پایان پشتیبانی استاندارد Ubuntu 20.04 LTS
📅 مه 2025

اگر دستگاه‌های شما همچنان از Ubuntu 20.04 LTS استفاده می‌کنند، وقت آن رسیده که برنامه‌ریزی کنید:

✅ به Ubuntu 24.04 LTS مهاجرت کنید تا از به‌روزرسانی‌های مداوم بهره‌مند شوید
✅ با Ubuntu Pro، پشتیبانی امنیتی به مدت ۵ سال دیگر (ESM) را فعال کنید.

نصب درایور AMD در محیط x11

۱️⃣ معمولاً درایور AMD توی کرنل لینوکس به صورت پیش‌فرض هست (Mesa). برای نصب آخرین نسخه Mesa:

sudo apt install mesa-vulkan-drivers mesa-vulkan-drivers:i386

۲️⃣ برای کارت‌های جدیدتر AMD (AMDGPU)، می‌تونی پکیج‌های اختصاصی AMD رو نصب کنی:

sudo apt install firmware-amd-graphics

۳️⃣ بعد از نصب، سیستم رو ری‌استارت کن:

sudo reboot

۴️⃣ برای اطمینان از فعال بودن درایور:

glxinfo | grep "OpenGL renderer"
🔹 بیشتر کارت‌های AMD (مثل سری Radeon) به صورت پیش‌فرض با درایورهای Mesa/AMDGPU فعال هستن و نیاز به prime-select ندارن.

🎉 Xfce به Wayland نزدیک‌تر شد!
پیرو این پست قبلیم:
https://t.me/linuxtnt/4313

ادغام کد کامپوزیتور Wayland در Xfwm4 مبتنی بر کتابخانه wlroots

🔹 امروز پشتیبانی داخلی از کامپوزیتور Wayland به‌صورت رسمی در Xfwm4 (مدیر پنجره‌ی محیط دسکتاپ Xfce) اضافه شد. این کامپوزیتور جدید با استفاده از کتابخانه‌ی قدرتمند wlroots توسعه یافته که ابتدا توسط کامپوزیتور Sway معرفی شده بود.

🔹 کاربران Xfce مدت‌ها منتظر چنین تغییری بودند. تا پیش از این، اجرای Xfce روی Wayland نیازمند استفاده از کامپوزیتورهای خارجی بود، اما حالا با این ادغام جدید، Xfwm4 رسماً وارد دنیای Wayland شده است.

🔹 استفاده از کتابخانه‌ی wlroots باعث شده توسعه‌ی این قابلیت برای تیم Xfce بسیار ساده‌تر و سریع‌تر پیش برود. انتظار می‌رود همچنان پشتیبانی از X11 نیز حفظ شود.

🛑 دو آسیب‌پذیری لینوکس، تهدیدی جدی برای افشای داده‌های حساس
🔍 به‌تازگی تیم تحقیقاتی Qualys از کشف دو آسیب‌پذیری امنیتی در apport و systemd-coredump خبر داده است. این آسیب‌پذیری‌ها می‌توانند منجر به افشای اطلاعات حساس شوند.

بسته apport به عنوان هندلر پردازش core dump در توزیع اوبونتو و systemd-coredump به عنوان ابزار پیش‌فرض مدیریت core dump در توزیع‌های Red Hat Enterprise Linux 9 و Fedora استفاده می‌شوند.

🛠 این دو ابزار به‌طور خودکار داده‌های مربوط به crash یا core dump را جمع‌آوری می‌کنند، اما به دلیل وجود این دو آسیب‌پذیری، امکان دسترسی غیرمجاز به اطلاعات حساس فراهم می‌شود.

