پایان عمر لینوکس مینت ۲۰؛

◄وقتی لینوکس مینت ۲۰ در ژوئن ۲۰۲۰ عرضه شد با پشتیبانی بلندمدت (۵ ساله).

◄حالا پس از پنج سال، زمانش رسیده که این نسخه به پایان عمر رسمی (EOL) رسیده است.

◙بهترین راه برای ارتقا از لینوکس مینت ۲۰:
◄ نصب تازه نسخه ۲۲ است که تا سال ۲۰۲۹ پشتیبانی می‌شود.

◄راه دیگر این است که ابتدا از نسخه ۲۰.۳ به ۲۱، و سپس از ۲۱.۳ به ۲۲ ارتقا دهید.

🔰 هسته لینوکس ۶.۱۶ منتشر شد: انقلابی در عملکرد و پشتیبانی سخت‌افزاری!

لینوس توروالدز، اولین نسخه آزمایشی (RC1) از هسته لینوکس ۶.۱۶ را منتشر کرد.

🌟 مهم‌ترین ویژگی‌های این نسخه:
🔹 بهبودهای چشمگیر در فایل‌سیستم‌ها:
ارتقای قابل توجه bcachefs
پشتیبانی از folioهای بزرگ و نوشتن اتمیک در EXT4 برای عملکرد بهتر

🔹 پشتیبانی از سخت‌افزارهای جدید:
کارت‌های گرافیک NVIDIA Hopper و Blackwell در درایور Nouveau
فناوری‌های پیشرفته Intel (ACR و APX)
شتاب‌دهنده‌های Intel QAT برای پردازش سریع‌تر فایل‌های فشرده

🔹 امنیت و بهینه‌سازی:
کلیدهای رمزگذاری سخت‌افزاری در fscrypt
گزارش‌دهی lock-upها در sysfs برای عیب‌یابی آسان‌تر

🔹 پشتیبانی گسترده از پلتفرم‌ها:
AMD ACP 7.x
Intel AVS
Tegra264 در درایور ADMA

جزئیات بیشتر به زودی
نویسنده: حسین سیلانی
اخبار و آموزش های بیشتر در کانال:
https://t.me/linuxtnt

دانمارک : "خداحافظ" به مایکروسافت: مهاجرت به لیبره‌آفیس و لینوکس

وزارت دیجیتال دانمارک به رهبری کارولین استیج، وزیر دیجیتال این کشور، تصمیم تاریخی گرفته است: حذف کامل مایکروسافت از سیستم‌های دولتی و جایگزینی آن با لینوکس و لیبره‌آفیس!

جزئیات این تحول دیجیتال:
• 🔄 نیمه نخست ۲۰۲۵: ۵۰٪ کارمندان وزارت به لیبره‌آفیس و لینوکس مهاجرت می‌کنند.
• 🎯 پاییز ۲۰۲۵: تمام وزارتخانه "عاری از مایکروسافت" خواهد شد.
• 🤝 همکاری با شهرداری‌ها: کپنهاگ و آرهوس (دو شهر بزرگ دانمارک) نیز همین مسیر را آغاز کرده‌اند.

چرا این تغییر؟
• 🛡 حاکمیت دیجیتال: کاهش وابستگی به شرکت‌های خارجی (به‌ویژه آمریکایی).
• 💰 صرفه‌جویی هزینه‌ها: حذف هزینه‌های سنگین لایسنس‌های مایکروسافت.
• 🔓 توسعه نرم‌افزارهای متن‌باز: تقویت اکوسیستم اوپن‌سورس در دانمارک.

در پی این اتفاق :
• 🎉 استقبال کارمندان: بسیاری از کارکنان وزارت از این تصمیم حمایت کرده‌اند.
• ⚠️ چالش‌های احتمالی: وزیر تأکید کرده که اگر مشکلات فنی وجود داشته باشد، موقتاً به سیستم قدیم بازمی‌گردند، اما عقب‌نشینی نمی‌کنند:
"اگر شروع نکنیم، هرگز به هدف نمی‌رسیم!"

