#buguntarixda

Bugun 7-may - Vladimir Putin Rossiya Prezidenti vazifasiga kirishgan kun.

Putin Rossiya prezidenti lavozimiga ilk bor roppa-rosa 23 yil avval – 2000-yil 7-mayda kirishgan.

@Kun_TarixiTG

7-may – Armaniston, Belarus va Rossiyada Radio kuni

Armanistonda Radio kuni 7-may kuni nishonlanadi. Bu sana mamlakatda 1926-yil 7-mayda boshlangan muntazam radioeshittirishlarning boshlanishi bilan bog'liq.

Belarusda Radio kuni 7-may kuni, shuningdek, 1926-yilda mamlakatda radioeshittirish boshlanganligi munosabati bilan nishonlanadi. Belarus Respublikasi Vazirlar Kengashining 1995-yil 3-maydagi qarori bilan tashkil etilgan.

Rossiyada Radio kuni 1945-yildan beri 7-may kuni nishonlanadi. Shu kuni Moskva radiosi orqali I.V.Stalinning fashistlar Germaniyasi ustidan qozonilgan g‘alaba to‘g‘risidagi SSSR xalqiga va butun dunyoga g‘alabali murojaatining tantanali eshittirishi bo‘lib o‘tdi. O'shandan beri bu kun Rossiyada radioeshittirishning g'alabasi va rivojlanishining ramziga aylandi.‌‌

@Kun_TarixiTG

Bugun 7-may 2025-yil, chorshanba.

👉 BAYRAMLAR:

🌏 Butunjahon astma kuni.

👉 MILLIY BAYRAMLAR:

🇦🇲 Armaniston, 🇰🇬 Qirgʻiziston,🇧🇾 Belarus, 🇧🇬 Bolgariya, 🇷🇺 Rossiya - Radio kuni.
🇺🇸 AQSh - Oʻqituvchilar kuni.
🇨🇦 Kanada - Milliy bolalar va yoshlar ruhiy salomatligi kuni.
🇰🇿 Qozog‘iston - Vatan himoyachilari kuni.
🇧🇩 Bangladesh - Muhandislar kuni.
🇱🇹 Litva - Litva matbuoti, tili va kitobini tiklash kuni.
🇸🇻 Salvador - Askarlar kuni.

👉 VOQEALAR:

- 1104 - Harran jangida salibchilar mag'lubiyatga uchradi.
-1663 - Londonda Druri-Leyn teatri ochildi.
- 1744 - Yelizaveta Petrovna Rossiyada o'lim jazosini bekor qilish to'g'risidagi farmonni imzoladi.
- 1755 - Moskva Universiteti ochildi.
- 1785 - Jan Per Blanshar va Jon Jyeffris birgalikda La-Manshni havo sharida uchib o‘tishdi. 
- 1887 - amerikalik Tomas Stevens velosipedda 13 500 mil yo’l bosib, dunyoni aylanib chiqdi.
- 1895 - Rus fizigi va elektrotexnigi Aleksandr Popov Sankt- Peterburgda radioning dastlabki variantini ommaga namoyish etdi. 
- 1907 - Turkiyaning “Fenerbaxche” futbol klubi tuzildi. 
- 1915 - Germaniyaning U-20 suvosti kemasi Britaniyaning Luzitaniya yo'lovchi kemasiga hujum qildi; 1198 yo'lovchini halok bo‘ldi.
- 1940 - Moskva Davlat universitetiga Lomonosov nomi berildi.
- 1945 - soat 2:41 da Reymsda Germaniyaning so'zsiz taslim bo'lish akti imzolandi.
- 1946 - Tokioda Sony kompaniyasi tashkil topdi.
- 1954 - AQSh, Fransiya va Angliya Sovet Ittifoqining NATOga a'zo bo'lish taklifini rad etishdi.
- 1960 - Mixail Tal shaxmat bo'yicha 8-jahon chempioni bo'ldi.
- 1992 - Toshkentdagi Kinochilar uyida mustaqil O‘zbekistonning
birinchi pochta markasi taqdimoti bo‘lib o‘tdi.
- 1993 - “Sog‘lom avlod uchun” ordeni ta’sis etildi.
- 1994 - Forishda sportning milliy  va xalq o‘yinlari bo‘yicha birinchi Respublika Olimpiadasi boshlandi.
- 1997 - Intel kompaniyasi Pentium II mikroprotsessorini rasman namoyish qildi.
- 1997 - Kann kinofestivalida Lyuk Bessonning "Beshinchi element" filmining premyerasi bo'lib o'tdi.
- 2000 - Vladimir Putin Rossiya Prezidenti vazifasiga kirishdi.
- 2008 - Rossiya Federatsiyasining uchinchi prezidenti Dmitriy Medvedev oʻz vazifasini bajarishga kirishdi.
 - 2013 - Yer aholisi asrda atigi bir necha marta sodir bo'ladigan noyob astronomik hodisani kuzatishdi. Merkuriy Yer va Quyosh o'rtasida harakat qildi.