غیرفعال‌کردن apport (اوبونتو):

sudo nano /etc/default/apport
enabled=0

را تنظیم کنید. سپس


sudo systemctl stop apport.service
sudo systemctl disable apport.service


غیرفعال‌کردن systemd-coredump (RHEL/Fedora):

sudo sysctl -w kernel.core_pattern=|/bin/false
echo "kernel.core_pattern=|/bin/false" | sudo tee -a /etc/sysctl.conf
sudo sysctl -p
sudo systemctl mask systemd-coredump.socket
sudo systemctl mask systemd-coredump@.service

نویسنده: حسین سیلانی
اخبار و آموزش های بیشتر در کانال:
https://t.me/linuxtnt

آیا Flatpak در حال رکود

در Linux Application Summit (LAS) اخیر، «سباستین ویک» بیان کرد که بر اساس معیارهای مختلف، Flatpak وضعیت خوبی دارد:
✔️ محبوب بین توسعه‌دهندگان
✔️ برنامه‌های زیادی در فروشگاه Flathub
✔️ پذیرش توسط توزیع‌های معتبری مانند فدورا

اما او هشدار داد که توسعه Flatpak به‌شدت کند یا متوقف شده و توسعه‌دهندگان کافی برای بازبینی و افزودن کدهای جدید وجود ندارد.

«جو بروکمایر» نیز در مقاله‌ای در LWN می‌گوید:
با وجود مشکلات متعدد، Flatpak عملاً در حالت نگهداری است و بسیاری از مسائل مهم بدون حل باقی مانده‌اند.

❌ به‌عنوان مثال:

همچنان از PulseAudio به‌جای Pipewire استفاده می‌کند (مشکل دسترسی خودکار به میکروفن هنگام پخش صدا)
مشکلات مربوط به درایورهای NVIDIA
ضعف در تعیین مجوزهای سازگار با نسخه‌های قدیمی
مشکلات جدی در sandboxing

👥 با توجه به پذیرش گسترده Flatpak در برخی توزیع‌های دسکتاپ محبوب، این توقف توسعه می‌تواند تهدیدی جدی برای کاربران باشد. زیرا مشکلات مداوم و فقدان نیروی کافی برای بهبود، این پروژه را در آستانه رکود قرار داده است.

: راهنمای نصب درایور وایرلس در دبیان بیس ها

📌 روش اول: نصب درایور از طریق سایت رسمی دبیان
1️⃣ ابتدا مدل سختافزار وایرلس خود را پیدا کنید:

lspci | grep Wireless

2️⃣ به [صفحه ویکی وایرلس دبیان](https://wiki.debian.org/WiFi) مراجعه کرده و روش نصب درایور مخصوص دستگاه خود را دنبال کنید.

📌 روش دوم: نصب درایور با استفاده از مخازن دبیان**
اگر کابل شبکه یا گوشی به اینترنت متصل شوید، این دستورات را اجرا کنید:

sudo apt install firmware-linux-nonfree
sudo apt-get install firmware-iwlwifi
sudo apt install firmware-realtek

📌 روش سوم: افزودن مخزن non-free و نصب درایور**
1️⃣ فایل sources.list را ویرایش کنید:

sudo nano /etc/apt/sources.list

2️⃣ خط زیر را اضافه کنید (برای نسخه های جدیدتر دبیان، bookworm را با نام توزیع خود جایگزین کنید):

deb http://httpredir.debian.org/debian/ bookworm main contrib non-free

3️⃣ سپس دستورات زیر را اجرا کنید:

sudo apt update
sudo apt install linux-image-$(uname -r|sed 's,[^-]*-[^-]*-,,') linux-headers-$(uname -r|sed 's,[^-]*-[^-]*-,,') broadcom-sta-dkms
sudo modprobe -r b44 b43 b43legacy ssb brcmsmac bcma
sudo modprobe wl

🔰اینم از کشفیات جدید من.😂 زبان برنامه نویسی سیلان

🔹سیلان ، یک زبان برنامه‌نویسی جدید و در دست ساخت است و انتظار می‌رود که اولین نسخه آن قبل از پایان سال ۲۰۱۲ منتشر گردد. ردهت سازنده آن است و تمامی کارهای مربوط به آن به صورت آزاد و متن باز منتشر می‌گردند.

