👈چگونه مرو از ایران جدا شد


⬅️ مَرو از شهرهای باستانی ایرانیان بود که ویرانه‌هایش امروزه در انتهای جنوبی بیابان #قره_قوم و به فاصلهٔ نود مایلی شمال شرقی #سرخس است و پیرامون آن از رود #مرغاب/ #مرورود سیراب می‌شود. شهر امروزی #ماری Mary که مرکز استان مرو #ترکمنستان است در ۳۰کیلومتری مرو باستان بنا شد(Merw در ترکمنی)
به ساکنان مرو در فارسی مَروَزی گفته می‌شود به معنی «زیَنده در مرو». مردم شرق #خراسان مرو را به نام مور «Mowr» و باشندگان آن را #موری (بر وزن دوری)‌گویند.

پیشینهٔ مرو، قبل از میلاد مسیح است. #داریوش_اول در سنگ‌نبشته #بیستون مرو را "مَرگَوش" نامید اما جغرافیانویسان قدیم آن را "مَرْگیانا" نامیدند. #مرگیان یا #مرو از سرزمین‌های #اشکانیان هم بود.
مرو در زمان #ساسانیان آباد بود چنان‌که #یزدگرد_سوم آخرین پادشاه #ساسانی پس از شکست #جنگ_نهاوند (۲۱ ه./۶۴۲ م.) به ری، اصفهان، کرمان، بلخ و سپس مرو رفت و از شاه #چین و #خاقان_ترک کمک خواست اما چون از سوءنیت "ماهوی سوری" مرزبان مرو آگاه شد به آسیابانی خسرونام پناه برد و او یزدگرد را به طمع لباس فاخرش کشت (۳۱ ه‍.ق /۶۵۱ م.).
از آن پس سرزمین‌های شرقی ایران یکی پس از دیگری و از جمله مرو به تصرف تازیان(اعراب) درآمد. اما سپس سلسله‌های ایرانی یکی پس از دیگری این ناحیه را به دست گرفتند

مرو شایگان یکی از ۴ شهر #خراسان_بزرگ بود
۳ شهر دیگر؛ #نیشابور، #بلخ و #هرات در #افغانستان کنونی بود
مرو بخاطر نزدیکی به #خوارزم و #ماوراءالنهر( #فرارودان) از یکسو و پیوند با #سرخس و #نیشابور از دیگرسو از نظر نظامی و تجاری موقعیت ویژه داشت به همین روی هم دوره ساسانیان و هم زمان تسلط اعراب تا دوره مأمون پایتخت خراسان بود. #طاهریان مرکز خراسان را نیشابور کردند. #سامانیان پایتخت را به #بلخ و #بخارا بردند ولی #سلجوقیان مرو را مرکز امپراتوری کردند. در عهد #سلطان_سنجر مرو پایتخت خراسان بودو از معتبرترین شهرهای ایران. چنان آباد که زمین‌داران و دهقانانش در توانگری با امرا و ملوک اطراف دم همسری می‌زدند و مانند #جرجانیهٔ_خوارزم اهل فضل آنجا گرد می‌آمدند، در مدارس و کتابخانه‌هایش به فراگیری دانش می‌پرداختند. این شهر در ۵۵۰ ه‍.ق ده کتابخانهٔ بزرگ عمومی داشت که یکی از آن‌ها ۱۲۰۰۰جلد کتاب داشت. مردم مرو #ایرانی و زبانشان #فارسی بود.

#یاقوت که مقارن حمله #مغول در مرو بود می‌نویسد از مرو در ۶۱۶ق. بیرون رفتم در حالی که در حد اعلای نیکویی بود. این شهر در حمله مغول به کلی ویران شد. #سلطان_محمد #خوارزمشاه از آنجا گریخت، مجیر الملک حاکم سابق مرو شهر را دردست گرفت و مرو پنج روز مقاومت کرد اما سرانجام تسلیم تولی پسر #چنگیز شد. سران #خوارزمشاهی گردن زده شدند، ۷۰۰۰۰۰ تن همه مردم شهر کشته شدند. شهر را آتش زدند، قبرها را به طمع دفینه نبش کردند(۶۱۸ق).
پیداست پس از این ویرانی، مرو آن شکوه دیرین را بازنیافت خاصه با رونقی که #هرات در دوره #تیموریان و #صفویه داشت