👉 TAVALLUDLAR:    
   
- 1713 - Aleksi Klod Klero (1713) - Fransuz matematigi, 18 yoshida Fransiya FA a'zosi bo‘lgan. 
- 1840 - P. I. Chaykovskiy (1893) - rus kompozitori.
- 1861 -  Rabindranand Thokur (1941) - atoqli hind adibi, Nobel mukofoti sohibi (1913). 
- 1867 - Vladislav Reymont (1925) - polshalik yozuvchi, Nobel mukofoti sohibi (1924).
- 1896 - Pavel Aleksandrov (1982) - matematik, akademik, Sovet topologik maktabining asoschisi.
- 1908 - Maks Grundig (1989) - nemis tadbirkori, Grundig radioelektron konserni asoschisi.
- 1909 - Edvin Lend (1991) - Polaroid fotokamerasining ixtirochisi, Polaroid kompaniyasi asoschisi. 
- 1923 - Anne Baxter (1985) - amerikalik kinoaktrisa.
- 1929 - To‘lepbergen Qayipbergenov 2010) - O‘zbekison va Qoraqalpog‘iston xalq yozuvchisi, Oʻzbekiston Qahramoni (2003). 
- 1929 - Abdulxay Valiyev - O‘zbekistonda xizmat ko‘rsatgan fan arbobi, faylasuf-olim, professor.
- 1939 - Sayid Ali Husayniy Xomanaiy - eronlik siyosiy va diniy arbob, Eron Oliy Rahbari,  Oyatulloh.  Eronning 3-prezidenti (1981-1989).
- 1939 - Sidney Altman - kanadalik va amerikalik molekulyar biolog, Nobel mukofoti sohibi (1989).
- 1961 - Jorj Kluni - Amerikalik kino aktyor.
- 1974 - Nazarbekov Ozodbek - taniqli oʻzbek qoʻshiqchisi, Oʻzbekiston xalq artisti (2010) va Qoraqalpogʻiston xalq artisti.
- 1980 - Kim Nam Sun - janubiy koreyalik sportchi, kamondan otish bo'yicha Olimpiya chempioni (2000)
- 1983 - Marko Gallazzo - italiyalik kamonchi, ikki karra Olimpiya chempioni.
- 1983 - Yosip Glasnovich - xorvatiyalik o‘q otuvchi, Olimpiya chempioni (2016).
- 1983 - Aleksandr Legkov - rossiyalik chang'ichi, Olimpiya chempioni (2014).

@Kun_TarixiTG

8-may — Janubiy Koreyada ota-onalar kuni

Janubiy Koreyada ota-onalar kuni har yili 8-may kuni nishonlanadi. Bolalar kunidan farqli o'laroq, bu davlat bayrami emas, lekin u hali ham butun mamlakat bo'ylab keng nishonlanadi.
Janubiy Koreya alohida onalar kuni va otalar kunini emas, balki yagona ota-onalar kunini nishonlaydigan mamlakatlardan biridir. Ushbu bayramning kelib chiqishi 1930-yillarga borib taqaladi, o'shanda Koreyadagi ba'zi xristian jamoalari onalar kunini nishonlay boshlagan. Oxir-oqibat u Konfutsiy an'analari bilan birlashtirildi va onalar kunini nishonlash keng tarqala boshladi. Onalar kuni 1956-yilda Janubiy Koreyada har yili nishonlanadigan bayram sifatida rasman tashkil etilgan.

Biroq, ko'pchilik otalarga bag'ishlangan bayram ham bo'lishi kerakligini ta'kidladi. Nihoyat, 1973 yilda onalar kuni ota-onalar kuni deb o'zgartirildi. Bu kunda bolalar odatda ota-onalariga chinnigullar berishadi, chunki bu gullar Ota-onalar kuni bilan bog'liq.

@Kun_TarixiTG

#Xalqaro_kun_tarixi

8-may — Butunjahon eshak kuni

Butunjahon eshak kuni eng mehnatkash hayvonlardan birini nishonlaydi, u har doim ham o'ziga munosib mukofotni olmaydi. Har yili 8-may kuni nishonlanadi.
Odatda oddiy eshak deb ataladigan uy eshagi otlar va zebralar oilasiga mansub tuyoqli hayvondir. Bu afrikalik yovvoyi eshakning avlodi deb hisoblanadi va uning kichik turi yoki alohida tur sifatida tasniflanishi mumkin.

