🔹समास
✴✴✴बहुव्रीही समास✴✴✴
✳ज्या समासातील कोणतेच पद प्रमुख नसून त्या पदाच्या अर्थापेक्षा वेगळ्या अशा वस्तूंचा किंवा व्यक्तींचा त्यामधून बोध होतो त्या समासाला बहुव्रीही समास असे म्हणतात.
✴उदा.
❇नीलकंठ - ज्याचा कंठ निळा आहे असा (शंकर)
❇वक्रतुंड - ज्याचे तोंड वक्र आहे असा (गणपती)
❇दशमुख - ज्याला दहा तोंड आहे असा (रावण) बहुव्रीही समासाचे खालील 4 उपपक्रार पडतात.
🔵i) विभक्ती बहुव्रीही समास -
✳ज्या समासाचा विग्रह करतांना शेवटी एक संबंधी सर्वनाम येते.
✳अशा सर्वनामाची जी विभक्ती असेल त्या विभक्तीचे नाव समासाला दिले जाते त्याला विभक्ती बहुव्रीही समास असे म्हणतात.
✴उदा.
❇प्राप्तधन - प्राप्त आहे धन ज्याला तो – व्दितीया विभक्ती
❇जितेंद्रिय - जित आहे इंद्रिये ज्याची तो – षष्ठी विभक्ती
❇जितशत्रू - जित आहे शत्रू ज्याने तो – तृतीया विभक्ती
❇गतप्राण - गत आहे प्राण ज्यापासून तो – पंचमी विभक्ती
🔵ii) नत्र बहुव्रीही समास -
✳ज्या समासाचे पहिले पद नकारदर्शक असते त्याला नत्र बहुव्रीही समास असे म्हणतात.
या समासातील पहिल्या पदात अ, न, अन, नि अशा नकारदर्शक शब्दांचा वापर केला जातो.
✴उदा.
❇अनंत - नाही अंत ज्याला तो
❇निर्धन - नाही धन ज्याकडे तो
❇नीरस - नाही रस ज्यात तो
🔵iii) सहबहुव्रीही समास -
✳ज्या बहुव्रीही समासाचे पहिले पद सह किंवा स अशी अव्यये असून हा सामासिक शब्द एखाधा विशेषणाचे कार्य करतो त्यास सहबहुव्रीही समास म्हणतात.
✴उदा.
❇सहपरिवार - परिवारासहित असा जो
❇सबल - बलासहित आहे असा जो
❇सवर्ण - वर्णासहित असा तो
🔵iv) प्रादिबहुव्रीही समास -
✳ज्या बहुव्रीही समासाचे पहिले पद प्र, परा, अप, दूर, सु, वि अशा उपसर्गानी युक्त असेल तर त्याला प्रादिबहुव्रीही समास असे म्हणतात.
✴उदा.
❇सुमंगल - पवित्र आहे असे ते
❇सुनयना - सु-नयन असलेली स्त्री
❇दुर्गुण - वाईट गुण असलेली व्यक्ती
✴✴✴बहुव्रीही समास✴✴✴
✳ज्या समासातील कोणतेच पद प्रमुख नसून त्या पदाच्या अर्थापेक्षा वेगळ्या अशा वस्तूंचा किंवा व्यक्तींचा त्यामधून बोध होतो त्या समासाला बहुव्रीही समास असे म्हणतात.
✴उदा.
❇नीलकंठ - ज्याचा कंठ निळा आहे असा (शंकर)
❇वक्रतुंड - ज्याचे तोंड वक्र आहे असा (गणपती)
❇दशमुख - ज्याला दहा तोंड आहे असा (रावण) बहुव्रीही समासाचे खालील 4 उपपक्रार पडतात.
🔵i) विभक्ती बहुव्रीही समास -
✳ज्या समासाचा विग्रह करतांना शेवटी एक संबंधी सर्वनाम येते.
✳अशा सर्वनामाची जी विभक्ती असेल त्या विभक्तीचे नाव समासाला दिले जाते त्याला विभक्ती बहुव्रीही समास असे म्हणतात.
✴उदा.
❇प्राप्तधन - प्राप्त आहे धन ज्याला तो – व्दितीया विभक्ती
❇जितेंद्रिय - जित आहे इंद्रिये ज्याची तो – षष्ठी विभक्ती
❇जितशत्रू - जित आहे शत्रू ज्याने तो – तृतीया विभक्ती
❇गतप्राण - गत आहे प्राण ज्यापासून तो – पंचमी विभक्ती
🔵ii) नत्र बहुव्रीही समास -
✳ज्या समासाचे पहिले पद नकारदर्शक असते त्याला नत्र बहुव्रीही समास असे म्हणतात.