#نبرد_مرو در ۸۸۹خ. (۹۱۶ قمری) میان #ازبکان به فرماندهی شیبک خان ازبک بنیانگذار سلسله شیبانیان/ازبکان با سپاه قزلباش ایران به فرماندهی شاه اسماعیل یکم بنیانگذار #صفویان رخ داد. در این جنگ سپاه ازبک شکست خورد، شیبک خان کشته شد، مرز ایران از شمال خاوری به رود #جیحون رسید و خراسان از دست ازبکان بیرون شد

در اوایل سده ۱۲هجری، ایرانی‌ها قلمرو #خانات_خیوه و بخارا را به خاک خود پیوستند؛ اما #خانات_بخارا بار دیگر در نیمه دوم همین سده مستقل شدند و مرو را تصرف و همه جمعیتش را به بخارا بردند.
این ویرانی شهر و انتقال کامل جمعیت به بخارا در سال‌های ۱۷۸۸_۱۷۸۹ م. توسط #شاه_مراد روی داد. پس از آن سالورهای آمودریا و دوستانشان از طایفه ساریک به منطقه آمدند و در واحه مرو، نشیمن گزیدند

دوره #صفویه #افشاریه و #قاجاریه گهگاه سرکشان مخصوصا ازبکان و خان‌های خیوه به مرو تاخت وتاز می‌کردند چنان‌که در ۱۲۷۶ق. محمدامین‌خان والی خوارزم به حدود مرو آمد و به تعرض پرداخت. فریدون میرزای فرمانفرما او را در سرخس شکست داد و سر او را به #تهران برای ناصرالدین شاه فرستاد.
چون تعرض #ترکمانان و حکام اطراف به مرو در زمان #قاجار، امری عادی شده بود، #ناصرالدین_شاه در ۱۲۷۶ق. #حشمت_الدوله را همراه #قوام_الدوله ً با ۴۰۰۰۰ سپاهی به مرو فرستاد اما این لشکر با بی‌احتیاطی و اختلاف این دو از ترکمانان شکست خورد و بیشتر آنان کشته و اسیر شدند
این هنگام روسها به شمال دریاچه #آرال و شرق خزر رسیدند و با تصرف #ترکستان شرقی وغربی دره‌های #سیحون و #جیحون به قلمرو ایران دست بردند
از جمله #خیوه در۱۲۷۰
#تاشکند #سمرقند #بخارا در۱۲۸۱ و۱۲۸۵
در #گوگ_تپه "ترکمانان تکه" را ۱۲۹۸ق. از پادرآوردند
سرانجام درمحرم ۱۲۹۹ه‍.ق/۱۲۶۰خ. خط مرزی کنونی ایران در #پیمان_آخال با #روسیه کشیده شد و مرو از ایران جداشد
/گزیده و ویرایش متن ویکیپدیا/
@LoversofIRAN

یک نمونه از موسیقی #مروگی
از #علیشیر_عبادالله_یف از #بخارا

به راستی تن پوش و رقص های اصیل هنرمندان زن #فرارودان، فضای ایران کهن را به یاد می آورد و چه ارزشمند است تلاش این پاسبانان فرهنگ ایرانی در آسیای میانه، حتا اگر خود به ارزش این تلاش آگاه نباشند.

موسیقی مروگی، یادگار ایرانیان #مرو( #ترکمنستان امروزی) است که به بخارا ( #ازبکستان امروزی کوچانده شدند)

درباره پیشینه مروگی اینجا را بخوانید👇
https://t.me/LoversofIRAN/7954

با ما همراه شوید برای دانستن از ایران زمین
https://t.me/joinchat/AAAAAEE9zXIvRsbO03gfdA