Eshak Nubiyada (Afrikaning Nil daryosi bo'yidagi hudud) taxminan 5-7 ming yil oldin xonakilashtirilgan. Eshak xonakilashtirilgan oxirgi tuyoqli sutemizuvchilardan biri bo'lgan deb ishoniladi. Afrikadan eshak Osiyoga, keyin esa Yevropaga tarqaldi. Yangi dunyoga uni Kristofer Kolumb ikkinchi sayohati paytida olib kelgan.

Uy hayvoniga aylantirilgandan beri eshaklar ishchi hayvonlar sifatida: qishloq xo'jaligida va transportda chorvachilikda, minishda, maydalashda, xirmonda, suv ko'tarishda va boshqa ishlarda ishlatilgan. Bugungi kunda dunyoda 40 milliondan ortiq eshak mavjud bo'lib, ularning aksariyati kam rivojlangan mamlakatlarda ishchi hayvonlar sifatida ishlatiladi, bu qishloq xo'jaligining inson mehnatidan keyin eng arzon shakli hisoblanadi. Rivojlangan mamlakatlarda eshaklardan uy hayvonlari sifatida, eshak minishda, qoʻylarni qoʻriqlashda, xachir boqishda foydalaniladi. Ular, shuningdek, ba'zan sog'ib olinadi yoki go'sht uchun yetishtiriladi.

Eshaklar o'jarligi bilan mashhur, ammo hayvonlarning xulq-atvori mutaxassislari bu xususiyatni o'zini himoya qilishning kuchli tuyg'usi bilan bog'lashadi. Eshak xavfli deb hisoblagan ishni qilishga majburlanmaydi yoki qo'rqitmaydi, lekin siz hayvonning ishonchini qozonganingizdan so'ng, u sodiq hamroh, qattiq va ishonchli ishchi bo'lishi mumkin. Odatda eshaklar do'stona, o'ynoqi va o'rganishga intiladigan aqlli hayvonlar ekanligiga ishonishadi.

Etnoekolog, tuyachi va kam uglerodli chorvachilik boʻyicha mutaxassis doktor Abdul Roziq Kakar ilk bor eshak kunini nishonlash gʻoyasini 2010-yilda Pokistonda doktorlik ilmiy izlanishlari uchun tuyalar bilan ishlagan vaqtida oʻylab topgan. Bir payt u eshaklar tuyalardan ko'ra quruq iqlim va og'ir mehnat sharoitlariga ko'proq mehnatkash va bardoshli ekanligini tushundi va bu ajoyib hayvonlarni tan olishga loyiq deb qaror qildi.

8-may sanasini janubiy afrikalik Peta Jons taklif qilgan, u eshaklarni doktor Raziq kabi yaxshi ko‘rar va uning tashabbusini chin dildan qo‘llab-quvvatlagan. U buni tanladi, chunki 8-may Xalqaro mehnat kunidan roppa-rosa bir hafta o‘tib, dunyoning ko‘p joylarida eshaklardan ishchi hayvonlar sifatida foydalaniladi. Biroq, faqat 2018-yilga kelib, Butunjahon eshaklar kuni ijtimoiy tarmoqlar tufayli keng tarqaldi va dunyoning turli burchaklarida har yili nishonlanadigan tadbirga aylandi.

Butunjahon eshaklar kunining asosiy maqsadi eshaklarning ahamiyatini ta'kidlash va eshaklarga nisbatan shafqatsizlikdan xabardorlikni oshirishdir.

@Kun_TarixiTG

#buguntarixda

Bugun 8-may - Coca-Cola tug‘ilgan kun

Coca-cola 1889-yil 8-mayda Atlantada (Jorjiya shtati, AQSh)da  oʻylab topilgan.

Uning muallifi farmatsevt John Stith Pemberton.

Afsonalarga qaraganda ichimlikni retseptini bir fermer ixtiro qilgan va Jon Stitga 250$ga sotadi, bu haqida John Pemberton oʻzining intervyularining birida aytgan emish.

Ichimlikni nomini Pembertonning hisobchisi Frenk Robinson kalligrafiya bilan chiroyli qilib „Coca-Cola“ soʻzini yozadi.

Bu soʻz hozirgi kungacha ichimlikning logotipi boʻlib qoʻllanilib kelyabti.

Shuni hisobga olish kerakki, har bir variantda ichimlik tarkibi har xil.

