1️⃣ بررسی لاگ‌های مهم سیستم با journalctl
🔹 خطاهای کلی (Error):

journalctl -p err

🔹 هشدارها (Warning):

journalctl -p warning

🔹 بررسی لاگ‌های اخیر (مثلاً آخرین بوت):

journalctl -b -p err

نویسنده: حسین سیلانی
اخبار و آموزش های بیشتر در کانال:
https://t.me/linuxtnt

پیدا کردن کرنل پانیک یا Oops در لاگ‌ها
🔹 کرنل «Oops»‌ یا «Panic»:

dmesg | grep -iE "oops|panic"
یا:
journalctl -k -p crit

امشب و فرداشب ساعت ۲۳ (تکرار روز بعد ساعت ۱۵)
کارشناس برنامه «هوش مصنوعی» شبکه آموزش هستم.

@haghiri75_blog

🔰پیدا کردن فرآیندهای zombie
پردازش‌هایی که اجراشون تموم شده ولی هنوز در جدول پردازش‌ها باقی موندن، چون پدرشون هنوز وضعیت خروجی اون‌ها رو جمع‌آوری نکرده. Zombieها هنوز یک PID دارن ولی دیگه در حال اجرا نیستن.
یک ورودی در Process Table اشغال می‌کنن.

✅ مرحله یک، پیدا کردن پردازش های زامبی.پردازش‌های Zombie با حرف بزرگ Z در ستون وضعیت (STAT) نمایش داده می‌شوند.

ps -eo pid,ppid,stat,cmd | grep -w Z

ps aux | grep 'Z'

✅ مرحله 2: پیدا کردن والد Zombie
می‌خوایم ببینیم چه پروسه‌ای پدر Zombie است:

ps -p 6789 -o pid,cmd

✅ مرحله 3: بستن Zombie (از طریق کشتن والد)
پر دازش Zombie خودش قابل kill نیست چون اجرا نمی‌شود. باید والدش را وادار به جمع‌آوری آن کنیم یا والد را kill کنیم تا سیستم‌عامل Zombie را پاک کند.

kill -SIGCHLD 6789

نویسنده: حسین سیلانی
اخبار و آموزش های بیشتر در کانال:
https://t.me/linuxtnt

Bill Atkinson (1951–2025)

📌 ویلیام دِینا اتکینسون (۱۹۵۱–۲۰۲۵): نابغه‌ای که رایانه را به هنر تبدیل کرد

دیروز در ۵ ژوئن ۲۰۲۵، جهان یکی از تأثیرگذارترین پیشگامان فناوری را از دست داد. بیل اتکینسون، مهندس نرم‌افزار، هنرمند و از معماران اصلی انقلاب رابط کاربری گرافیکی، در ۷۴ سالگی بر اثر سرطان لوزالمعده درگذشت.
اتکینسون در سال ۱۹۵۱ در آیووا متولد شد
🔹 انقلابی به نام GUI:
برای QuickDraw: موتور گرافیکی که مکینتاش را ممکن کرد
برای MacPaint: اولین نرم‌افزار طراحی دیجیتال برای عموم
برای HyperCard: پدربزرگ اپلیکیشن‌های مدرن - سیستمی که برنامه‌نویسی را دموکراتیک کرد
ابداعات کوچک، تأثیرات بزرگ: منوهای کشویی، دابل‌کلیک، ابزار Lasso و "مورچه‌های راه‌رونده" (marching ants) برای انتخاب

🔹 زندگی پس از اپل:
تأسیس General Magic (شرکتی که مفاهیم اولیه‌ی گوشی‌های هوشمند را طراحی کرد)

همکاری با Numenta در توسعه‌ی هوش مصنوعی
عکاسی حرفه‌ای با کتاب پرفروش "Within the Stone"
ساخت اپلیکیشن PhotoCard برای ترکیب هنر دیجیتال و ارتباطات

🔥 اخبار لینوکس در هفته ای که گذشت:

»آپدیت جدید Ubuntu Touch با پشتیبانی از VoLTE و بهبود Waydroid منتشر شد
نسخه OTA-9 سیستم‌عامل موبایلی Ubuntu Touch ارائه شد. حالا از تماس صوتی VoLTE پشتیبانی می‌کند و عملکرد Waydroid (اجرای اپ‌های اندروید روی اوبونتو تاچ) بهتر شده است.