🔴باز هم منافع ایران دور زده شد❗️

♦️کانال کمپین تحریم ترکیه:
ماه پیش، رییس جمهور افغانستان خبری شگفت آور از گشایش "راه لاجورد" گفت که بی شک نشان می دهد منافع هر دو کشور #افغانستان و #ایران، به آسانی از سوی محور هماهنگ با ترکیه زیر پا گذاشته شده است.
تعجب نکنید! ترکیه چندین سال است بر گسترش مناسبات با افغانستان و پاکستان نیز سرمایه گذاری کرده و حتا اندیشه نژادپرستانه #پانترکیست را به این دو کشور که پاره های تمدن کهن ایرانی هستند هم گسیل کرده است!
اما راه ترانزیتی لاجورد، برای فرستادن کالاهای صادراتی افغانستان به اروپا، به جای مسیر ساده، مستقیم و امن ایران؛ مسیر عجیب، طولانی و سخت تر ترکمنستان ( با گذشتن از دریای #کاسپی/ #خزر❗️) به باکو، گرجستان و سپس ترکیه را می پیماید!
افسوس که در این پیمان تجاری جدید، رییس جمهور افغانستان ادعا کرد که این مسیر، جایگزین ترانزیت از پاکستان شده است و بدون هیچ اشاره ای به ایران؛ این راه را برای فرستادن کالا به اروپا، بسیار کم هزینه و سریع و آسان دانست!
حال آنکه یکی از پایانه های نامبرده در مشروح این خبر، در استان #هرات است. هرات هم مرز ایران و از شهرهای ایرانی و #فارسی زبان دیار #خراسان_کهن بوده است که در دوره #قاجار با معاهده دردناک پاریس از ایران جداشد. اکنون بجای آنکه از این پایانه در غرب افغانستان برای فرستادن محصولات از راه ایران به اروپا استفاده شود، دولت افغانستان معلوم نیست با چه منطقی راه سه کشور دیگر را تا رسیدن کالاهایش به ترکیه و اروپا در پیش گرفته و آن را بسیار مقرون به صرفه هم دانسته است!
توجه کنید که دو کشور #ترکمنستان و #باکو (جمهوری آذربایجان)، جزو رسته کشورهایی هستند که ترکیه تلاش کرده است آنها را در محور #پان_ترکیستی خود و شعارهای نژادپرستانه ای که در قرن ۲۱ از همیشه بی معناتر و توخالی تر است بیاورد. ترکیه شعارهای نژادپرستانه را بر محوری که نه بنیان تاریخی دارد و نه دانش ژنتیک آن را می پذیرد تنها با دستاویز کردن زبان #ترکی که اتفاقا در ترکمنستان و باکو بسیار متفاوت از استانبول است، با سروصدا و تبلیغات پردردسر به پیش می برد و بر پایه همین دیدگاه، تلاش دارد گسترش خود بر دریاچه خزر را نیز به انجام رساند.

@Ban_turkey

♦️خبر bbc فارسی؛
نخستین کامیون های باری ترانزیت افغانستان بدون عبور از ایران به ترکیه رسید.

راه ترانزیتی #لاجورد که تولیدات داخلی افغانستان را از دو گذرگاه "بندر آقنه" در ولایت فاریاب در شمال، و "بندر تورغندی" در ولایت هرات افغانستان به اروپا می‌رساند، ماه پیش با حرکت کامیونهای افغانستان به سوی ترکیه رسما گشایش یافت!

راه لاجورد از افغانستان آغاز، به بندر ترکمن باشی در #ترکمنستان و سپس از مسیر شهر #باکو در جمهوری آذربایجان به منطقه تفلیس #گرجستان می‌رسد و از تفلیس به طرف قارس #ترکیه می‌رود، سپس از قارس به استانبول و از آنجا تا #اروپا

❗️دولت افغانستان می گوید؛ این مسیر، جاده‌ای تاریخی است که از دو هزار سال پیش برای صادرات سنگ لاجورد #بدخشان در شمال شرق افغانستان به کشورهای آسیای میانه و اروپا استفاده می شده است، از همین روی "راه لاجورد" نامیده شد.