Quyida ichimlikning oddiy varianti koʻrsatilgan tarkibi berilgan:

🔴Oʻsimlik shakari

🔴Boʻyoq modda: qand boʻyog'i (E150)

🔴Ortofasfor kislotasi (E338)

🔴Kofein (5:57)

🔴Tabiiy xushboʻy hid beruvchi

🔴Uglerod ikki oksidi (E290)

Bugungi kunda bu ichimlik dunyodagi 200 dan ortiq mamlakatlarda sotiladi.

@Kun_TarixiTG

#buguntarixda

Bugun 8-may - Versal temir yo'l halokati sodir bo‘lgan kun

Versal temir yo'l halokati Fransiyadagi birinchi va dunyodagi dastlabki temir yo‘l falokatlardan biriga aylandi.

Fojia 1842-yil 8-mayda Medonning chekkasida, Versal va Parij o'rtasida bo'lib o'tdi va 55 kishi halok bo‘ldi.

Fojeaning sababi, o‘qlar yeyilib ketishi tufayli lokomotivning relslaridan chiqib ketishi edi.

Shotlandiya muhandisi Uilyam Jon Rankin Lokomotivning bir nechta o‘qlarini o'rganib chiqdi va xulosa chiqardi - metall g'ildirak juftlarining o‘qlari yedirilib, mo'rt bo'lib qolgan.

@Kun_TarixiTG

#buguntarixda

Bugun 8-may - Fashistik Germaniya so‘zsiz taslim bo‘lgan kun

1945-yil — Markaziy Yevropa vaqti bilan 8-may soat 22:43, Moskva vaqti bilan 9-may soat 00:43da Karlsxorst tumanida general-feldmarshall Vilgelm Keytel Germaniyaning so‘zsiz taslim bo‘lishi to‘g‘risidagi hujjatga qo‘l qo‘ydi.

Sovet fuqarolari Karlsxorstda taslim bo'lish to'g'risida imzolanganligi haqida 1945-yil 9-may kuni Moskva vaqti bilan soat 2:10 da Sovinformburoning xabaridan bilib oldilar.

Diktor Yuriy Levitan fashistik Germaniyaning so‘zsiz taslim bo'lishi to'g'risidagi aktni va SSSR Oliy Kengashi Prezidiumining 9-mayni G'alaba kuni deb e'lon qilish to'g'risidagi farmonini o'qib eshittirdi.

@Kun_TarixiTG

8-may – Chexiyada G‘alaba kuni

Chexiya Respublikasida
G'alaba kuni 8-may kuni nishonlanadi. Bu kun rasmiy davlat bayrami boʻlib, Ikkinchi jahon urushi tugashi va Chexoslovakiyaning fashistlar bosqinidan ozod qilinganiga bagʻishlangan.

Shu kuni xotira tadbirlari, xususan, harbiylar shon-shuhrat yodgorliklari poyiga gul qo'yish, urushda halok bo'lganlarni hurmat qilish tantanali marosimlarida ishtirok etishadi. Paradlar, kontsertlar, ko'rgazmalar va boshqa madaniy tadbirlar ham o'tkaziladi.

Chexiya Respublikasi aholisi uchun G'alaba kuni alohida ahamiyatga ega, chunki bu mamlakat Yevropada natsizmdan eng ko'p zarar ko'rganlardan biri edi. Ikkinchi jahon urushi paytida 300 mingdan ortiq chexoslovaklar halok bo'ldi va u tugaganidan keyin mamlakat 1989-yilgacha kommunistik rejim ta'sirida edi.‌‌

@Kun_TarixiTG

8-may – AQShda Milliy talaba hamshiralar kuni‌‌

Milliy talaba hamshiralar kuni har yili 8-may kuni AQShda nishonlanadi. Bu sog'liqni saqlash sohasida martaba izlayotgan hamshira talabalarining mashaqqatli mehnati va fidoyiligini e'tirof etish va nishonlash kunidir.

Bu kun birinchi marta 1998-yilda butun mamlakat bo'ylab 60 000 dan ortiq hamshira talabalarini ifodalovchi Milliy talaba hamshiralari uyushmasi (NSNA) tomonidan nishonlangan. NSNA 8-mayni Milliy talaba hamshiralar kuni sifatida tanladi, chunki bu ayni paytda zamonaviy hamshiralik ishi asoschisi hisoblangan kashshof hamshira Florens Naytingeylning tug‘ilgan kunidir.

Milliy talaba hamshiralar kunida hamshiralik maktablari va tashkilotlari o'z talabalarini sharaflash uchun maxsus tadbirlar yoki marosimlarni o'tkazishlari mumkin. Ba'zi maktablar bu kundan hamshiralik ta'limi haqida xabardorlikni oshirish va ko'proq odamlarni sog'liqni saqlash sohasidagi martaba haqida o'ylashga undash imkoniyati sifatida foydalanishlari mumkin.