या समासातील पहिल्या पदात अ, न, अन, नि अशा नकारदर्शक शब्दांचा वापर केला जातो.
✴उदा.
❇अनंत - नाही अंत ज्याला तो
❇निर्धन - नाही धन ज्याकडे तो
❇नीरस - नाही रस ज्यात तो
🔵iii) सहबहुव्रीही समास -
✳ज्या बहुव्रीही समासाचे पहिले पद सह किंवा स अशी अव्यये असून हा सामासिक शब्द एखाधा विशेषणाचे कार्य करतो त्यास सहबहुव्रीही समास म्हणतात.
✴उदा.
❇सहपरिवार - परिवारासहित असा जो
❇सबल - बलासहित आहे असा जो
❇सवर्ण - वर्णासहित असा तो
🔵iv) प्रादिबहुव्रीही समास -
✳ज्या बहुव्रीही समासाचे पहिले पद प्र, परा, अप, दूर, सु, वि अशा उपसर्गानी युक्त असेल तर त्याला प्रादिबहुव्रीही समास असे म्हणतात.
✴उदा.
❇सुमंगल - पवित्र आहे असे ते
❇सुनयना - सु-नयन असलेली स्त्री
❇दुर्गुण - वाईट गुण असलेली व्यक्ती
From Marathi Mhani app:
गरज सरो अन् वैद्य मरो.
Meaning:
ज्याने आपली गरज भागविली त्याला विसरुन जाणे.
गरज सरो अन् वैद्य मरो.
Meaning:
ज्याने आपली गरज भागविली त्याला विसरुन जाणे.
From Marathi Mhani app:
गरजवंताला अक्कल नसते.
Meaning:
गरजेमुळे अडलेल्या, दुसऱ्याचे निमूटपणे ऐकून घ्यावे लागते.
गरजवंताला अक्कल नसते.
Meaning:
गरजेमुळे अडलेल्या, दुसऱ्याचे निमूटपणे ऐकून घ्यावे लागते.
From Marathi Mhani app:
गरीबाच्या दाराला सावकाराची कडी.
Meaning:
गरिबावर सावकाराचा अंमल.
गरीबाच्या दाराला सावकाराची कडी.
Meaning:
गरिबावर सावकाराचा अंमल.
From Marathi Mhani app:
गरीबानं खपावं, धनिकानं चाखावं.
Meaning:
गरिबाने कष्ट करावेत आणि श्रीमंताने माल खावा.
गरीबानं खपावं, धनिकानं चाखावं.
Meaning:
गरिबाने कष्ट करावेत आणि श्रीमंताने माल खावा.
❤2
From Marathi Mhani app:
गर्जेल तो पडेल काय?
Meaning:
केवळ बडबड करणाऱ्या माणसाकडून काहीही कृती होत नाही.
गर्जेल तो पडेल काय?
Meaning:
केवळ बडबड करणाऱ्या माणसाकडून काहीही कृती होत नाही.
From Marathi Mhani app:
गर्वाचे घर खाली.
Meaning:
गर्विष्ठ माणसाला शेवटी अपमानीत होण्याची वेळ येते.
गर्वाचे घर खाली.
Meaning:
गर्विष्ठ माणसाला शेवटी अपमानीत होण्याची वेळ येते.
From Marathi Mhani app:
गळा नाही सरी, सुखी निद्रा करी.
Meaning:
ज्या स्त्रीच्या अंगावर दागिने नसतात, तिला सुखाने झोप लागते.
गळा नाही सरी, सुखी निद्रा करी.
Meaning:
ज्या स्त्रीच्या अंगावर दागिने नसतात, तिला सुखाने झोप लागते.
From Marathi Mhani app:
गळ्यातले तुटले ओटीत पडले.
Meaning:
कोणत्याही स्थितीत वस्तू जवळ असणे.
गळ्यातले तुटले ओटीत पडले.
Meaning:
कोणत्याही स्थितीत वस्तू जवळ असणे.
From Marathi Mhani app:
गवत्या बसला जेवाया आणि ताकासंगे शेवाया.
Meaning:
अडाणी मनुष्य चांगल्या वस्तूचा योग्य उपयोग करु शकत नाही.
गवत्या बसला जेवाया आणि ताकासंगे शेवाया.