پیش از این افغانستان از راه بندر کراچی #پاکستان با جهان ترانزیت و تجارت داشت. این مسیر با چالش‌هایی روبرو بود چنانکه رئیس جمهور افعانستان، اشرف غنی، در آیین گشایش راه لاجورد گفت: هفده سال پیش افغانستان در انزوا بود و ما راه ارتباطی با کسی نداشتیم. سه چهار سال پیش هم تهدید می‌شدیم که اگر این سرحد(مرز) و آن سرحد را بببندیم، شما دیگر نان خوردن نخواهید داشت.

محمد حامد طهماسی، وزیر حمل و نقل افغانستان گفت: همزمان با گشایش رسمی این مسیر، ١٨٠ تن تولیدات افغانستان از جمله کشمش، تخم تربوز/هندوانه، کنجد و تار ابریشم، در ٩ کامیون و با شماره(پلاک) افغانستان صادر شد. این محموله‌ها در چهارچوب سیستم تیر منتقل می‌شود. استفاده از سیستم تیر می‌تواند به کاهش زمان و هزینه ترانزیت و افزایش ایمنی کالاها کمک کند. میزان صادرات کالا از راه لاجورد، در ماه های اینده افزایش خواهد یافت.

❗️دولت افغانستان این مسیر را یکی از کوتاه‌ترین، مطمئن‌ترین و ساده‌ترین راه‌ها برای افغانستان خوانده است، زیرا از مرز افغانستان تا بندر ترکمنباشی، جاده و خط آهن وجود دارد و باکو نیز از طریق جاده و خط آهن به قارس و استانبول وصل است.

ارزیابی‌های دولت افغانستان نشان داده است که انتقال کالا از بندر کراچی #پاکستان به شهر مرزی جلال آباد در شرق افغانستان حدود ۱۴ روز وقت می‌گیرد و تنها هزینه انتقال یک کامیون کالا بیشتر از ۵۰۰۰ دلار است. هزینه استفاده ازمسیر #قزاقستان که ۶۲۰۰ کیلومتر است بیش از ۴۰۰۰دلار اما از مرز تورغندی تا قارس ترکیه (راه لاجورد) ۲۲۰۰ کیلومتر و ۳۲۰۰دلار است

برای دانستن از خطرات ترکیه،
به کمپین بپیوندید👇
https://t.me/joinchat/AAAAAFEw2lJmrJAOPY1KBg

👈 این قند پارسی به کجاها که می‌رود❗️


@LoversofIRAN

⬅️ بعضی خاطره‌ها #قالبش از روایتش جالب‌تر است. برای مثال چندی پیش، یک عزیز #افغانستانی تماس گرفت، و از من که در #دوشنبه_تاجیکستان بودم؛ شعری خواست که سال گذشته در محفل #روز_فردوسی در #آلماتی_قزاقستان شنیده‌بود!

برایش ارسال کردم اما گفت:
«این یکی را نمی‌خواهم».
گفتم: «کلیدواژه بده»!
کلماتی را به‌خاطر آورد و فرستاد!
از نشانی‌ها دریافتم که شعر درخواستی‌اش از شاعر بزرگواری از اهالی #اصفهان است.

پس تا اینجا شد؛ یک شهروند #کابلی به #دوشنبه تماس می‌گیرد و از یک #کاشانی سراغ شعری را می‌گیرد که از یک شاعر #اصفهانی در #آلماتی شنیده‌است.
در پاسخ شاعر کاشانی، تماس می‌گیرد به دوست #یزدی‌اش و نشانی‌های آن شعر منتشر نشده را می‌دهد و آن دوست یزدی، ۴۸ ساعت بعد عکسی از شعر مذکور را، از صفحه رایانهٔ شاعر اصفهانی، به دوشنبه ارسال می‌کند که از آنجا راهی افغانستان می‌شود و بعدش را خدا می‌داند!

واقعاً جالب نیست؟
تازه فراموش نکنید آنچه گفتم مربوط به یک شعر منتشر نشدهٔ دوستانه بود!

چند بیت از شعر مذکور:
#زنده‌رود از جگر تشنه فرستاد مرا
تا به #آمویه مگر آتش دل بنشانم
بزمی آراسته شد از سخن و ساز و سرود
جان و دل مست شد از نغمهٔ تاجیکانم
سخن از د‌ُرّ #دری بود و زبان پدری
فارسی، مایهٔ پیوستگی ایرانم
مست صهبای سخن گشتم و شوریدهٔ شعر
خوش شد از یاد سمرقند و بخارا جانم!

