👈چگونه مرو از ایران جدا شد


⬅️ مَرو از شهرهای باستانی ایرانیان بود که ویرانه‌هایش امروزه در انتهای جنوبی بیابان #قره_قوم و به فاصلهٔ نود مایلی شمال شرقی #سرخس است و پیرامون آن از رود #مرغاب/ #مرورود سیراب می‌شود. شهر امروزی #ماری Mary که مرکز استان مرو #ترکمنستان است در ۳۰کیلومتری مرو باستان بنا شد(Merw در ترکمنی)
به ساکنان مرو در فارسی مَروَزی گفته می‌شود به معنی «زیَنده در مرو». مردم شرق #خراسان مرو را به نام مور «Mowr» و باشندگان آن را #موری (بر وزن دوری)‌گویند.

پیشینهٔ مرو، قبل از میلاد مسیح است. #داریوش_اول در سنگ‌نبشته #بیستون مرو را "مَرگَوش" نامید اما جغرافیانویسان قدیم آن را "مَرْگیانا" نامیدند. #مرگیان یا #مرو از سرزمین‌های #اشکانیان هم بود.
مرو در زمان #ساسانیان آباد بود چنان‌که #یزدگرد_سوم آخرین پادشاه #ساسانی پس از شکست #جنگ_نهاوند (۲۱ ه./۶۴۲ م.) به ری، اصفهان، کرمان، بلخ و سپس مرو رفت و از شاه #چین و #خاقان_ترک کمک خواست اما چون از سوءنیت "ماهوی سوری" مرزبان مرو آگاه شد به آسیابانی خسرونام پناه برد و او یزدگرد را به طمع لباس فاخرش کشت (۳۱ ه‍.ق /۶۵۱ م.).
از آن پس سرزمین‌های شرقی ایران یکی پس از دیگری و از جمله مرو به تصرف تازیان(اعراب) درآمد. اما سپس سلسله‌های ایرانی یکی پس از دیگری این ناحیه را به دست گرفتند

مرو شایگان یکی از ۴ شهر #خراسان_بزرگ بود
۳ شهر دیگر؛ #نیشابور، #بلخ و #هرات در #افغانستان کنونی بود
مرو بخاطر نزدیکی به #خوارزم و #ماوراءالنهر( #فرارودان) از یکسو و پیوند با #سرخس و #نیشابور از دیگرسو از نظر نظامی و تجاری موقعیت ویژه داشت به همین روی هم دوره ساسانیان و هم زمان تسلط اعراب تا دوره مأمون پایتخت خراسان بود. #طاهریان مرکز خراسان را نیشابور کردند. #سامانیان پایتخت را به #بلخ و #بخارا بردند ولی #سلجوقیان مرو را مرکز امپراتوری کردند. در عهد #سلطان_سنجر مرو پایتخت خراسان بودو از معتبرترین شهرهای ایران. چنان آباد که زمین‌داران و دهقانانش در توانگری با امرا و ملوک اطراف دم همسری می‌زدند و مانند #جرجانیهٔ_خوارزم اهل فضل آنجا گرد می‌آمدند، در مدارس و کتابخانه‌هایش به فراگیری دانش می‌پرداختند. این شهر در ۵۵۰ ه‍.ق ده کتابخانهٔ بزرگ عمومی داشت که یکی از آن‌ها ۱۲۰۰۰جلد کتاب داشت. مردم مرو #ایرانی و زبانشان #فارسی بود.

#یاقوت که مقارن حمله #مغول در مرو بود می‌نویسد از مرو در ۶۱۶ق. بیرون رفتم در حالی که در حد اعلای نیکویی بود. این شهر در حمله مغول به کلی ویران شد. #سلطان_محمد #خوارزمشاه از آنجا گریخت، مجیر الملک حاکم سابق مرو شهر را دردست گرفت و مرو پنج روز مقاومت کرد اما سرانجام تسلیم تولی پسر #چنگیز شد. سران #خوارزمشاهی گردن زده شدند، ۷۰۰۰۰۰ تن همه مردم شهر کشته شدند. شهر را آتش زدند، قبرها را به طمع دفینه نبش کردند(۶۱۸ق).
پیداست پس از این ویرانی، مرو آن شکوه دیرین را بازنیافت خاصه با رونقی که #هرات در دوره #تیموریان و #صفویه داشت

#نبرد_مرو در ۸۸۹خ. (۹۱۶ قمری) میان #ازبکان به فرماندهی شیبک خان ازبک بنیانگذار سلسله شیبانیان/ازبکان با سپاه قزلباش ایران به فرماندهی شاه اسماعیل یکم بنیانگذار #صفویان رخ داد. در این جنگ سپاه ازبک شکست خورد، شیبک خان کشته شد، مرز ایران از شمال خاوری به رود #جیحون رسید و خراسان از دست ازبکان بیرون شد

