🔷दीर्घ करार🔷

सूत्र : अक: सवर्ण लांब: म्हणजेच त्याच्या प्रत्याहारानंतर जेव्हा त्याची उच्चवर्णीय येते, तेव्हा ते दोघेही लांब होतात. हर्षवा किंवा लाँग ए, ई, यू नंतर हर्षवा किंवा लाँग ए, ई, यू आले तर दोघेही ए, ई आणि ओ बनतात. आवडले -

🔺 ए / ए + ए / ए = ए

ए + ए = ए -> धर्म + अर्थ = धर्मादाय / ए + ए = ए -> हिमाल + अलय्या = हिमालय / ए + ए = ए -> पुस्तक + अलाया = ग्रंथालयआ + ए = आ -> विद्या + अर्थ = विद्यार्थी / आ + आ = आ -> विद्या + अलय्या = शाळा

🔺ई आणि ईचा तह

ई + ई = ई -> रवि + इंद्र = रवींद्र; मुनि + इंद्र = मुनिंद्रई + ई = ई -> गिरी + ईश = गिरीश; मुनि + ईश = मुनीषई + ई = ई- माही + इंद्र = महिंद्रा; स्त्रीलिंग + इंदू = स्त्रीलिंगीई + ई = ई- नाडी + ईश = नादीश; माही + ईश = महिष.

🌷) यू आणि ओ चा तह

यू + यू = ओओ- भानु + उदय = भानुदय; विधु + उदय = विधिमंडळU + oo = oo- लहान + urmi = अल्प स्वभाव; सिद्धू + उरमी = सिंधुर्मीओओ + यू = ओ-वधू + उत्सव = वधू-उत्सव; वधू + उल्लेख = कत्तलओओ + ओओ = ओओ-ग्राउंड + अनुलंब = भूर्द्ध; वधू + ऊर्जा = नववधू

🔷मालमत्ता संयुक्त🔷

यात ए, ए आधी ई, ई नंतर ए असते; जर ओ, ओ आहे ओ, आणि आर असेल तर ते अर होते. त्याला गुणा-संधी असे म्हणतात. आवडले -

🔷(ए) ए + ई = ए; नर + इंद्र = नरेंद्र

ए + ई = ए; नर + ईश = राजाए + ई = ए; महा + इंद्र = महेंद्रए + ई = ए महा + ईश = महेश

🔷(बी) ए + यू = ओ; प्रज्ञा + प्रवचन = प्रवचन;

आ + यू = हे महा + उत्सव = उत्सवए + ओओ = ओ पाणी + उर्मी = हायड्रोलॉजी;आ + ओओ = हे महा + उर्मी = माहोरमी.

🔷(सी) ए + आर = अर देव + iषि = देवर्षि

🔷(डी) आ + आर = अर महा + iषि = महर्षी

🔺ग्रोथ करार🔺

जेव्हा ए बरोबर ए चा सामना केला जातो तेव्हा ए हा ए बनतो आणि ओ च्या ओ बरोबर जुळल्यावर ए बनते. याला ग्रोथ करार म्हणतात. आवडले -

🔶(ए) ए + ए = आय; अ + अ = बाभूळ;

A + A = A + A + A = A = बाधकएए + ए = आय; कायम + कायम = नेहमीचएए + आय = आय; महा + ऐश्वर्या = महेश्वरा

🔶(बी) ए + ओ = औ वन + औषध = वनौषधी; आ + ओ = औ महा + औषध = माहौषधी;

अ + ओ = ओ परम + औषध = परमौषध; आ + औ = औ + औषध = शुभ

▪️▪️पत करार▪️▪️

🔻(ए) ई, ई, ई आधी ई-एक्सोजेनस (असमान) स्वर असेल तर तो 'वाय' बनतो.

🔻(बी) यू च्या समोर परदेशी स्वर येईल तेव्हा यू 'ओ' वर येईल.

🔺(सी) जेव्हा परकीय स्वर 'आर' समोर येते तेव्हा आर 'आर' होते. त्यांना याना-संधी असे म्हणतात.

ई + ए = किंवा + ए  ; जर + api = thoई + ए = वाय + ए; इति + वगैरे = वगैरे.ई + ए = किंवा + ए  ; नदी + अर्पन = काढणेई + ए = वाय + ए; देवी + आगमन = देवता

🔺(डी)

यू + ए = व्ही + ए; अनु + आय = अन्वेयू + ए = व्ही + ए; सु + इनपुट = स्वागत आहेयू + ए = व्ही + ए  ; अनु = अक्षण = अन्वेषणआर + ए = आर + ए; पिता + आज्ञा = पितृत्व

वेळ संयुक्त

अ, आय आणि ओ या पलीकडे कोणतीही स्वर अनुक्रमे आय, आय, अव आणि अव होते. याला आयडी संधी असे म्हणतात.