🔌 قطع سرویس ایمیل ICC: بحران اخیر قطع سرویس‌های مایکروسافت برای دیوان کیفری بین‌المللی نگرانی‌ها را افزایش داد.
• تنش‌های دانمارک و آمریکا: ناگفته نماند این نکته را اضافه کنم که پیشنهاد ترامپ برای خرید گرینلند (!) نیز به این تصمیم دامن زده است.
شلسویگ-هولشتاین (آلمان) نیز اخیراً طرحی مشابه برای گسترش اوپن‌سورس آغاز کرده است. به نظر می‌رسد موج "استقلال دیجیتال" در اروپا در حال گسترش است!

نویسنده: حسین سیلانی
اخبار و آموزش های بیشتر در کانال:
https://t.me/linuxtnt

🔰وقت آن رسیده که Windows 10 و Microsoft Office را کنار بگذارید

🔹شرکت The Document Foundation (TDF) که توسعه دهنده و حامی LibreOffice،است ج به پروژه‌ای به نام "پایان ویندوز 10 (End of 10)" پیوسته است. این پروژه توسط جامعه گسترده لینوکس راه‌اندازی شده و هدف آن کمک به کاربران برای مهاجرت از ویندوز 10 به لینوکس دسکتاپ است؛ چرا که ویندوز 10 به‌تدریج به تاریخ پایان پشتیبانی (End-of-Life) خود نزدیک می‌شود.

🔹این شرکت بیان کرده که:
«گزینه‌ای بهتر وجود دارد که دوباره کنترل را به دست کاربران، نهادها و سازمان‌های عمومی بازمی‌گرداند: لینوکس و LibreOffice. این دو برنامه با هم یک جایگزین قدرتمند، دوست‌دار حریم خصوصی و آینده‌نگر برای اکوسیستم ویندوز + Microsoft 365 ارائه می‌دهند.»

🔰لینوس توروالدز مخالف فعال‌سازی پیش‌فرض DAMON در کرنل لینوکس است

ویژگی DAMON یک راهکار جذاب برای نظارت بر دسترسی به داده‌ها در کرنل لینوکس است که توسط آمازون و چند تیم دیگر توسعه یافته است. این ابزار برای بهینه‌سازی عملکرد و بهره‌وری سیستم و موارد دیگر طراحی شده است.

در زمان انتشار نسخه ۶.۱۶ کرنل، پچ یا تغییری اضافه شد که DAMON به صورت پیش‌فرض فعال باشد (CONFIG_DAMON=enabled).
این تصمیم بر اساس این استدلال بود که چند توزیع بزرگ مثل AlmaLinux، Amazon Linux، Android، CentOS، Debian، Fedora و Oracle این قابلیت را در کرنل‌های خود فعال کرده‌اند.


تصمیم لینوس توروالدز:
این تغییر اول به چشم لینوس نیامده بود، اما پس از مطلع شدن، او به سرعت این تغییر را برگرداند (revert):
"ما قابلیت‌های تصادفی را به صورت پیش‌فرض فعال نمی‌کنیم."

خارج از گود لینوکسی
راهنمای تصویری ویندوز ۹۵ با حضور متیو پری و جنیفر آنیستون

با حضور ستارگان سریال «فرندز»، متیو پری و جنیفر آنیستون – استفاده از چهره‌های محبوب برای ساده‌سازی فناوری

حذف x11 و پایان پشتیبانی GNOME از X11
پیرو پست قبلی که نوشتم:

https://t.me/linuxtnt/4313

https://t.me/linuxtnt/4333

مطابق با برنامهٔ اصلی گنوم است که پشتیبانی از X11/Xorg را از نسخهٔ گنوم ۴۹ به بعد قطع می‌کند.

در این حالت Wayland گزینه پیش‌فرض گنوم در اوبونتو ۲۵.۱۰ خواهد بود.
البته بخش‌های Xorg همچنان در دسترس خواهند بود از طریق سایر محیط‌های دسکتاپ (مانند Kubuntu، Xubuntu، MATE) یا با انتخاب دستی بخش «Xorg» در GDM (در صورت نصب جداگانه).

◄علت امر این Wayland اکنون به اندازهٔ کافی بالغ شده و برای اکثر کاربران امنیت، عملکرد و قابلیت‌های مدرن بهتری ارائه می‌دهد.

◄گنوم در حال حذف پشتیبانی از Xorg است و اوبونتو نیز از این روند پیروی می‌کند.

◄کاهش بار نگهداری با تمرکز روی Wayland.