@Kun_TarixiTG

Bugun 8-may 2025-yil, payshanba.

👉 BAYRAMLAR:

🇺🇳 BMT  — II Jahon urushi qurbonlari xotirasiga bag‘ishlangan xotirlash va totuvlik kunining birinchi kuni .
🌏 Xalqaro Talassemiya kuni
🌎 Butunjahon Qizil Xoch va Qizil Yarim Oy kuni.
🌏 Coca-Cola tug'ilgan kun
🌎 Butunjahon eshak kuni‌‌

🔹 MILLIY BAYRAMLAR:

🇰🇷 Janubiy Koreya - Ota-onalar kuni.
🇳🇴 Norvegiya - Faxriylar kuni.
🇵🇭 Filippin - Radio kuni.
🇺🇸 AQSh ‐ Milliy talaba hamshiralar kuni‌‌.
🇲🇽 Meksika - Idalgo kuni, Meksikaning milliy qahramoni Migel Idalgo tug‘ilgan kun.
🇦🇲 Armaniston - Erkrap kuni.
🇺🇸 AQSh - Kasbiy xavfsizlik va salomatlik kasbiy kuni.
🇺🇦 Ukraina - Xotira kuni va natsizm ustidan g'alaba kuni.

👉 VOQEALAR:

- 1541 - Ispan sayyohi Ernando de Soto Missisipi daryosini ochdi.
- 1713 - Shimoliy urushda Xelsinki ruslarga taslim boʻldi.
- 1713 - Rossiya poytaxti Moskvadan Sankt-Peterburgga ko‘chirildi.
- 1794 - Fransuz olimi va zamonaviy kimyoning otasi Antuan Lavuazye korruptsiyada ayblanib qatl etildi.
- 1842  - Versal temir yo'li halokati (Fransiya), kamida 55 kishining hayotiga zomin bo'ldi.
- 1846 - Palo-Alto yonidagi jang, amerika-meksika urushidagi birinchi jang.
- 1886 - Doktor Jon Pemberton o‘ylab topgan Coca-Cola ichimligi birinchi marta ishlab chiqarildi.
- 1895 - Xitoy Tayvanni Yaponiyaga topshirdi.
- 1902 - Mon-Pele vulqoni otilishi natijasida 20.000 dan ortiq odam nobud boʻldi.
- 1903 -  Birinchi haqiqiy dirijabl - "Lebodi" o'zining 37 km masofaga birinchi parvozini amalga oshirdi.
- 1923 - Buyuk Britaniya Sovet Rossiyasiga bir qator ultimatum talablarini qo'ydi ("Kerzon ultimatumi").
- 1942 - Marjon dengizidagi jang.
- 1945 - Yevropada G‘alaba kuni.
- 1945 - Berlin yonidagi Karlsxortda Germaniyaning II jahon urushida so‘zsiz taslim bo‘lishi haqidagi akt imzolandi.
- 1949 - Bonndagi parlament kengashi tomonidan “Asosiy qonun” (Germaniya Federativ Respublikasi Konstitutsiyasi) qabul qilindi.
- 1953 - Butunjahon Qizil Xoch tashkiloti tashkil topdi.
- 1962 - Britaniya poytaxtida trolleybuslar qatnovi to‘xtatildi. 
- 1967 - “Noma’lun Soldat Qabri” memorial arxitektura ansambli ochildi.
- 1990 - Estoniyaning SSSR tarkibidan chiqishi.
- 1996 - Toshkentda “Buyuk ipak yo‘li XX asrda: yangicha falsafa” mavzuida sopol plastika bo‘yicha Xalqaro simozium bo‘lib o‘tdi.
- 2004 - Kompyuter virusini yaratuvchi 18 yoshli Sasser Germaniya politsiyasi tomonidan hibsga olindi.
- 2020 - Rossiyaning boshqaruvchisiz avtonom “Vityaz-D” suv osti vositasi Mariana botig‘i tubiga (10 028 m) tushirildi.