»نسخه جدید VirtualBox 7.1.10 منتشر شد
این نسخه از ماشین مجازی VirtualBox اکنون به‌صورت ابتدایی از کرنل‌های لینوکس 6.15 و 6.16 پشتیبانی می‌کند.
»نرم‌افزار Raspberry Pi 1.9.4 بروزرسانی شد

این ابزار مخصوص نصب سیستم‌عامل روی Raspberry Pi حالا دارای رابط کاربری بهتر، زبان‌های جدید و رفع چند باگ است.
»نسخه 2.0.11 ابزار بروزرسانی Firmware در لینوکس (fwupd) منتشر شد
این نسخه اکنون از داک‌های هوشمند Thunderbolt 5 لنوو پشتیبانی می‌کند.

»نسخه جدید Rocky Linux 9.6 منتشر شد
این نسخه جدید بر پایه Red Hat Enterprise Linux 9.6 ساخته شده است.

»ابزار تحلیل شبکه Wireshark نسخه 4.4.7 منتشر شد

برنامه KDE Gear 25.04.2 منتشر شد
.
»نسخه 25.2.4 از LibreOffice برای دانلود آماده است.این نسخه دارای ۵۲ رفع باگ است و عملکرد بهتری دارد.
»لینوکس مینت 22.2 با پشتیبانی از اثر انگشت خواهد آمد
در این نسخه از اپلیکیشن Fingwit برای احراز هویت با اثر انگشت استفاده خواهد شد.

»لینوس تروالدز اولین نسخه آزمایشی کرنل لینوکس 6.16 را معرفی کرد.

دستور بررسی سلامت هارد:

sudo smartctl -a /dev/sdX

جایگزین کن sdX با نام دیسک موردنظر، مثلاً sda یا nvme0n1

بخش‌های کلیدی خروجی:
Power_On_Hours:
تعداد کل ساعت‌هایی که دیسک روشن بوده (طول عمر تقریبی).

Reallocated_Sector_Ct:
تعداد سکتورهای معیوب جایگزین‌شده (اگر > 0، نشانه خطر).

Temperature_Celsius:
دمای فعلی دیسک.

Wear_Leveling_Count یا Media_Wearout_Indicator
(برای SSD): میزان فرسایش.

پایان عمر لینوکس مینت ۲۰؛

◄وقتی لینوکس مینت ۲۰ در ژوئن ۲۰۲۰ عرضه شد با پشتیبانی بلندمدت (۵ ساله).

◄حالا پس از پنج سال، زمانش رسیده که این نسخه به پایان عمر رسمی (EOL) رسیده است.

◙بهترین راه برای ارتقا از لینوکس مینت ۲۰:
◄ نصب تازه نسخه ۲۲ است که تا سال ۲۰۲۹ پشتیبانی می‌شود.

◄راه دیگر این است که ابتدا از نسخه ۲۰.۳ به ۲۱، و سپس از ۲۱.۳ به ۲۲ ارتقا دهید.

🔰 هسته لینوکس ۶.۱۶ منتشر شد: انقلابی در عملکرد و پشتیبانی سخت‌افزاری!

لینوس توروالدز، اولین نسخه آزمایشی (RC1) از هسته لینوکس ۶.۱۶ را منتشر کرد.

🌟 مهم‌ترین ویژگی‌های این نسخه:
🔹 بهبودهای چشمگیر در فایل‌سیستم‌ها:
ارتقای قابل توجه bcachefs
پشتیبانی از folioهای بزرگ و نوشتن اتمیک در EXT4 برای عملکرد بهتر

🔹 پشتیبانی از سخت‌افزارهای جدید:
کارت‌های گرافیک NVIDIA Hopper و Blackwell در درایور Nouveau
فناوری‌های پیشرفته Intel (ACR و APX)
شتاب‌دهنده‌های Intel QAT برای پردازش سریع‌تر فایل‌های فشرده