🔷(ए) ए + ए = आय + ए; ने + अन = नयन

🔷(बी) ए + ए = आय + ए; गाय + आक = गायक

🔷(सी) ओ + ए = एव्ही + ए; पो + अन = वारा

🔷(डी) औ + ए = अव्ह + ए; पॉ + अक् = पावक

औ + ई = अव + ई; नळ + आयक्यू = नाविक

🌻🌻टुकडी संयुक्त🌼🌼

विसर्गामध्ये स्वर किंवा व्यंजनात्मक स्वरुपात विसरगा नंतर येणारा अराजक याला विसर्गा-संधि असे म्हणतात. जसे- मनः + अनुकूल = मनोोकूल

▪️(अ) विसरगच्या अगोदर 'अ' आणि 'अ' किंवा तृतीय, चतुर्थ आणि पाचव्या श्रेणीतील वर्ग, किंवा वाय, सु, एल आणि व्ही नंतर, तर विसर्गातील ओ ओ बनतात. आवडले -

मनः + अनुकूल = मानोकूल; अ‍ॅड + स्पीड = डाउनग्रेड; मना + फोर्स = मनोबल

▪️(ब) विसर्गाआधी अ, अ वगळता इतर स्वर असल्यास व त्या नंतर एक स्वर असेल तर वर्गाचे कोणतेही तृतीय, चतुर्थ, पाचवे अक्षर किंवा वाय, आर, एल, व्ही, एच असेल तर विसर्गाचा शब्द आहे जाते. आवडले -

नि: शुल्क आहार = अन्नहीन; निराशा = निराश निराशा + संपत्ती = गरीब

▪️(सी) विसर्जन होण्यापूर्वी स्वर असेल आणि नंतर जर f, g किंवा sh असेल तर विसर्जनाचा आवाज होतो. आवडले -

मुक्त + हलवणे = अचल; मुक्त + कपट = मुक्त; दु: ख + नियम = शत्रू

▪️(ड) विसर्जनानंतर जर मूळ किंवा कोशिका असेल तर विसर्जन होते. आवडले -

नमः + ते = नमस्ते; नि: संतान = अपत्य; दु: खी + धैर्य = धैर्य

▪️()) विसर्जन होण्यापूर्वी I, U, आणि A, B, T, T, P, F या शब्दांमध्ये कोणतेही अक्षर असल्यास ते विसर्जन प्रमुख बनते. आवडले -

अस्पष्ट = डाग; चतुहा + फूटर = चौपट; फळहीन = निष्फळ

▪️(एफ) जर ए, ए विसरगाच्या आधी आला आणि त्या नंतर वेगळा स्वर असेल तर विसरगा वगळला जाईल. आवडले -

रोग = रोग; विनामूल्य + रस = नीरस

▪️(गो) विसर्जनानंतर ए, बी किंवा पी, एफ नंतर उत्सर्जनामध्ये कोणताही बदल होत नाही. आवडले -

विवेक = विवेक

उत्तरे

818:1

819:1

820:1

821;4

822:1

823:2

824:3

825:2

826:4

827:4

828:4

829:4

830:4

#अलंकारिक_शब्द
------------------------------------
अधिक माहितीसाठी जॉईन करा आमचे चॅनेल https://t.me/Marathi

केंद्र शासनाच्या त्रि-भाषा सूत्रानुसार राज्यातील केंद्र शासनाची कायालये, बँका, विमा कंपन्या, रेल्वे इत्यादीमध्ये इंग्रजी व हिंदीबरोबरच मराठीचा वापर करणेबाबत शासनाचे शासनाचे परिपत्रक...

मराठी व्याकरण: अलंकार

🌷अलंकार म्हणजे भूषणे, दागिने. शरीर शोभायमान दिसण्यासाठी अंगावर दागिने घालतात.

🌷शरीराची शोभा दागिने अधिक खुलवतात. आपली भाषा सुंदर व्हावी, म्हणून भाषेतही भूषणांचा, अलंकारांचा उपयोग कवि आणि लेखक करत असतात.

🌷विशेषत: पद्यात अलंकार अधिक शोभून दिसतात. गद्यसुद्धा अलंकारांनी सुंदर दिसते. ‘

🌷मुख सुंदर दिसते’ किंवा ‘मुख सुंदर आहे’ ही साधी (गद्य) वाक्ये झाली; ‘परंतु ‘मुख कमलासारखे सुंदर आहे’ किंवा ‘मुख जणू कमलच आहे’ असे म्हटले तर ते अधिक सुंदर दिसते.

🌷यालाच अलंकारिक भाषा म्हणतात. अलंकारिक भाषण किंवा अलंकारिक लेखन सर्वांना आवडते. त्यांत एक प्रकारची चमत्कृती दिसते व मन आनंदित होते.

🌷पद्यामध्ये शब्दांची किंवा अक्षरांची पुनरुक्ती असली, की त्यामध्ये नादमाधुर्य येते. अशा शब्दचमत्कृतीची पद्यात योजना असली, तर त्या पद्यात ‘शब्दालंकार’ असतो.

🌷पद्यात अर्थचमत्कृती प्रामुख्याने असली, तर त्या पद्यात, ‘अर्थालंकार’ असतो.

🌷अलंकारांचे ‘शब्दालंकार’ आणि ‘अर्थालंकार’ असे दोन मुख्य प्रकार आहेत.