نوشته دکتر #مهدی_نوریان/ از hassangharibi@


⬅️کانال عاشقان ایران
■از آمویه، آموی، آمل، بیشتر بدانیم

#زبان #فارسی، بزرگ پیوندار ایرانی تباران سراسر گیتی است که اگر خودشان ندانند، با ریشه های تنیده در تاریخ ایران، آنها را به هم می رساند.

□واژگان
_ زنده رود= #زاینده_رود اصفهان
_ آمویه= رودی در #فرارود یا ماوراءالنهر (بخشی از سرزمین تاجیکان آسیای میانه)
از فرهنگ دهخدا: آمویه [ی َ ]. رود #جیحون. #آمو. #آموی. #آمل. رود. آب. وَرز. #آمودریا. #آمون. نام شهری کنار جیحون

□آمویه یا آمو یا آموی یا آمل شهری بود در فرارود که نباید آن را با شهر آمل #مازندران اشتباه کرد. نام کنونی آن #چهارجو یا #چهارجوی است( آمودریا نام کهن و ایرانی این رود است به معنای رود شهر آمو ). برای تشخیص آن از آمل مازندران آن را یا  "آمل زَم" یا "آمل جیحون" یا "آمل الشط" می‌خواندند. اسم این آمل مانند آمل مازندران محتملاً با نام قوم #مارد یا قوم #آمارد مرتبط است. آماردها به گفتهٔ(شرق شناسان) ریچارد فرای، آملی کورت و کریستوفر برونر، قومی #آریایی و #سکایی بودند و نام شهر امروزی آمل مازندران برمی‌گردد به زندگی آنان در آن گستره. ریچارد فرای این را که دو آمل، یکی در #مازندران و دیگری در #آمودریا، جای داشته‌اند، دلیلی احتمالی بر مهاجرت شاخه ای از این قوم دانسته‌است(تاریخ باستانی آسیای میانه از #ریچارد_فرای شرق شناس نامدار)

□آمویه قبلا بخشی از #خراسان_بزرگ بود و با آنکه از همه سو آن را بیابان گرفته بود، به عنوان برخوردگاه راه‌هایی که خراسان را به فرارود ( #ماوراء_النهر) و #خیوه متصل می‌کرد، مرکز مهم بازرگانی کاروانی بود.
امروزه آمویه را #چهارجوی یا #ترکمن‌آباد نامند که در جنوب شرقی #ترکمنستان و به فاصلهٔ ۵ کیلومتری ساحل چپ آمودریا قرار دارد. نام جدید چهارجوی وابسته به گذر مهمی از جیحون است که با این شهر چندان فاصله‌ای ندارد. اکنون چهارجوی با راه‌آهن از مغرب به #مرو و از شمال شرقی به #بخارا و #سمرقند و #تاشکند میرسد(دانشنامه #مزدیسنا)

□آمودریا به یونانی باستان: Oxus/Ὄξος/اُکسوس بوده است که یونانی‌شدهٔ نام پارسی باستان رود: وَخش است(حسن پیرنیا، تاریخ ایران باستان، جلد۳ ،ص۲۲۰۵).
آمودریا پرآب‌ترین رود آسیای میانه است. رود دوم نیز #سیر_دریا است که هردو به دریاچه #خوارزم (نام دیگر آن #آرال، نامی #ترکی است)؛میریزند.
آمودریا از کوه‌های #پامیر سرچشمه میگیرد در مرزهای شمالی #افغانستان با #تاجیکستان، و سپس به #ازبکستان و #ترکمنستان میرود. بخش‌هایی از آن قابل کشتیرانی است. بندرهای #شیرخان_بندر و #بندر_حیرتان در ساحل آن جایگاه صادرات و واردات افغانستان به آسیای میانه است