👉 TAVALLUDLAR:

- 1639 - Jovanni Battista Gaulli - barokko davri italyan rassomi.
- 1737 - Eduard Gibson - ingliz tarixchisi.
- 1753 - Migel Idalgo - meksikalik ruhoniy, mekska inqilobining rahbari.
- 1876 - Nikolay Nilovich Burdenko (1946) - jarpoh, Rossiyada neyroxirurgiya fani asoschilaridan biri.
- 1884 - Garri Trumen - AQSh ning 33-prezidenti (1945-1953).
- 1899 - Friedrich Hayek (1992) - iqtisodchi va faylasuf, Nobel mukofoti sohibi (1974).
- 1902 - André Michel Lwoff (1994) - fransuz mikrobiologi va biokimyogari, Nobel mukofoti sohibi (1965).
- 1912 - Orif Alimov (2005) - O’zSSR Ministrlar Soveti Raisi (1953-1961).
- 1916 - Joao Avelanj - braziliyalik sport arbobi, FIFA ning 7-prezidenti (1974-1998).
- 1926 - Sir David Frederick Attenborough - ingliz suxandoni va tabiiy tarixchi, tarixdagi 100 Buyuk Britaniyaliklardan biri.
- 1937  - Tomas Pinchon - amerikalik adib, qora yumor asoschisi.
- 1939 - Sidney Altman - amerikalik kimyogar, Nobel mukofoti sohibi (1989).
- 1960 - Mahmud Namozov - O‘zbekiston xalq artisti.
- 1970 - Luis Enrike - ispaniyalik futbolchi, Olimpiada chempioni (1992), murabbiy.
 - 1975  - Enrike Iglases - mashhur ispan qo‘shiqchisi.
- 1978 - Lusio (Lusimar Ferreyra da Silva) - braziliyalik futbolchi, jahon chempioni (2002).
- 1981 - Andrea Barsalli - italyan futbolchisi, jahon chempioni

@Kun_TarixiTG

#bayramlar

Bugun 9-may - Yurtimizda Xotira va qadrlash kuni keng nishonlanadi.

🔹Inson, millat va xalq tarixiy xotira tuyg'usi bilan barhayotdir.

🔹Xotira – kechagi o'tmishni, ajdodlar o'gitini, milliy merosimizni anglatib turuvchi – muqaddas kitob zarvaraqlaridek hayotimizni yoritib turadi.

🔹Qadr – insonni yuksaklikka ko'taradi, uning faoliyatiga, orzu-intilishlariga, maqsad-maslaklariga oliyjanoblik bag'ishlaydi.

🔹Vatanimizning har tomonlama ravnaq topishi, bugungi tinch va osoyishta kunlar uchun jonini fido qilgan ajdodlarning muqaddas xotirasini yod etib, ezgu ishlarini davom ettirish, safimizda yurgan keksalarni e‘zozlash – odamiylikning eng oliy mezoni va bizga tinchlik, omonlik kerak, deb yashaydigan bag'rikeng va oliyjanob xalqimizga xos azaliy qadriyatdir.

@Kun_TarixiTG

9-may – Yevropa Ittifoqida Yevropa kuni

Yevropa kuni Yevropa Ittifoqida 9-may kuni nishonlanadi. Bu kun Ikkinchi jahon urushida natsizm ustidan qozonilgan gʻalaba va Yevropa davlatlarining tinch va ilgʻor davlatlar hamjamiyatiga birlashishini nishonlash uchun tanlangan.

Shu kuni Yevropa xalqlarining birligi va hamjihatligiga bag'ishlangan turli tadbirlar, konferentsiyalar, ko'rgazmalar va festivallar o'tkaziladi. Yevropa kunining eng muhim belgilari tinchlik kaptari va Yevropa Ittifoqi bayrog'idir.

Yevropa kuni nafaqat yevropaliklar uchun bayram, balki Yevropa Ittifoqi uchun xalqaro maydonda o‘z yutuqlari va ahamiyatini namoyish etish imkoniyatidir.‌‌

@Kun_TarixiTG

Bugun 9-may 2025-yil, juma

Bugun 9-may - Fashizm ustidan qozonilgan g‘alabaning 79 yilligi.

👉 BAYRAMLAR:

🇺🇳 BMT  — II Jahon urushi qurbonlari xotirasiga bag‘ishlangan xotirlash va totuvlik kunining ikkinchi kuni.
🇫🇲 Yevropa Ittifoqi - Yevropa kuni.

👉 MILLIY BAYRAMLAR:

🇺🇿 O‘zbekiston — Xotira va qadrlash kuni.
🇦🇿 Ozarbayjon, 🇦🇲 Armaniston,🇧🇾 Belarus, 🇬🇪 Gruziya, 🇺🇿 O‘zbekiston, 🇰🇿 Qozog‘iston, 🇰🇬 Qirg‘iziston, 🇲🇩 Moldova, 🇷🇺 Rossiya, 🇹🇯 Tojikiston, 🇲🇪 Chernogoriya, 🇧🇦 Bosniya va Garsegovina - G‘alaba kuni.
🇩🇪 Germaniya - Otalar kuni.
🇩🇰 Daniya - Gelgoland jangi kuni.
🇱🇻 Latviya - Ukrainadagi urush qurbonlarini xotirlash kuni.
🇦🇲 Armaniston - Shushani ozod qilish kuni.
🇯🇪 Jersi - Ozodlik kuni.
🇺🇸 AQSh - Milliy uy fronti qahramonlari kuni.

