🖌📖 #ادبی

👈چند واژه در زبان فارسی گویش تاجیکی👉

#زبان_فارسی #فارسی #پارسی #تاجیک #تاجیکی #تاجیکان #فارسی_تاجیکی #فرارود #تاجیکستان #ازبکستان #پارسی_سره #ایران_زمین #ایران_بزرگ_فرهنگی

■□ زبان فارسی در ردهٔ زبان‌های ترکیبی قرار دارد. هنر ترکیب‌سازی با پیوست کردن واژه‌ها به همدیگر و افزودن "وندها" یکی از راه‌های مهم و مؤثر در جهت پویایی، پایداری و ماندگاری زبان فارسی است.

نمونه ترکیب‌های معمول زیر از کتاب "غلامان" استاد #صدرالدین_عینی**(در ادامه درباره استاد عینی توضیح داده شده است) _به کوشش مصطفی باباخانی، آروَن، ۱۳۹۷_ انتخاب شده است که در میان مردمان تاجیک فرارود (ماوراءالنهر؛ تاجیکستان و ازبکستان) کاربرد داشته و در متون آنها آمده است:

(جالب آنکه این ترکیب های فارسی تاجیکی در زیر، همگی پارسی_سره هستند. سوی راست، واژگان تاجیکی است و سوی چپ، برابر امروزی آن در زبان فارسی ما در ایران)

آبچه‌کاری: صیفی‌کاری
آب‌خیزی: طغیان آب
آتش‌گیرک: اَنبر
باششگاه: اقامتگاه
بخارکش: دودکش
بدگپ: گستاخ
بدهوا: متکبر
بلاخور: مفت‌خور
بیکارخواب؛ بی‌استفاده مانده
پخشاپخش: غوغا، سر و صدا
پهلو دری: چارچوب در
پیش‌دهن: وراج
جان‌سَرک: بی‌قرار
جنایتچی: جنایتکار
جوابگر: جوابگو، پاسخگو، مسئول
چای‌جوش: کتری
خالی‌بیخ: کم‌پشت، تـُنک
خلاجا: مستراح
دیوکار: خستگی‌ناپذیر
روی‌کش: روپوش
سرتراشخانه: سلمانی
سیاه‌سر: بدبخت
شیرین‌کامه: حق دلالی، پورسانت
کارجامه: لباس کار
گاو جگر: ناترس، نترس، دلیر، شجاع
گل‌ماهی: قزل‌آلا
ماده‌های تَرکنده: مواد منفجره
یکجایه: باهم، متحد.

/با ویرایش از کانال "حسن قریبی"، پژوهشگر/
__________________________________


■□ /عاشقان ایران/
** آشنایی کوتاه با استاد صدرالدین عینی:

#ما_فارسیها_در_کوچه_بیخبری_تماشاگری_میکنیم!
استاد صدرالدین عینی، از نامداران ادب و فرهنگ در فرارود است. این جمله کوتاه اما تکان دهنده او را پیشتر هم در کانال گذاشته بودم:
《ما فارسی ها (فارسی زبان ها) در کوچه بی خبری، تماشاگری می کنیم!!!》

سپس به بخارا رفت و ادامه تحصیل داد.
ایشان در ۲۶ فروردین۱۲۵۷ / سال ١٨٧٨ میلادی در روستاى ساكتره بخارا در ازبکستان به دنيا آمد، روستای ساکتری در امارت بخارا آن زمان در دست "روسیه" بود. وی ۲۴ تیر ۱۳۳۳ در دوشنبه پایتخت تاجیکستان درگذشت. روانش شادباد. پدر او "سید مراد خواجه"، از پیشه‌وران روستا بود و تأثیر زیادی در رشد فرهنگی صدرالدین داشت.

او نخست در مكتب كهنه روستاى خود تحصيل كرد كه بعدا موضوع داستان "مكتب كهنه" عينى شد. او پس از مدتی به تاجیکستان رفت و در همانجا نیز درگذشت. او از بزرگ‌ترین نویسندگان و ادیبان زبان فارسی تاجیکی در آغاز سده بیستم، نخستین رئیس آکادمی علوم تاجیکستان (۱۹۵۱ تا ۱۹۵۴ میلادی) است. فرزند او نیز "عینی کمال" خاورشناس برجسته تاجیکستان است.