🔹 امنیت و بهینه‌سازی:
کلیدهای رمزگذاری سخت‌افزاری در fscrypt
گزارش‌دهی lock-upها در sysfs برای عیب‌یابی آسان‌تر

🔹 پشتیبانی گسترده از پلتفرم‌ها:
AMD ACP 7.x
Intel AVS
Tegra264 در درایور ADMA

جزئیات بیشتر به زودی
نویسنده: حسین سیلانی
اخبار و آموزش های بیشتر در کانال:
https://t.me/linuxtnt

دانمارک : "خداحافظ" به مایکروسافت: مهاجرت به لیبره‌آفیس و لینوکس

وزارت دیجیتال دانمارک به رهبری کارولین استیج، وزیر دیجیتال این کشور، تصمیم تاریخی گرفته است: حذف کامل مایکروسافت از سیستم‌های دولتی و جایگزینی آن با لینوکس و لیبره‌آفیس!

جزئیات این تحول دیجیتال:
• 🔄 نیمه نخست ۲۰۲۵: ۵۰٪ کارمندان وزارت به لیبره‌آفیس و لینوکس مهاجرت می‌کنند.
• 🎯 پاییز ۲۰۲۵: تمام وزارتخانه "عاری از مایکروسافت" خواهد شد.
• 🤝 همکاری با شهرداری‌ها: کپنهاگ و آرهوس (دو شهر بزرگ دانمارک) نیز همین مسیر را آغاز کرده‌اند.

چرا این تغییر؟
• 🛡 حاکمیت دیجیتال: کاهش وابستگی به شرکت‌های خارجی (به‌ویژه آمریکایی).
• 💰 صرفه‌جویی هزینه‌ها: حذف هزینه‌های سنگین لایسنس‌های مایکروسافت.
• 🔓 توسعه نرم‌افزارهای متن‌باز: تقویت اکوسیستم اوپن‌سورس در دانمارک.

در پی این اتفاق :
• 🎉 استقبال کارمندان: بسیاری از کارکنان وزارت از این تصمیم حمایت کرده‌اند.
• ⚠️ چالش‌های احتمالی: وزیر تأکید کرده که اگر مشکلات فنی وجود داشته باشد، موقتاً به سیستم قدیم بازمی‌گردند، اما عقب‌نشینی نمی‌کنند:
"اگر شروع نکنیم، هرگز به هدف نمی‌رسیم!"

🔌 قطع سرویس ایمیل ICC: بحران اخیر قطع سرویس‌های مایکروسافت برای دیوان کیفری بین‌المللی نگرانی‌ها را افزایش داد.
• تنش‌های دانمارک و آمریکا: ناگفته نماند این نکته را اضافه کنم که پیشنهاد ترامپ برای خرید گرینلند (!) نیز به این تصمیم دامن زده است.
شلسویگ-هولشتاین (آلمان) نیز اخیراً طرحی مشابه برای گسترش اوپن‌سورس آغاز کرده است. به نظر می‌رسد موج "استقلال دیجیتال" در اروپا در حال گسترش است!

نویسنده: حسین سیلانی
اخبار و آموزش های بیشتر در کانال:
https://t.me/linuxtnt

🔰وقت آن رسیده که Windows 10 و Microsoft Office را کنار بگذارید

🔹شرکت The Document Foundation (TDF) که توسعه دهنده و حامی LibreOffice،است ج به پروژه‌ای به نام "پایان ویندوز 10 (End of 10)" پیوسته است. این پروژه توسط جامعه گسترده لینوکس راه‌اندازی شده و هدف آن کمک به کاربران برای مهاجرت از ویندوز 10 به لینوکس دسکتاپ است؛ چرا که ویندوز 10 به‌تدریج به تاریخ پایان پشتیبانی (End-of-Life) خود نزدیک می‌شود.

🔹این شرکت بیان کرده که:
«گزینه‌ای بهتر وجود دارد که دوباره کنترل را به دست کاربران، نهادها و سازمان‌های عمومی بازمی‌گرداند: لینوکس و LibreOffice. این دو برنامه با هم یک جایگزین قدرتمند، دوست‌دار حریم خصوصی و آینده‌نگر برای اکوسیستم ویندوز + Microsoft 365 ارائه می‌دهند.»