Meaning:
अडाणी मनुष्य चांगल्या वस्तूचा योग्य उपयोग करु शकत नाही.
From Marathi Mhani app:
गाजराची पुंगी वाजली तर वाजली नाहीतर मोडून खाल्ली.
Meaning:
एखादे काम सिद्धीस गेले तर ठीक, नाही तरी नुकसान नाही.
गाजराची पुंगी वाजली तर वाजली नाहीतर मोडून खाल्ली.
Meaning:
एखादे काम सिद्धीस गेले तर ठीक, नाही तरी नुकसान नाही.
From Marathi Mhani app:
गाड्याबरोबर नळ्याची यात्रा.
Meaning:
मोठयाच्या आश्रयाने लहानांचाही फायदा.
गाड्याबरोबर नळ्याची यात्रा.
Meaning:
मोठयाच्या आश्रयाने लहानांचाही फायदा.
❤1
From Marathi Mhani app:
गाढव माजला की तो अखेर आपलेच मूत पितो.
Meaning:
मूर्ख व्यक्ती आपल्या उन्मत्ततेने आपलेच हसू करुन घेतो.
गाढव माजला की तो अखेर आपलेच मूत पितो.
Meaning:
मूर्ख व्यक्ती आपल्या उन्मत्ततेने आपलेच हसू करुन घेतो.
From Marathi Mhani app:
गाढवांचा गोंधळ नि लाथांचा सुकाळ.
Meaning:
मूर्ख लोक एकत्र जमले तर भांडणाशिवाय काहीच निष्पन्न होणार नाही.
गाढवांचा गोंधळ नि लाथांचा सुकाळ.
Meaning:
मूर्ख लोक एकत्र जमले तर भांडणाशिवाय काहीच निष्पन्न होणार नाही.
From Marathi Mhani app:
गाढवाच्या पाठीवर साखरेची गोणी.
Meaning:
एखाद्या गोष्टीची अनुकूलता असून उपयोग होत नाही.
गाढवाच्या पाठीवर साखरेची गोणी.
Meaning:
एखाद्या गोष्टीची अनुकूलता असून उपयोग होत नाही.
From Marathi Mhani app:
गाढवाने शेत खाल्ल्याचे पाप ना पुण्य.
Meaning:
निरुपयोगी माणसावर केलेले उपकार अनाठायी जातात.
गाढवाने शेत खाल्ल्याचे पाप ना पुण्य.
Meaning:
निरुपयोगी माणसावर केलेले उपकार अनाठायी जातात.
From Marathi Mhani app:
गाढवाने शेत खाल्ल्याचे पाप ना पुण्य.
Meaning:
निरुपयोगी माणसावर केलेले उपकार अनाठायी जातात.
गाढवाने शेत खाल्ल्याचे पाप ना पुण्य.
Meaning:
निरुपयोगी माणसावर केलेले उपकार अनाठायी जातात.
From Marathi Mhani app:
गाढवापुढे वाचली गीता, कालचा गोंधळ बरा होता.
Meaning:
मुर्खाला कितीही उपदेश केला तरी त्याचा उपयोग होत नाही.
गाढवापुढे वाचली गीता, कालचा गोंधळ बरा होता.
Meaning:
मुर्खाला कितीही उपदेश केला तरी त्याचा उपयोग होत नाही.
From Marathi Mhani app:
गाढवाला गुळाची चव काय?
Meaning:
ज्याला एखाद्या गोष्टीचा गंध नाही, त्याला त्या गोष्टीचे महत्व कळू शकत नाही.
गाढवाला गुळाची चव काय?
Meaning:
ज्याला एखाद्या गोष्टीचा गंध नाही, त्याला त्या गोष्टीचे महत्व कळू शकत नाही.
From Marathi Mhani app:
गाव करी ते राव न करी.
Meaning:
श्रीमंत माणूस पैशाच्या जोरावर जे करु शकणार नाही ते सामान्य माणसे एकीच्या जोरावर करु शकतात.
गाव करी ते राव न करी.
Meaning:
श्रीमंत माणूस पैशाच्या जोरावर जे करु शकणार नाही ते सामान्य माणसे एकीच्या जोरावर करु शकतात.
From Marathi Mhani app:
गाव तेथे उकीरडा.
Meaning:
प्रत्येक समाजात काही वाईट माणसे असतातच.
गाव तेथे उकीरडा.
Meaning:
प्रत्येक समाजात काही वाईट माणसे असतातच.