□این رود به‌طور تاریخی مرزهای سرزمین باستانی ایران بود و در آثار ادبی، مرز #ایران و #توران به‌شمار می‌رفت (مهرالزمان نوبان. نام مکان‌های جغرافیایی در بستر زمان)
غزل سرشناس #رودکی شاعربزرگ پارسی نیز از آمودریا گفته است:
بوی جوی مولیان آید همی
یاد یار مهربان آید همی
ریگ #آموی و درشتی‌های او
زیر پایم پرنیان آید همی
باید توجه داشت سرزمین #توران که از آن در #شاهنامه یادشده است نیز خود بخشی از سرزمین های فارسی زبان است و به لحاظ ریشه های فرهنگی، آیینی، تباری و تاریخی، گستره #ایران_زمین_کهن است. آثار باستانی فراوان از دوره هخامنشیان اشکانیان ساسانیان و پس از اسلام در این سرزمین مهر تاییدی بر آن مدعاست.

@LoversofIRAN

جایگاه رودی باستانی به درازای تاریخ #ایران_زمین که در داستانهای استوره ای ایران و ادبیات کهن فارسی از آن بارها یاد شده است؛ #آمودریا (که به آن #جیحون نیز گویند)

رود آمودریا، برای ایرانیان سنگ نشان سرزمین فرارود یا ماوراءالنهر (آنسوی نهر/رود) بود با #خراسان_بزرگ. خراسان کهن، چهار شهر نامدار داشت؛ #نیشابور (در #خراسان امروز ایران)، #مرو (جنوب شرقی #ترکمنستان و غرب آمودریا)؛ #بلخ و #هرات (شمال و شرق #افغانستان امروز).

در سرزمین فرارود که امروز بخش هایی از کشورهای نوپای #ازبکستان #تاجیکستان #ترکمنستان #قزاقستان #قرقیزستان است، آثار باستانی فراوان از حکومت های ایرانی و نسخه های خطی فراوان زبان فارسی است چنانکه محققان آنهابرای خوانش تاریخ خود، باید زبان و خط #فارسی بدانند

گرچه در برخی داستانهای کهن ایرانی، آمودریا را مرز سرزمین توران و ایران دانسته اند اما باید توجه داشت که در واقعیت، توران و ایران #شاهنامه، هر دو #ایران_زمین باستانی و کهن را تشکیل داده اند و نمیتوان فرهنگ و تاریخ و حتا زبان توران را از ایران جدا دانست

درباره این رود و پیشینه اش اینجا را بخوانید 👇
https://t.me/LoversofIRAN/8632


@LoversofIRAN

چه عجب❗️

سخنرانی #روحانی، ۲۲ بهمن امسال

بالاخره پس از ۴۰سال (نه پس از ۱۰۰ سال از ورافتادن #قاجار) یک رییس دولت ایران، برای سرزمین های ایرانی جدا شده از میهن، در یک آیین رسمی سیاسی، مرثیه سرایی کرد! مرثیه ای که اگرچه بسیار دیر است، اما باز جای امیدواری دارد

سرزمین های جدا شده از شمال شرق، شمال غرب، شرق و غرب و جنوب ایران که روزی پاره های تن ایران بودند و هنوز پس از یک تا دو قرن جدایی، فرهنگ ایرانی شان در زندگی روزمره مردمشان آشکار است، شوربختانه امروز یا دشمنان ما هستند و یا کشورهایی با رابطه بسیار سرد و ناخوشایند با ایران و یا نقاط توسعه نیافته ای هستند که کانون هایی پرخطر برای ایران امروزند!

#افغانستان #پاکستان #ترکمنستان #تاجیکستان #ازبکستان #باکو (جمهوری آذربایجان) #قفقاز
شرق #ترکیه
شرق و شمال #عراق
#بحرین نفت خیز و شیعه خیز

تاسف آور است که امروز رابطه ما با ۹۰درصد این تکه های جداشده از ایران بسیار سرد و یا شکرآب و خراب است!
حتما بخشی از شرایط ناخوشایند امروز ای سیاست نادرست ج.ا. است و بخشی هم مربوط به دست های خارجی که خواهان کم توان کردن تمدن #ایران در خاورمیانه هستند

@LoversofIRAN