👉 VOQEALAR:

- mil. avv. 53 - Karr yonidagi jangda Krass qo‘shinlari parfiyaliklar tomonidan qirib tashlandi.
- 1502 - Xristofor Kolumb Amerikaga o‘zining so'nggi, to'rtinchi safariga Kadisdan suzib ketdi.
- 1712 - Tula qurolsozlik zavodiga asos solindi.
- 1719 - Pyotr I Rossiya imperiyasidan Iezuit ordeni vakillarini quvib chiqarishni buyurdi.
- 1886 - Coca-Cola yaratilgan ikkinchi taxminiy sana.
-1901 - Melburnda Avstraliya parlamentining birinchi majlisi bo'ldi.
- 1907 - Shu kuni amerikalik Anna Jarvis Qo'shma Shtatlarda onalar kunini bayram qilish bo'yicha milliy kampaniyasini boshladi.
- 1911 - Rus olimi B. L. Rozing   Toshentda dunyodagi ilk televizion tajribalarni o‘tkazdi. 
- 1913 - Fransiyada mashhur “Fantomas” filmi katta ekranlarga chiqdi.
- 1920 - Ridz-Smigli armiyasining harbiy paradi.
- 1927 - Avstraliya parlamenti yangi poytaxt - Kanberraga ko‘chib o‘tdi.
- 1936 - Mussolini Efiooiyaning Italiyaga qo‘shib olinganini e’lon qildi.
- 1946 - Rus davlat muzeyi ochildi.
- 1950 - Yevropa koʻmir va poʻlat birlashmasi tashkil topdi.
- 1955 - GFR NATO ga qabul qilindi.
- 1967 - Muhammad Ali AQSh armiyasida xizmat qilishdan bosh tortgani uchun og‘ir vazndagi jahon chempioni titulidan mahrum bo‘ldi.
- 1974 - Parij metropolitenining birinchi bo‘lagi ishga tushirildi.
- 1996 - Poytaxtimizdagi Mustaqillik maydonida G‘alaba kuniga bag‘ishlagan tantanalar bo‘lib o‘tdi.
- 1999 - O‘zbekistonda ilk bor ushbu kun Xotira va qadrlash kuni sifatida nishonlandi.
- 2001 - Gana poytaxtida joylashgan stadiondagi tiqilinch natijasida 126 kishi halok bo'ldi.
- 2011 - Lvovda G‘alaba kunini qizil bayroq bilan o‘tkazish tarafdorlari va unga qarshilar o‘rtasida to‘qnashuv sodir bo‘ldi.
- 2018 - Keniyada to'g'on o‘pirilishi natijasida 48 kishi halok bo'ldi.

👉 TAVALLUDLAR:

- 1746 - Gaspar Monj (1818) - fransuz matematigi, chizma geometriya asoschisi. 
- 1837 - Adam Opel (1895) - nemis sanoatchisi, hozirda avtomobil ishlab chiqarich orqali mashhur bo‘lgan Opel GmbH kompaniyasining asoschisi.
- 1874 - Govard Karyer (1939) - britaniyalik misrshunos-arxeolog, Tutanxamon maqbarasini topgan(1922).
- 1883 - Xose Ortega-i-Gasset (1995 - ispan faylasufi va yozuvchisi.
- 1924 - Bulat Okudjava (1997) - rus va sovet shoiri, bard, qo‘shiqlar muallifi, senariychi.
1927 - Manfred Eygen (2019) - nemis fizik-kimyogari, Nobel mukofoti sohibi. (1967).
- 1936 - Albert Finni (2019) - “Sharqiy ekspressdagi qotillik” filmi rejissyori. 
1940 - Jeyms Bruks - amerikalik kinorejissyor, ssenariy muallifi, prodyuser.
- 1967 - Fyodor Bondarchuk - taniqli rus aktyori va rejissyori.
- 1972 - Daniela Silivash - ruminiyalik gimnastikachi, uch karra Olimpiya chempioni (1988), ko'p marta jahon va Yevropa chempioni.
- 1980 - Grant Xekket - avstraliyalik suzuvchi, uch marta olimpiada, 17 marta jahon chempioni.
- 1986 - Greys Gammer - amerikalik teatr, kino va televidenie aktrisasi.
- 1987 - Alesa Kacher - belaruslik aktrisa, model, teleboshlovchi.
- 1996 - Meri Mauser - amerikalik kino va televideniye aktrisasi.