🔹کامپایلر سیلان دستورهای برنامه را به کد واسط جاوا تبدیل می‌کند و دستورهای خود آن هم به جاوا بی شباهت نیست. اما کدهای آن روان‌تر و قابل فهم‌تر هستند و از همین رو مستندسازی و پشتیبانی برنامه‌های نوشته شده ساده‌تر است.

پارادایم برنامه‌نویسی برنامه‌نویسی شیءگرا
طراحی شده توسط Gavin King
توسعه‌دهنده رد هت
ظهوریافته در ۲۰۱۱؛ ۱۴ سال پیش
پروانه مجوز آپاچی v2

پیام رسمی تبریک عید Red Hat (ش) برای عید .

Red Hat extends warm wishes for a peaceful, blessed, and happy Eid.

🔰 بروزرسانی‌های firmware (مثل BIOS، UEFI و سخت‌افزار) در توزیع‌های لینوکسی
۱️⃣ Debian / Ubuntu / Mint
معمولاً از ابزار fwupd استفاده می‌شود.
این ابزار یک رابط ساده برای بروزرسانی firmwareها از LVFS (Linux Vendor Firmware Service) فراهم می‌کند.
✅ نصب:

sudo apt update

sudo apt install fwupd

✅ بررسی موجود بودن بروزرسانی:

fwupdmgr get-updates

✅ نصب بروزرسانی:

sudo fwupdmgr update

۲️⃣ توزیع Arch / Manjaro
در این توزیع‌ها هم fwupd در مخازن موجود است.
✅ نصب:

sudo pacman -S fwupd

✅ بروزرسانی:

sudo fwupdmgr refresh
sudo fwupdmgr get-updates
sudo fwupdmgr update

۳️⃣ توزیع Fedora / RHEL
فدورا به صورت پیش‌فرض fwupd را نصب دارد یا می‌توان به راحتی نصب کرد.
RHEL و مشتقات آن (مثل CentOS Stream و AlmaLinux) هم این ابزار را دارند.
✅ نصب:

sudo dnf install fwupd

✅ بروزرسانی:

sudo fwupdmgr refresh
sudo fwupdmgr get-updates
sudo fwupdmgr update

۴️⃣ توزیع NixOS
در NixOS، معمولاً بروزرسانی firmware را به صورت declarative انجام می‌دهند (با تعریف در configuration.nix).
اما fwupd را هم می‌توان نصب کرد.
✅ نصب:
در فایل کانفیگ:
services.fwupd.enable = true;
✅ سپس:

sudo nixos-rebuild switch
sudo fwupdmgr refresh
sudo fwupdmgr get-updates
sudo fwupdmgr update

۵️⃣ توزیع Alpine
Alpine یک توزیع مینیمال است و ابزار fwupd در community repository موجود است.
✅ نصب:

sudo apk add fwupd

✅ بروزرسانی:

sudo fwupdmgr refresh
sudo fwupdmgr get-updates
sudo fwupdmgr update

نویسنده: حسین سیلانی
اخبار و آموزش های بیشتر در کانال:
https://t.me/linuxtnt

گزینه های دستور pip در محیط پایتون و لینوکس

یک برگه تقلب ساده از دستور pip که درخواست کرده بودید.

🔰دستورات خالی کردن کش DNS در ویندوز و لینوکس :
🔹ویندوز
ipconfig /flushdns

🔹لینوکس
بسته به سرویس DNS مورد استفاده:

1️⃣ اگر از systemd-resolved استفاده می‌کنی:

sudo systemd-resolve --flush-caches

2️⃣ اگر از dnsmasq استفاده می‌کنی:
sudo killall -HUP dnsmasq

3️⃣ اگر از nscd استفاده می‌کنی:

sudo systemctl restart nscd

یا

sudo service nscd restart

🔰پیدا کردن خطاهای درایورها حین بوت
🔰نمایش درایورهایی که در زمان بوت لینوکس خطا خورده‌اند و اجرا نشده‌اند را با دستورات زیر پیدا کنید. از فرمتی که نوشتم ایده بگیرید برای بررسی حالت های مختلف

