سمایل ئاغای شکاک (سمکۆی شکاک)، ناسراو بە سەردار نوسرەت، ساڵی ١٢٦٦ی کۆچی هەتاوی، لە لە ئاوایی چەهریقی سەر بە شاری سەڵماس لە ڕۆژهەڵاتی کوردستان  لە دایک دەبێ.
ئەو کوڕی "موحەممەد ئاغا" و نەوەی "عەلیخانی شکاک" بوو. هەر لەسەردەمی مێرمنداڵییەوە هۆگری بزووتنەوەی کورد دەبێ و  خەیاڵی سەربەخۆییی کوردستا ن لە سەریدا  پەروەردە دەکا. لە تەمەنی  لاوییەوە بە کردەوە خەریکی کۆکردنەوەی سوارچاک و  چەکداری کورد دەبێ. چالاکییە چەکدارییەکانی سمایل ئاغا سەرەتا هەر ڕۆژهەڵاتی کوردستان دەگرێتە و پاشان پەل دەکێشێتە باشووری کوردستانیشەوە کە ئەوکات لە ژێر دەسەڵاتی عوسمانیدابووە.
لە جەنگەی  شەڕی جیهانیی  یەکەم و چەند ساڵێش دوای ئەو شەڕە، ناسراوترین کەسایەتی لە سنووری ئێران و عوسمانی، سمایل ئاغا (سمکۆ) سەرۆکی عێلی شکاک بووە. ئەو بە زیرەکی لەو دەرفەتەی ئاڵۆزییەکانی ناوچە لە چارەگە سەدەی یەکەمی سەدەی بیستەم بۆی دەستەبەر کردبوو کەڵکی وەرگرت و هاوسەنگیی  خۆی  لە نێوان عوسمانی و ڕووس و ئێران و ئینگلیزییەکان کە لەگەڵ هەمووان پێوەندییان بوو، ڕاگرتبوو و  پەرەی بە دەسەڵات و کاریگەریی خۆی لە ناوچە دابوو.

درێژە:👇
https://kurdshop.net/ku/history/2453

Simayîl Axayê Şikak (Simkoyê Şikak) ku bi Serdar Nusret dihat naskirin, sala 1266`an a rojî (H.Ş) li gundê Çariyê li bajarê Selmasê yê Rojhilatê Kurdistanê jidayîk bûye.
Ew kurê "Mihemed Axa" û neviyê "Elî Xan Şikak" bû. Her ji dema ku nûciwan ango xortekî taze geheştî bû dibe evîndarê Tevgera Kurdî û xeyala serxwebûna Kurdistanê di serê wî de çêdibe. Her ji temenê nûciwaniyê ve bi komkirina siwar û çekdaran re mijûl dibe. Çalakiyên çekdarî yên Simko destpêkê her tenê li Rojhilatê Kurdistanê bûn, lê piştre derbasî Başûrê Kurdistanê jî bûn ku wê demê di bin destê Osmaniyan de bû.

Di kelekela şerê yekem ê cîhanî de û heta çend salan piştî wî şerî, kesayetiyê herî naskirî yê sînorê Îran û Osmaniyan, Simayîl Axa (Simko) serokê Eşîra Şikak bû. Wî bi zîrekî û zanebûna xwe sûd ji wê derferê wergirt ku di çarêka yekem a sedsala bîstê de bidest hatibû, peywendiyên wî li gel Osmanî, Rûs, Îngilîz û Îranê hebûn û karîbû hevsengiyê di wan têkiliyan de biparêze, heman demê de desthilat û bandora xwe li navçeyê jî berfireh bike.

Dirêje:👇

https://kurdshop.net/kt/history/2457

هونەرمەندی بەناوبانگی شاری ورمێ “قادر سۆفیانی” لە تەمەنی ٨٣ ساڵیدا بەهۆی نەخۆشی کۆچی دوایی کرد.

“Qadir Sofiyanî” dengbêjê binavûdeng ê bajarê Urmiyê di temenê 83ê saliyê de bi sedema nesaxiyê koça dawiyê kir.