🔰برای اولین بار ، ملاقات لینوس توروالدز و بیل گیتس

مارک روسینوویچ، مدیر ارشد فناوری Microsoft Azure، یک شام دوستانه برگزار کرد که در آن لینوس توروالدز و بیل گیتس برای اولین بار یکدیگر را ملاقات کردند.

مدت‌ها بود که مایکروسافت و لینوکس مثل سگ و گربه با هم درگیر بودند. اما در سال‌های اخیر، این دشمنی کم‌رنگ شده و حتی مایکروسافت حالا خودش را طرفدار لینوکس می‌داند. با این حال، تا به امروز، بیل گیتس (بنیان‌گذار مایکروسافت) و لینوس توروالدز (خالق لینوکس) هرگز یکدیگر را ملاقات نکرده بودند.

مارک روسینوویچ تصمیم گرفت این دو نفر را همراه با دیو کاتلر – کسی که سیستم‌عامل‌های VAX/VMS و ویندوز NT را طراحی کرده – به یک شام دعوت کند. خودش در این مورد نوشت: «برایم یک افتخار بزرگ بود که میزبان شام برای بیل گیتس، لینوس توروالدز و دیوید کاتلر بودم. لینوس تا به حال بیل را ندیده بود و دیو هم تا حالا لینوس را ملاقات نکرده بود. تصمیم بزرگی برای کرنل گرفته نشد، ولی شاید در شام بعدی!»

در دهه اخیر، مایکروسافت با وجود حفظ مدل نرم‌افزار اختصاصی برای دسکتاپ، به سمت متن‌باز هم متمایل شده. مثلاً اکنون در توسعه کرنل لینوکس مشارکت دارد، گیت‌هاب را خریداری کرده و لینوکس مدت‌هاست محبوب‌ترین سیستم‌عامل روی Azure است.

توروالدز گفت که بیل گیتس با شور و اشتیاق درباره کارهای خیریه‌اش در آفریقا و انرژی هسته‌ای صحبت کرده؛ هم پروژه‌های شکافت هسته‌ای با سدیم، و هم شرکت‌هایی که روی گداخت هسته‌ای کار می‌کنند. یکی از این شرکت‌ها TerraPower است که خود بیل گیتس در سال ۲۰۰۸ آن را بنیان گذاشته.

لینوکس چیست😂😂😂

بازی GnuJump - یک بازی ساده و متن‌باز

🎮 معرفی بازی:
بازی GnuJump یک بازی ساده و جذاب است که در آن شما یک شخصیت را کنترل می‌کنید که باید روی پلتفرم‌های متحرک بپرد و از سقوط جلوگیری کند. هدف بازی این است که تا جای ممکن بالا بروید و با مهارت از افتادن اجتناب کنید. گرافیک بازی مینیمال و کنترل آن ساده است، اما به شدت اعتیادآور و سرگرم‌کننده است! این بازی شبیه به Doodle Jump معروف است.

📥 نصب بازی:
$ apt-get install -y gnujump

🔗 لینک‌های مرتبط:
https://github.com/arximboldi/gnujump

🔰فدورا لینوکس در نظر دارد بسته‌های ۳۲ بیتی را حذف کند

این حذف ممکن است بر پشتیبانی از بازی‌های استیم تأثیر بگذارد.

به گفته خالق سیستم‌عامل Bazzite، این تغییر ممکن است منجر به تعطیلی این سیستم‌عامل نیز شود

توسعه‌دهندگان فدورا لینوکس پیشنهاد حذف پشتیبانی از بسته‌های ۳۲ بیتی را در نسخه آینده فدورا ۴۴ مطرح کرده‌اند و اعلام کرده‌اند که بسیاری از پروژه‌های دیگر نیز از این معماری دیگر پشتیبانی نمی‌کنند. با این حال، واکنش جامعه به این اقدام سریع و پرسر و صدا بوده است.
وب‌سایت GamingOnLinux گزارش داده که این تغییر ممکن است برای گیمرهای استیم مشکل‌ساز شود، زیرا این پلتفرم برای عملکرد صحیح به پشتیبانی ۳۲ بیتی نیاز دارد.
حتی «کایل گاسپودنتیچ»، توسعه‌دهنده سیستم‌عامل گیمینگ لینوکسی Bazzite، گفته است که این اقدام به دلیل اجرای زودهنگام، منجر به از بین رفتن این سیستم‌عامل خواهد شد، حتی اگر استیم بسته‌های لازم برای اجرا در محیط ۶۴ بیتی را داشته باشد. خوشبختانه، این تنها یک پیشنهاد است و هنوز نیاز به تأیید کمیته راهبردی مهندسی فدورا دارد.