در اوایل سده ۱۲هجری، ایرانی‌ها قلمرو #خانات_خیوه و بخارا را به خاک خود پیوستند؛ اما #خانات_بخارا بار دیگر در نیمه دوم همین سده مستقل شدند و مرو را تصرف و همه جمعیتش را به بخارا بردند.
این ویرانی شهر و انتقال کامل جمعیت به بخارا در سال‌های ۱۷۸۸_۱۷۸۹ م. توسط #شاه_مراد روی داد. پس از آن سالورهای آمودریا و دوستانشان از طایفه ساریک به منطقه آمدند و در واحه مرو، نشیمن گزیدند

دوره #صفویه #افشاریه و #قاجاریه گهگاه سرکشان مخصوصا ازبکان و خان‌های خیوه به مرو تاخت وتاز می‌کردند چنان‌که در ۱۲۷۶ق. محمدامین‌خان والی خوارزم به حدود مرو آمد و به تعرض پرداخت. فریدون میرزای فرمانفرما او را در سرخس شکست داد و سر او را به #تهران برای ناصرالدین شاه فرستاد.
چون تعرض #ترکمانان و حکام اطراف به مرو در زمان #قاجار، امری عادی شده بود، #ناصرالدین_شاه در ۱۲۷۶ق. #حشمت_الدوله را همراه #قوام_الدوله ً با ۴۰۰۰۰ سپاهی به مرو فرستاد اما این لشکر با بی‌احتیاطی و اختلاف این دو از ترکمانان شکست خورد و بیشتر آنان کشته و اسیر شدند
این هنگام روسها به شمال دریاچه #آرال و شرق خزر رسیدند و با تصرف #ترکستان شرقی وغربی دره‌های #سیحون و #جیحون به قلمرو ایران دست بردند
از جمله #خیوه در۱۲۷۰
#تاشکند #سمرقند #بخارا در۱۲۸۱ و۱۲۸۵
در #گوگ_تپه "ترکمانان تکه" را ۱۲۹۸ق. از پادرآوردند
سرانجام درمحرم ۱۲۹۹ه‍.ق/۱۲۶۰خ. خط مرزی کنونی ایران در #پیمان_آخال با #روسیه کشیده شد و مرو از ایران جداشد
/گزیده و ویرایش متن ویکیپدیا/
@LoversofIRAN

#نجیب_بارور
شاعر پارسی گوی #افغانستان
آرزوی یکپارچگی #فارسی زبانان دارد


هرکجا مرز کشیدند شما پل بزنید
حرف #تهران و #سمرقند و #سرپل* بزنید

مشتی از خاک #بخارا و گل از #نیشابور
باهم آرید و به مخروبه #کابل بزنید

دختران قفس افتاده ی #پامیر عزیز
گلی از باغ #خراسان به دو کاکل بزنید

جام از #بلخ بیارید و شراب از #شیراز
مستی هر دو جهان را به تغزل بزنید

________
*سرپل و بلخ : شهرهای #افغانستان
بخارا و سمرقند: شهرهای #ازبکستان
پامیر: در #تاجیکستان و #افغانستان

@LoversofIRAN

👈آرزوی زیبای همبستگی پارسی زبانان جهان

⬅️سروده ای زیبا از: #نجیب_بارور
شاعر پارسی سرای #افغانستان که آرزوس همبستگی(وحدت) #فارسی زبانان دو کشور ایران و افغانستان را دارد.
@LoversofIRAN

ای آب‌های خسته، چون سیلاب برخیزید
از بستر آلوده‌ی مرداب برخیزید

قرن سیاهی، سال‌های تیره‌گی داریم
از آفتاب از دامن مهتاب برخیزید

رویای یوسف، بار دیگر می‌شود تعبیر
ای قوم اگر از عمق سنگین‌خواب برخیزید

خس‌های بی‌مقدار و بر جا مانده از پستی
در پیشگاه سرو با آداب برخیزید

آسودگی پایان عمر موج خواهد بود
مثل تپش‌های دل بی‌تاب برخیزید

از آشتی، از آشتی از آشتی گویید
از جنگ بین #رستم و #سهراب برخیزید

گاهی خدا را می‌توان در خویش پیدا کرد
جویندگان قبله، از محراب برخیزید

در جوهر هستیِ انسان‌ها تفاوت نیست
از گفتمان برده و ارباب برخیزید

تا #رودکی و #مولوی و #حافظی آید
از بیت‌های شعرهای ناب برخیزید

تا سرزمین #پارسی، مشتی شود واحد
از #بلخ، از #شیراز، از #کولاب برخیزید


(بلخ، از سرزمین های #ایران_زمین_کهن بوده است که در دوره #قاجار از ایران جداشد.
#کولاب، سرزمینی در #تاجیکستان کنونی، و بخشی از #ایران_زمین_کهن)