قادۆ کەسێکی خوێندەوار نەبووە، بەڵام عەقڵ و مێشکێکی وایهەبووە کە بۆ خۆی شیعری کەلامەکانی ئامادە کردووە و کردوویەتی بە گۆرانی. خێرا ئەو کەلامانەی لەبەر دەکرد و دەیگوتەوە کە کەیفی پێ دەهاتن، بەڵام هیچ کەیفی بەو کەلامانە نەدەهات کە لەگەڵیدانەدەگونجا.
کاتێک قادۆ لاوێکی تەمەن ١٧-١٨ ساڵ بوو، لە گوندی "هەشتیان" لەناوچەی سۆما- برادۆست دەنگبێژێک بە ناوی "سلێمان" هەبوو، کە لەگەڵ قادۆ وەک دەستەبرا بوون. سلێمان کەسێکی زۆر باش بووە و وەک مامۆستا زۆر کەلامی فێری قادۆ کردووە. سلێمان کەلامی دروست دەکرد و قادۆش بە دەنگە خۆشەکەی دەیگوتەوە و لە سلێمانەوە فێریدەنگبێژی بووە. هەر بۆیە قادۆ هەمیشە لە هەموو دەنگبێژێک زیاتر،سلێمانی قەبووڵ بووە و وەک مامۆستای خۆی دەیبینی.
زۆر جار هونەرمەندی کۆچکردوو "خالێ برێ" و قادۆ پێکەوە لەدیوەخانان دادەنیشتن و گۆرانییان دەگوتەوە.
دوای ماوەیەک دەنگبێژ "ئەڤدی" لە باکووری کوردستانەوە دێتە ڕۆژهەڵاتی کوردستان و لە قاوەخانەی مەلا جاسۆ دەمێنێتەوە، زۆرێکی لە دەور کۆ دەبووەوە و گوێیان لە گۆرانییەکانی ڕادەگرت، کاتێک قادۆش لەو کۆڕانەدا بەشدار دەبێت، کەسێک لەو کۆڕەدا بە دەنگبێژ ئەڤدی دەڵێت: "قادر دەنگێکی زۆر خۆشی هەیە"، ئەڤدی دەڵێت: "ئادەی کەلامێکمان بۆ بڵێتا بزانین چۆن دەیڵێیت"، قادۆش گۆرانییەک دەڵێت.
کاتێک ئەڤدی گوێ لە دەنگی ڕادەگرێت، دەڵێت: "خۆم و خودام، تۆبەڕاستی دەنگبێژیت و واز لە دەنگبێژی مەهێنە، دەنگبێژی لە تۆ پیرۆز و موبارەک بێت."
قادۆ نزیکەی ١٠٠-٢٠٠ کەلامی دەزانی و دەیگوتنەوە. کەلامەکانی قادۆوەک ئاوێنەیەک ڕاستییەکانی کۆمەڵگەی لەڕووی "ژیان، خۆشەویستی،هەژاری و چەوساندنەوەی گەلی کورد" نیشان دەدا، هەر بۆیە پاڵپشتی و خۆشەویستییەکی تایبەتی لە کۆمەڵگەدا هەبوو. لە دوایین ساڵانیژیانیدا، بەهۆی ناجێگیربوونی تەندروستیی و هەموو ئەو سەختی و ناخۆشییانەی ژیان کە بەسەریدا هاتبوو، بەداخەوە تەنها ١٠ یان ١٥ کەلامی لەبیردا مابووەوە.
قادۆ گۆرانییەکانی "خالێ برێ، ئەڤدی و حاجی عەبدولکەریم" و زۆر دەنگبێژی گوتووەتەوە کە بەڕاستی دەنگبێژ بوون. قادۆ بۆ خۆی زۆر کەلامینووسیوە و گوتوویەتی. یەکێک لەو کەلامانەی کە حاجی عەبدولکەریمگوتوویەتی، "دەورێ دەورێ"یە.
لە سەرەتای شۆڕشی گەلانی ئێران واتە ساڵی ١٩٧٩، بەهۆی نەخۆشیو دەرمانکردنی هاوسەرەکەی، قادۆ ماڵەکەی لە گوندی سۆفیانگواستەوە و چووە شارۆچکەی "ئەلواج" لە نزیک شاری ورمێ و لەوێنیشتەجێ بوو.
بەرهەمی ژیانی هاوبەشی قادۆ ٧ منداڵە، ٥ کچ و ٢ کوڕ. ناوبراو لە تەمەنی٨٣ ساڵیدا بەهۆی نەخۆشی و وەستانی دڵ لە یەکێک لەنەخۆشخانەکانی شاری ورمێ کۆچی دواییی کرد.
ئامۆژگاریی "قادر سۆفیانی" بۆ نەوەی نوێ کە لە بواری هونەر و دەنگبێژیدا چالاکان، ئەوەیە:
گەنجەکانمان کە لە ئێستادا خەریکی دەنگبێژین، نابێ ڕێگای هونەر و کورد و کوردستان ون بکەن و با کەلامی دەنگبێژانمان ڕاست و دروست بێت و بێ سەرلێشێواوی و بە جوانی بیگەیەننە گەلەکەمان بۆ ئەوەیسوودی لێ وەربگرن."