🔰لینوس توروالدز مخالف فعال‌سازی پیش‌فرض DAMON در کرنل لینوکس است

ویژگی DAMON یک راهکار جذاب برای نظارت بر دسترسی به داده‌ها در کرنل لینوکس است که توسط آمازون و چند تیم دیگر توسعه یافته است. این ابزار برای بهینه‌سازی عملکرد و بهره‌وری سیستم و موارد دیگر طراحی شده است.

در زمان انتشار نسخه ۶.۱۶ کرنل، پچ یا تغییری اضافه شد که DAMON به صورت پیش‌فرض فعال باشد (CONFIG_DAMON=enabled).
این تصمیم بر اساس این استدلال بود که چند توزیع بزرگ مثل AlmaLinux، Amazon Linux، Android، CentOS، Debian، Fedora و Oracle این قابلیت را در کرنل‌های خود فعال کرده‌اند.


تصمیم لینوس توروالدز:
این تغییر اول به چشم لینوس نیامده بود، اما پس از مطلع شدن، او به سرعت این تغییر را برگرداند (revert):
"ما قابلیت‌های تصادفی را به صورت پیش‌فرض فعال نمی‌کنیم."

خارج از گود لینوکسی
راهنمای تصویری ویندوز ۹۵ با حضور متیو پری و جنیفر آنیستون

با حضور ستارگان سریال «فرندز»، متیو پری و جنیفر آنیستون – استفاده از چهره‌های محبوب برای ساده‌سازی فناوری

حذف x11 و پایان پشتیبانی GNOME از X11
پیرو پست قبلی که نوشتم:

https://t.me/linuxtnt/4313

https://t.me/linuxtnt/4333

مطابق با برنامهٔ اصلی گنوم است که پشتیبانی از X11/Xorg را از نسخهٔ گنوم ۴۹ به بعد قطع می‌کند.

در این حالت Wayland گزینه پیش‌فرض گنوم در اوبونتو ۲۵.۱۰ خواهد بود.
البته بخش‌های Xorg همچنان در دسترس خواهند بود از طریق سایر محیط‌های دسکتاپ (مانند Kubuntu، Xubuntu، MATE) یا با انتخاب دستی بخش «Xorg» در GDM (در صورت نصب جداگانه).

◄علت امر این Wayland اکنون به اندازهٔ کافی بالغ شده و برای اکثر کاربران امنیت، عملکرد و قابلیت‌های مدرن بهتری ارائه می‌دهد.

◄گنوم در حال حذف پشتیبانی از Xorg است و اوبونتو نیز از این روند پیروی می‌کند.

◄کاهش بار نگهداری با تمرکز روی Wayland.

🔰برای اولین بار ، ملاقات لینوس توروالدز و بیل گیتس

مارک روسینوویچ، مدیر ارشد فناوری Microsoft Azure، یک شام دوستانه برگزار کرد که در آن لینوس توروالدز و بیل گیتس برای اولین بار یکدیگر را ملاقات کردند.

مدت‌ها بود که مایکروسافت و لینوکس مثل سگ و گربه با هم درگیر بودند. اما در سال‌های اخیر، این دشمنی کم‌رنگ شده و حتی مایکروسافت حالا خودش را طرفدار لینوکس می‌داند. با این حال، تا به امروز، بیل گیتس (بنیان‌گذار مایکروسافت) و لینوس توروالدز (خالق لینوکس) هرگز یکدیگر را ملاقات نکرده بودند.

مارک روسینوویچ تصمیم گرفت این دو نفر را همراه با دیو کاتلر – کسی که سیستم‌عامل‌های VAX/VMS و ویندوز NT را طراحی کرده – به یک شام دعوت کند. خودش در این مورد نوشت: «برایم یک افتخار بزرگ بود که میزبان شام برای بیل گیتس، لینوس توروالدز و دیوید کاتلر بودم. لینوس تا به حال بیل را ندیده بود و دیو هم تا حالا لینوس را ملاقات نکرده بود. تصمیم بزرگی برای کرنل گرفته نشد، ولی شاید در شام بعدی!»