علاوه بر این، «فابیو والنتیینی»، :
«... دیر یا زود باید پشتیبانی از x86 32 بیتی را متوقف کنیم. این معماری دیگر مرده است و روزبه‌روز نرم‌افزارهای کمتری از ساخت یا اجرا در محیط‌های ۳۲ بیتی پشتیبانی می‌کنند.»

وی همچنین افزود:
«و بهتر است برنامه‌ریزی برای حذف بسته‌های i686 را از همین حالا شروع کنیم، نه زمانی که (یک بسته پایه مانند CPython) دیگر از معماری ۳۲ بیتی پشتیبانی نکند و ما مجبور شویم به سرعت خود را تطبیق دهیم.»

🔰تغییرات Bcachefs بلاخره به هسته لینوکس ۶.۱۶ ادغام شد

شامل اصلاحات و یک ویژگی جدید به نام "journal_rewind" ارائه شد که به عنوان ابزاری برای بازیابی پس از فاجعه در این سیستم فایل عمل می‌کند.

🔰مایکروسافت آنتی‌ویروس را از هسته ویندوز خارج می‌کند

تقریباً یک سال از زمانی که یک به‌روزرسانی معیوب CrowdStrike باعث از کار افتادن ۸.۵ میلیون دستگاه مبتنی بر ویندوز در سراسر جهان شد می‌گذرد، و مایکروسافت می‌خواهد اطمینان حاصل کند که چنین مشکلی هرگز تکرار نشود. پس از برگزاری یک نشست با ارائه‌دهندگان امنیتی سال گذشته، مایکروسافت آماده می‌شود تا پیش‌نمایش خصوصی تغییرات ویندوز را منتشر کند که برنامه‌های آنتی‌ویروس (AV) و تشخیص و پاسخ نقطه پایانی (EDR) را از هسته ویندوز خارج می‌کند.

این اولین پیش‌نمایش از پیاده‌سازی جدید به صورت خصوصی خواهد بود و به ارائه‌دهندگان امنیتی اجازه می‌دهد تا درخواست تغییرات و ویژگی‌های اضافی را داشته باشند.

📰 خبر فوری در دنیای متن باز:

🚀 رونمایی از درایور گرافیکی "Tyr" برای هسته لینوکس - نوشته شده با Rust! 🦀
جمعه شب جامعه لینوکس با اعلامیه ای غافلگیرکننده. معرفی Tyr، یک درایور گرافیکی DRM جدید برای هسته لینوکس که کاملاً با زبان Rust نوشته شده است!

خوب Tyr چیست؟
• یک درایور مدیریت رندرینگ مستقیم (DRM) متن باز
• مخصوص سخت افزارهای گرافیکی مدرن Arm Mali
• جایگزینی برای درایور فعلی Panthor نسخه C

🔍 علت نامگذاری؟
اسم "Tyr" از اساطیر ژرمنی گرفته شده

💻 قابلیت های فنی:
✅ پشتیبانی از پردازنده های گرافیکی Arm Mali Gen10 و جدیدتر
✅ استفاده از فرمور Command Stream Frontend (CSF)
✅ توسعه یافته بر پایه کد NOVA DRM (درایور Rustی انویدیا)
✅ حاصل همکاری سه غول فناوری: Collabora، Arm و گوگل

📌 وضعیت فعلی پروژه:
🔸 نسخه فعلی فقط زیرمجموعه ای از قابلیت ها را پیاده سازی کرده
🔸 برای تکمیل نیاز به توسعه GPUVM دارد
🔸 فعلاً فقط روی پردازنده rk3588 تست شده
🔸 روی سایر SoCها ممکن است کار نکند

جزئیات بیشتر به زودی
نویسنده: حسین سیلانی
اخبار و آموزش های بیشتر در کانال:
https://t.me/linuxtnt

هشدار رسمی آلمان به اپل و گوگل: دیپ سیک را حذف کنید!