کانال نجیب بارور @najeebbarwar



@LoversofIRAN

👈موسیقی کولاب، شهر ایرانی ۲۷۰۰ساله👉

#موسیقی و #رقص ایران زمین/ تاجیکستان

@LoversofIRAN
〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰〰
قطعه : "چین و چین"
برپایه موسیقی #کولابی

اجرای #سنگعلی_میرزایف از این آهنگ خیلی شناخته شده است. رقص این قطعه هم با تنپوش ویژه کولابی است👇
https://t.me/LoversofIRAN/4964
بازخوانی های گوناگونی از این قطعه انجام شده که یکی از آنها کار هنرمند جوان و توانمند تاجیک، #مهرنگار_رستم است.👇
https://t.me/LoversofIRAN/1737

در این ترانه از دو شهر #کولاب (جنوب باختری/غربی تاجیکستان) و #بلخ (شمال خاوری/شرقی #افغانستان) نام برده شده و کولاب را دارای آب شیرین دانسته است زیرا کولاب در استان ختلان در منطقه حاصلخیز کشاورزی و پرآب قرار دارد. #کولاب چهارمین شهر بزرگ  #تاجیکستان در خاور(شرق) استان(ولایت) #ختلان (خَتلان) است. سرچشمه های مهم آبیاری و برق‌آبی همچون رودخانه #وخش، سد #نارک/نارَک، سد ونیروگاه سنگ‌توده ۲، و کانال "شاه‌راهی وخش" در استان ختلان جای دارد. کولاب و بلخ در نقشه👇
https://t.me/LoversofIRAN/4968

استان ختلان در زمان #شوروی از محروم‌ترین بخش های تاجیکستان بود (مانند استان #سغد) محرومیت این منطقه یکی از دلایل بروز خشونت زیاد در این ولایت در زمان جنگ داخلی پس از استقلال بود. شهر کولاب، در شرق استان خَتلان، در آغاز جنگ داخلی تاجیکستان (۱۹۹۲_۱۹۹۳) که یکسال پس از #استقلال از شوروی سابق، این کشور را دچار درگیری های خونین کرد، نقش مهمی داشت.

بسیاری از مقام‌های سیاسی امروز تاجیکستان از این منطقه برخاسته‌اند. کولاب زادگاه #امام_‌علی_رحمان، رئیس‌جمهور تاجیکستان است. جناح‌های سیاسی این منطقه به‌ویژه کولابی‌ها در جنگ‌های داخلی طرف پیروز کشمکش‌ها بودند و پس از آن امور تاجیکستان بیشتر در دست این جناح افتاد.

شهر کولاب یکی از کهن ترین شهرهای تاجیکستان است. پیشینه این شهر به ۲۷۰۰۰ سال می‌رسد. باستان‌شناسان در این شهر قلعه‌ای یافته‌اند که #قلعه_کولاب نام دارد. این قلعه مربوط به زمان #هخامنشیان (سده ۴۴ پیش از میلاد)، و دولت داری کوشانیان می‌باشد.

شهر کولاب در قدیم کُتّل" نام داشت و زمان درازی مقر حکومت #ساسانیان بود و زبان #پارسی_میانه در آن رواج داشت. به این خاطر، با ورود اسلام و پس از آمدن #زبان #فارسی_نو به منطقه، مردم کولاب سریع‌تر از دیگر نقاط پیرامونی، فارسی‌زبان شدند.

این شهر تا سال ۱۷۵۰ خَتلان نامیده می‌شد و پس از آن کولاب نام گرفت. شوروی‌ها در سال ۱۹۲۱ بر این شهر دست یافتند و پس از آن کارخانه های صنعتی در آن ساختند.
۲ نمونه از تن پوش ویژه کولابی، با آستین های بلند و گشاد که هم لبه آستین ها هم جلوی تنپوش با گل های درشت گلدوزی شده است.👇
https://t.me/LoversofIRAN/4965
https://t.me/LoversofIRAN/552

@LoversofIRAN

👆 #کولاب #بلخ

۶کشور از ۱۳ کشوری که تنیدگی فرهنگی با ایران دارند و این همریشگی در آیین ها، شعر، موسیقی و حتا زبان شان دیده می شود، گرچه فارسی تنها در افغانستان،تاجیکستان وایران رسمی است
@LoversofIRAN