Tawana “ENFAL”ê li dijî gelê Kurd, birînek xedar e ku qet nayê jibîr kirin.

تاوانی”ئەنفال” لە دژی نەتەوەی كورد، زامێكی ساڕێژنەبوو كە هەرگیز فەرامۆش ناكرێت.

دە ساڵ بەسەر کۆمەڵکوژیی کوردانی ئێزدی لە لایەن تیرۆریستانی دەوڵەتی ئیسلامییەوە تێپەڕی. لەم هێرشە نامرۆڤانەیەی گرووپی تیرۆریستیی داعشدا، جیا لە کۆمەڵکوژکردنی هەزاران هاونیشتمانیی ئێزدی، سەدان ئافرەتی ئێزدیش کە ژمارەیەکی زۆریان مناڵ بوون بە دیل گیران و دەستدرێژییان کرایە سەر. کۆمەڵکوژیی ئێزدییەکانی شنگال، چارەگە سەدەیەک پاش شاڵاوە بەدناوەکانی ئەنفال کە تێیدا 182000 کورد کۆمەڵکوژ و زیندەبەچاڵ کراوبوون، سەلمێنەری ئەو ڕاستییەیە، کورد تا نەبێتە خاوەنی دەوڵەتی سەربەخۆ و کیانی سیاسیی خۆی، هیچکات پارێزراو نابێت و هەمیشە هەڕەشە و مەترسیی دووبارەبوونەوەی ئەم کۆمەڵکوژییانە لە ئارادایە.

وەک ڕێکخراوی کوردشۆپ یادی قوربانییەکانی کۆمەڵکوژیی خەڵکی شنگال بەرز ڕادەگرین و جەخت دەکەینەوە، ئێزدییەکان وەک پێکهاتەیەکی ڕەسەنی کوردستان، تەنیا لە چوارچێوەی جوگرافیای کوردستاندا ڕێز لە بیروباوەڕیان دەگیرێ و گیانیان دەپارێزرێ هەر بۆیە پێویستە هەرچی زووتر شنگال و ئەو ناوچانەی ئێزدییەکان لێی نشتەجێن، بگەرێنەوە باوەشی نیشتمانی دایک و ببنە بەشێک لە جوگرافیای هەرێمی کوردستان بۆ ئەوەی ئاوارەکانی ئەم دەڤەرە بتوانن بگەڕێنەوە سەر ماڵوحاڵی خۆیان و ژیانێکی شەرەفمەندانە دەست پێ بکەنەوە.

ڕێکخراوی کوردشۆپ
٢٠٢٤/٨/٣

Deh sal bi ser komkujiya Kurdên Êzidî ji aliyê terorîstên Dewleta Îslamî re derbas bûn. Di vê êrîşa nemirovane ya girûpa têrorîstî ya DAÎŞê de, ji bilî komkujiya bi hezaran hevnîştimaniyên Êzidî, bi sedan jinên Êzidî ku gelek ji wan zarok bûn, dîl hatine girtin û rastî dastdirêjiyê hatin.

Komkujiya Êzdiyên Şengalê, çarikek ji sedsala piştî enfala hovane ya ku tê de 182 hezar Kurd hatin qirkirin û zîndîçalkirin, îsbatkerê wê rastiyê ye heta ku Kurd nebe xwedî dewlet û pêkhateyeke siyasî ya serbixwe, ti carî nayêne parastin û hertimî gef û metirsiya dubarebûna vê komkujiyê di gorê de ye.

Em wekî Saziya KURDŞOPê yad û bîra qurbaniyên komkujiya xelkê Şengalê bilind radigirin û tekezî dikin, Êzidî wek pêkhateyeke resen a Kurdistanê, tenê di çarçoveya erdnîgarî ya Kurdistanê de rêz ji bîr û bawerên wan tê girtin û canê wan tê parastin û her lewma divê Şingal û deverên ku Êzidî tê de nîştecih in, vegerine hembêza nîştimana dayîkê û bibine beşek ji erdnîgariya Herêma Kurdistanê da ku avareyên vê herêmê bikarin vegerine warên xwe û dest bi jiyaneke bi rûmet bikin.

Saziya KURDŞOPê
3/8/2024