🔹کمیسر حفاظت داده‌های آلمان با ارسال نامه‌ای رسمی به اپل و گوگل خواستار حذف اپلیکیشن چینی «DeepSeek» از اپ‌استورها شد.

🔸دلیل این اقدام، انتقال غیرقانونی داده‌های کاربران آلمانی به چین و نقض قوانین سخت‌گیرانه حریم خصوصی اروپا عنوان شده است.

🔹 طبق بیانیه رسمی، دیپ سیک نتوانسته ثابت کند که اطلاعات کاربران آلمانی در چین، همان سطح حفاظت داده‌ها را دارند که در اتحادیه اروپا الزامی است. این هشدار پس از آن صادر شد که آلمان پیش‌تر به این شرکت فرصت داده بود داوطلبانه بازار را ترک کند.

🔸 این اقدام در ادامه موجی از ممنوعیت‌هاست؛ ایتالیا، هلند، تایوان، کره‌جنوبی و استرالیا نیز استفاده از دیپ سیک را محدود یا ممنوع کرده‌اند.

🔹در آمریکا هم قانون‌گذاران به دنبال مسدودسازی استفاده از هوش مصنوعی‌های چینی در نهادهای دولتی هستند.

🔰درامد 300 میلیون دلاری کانونیکال
کانونیکال، خالق اوبونتو، در سال گذشته نزدیک به ۳۰۰ میلیون دلار درآمد داشته است

🔹یک دهه پیش، کانونیکال (شرکت پشتیبان لینوکس اوبونتو) با حدود ۳۳۷ کارمند، درآمدی معادل ۸۱ میلیون دلار (در سال ۲۰۱۴) داشت. در آن زمان، تلاشهای آنها برای توسعه دسکتاپ لینوکس هنوز در حال پیشرفت بود، چه در زمینه پیش نصب روی دستگاههای تولیدکنندگان (OEM/ODM)، چه در محیطهای سازمانی و چه در فضای پردرآمد سرورها و ابری.
اما طبق گزارش سالانه ۲۰۲۴ که اخیراً توسط کانونیکال منتشر شده، این شرکت اکنون به درآمدی نزدیک به ۳۰۰ میلیون دلار و تعداد کارکنانی بیش از ۱۱۰۰ نفر رسیده است. این گزارش، بینش جالبی از سلامت مالی و رشد کلی این شرکت ارائه میدهد:

درآمد ۲۰۲۴: ۲۹۲ میلیون دلار (افزایش چشمگیر از ۲۵۱ میلیون دلار در سال ۲۰۲۳)
درآمد ۲۰۲۲: ۲۰۵ میلیون دلار
حاشیه سود ناخالص: ۸۳٪ (افزایش از ۸۰٪ در سال قبل)

🔹کانونیکال در سال ۲۰۲۴ بیش از ۱۰۰ کارمند جدید استخدام کرد و میانگین تعداد کارکنانش از ۱,۰۳۴ نفر به ۱,۱۷۵ نفر رسید. در سال ۲۰۲۲، این شرکت بهطور میانگین ۸۵۸ کارمند داشت.

🔹 سودآوری در سال ۲۰۲۴
سود ناخالص: ۲۵۸ میلیون دلار (از ۲۹۱ میلیون دلار درآمد)
سود عملیاتی: ۱۵.۵ میلیون دلار (افزایش از ۱۱.۲ میلیون دلار در سال ۲۰۲۳)

🔹جالب است بدانید که در سالهای اولیه، کانونیکال معمولاً با ضرر مالی مواجه بود و برای ادامه فعالیت به حمایتهای مالی «مارک شاتلورث» (بنیانگذار اوبونتو) وابسته بود. اما امروز، این شرکت به لطف رشد اوبونتو، سالهاست که روی پای خود ایستاده و عملکرد مالی پایداری دارد.