استاد عینی هم در داستان نویسی و هم در شعر تاجیکی پایه گذار و پیشرو بود. چنانکه در آغاز بيشتر شعر مى نوشت و از تازه پردازان شعر_پارسى بود. اما رفته رفته به داستان نويسى روی آورد و نخستين داستان هاى كوتاه و بلند معاصر فارسى در آسياى ميانه را نوشت.

《آدينه، جلادان بخارا، مرگ سودخور، يتيم، داخونده و غلامان》 از داستان هاى معروف عينى اند. 《نمونه ادبيات تاجيک》 عينى كه تذكره آثارى از #شعراى_كلاسیک_پارسى بود، در تعيين #هويت_تاجيكان (جلوگیری از استحاله کامل در فرهنگ روسها) در اتحاد جماهیر #شوروى که آن زمان بر سرزمین فرارود فرمان میراند، نقش مهم داشت.

《یادداشت ها》كتاب خاطرات عينى، از آخرين آفريده هاى او بود كه سال ١٣٦٢ خورشيدى با كوشش سعيدى_سيرجانى به خط_پارسى در ايران منتشر شد. زنده یاد سعیدی سیرجانی همان نویسنده نامدار معاصر است که در زندان با خوردن داروی نظافت، کشته شد.

صدرالدین عینی یکی از نخستین سرایندگان شعر نو فارسی است چنانکه پنج سال پیش از آن که نیما، شعر "افسانه" را بسراید عینی در همان وزن شعری سرود به نام "مارش حریت" یا همان "سرود آزادی" که ان را برای انقلاب روسیه نوشت بر پایه ترانه معروف مارسیز در انقلاب فرانسه. اما آنچه نیما را پدر شعر نوی فارسی کرده است، کوشش های پیوسته و با برنامه او برای یک انقلاب ادبی در شعر فارسی بود که در این راه زندگی خود را گذاشت.

/برگرفته از ویکیپدیا و مقاله "عینی و نیما"/

#بخارا #دوشنبه #مارش_حریت #سرود_آزادی #روسیه #روس #آکادمی_علوم_تاجیکستان #شعر_نو #شعر_نوی_فارسی #ایرانی #سعيدى_سيرجانى #خط_پارسى #ايران #شعر_پارسى #شعر_فارسى #خط_فارسى #نیما #نیما_یوشیج #پدر_شعر_نو #افسانه


/ادامه مقاله "عینی و نیما" در پیام زیرین👇


💌عاشقان ایران🇮🇷
@LoversofIRAN

#یولدوز_توردیه_وا خواننده نامدار ازبکستان در اینستاگرامش آهنگی به زبان #پارسی با هشتگ #پبوند_همتباران منتشرکرد و نام شهرهای #ایران_کهن؛ #سمرقند #بخارا #باکو #شیراز و... را به صورت هشتگ در این پست قرارداد.
او زاده #بخارا از شهرهای #تاجیک نشین #ازبکستان است از baadafrah@

/البته خودش از #ازبک های بخاراست

ازبکستان تقریبا ۳۰ سال از بنیانش پس از فروپاشی #شوروی سابق می گذرد. پیش از چنبره #روس ها بر سرزمین های خاور و باختر دریای #کاسپی/ #خزر/ #کاسپین/ در زمان هایی دراز از تاریخ، بخشی از سرزمین های ایرانی بود( #خوارزم/ خانات #خیوه و بخارا) که #زبان #فارسی در آن هم برای کتابت و دیوانداری بود و هم زبان بسیاری از مردم

در سالهای دست اندازی روس های #کمونیست بر سرزمین های #ایران_زمین_کهن تلاش های رسمی برای زدودن این زبان و جایگزینی #روسی شد که کاربرد امروزین خط #سیرلیک روس یادگار تلخ ان دوران است به جای #خط_فارسی

پس از استقلال ازشوروی؛ با جنگ خونین میان تاجیک ها و #ازبک ها مرزهای #تاجیکستان و ازبکستان بخش شد، اما #تاجیکانی که در ازبکستان بودند در فشار سیستمی سرکوبگر ماندند

@LoversofIRAN