در دهه اخیر، مایکروسافت با وجود حفظ مدل نرم‌افزار اختصاصی برای دسکتاپ، به سمت متن‌باز هم متمایل شده. مثلاً اکنون در توسعه کرنل لینوکس مشارکت دارد، گیت‌هاب را خریداری کرده و لینوکس مدت‌هاست محبوب‌ترین سیستم‌عامل روی Azure است.

توروالدز گفت که بیل گیتس با شور و اشتیاق درباره کارهای خیریه‌اش در آفریقا و انرژی هسته‌ای صحبت کرده؛ هم پروژه‌های شکافت هسته‌ای با سدیم، و هم شرکت‌هایی که روی گداخت هسته‌ای کار می‌کنند. یکی از این شرکت‌ها TerraPower است که خود بیل گیتس در سال ۲۰۰۸ آن را بنیان گذاشته.

لینوکس چیست😂😂😂

بازی GnuJump - یک بازی ساده و متن‌باز

🎮 معرفی بازی:
بازی GnuJump یک بازی ساده و جذاب است که در آن شما یک شخصیت را کنترل می‌کنید که باید روی پلتفرم‌های متحرک بپرد و از سقوط جلوگیری کند. هدف بازی این است که تا جای ممکن بالا بروید و با مهارت از افتادن اجتناب کنید. گرافیک بازی مینیمال و کنترل آن ساده است، اما به شدت اعتیادآور و سرگرم‌کننده است! این بازی شبیه به Doodle Jump معروف است.

📥 نصب بازی:
$ apt-get install -y gnujump

🔗 لینک‌های مرتبط:
https://github.com/arximboldi/gnujump

🔰فدورا لینوکس در نظر دارد بسته‌های ۳۲ بیتی را حذف کند

این حذف ممکن است بر پشتیبانی از بازی‌های استیم تأثیر بگذارد.

به گفته خالق سیستم‌عامل Bazzite، این تغییر ممکن است منجر به تعطیلی این سیستم‌عامل نیز شود

توسعه‌دهندگان فدورا لینوکس پیشنهاد حذف پشتیبانی از بسته‌های ۳۲ بیتی را در نسخه آینده فدورا ۴۴ مطرح کرده‌اند و اعلام کرده‌اند که بسیاری از پروژه‌های دیگر نیز از این معماری دیگر پشتیبانی نمی‌کنند. با این حال، واکنش جامعه به این اقدام سریع و پرسر و صدا بوده است.
وب‌سایت GamingOnLinux گزارش داده که این تغییر ممکن است برای گیمرهای استیم مشکل‌ساز شود، زیرا این پلتفرم برای عملکرد صحیح به پشتیبانی ۳۲ بیتی نیاز دارد.
حتی «کایل گاسپودنتیچ»، توسعه‌دهنده سیستم‌عامل گیمینگ لینوکسی Bazzite، گفته است که این اقدام به دلیل اجرای زودهنگام، منجر به از بین رفتن این سیستم‌عامل خواهد شد، حتی اگر استیم بسته‌های لازم برای اجرا در محیط ۶۴ بیتی را داشته باشد. خوشبختانه، این تنها یک پیشنهاد است و هنوز نیاز به تأیید کمیته راهبردی مهندسی فدورا دارد.

علاوه بر این، «فابیو والنتیینی»، :
«... دیر یا زود باید پشتیبانی از x86 32 بیتی را متوقف کنیم. این معماری دیگر مرده است و روزبه‌روز نرم‌افزارهای کمتری از ساخت یا اجرا در محیط‌های ۳۲ بیتی پشتیبانی می‌کنند.»

وی همچنین افزود:
«و بهتر است برنامه‌ریزی برای حذف بسته‌های i686 را از همین حالا شروع کنیم، نه زمانی که (یک بسته پایه مانند CPython) دیگر از معماری ۳۲ بیتی پشتیبانی نکند و ما مجبور شویم به سرعت خود را تطبیق دهیم.»

🔰تغییرات Bcachefs بلاخره به هسته لینوکس ۶.۱۶ ادغام شد

شامل اصلاحات و یک ویژگی جدید به نام "journal_rewind" ارائه شد که به عنوان ابزاری برای بازیابی پس از فاجعه در این سیستم فایل عمل می‌کند.