🔹 خطاهای کلی در لاگ کرنل (مربوط به درایور)

dmesg | grep -iE "error|fail|unable|could not|driver"

🔹 خطاهای مرتبط با ماژول‌ها

dmesg | grep -i module

🔹 لاگ بوت systemd برای خطاهای درایور

journalctl -b | grep -iE "error|fail|unable|could not|driver"

🔹 مشاهده ماژول‌های بارگذاری شده

lsmod

نویسنده: حسین سیلانی
اخبار و آموزش های بیشتر در کانال:
https://t.me/linuxtnt

1️⃣ بررسی لاگ‌های مهم سیستم با journalctl
🔹 خطاهای کلی (Error):

journalctl -p err

🔹 هشدارها (Warning):

journalctl -p warning

🔹 بررسی لاگ‌های اخیر (مثلاً آخرین بوت):

journalctl -b -p err

نویسنده: حسین سیلانی
اخبار و آموزش های بیشتر در کانال:
https://t.me/linuxtnt

پیدا کردن کرنل پانیک یا Oops در لاگ‌ها
🔹 کرنل «Oops»‌ یا «Panic»:

dmesg | grep -iE "oops|panic"
یا:
journalctl -k -p crit

امشب و فرداشب ساعت ۲۳ (تکرار روز بعد ساعت ۱۵)
کارشناس برنامه «هوش مصنوعی» شبکه آموزش هستم.

@haghiri75_blog

🔰پیدا کردن فرآیندهای zombie
پردازش‌هایی که اجراشون تموم شده ولی هنوز در جدول پردازش‌ها باقی موندن، چون پدرشون هنوز وضعیت خروجی اون‌ها رو جمع‌آوری نکرده. Zombieها هنوز یک PID دارن ولی دیگه در حال اجرا نیستن.
یک ورودی در Process Table اشغال می‌کنن.

✅ مرحله یک، پیدا کردن پردازش های زامبی.پردازش‌های Zombie با حرف بزرگ Z در ستون وضعیت (STAT) نمایش داده می‌شوند.

ps -eo pid,ppid,stat,cmd | grep -w Z

ps aux | grep 'Z'

✅ مرحله 2: پیدا کردن والد Zombie
می‌خوایم ببینیم چه پروسه‌ای پدر Zombie است:

ps -p 6789 -o pid,cmd

✅ مرحله 3: بستن Zombie (از طریق کشتن والد)
پر دازش Zombie خودش قابل kill نیست چون اجرا نمی‌شود. باید والدش را وادار به جمع‌آوری آن کنیم یا والد را kill کنیم تا سیستم‌عامل Zombie را پاک کند.

kill -SIGCHLD 6789

نویسنده: حسین سیلانی
اخبار و آموزش های بیشتر در کانال:
https://t.me/linuxtnt

Bill Atkinson (1951–2025)

📌 ویلیام دِینا اتکینسون (۱۹۵۱–۲۰۲۵): نابغه‌ای که رایانه را به هنر تبدیل کرد

دیروز در ۵ ژوئن ۲۰۲۵، جهان یکی از تأثیرگذارترین پیشگامان فناوری را از دست داد. بیل اتکینسون، مهندس نرم‌افزار، هنرمند و از معماران اصلی انقلاب رابط کاربری گرافیکی، در ۷۴ سالگی بر اثر سرطان لوزالمعده درگذشت.
اتکینسون در سال ۱۹۵۱ در آیووا متولد شد
🔹 انقلابی به نام GUI:
برای QuickDraw: موتور گرافیکی که مکینتاش را ممکن کرد
برای MacPaint: اولین نرم‌افزار طراحی دیجیتال برای عموم
برای HyperCard: پدربزرگ اپلیکیشن‌های مدرن - سیستمی که برنامه‌نویسی را دموکراتیک کرد
ابداعات کوچک، تأثیرات بزرگ: منوهای کشویی، دابل‌کلیک، ابزار Lasso و "مورچه‌های راه‌رونده" (marching ants) برای انتخاب

