरचा योग्य विग्रह ओळखा?
१) गवी + ईश्वर २) गव् + ईश्वर ३) गो + ईश्वर ४) गवी + श्वर

१५) महोत्सव या संधीची फोड करा?
१) महा + उत्सव २) मही +उत्सव ३) महो + त्सव ४) मह + उत्सव

१६) मातृ + छाया या विग्रहाची संधी करा?
१) मातृछाया २) मात्रोछाया ३) मातृच्छाया ४) मातृउच्छाया

१७) संधी करा षट् + मास
१) षटमास २) षन्मास ३) षण्मास ४) षंमास

१८) निष्पाप या शब्दचा शब्द संधीनुसार तयार झालेला दुसरा शब्द ?
१) सच्छील २) सच्चरित्र ३)दुष्काळ ४) सदाचार

१९) 'अ' किवा 'आ' पुढे 'ए' किंवा 'ऐ' आल्यास दोहोबद्दल ऐ होतो या नियमात न बसणारा शब्द लिहा ?
१) एकैक २) सदैव ३) गंगैध ४) मतैक्य

२०) मानु + अंतर या विग्रहाचा संधीयुक्त शब्द कोणता?
१) मानवंतर २) मनुअंतर ३) मवंतर ४) मन्वंतर

➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖

⭕उत्तरे:
१) २ २) ३ ३) २ ४) ३ ५) ३ ६) ४ ७) ४ ८) ४ ९) २ १०) ४
११) ४ १२) ४ १३) १ १४) ३ १५) १ १६) ३ १७) ३ १८) ३ १९) ३ २०) १

जॉईन करा आमचे चॅनेल @marathi