نویسنده: حسین سیلانی
اخبار و آموزش های بیشتر در کانال:
https://t.me/linuxtnt

🔰اخبار داغ هفته ای که گذشت در دنیای متن‌باز

به‌روزرسانی‌های مهم
🖥میز KDE Plasma 6.4 - محیط دسکتاپ محبوب با ویژگی‌ها و بهبودهای جدید منتشر شد
💻برنامه Qt Creator 17 - محیط توسعه یکپارچه متن‌باز با تغییرات اساسی برای مدیریت پروژه‌ها
🔌برنامه Fwupd 2.0.12 - افزودن پشتیبانی از هاب‌های USB-C قابل حمل HP
📚برنامه Calibre 8.5 - بهبود درایور دستگاه‌های Kobo در مدیر کتاب‌های الکترونیکی
📷برنامه Darktable 5.2 - ویرایشگر حرفه‌ای تصاویر RAW با قابلیت‌های جدید
📱سیستم عامل postmarketOS 25.06 - سیستم‌عامل موبایلی لینوکس با پشتیبانی از دستگاه‌های جدید و systemd

سایر اخبار
🔧توزیع Arch Linux - جلسات Wayland و X11 در KDE Plasma 6.4 را در بسته‌های جداگانه تقسیم کرد

توزیع‌های منتشر شده این هفته
⭐️ Bluestar Linux 6.15.3
⭐️ Exton OpSuS 250621 LXQt
⭐️ TUXEDO OS 20250620
⭐️ BakAndImgCD 49.0
⭐️ KDE neon 20250619

برنامه‌ها، درایورها و هسته‌های منتشر شده
IceWM 3.8.0
DBeaver 25.1.1
LyX 2.4.4

🔧 هسته‌های لینوکس:
Linux kernel 6.15.3
Linux kernel 6.12.34 LTS
Linux kernel 6.6.94 LTS

📦 دیگر به‌روزرسانی‌های مهم:

Mesa 25.1.4
Docker 25.0.11
Xorg Server 21.1.18
ClamAV 1.4.3
BIND 9.20.10
Chromium 137.0.7151.119
NVIDIA 575.64

بررسی سلامت باتری لپتاپ در لینوکس

۱. دستورupower

upower -i /org/freedesktop/UPower/devices/battery_BAT0 | grep -E "capacity|state|percentage"

✅ خروجی مهم:
- percentage: درصد شارژ فعلی
- capacity: سلامت باتری (%)
- state: وضعیت (شارژ/دشارژ)

۲. دستور acpi (ساده و سریع)

acpi -i

✅ مثال خروجی:

Battery 0: Full, 100%  
Battery 0: design capacity 5000 mAh, last full capacity 4500 mAh = 90%  

۳. روش فایل‌های سیستمی (بدون نیاز به نصب ابزار)

echo " healthy: $(cat /sys/class/power_supply/BAT0/capacity)%"  

💡 نکته: اگر دستورها کار نکردند، بسته‌های acpi یا upower را نصب کنید:

sudo apt install acpi upower  # برای دبیان/اوبونتو

یک دستور ساده و پر کاربرد لینوکسی

پیدا کردن اطلاعات مربوط به بایوس (BIOS) یا UEFI

از دستور زیر استفاده کن:
1. پیدا کردن نسخه بایوس/UEFI

sudo dmidecode -t bios

خروجی شامل مواردی مثل:
نسخه بایوس (Version)، سازنده (Vendor) و تاریخ انتشار (Release Date)

🔰۱۰۱ گام بعد نصب لینوکس(مخصوص توزیع های دبیان بیس)

🔹کتاب یازدهم از مجموعه ۱۰۰ کتاب لینوکسی که قبلا رایگان منتشر کردم. مجدد در کانال قرار دادم.

این کتاب به معرفی 100 ها تنظیمات ضروری و موردنیاز بعد از نصب توزیع های دبیان بیس شامل تنظیمات شخصی سازی و بهینه سازی با پوشش قسمت هایی مانند: بوت، لاگین، میزکار،پنل،مخزن وسورس لیست، فونت،درایورها،مشکلات مدیربسته،صفحه کلید موس،حساب کاربری، تم، محیط کاری،شبکه وتوجه به جزئیات کمتر شناخته شده.... همچنین برنامه های مهم پرداخته است.

این کتاب مانند یک دستیار فنی همراه شما خواهد بود.
🔸ویرایش دوم 1404
🔸150 صفحه
🔸تماما رنگی
🔸قطع کتاب A4
🔸انتشارات یافته، ناشر کتب دانشگاهی
🔸نویسنده: حسین سیلانی