🔹 زندگی پس از اپل:
تأسیس General Magic (شرکتی که مفاهیم اولیه‌ی گوشی‌های هوشمند را طراحی کرد)

همکاری با Numenta در توسعه‌ی هوش مصنوعی
عکاسی حرفه‌ای با کتاب پرفروش "Within the Stone"
ساخت اپلیکیشن PhotoCard برای ترکیب هنر دیجیتال و ارتباطات

🔥 اخبار لینوکس در هفته ای که گذشت:

»آپدیت جدید Ubuntu Touch با پشتیبانی از VoLTE و بهبود Waydroid منتشر شد
نسخه OTA-9 سیستم‌عامل موبایلی Ubuntu Touch ارائه شد. حالا از تماس صوتی VoLTE پشتیبانی می‌کند و عملکرد Waydroid (اجرای اپ‌های اندروید روی اوبونتو تاچ) بهتر شده است.

»نسخه جدید VirtualBox 7.1.10 منتشر شد
این نسخه از ماشین مجازی VirtualBox اکنون به‌صورت ابتدایی از کرنل‌های لینوکس 6.15 و 6.16 پشتیبانی می‌کند.
»نرم‌افزار Raspberry Pi 1.9.4 بروزرسانی شد

این ابزار مخصوص نصب سیستم‌عامل روی Raspberry Pi حالا دارای رابط کاربری بهتر، زبان‌های جدید و رفع چند باگ است.
»نسخه 2.0.11 ابزار بروزرسانی Firmware در لینوکس (fwupd) منتشر شد
این نسخه اکنون از داک‌های هوشمند Thunderbolt 5 لنوو پشتیبانی می‌کند.

»نسخه جدید Rocky Linux 9.6 منتشر شد
این نسخه جدید بر پایه Red Hat Enterprise Linux 9.6 ساخته شده است.

»ابزار تحلیل شبکه Wireshark نسخه 4.4.7 منتشر شد

برنامه KDE Gear 25.04.2 منتشر شد
.
»نسخه 25.2.4 از LibreOffice برای دانلود آماده است.این نسخه دارای ۵۲ رفع باگ است و عملکرد بهتری دارد.
»لینوکس مینت 22.2 با پشتیبانی از اثر انگشت خواهد آمد
در این نسخه از اپلیکیشن Fingwit برای احراز هویت با اثر انگشت استفاده خواهد شد.

»لینوس تروالدز اولین نسخه آزمایشی کرنل لینوکس 6.16 را معرفی کرد.

دستور بررسی سلامت هارد:

sudo smartctl -a /dev/sdX

جایگزین کن sdX با نام دیسک موردنظر، مثلاً sda یا nvme0n1

بخش‌های کلیدی خروجی:
Power_On_Hours:
تعداد کل ساعت‌هایی که دیسک روشن بوده (طول عمر تقریبی).

Reallocated_Sector_Ct:
تعداد سکتورهای معیوب جایگزین‌شده (اگر > 0، نشانه خطر).

Temperature_Celsius:
دمای فعلی دیسک.

Wear_Leveling_Count یا Media_Wearout_Indicator
(برای SSD): میزان فرسایش.

پایان عمر لینوکس مینت ۲۰؛

◄وقتی لینوکس مینت ۲۰ در ژوئن ۲۰۲۰ عرضه شد با پشتیبانی بلندمدت (۵ ساله).

◄حالا پس از پنج سال، زمانش رسیده که این نسخه به پایان عمر رسمی (EOL) رسیده است.

◙بهترین راه برای ارتقا از لینوکس مینت ۲۰:
◄ نصب تازه نسخه ۲۲ است که تا سال ۲۰۲۹ پشتیبانی می‌شود.

◄راه دیگر این است که ابتدا از نسخه ۲۰.۳ به ۲۱، و سپس از ۲۱.۳ به ۲۲ ارتقا دهید.