@Kun_TarixiTG

12 май — Халқаро Oналар куни!❤️

Меҳрибон, ҳушзабон, кўнгли оппоғим,
Сўзлари шириндур, қалби юмшоғим,
Дилимга ғам қайғу, ўрнашган оним,
Кўнглимни кўтарган меҳрибон Онам,
Барчадан меҳрибон,Фариштам Онам!

Дард келса енгасиз,бизга билдирмай,
Бизни кулдирарсиз,ўзингиз кулмай,
Ўзингиз у жойга, бир бора бормай,
Ҳожи инсон бўл деб, дуо қилганим,
Барчадан меҳрибон,Фариштам Онам!

Доимо болам деб, нафсим деб юрдим,
Болам баҳтли бўл деб,елдим, югурдим,
Ҳотиним айтганин, доим шай қилдим,
Туғилган кунда гул, олмаган Онам,
Сабрли,қадрли,Фариштам Онам!

Дардингиз олайин, мунис онажон,
Ғам кўрманг,юзингиз кулсин Онажон,
Бизнинг баҳтимизга соғ бўлинг ҳар он,
Озгина дард кўрсам, доим парвонам,
Барчага меҳрибон,фариштам Онам!

Йиғламангиз чидолмайман,эй Онам,
Сиз керагим, сиз мунисам,фариштам,
Ҳизматингиз айтинг тайёрман ҳар дам,
Барчани кўнглига,йўл топган Онам,
Оғлига меҳрибон фариштам Онам!

@Kun_TarixiTG

#bayramlar

12-may – Xalqaro hamshiralar kuni

1974-yilda Xalqaro hamshiralar kengashi tashabbusi bilan hamshiralik sohasi asoschilaridan biri Florens Naytingeyl tavallud kuni munosabati bilan 12-may sanasi “Xalqaro hamshiralar kuni” sifatida yil taqvimiga muhrlangan.

Ushbu tarixiy kun munosabati bilan har yili dunyoning koʻplab davlatlarida maʼlum mavzu asosida turli tadbirlar, uchrashuvlar tashkil etiladi.

Bu kun munosabati bilan yurtimizdagi barcha hamshiralarni kasb bayrami bilan tabriklab qolaman.

@Kun_TarixiTG

#buguntarixda

Bugun 12-may - O‘zbekiston Milliy Universitetiga asos solingan kun

1918-yil 12-may kuni hozirgi Mirzo Ulug‘bek nomidagi O‘zbekiston Milliy Universitetiga asos solindi.

1918-yil Turkiston xalq universiteti sifatida Toshkent shahrida tashkil etilgan.

Turkiston xalq universiteti 1920-yildan Turkiston davlat universiteti, 1923-yildan Oʻrta Osiyo davlat universiteti (SAGU), 1960-yildan Toshkent Davlat Universiteti deb nomlangan.

Oʻzbekiston Respublikasi Prezidentining 2000-yil 28-yanvardagi farmoniga muvofiq, universitetga Milliy universitet maqomi berildi va u hozirgi nomi bilan ataldi.

1995-yil Mirzo Ulugʻbek nomi berilgan.

@Kun_TarixiTG

12-may – Ruminiyada Otalar kuni

May oyining ikkinchi yakshanbasi odatda ko'plab Yevropa mamlakatlarida onalar kuni hisoblanadi. Ammo Ruminiya Otalar kunini nishonlaydi.

Ruminiyada Otalar kuni 2010-yildan beri nishonlanadi. Yevropa Ittifoqining 27 ta davlatidan faqat Ruminiyada rasmiy Otalar kuni nishonlanmagan. Ruminiyada 319/2009-sonli qonunga binoan Onalar va Otalar kuni rasmiy bayramlarga aylandi. Qonun Otalarga qarshi diskriminatsiyaga qarshi kurash ittifoqi (TATA) kampaniyasi tufayli qabul qilindi.

Yevropa Ittifoqi mamlakatlarida Onalar kuni may oyining ikkinchi yakshanbasiga to'g'ri kelganligi sababli, Ruminiyada uni rasmiy nishonlash may oyining birinchi yakshanbasiga ko'chirildi. Va may oyining ikkinchi yakshanbasi Otalar kuni bo'ldi. May oyida ikkita oilaviy bayramning o'rnatilishi farzand tarbiyasida ota va onaning o'rni borligini ko'rsatadi.

@Kun_TarixiTG