|بررسی‌های کلامی|
2.59K subscribers
291 photos
8 videos
20 files
213 links
مطالعات شیعی
بررسی‌های کلامی| پژوهش‌های اعتقادی

میراث کلامی شیعه
t.me/kalam_shia

ارتباط:
mokhtarireza@ut.ac.ir
Download Telegram
|بررسی‌های کلامی|
Photo
«فلسفه عربی»
هانری کربن و دلایل او برای صحیح نبودن اصطلاح «فلسفه اسلامی»


هر چند که از «فلسفه مسیحی» سخن می‌گوییم ولی نمی‌توان وجود «فلسفه اسلامی» را پذیرفت؛ زیرا دشوار می‌توان به این قائل بود که فلاسفه در اسلام ادغام شده باشند و مطالبشان همان مطالب اسلام باشد.
دین اسلام بر شریعت پیامبر اسلام مبتنی است، اما خاستگاه فلسفه هرمس است و باید فیلسوفان را جماعتی بدانیم که در اسلام، تفکرات گنوسی را ادامه داده‌اند.
✦༅✿༅✦═༅༅═┅──

▪️اصطلاح «فلسفه عربی»، یقینا با طرحی که درسنامه‌های قدیمی تاریخ فلسفه از آن عرضه کرده‌اند، منطبق است. «فلسفه عربی» با کِندی آغاز شد و با فارابی و ابن سینا به اوج خود رسید.

▪️برای رفع مشکلِ ایرانی بودن برخی فلاسفه و مشکلِ گنجیدن آنها ذیل «فلسفه عربی» پیشنهاد شده است که اصطلاح «فلسفه اسلامی» را حفظ کنیم و همانطور که از «فلسفه مسیحی» سخن می‌گوییم وجود فلسفه اسلامی را نیز بپذیریم؛ اما دشوار می‌توان به این نظریه قائل بود که فلاسفه در اسلام ادغام شده باشند.

▪️ابن عربی می‌گوید علم فیلسوفان، از نوعی متفاوت با علم دین است. در حالی که دین اسلام بر شریعت پیامبر اسلام مبتنی است علم فیلسوفان بر شریعت ادریس بنا شده است.
بنابراین کلام، ابن عربی خاستگاه فیلسوفان را هرمسی می‌داند. و در حقیقت هرمس، پدر حکیمان و نیای فیلسوفان است.
تلقی ادریس به منزله «پیامبر فیلسوفان» یعنی فیلسوفان را جماعتی بدانیم که در اسلام، تفکرات گنوسی را ادامه داده‌اند.

هانری کربن، ابن‌سینا و تمثیل عرفانی، ص۱۰۶-۱۰۵. (عین کلام او در تصویر فوق قابل ملاحظه است)

پست‌های مرتبط:
دکتر قوام صفری و نقلِ قابل قبول نبودن وجود فلسفه اسلامی:
https://t.me/kalam_shia/491

داوری اردکانی و بیان عدم وجود مطلب تازه در فلسفه اسلامی:
https://t.me/kalam_shia/492

داوری اردکانی و معنای فلسفه اسلامی:
https://t.me/kalam_shia/508
#تاریخ_فلسفه_اسلامی
@kalam_shia
|بررسی‌های کلامی|
استثنا بودن هانری کربن از سایر مستشرقین، و تمجید از او در مقابل بی‌اعتقادی و بی‌اعتمادی به سایر مستشرقین #نصرالله_حکمت | #تاریخ_فلسفه_اسلامی @kalam_shia
فارابی چه زبان‌هایی می‌دانست؟

دکتر نصرالله حکمت در این سخنرانی خود، تسلط فارابی بر زبان‌های مختلف از جمله یونانی را ادعای باطل مستشرقین با هدف نسبت دادن انتحال به فارابی دانستند؛ و اعلام کردند همانطور که در کتاب خود آورده‌اند، فارابی سه زبان بیشتر نمی‌دانست: فارسی، سغدی، عربی.

تعلیقه: ایشان در کتاب خود به جای سغدی، ترکی آورده‌اند _و می‌دانیم سغدی ربطی به ترکی ندارد_ و درباره فارابی نوشته‌اند:
«به زبان فارسی و ترکی سخن می‌گفته»
نصرالله حکمت، زندگی و اندیشه حکیم ابونصر فارابی، ص۷۴

تعلیقه دوم:
https://t.me/kalam_shia/711

#نصرالله_حکمت | #تاریخ_فلسفه_اسلامی
@kalam_shia
|بررسی‌های کلامی|
از کارکردهای تاریخ مفهومی فلسفه اگر تاریخ فلسفه و سیر آن صحیح تبیین شود... #قوام‌صفری | #تاریخ_فلسفه_اسلامی @kalam_shia
وظیفه و کارکرد تاریخ فلسفه

وظیفه تاریخ فلسفه نه فقط اِخبار تاریخ، بلکه اخبار از بستر علّی پیدایش و پیشرفت مفاهیم فلسفی است؛ بیان اینکه به چه علت قاعده الواحد، اصالت وجود، وجود ذهنی و... در فلسفه اسلامی مطرح شد، بر عهده درس تاریخ فلسفه است.

تقلیل بحث تاریخ فلسفه به تاریخ سَنوی، یکی از دلایل کسل‌کننده بودن و حتی بی‌ارزش بودن تاریخ فلسفه است.
اینکه دکارت قبل از اسپینوزا می‌زیست یا بعد از او، این علم نیست، و تاریخ سنوی است؛ اما اینکه نسبت تاریخ فلسفه دکارت و اسپینوزا چگونه بود، این تاریخ مفهومی فلسفه است.

وظیفه تاریخ فلسفه آشکار کردن بسترها و چرایی اندیشه‌ها و افکار است.
اگر به تاریخ فلسفه اهمیت بدهیم عده‌ای نخواهند توانست با تبلیغات و انتحال آثار دیگران، برای خود جایگاهی ایجاد کنند؛ مثلا آنچه ملاصدرا در مسأله اتحاد عقل و عاقل و معقول گفته است ارسطو و دیگران هم گفته بودند ولی تبلیغات نکرده بودند که بر من الهام شد و...
اگر تاریخ فلسفه و سیر آن صحیح تبیین شود، دیگر از ملاصدرا پذیرفته نخواهد شد که مدام بگوید او اول فردی است که فلان مطلب را کشف کرده است.

دکتر مهدی قوام صفری، درسگفتار تاریخ فلسفه اسلامی، دانشگاه تهران، جلسه اول

#تاریخ_فلسفه_اسلامی
@kalam_shia
|بررسی‌های کلامی|
رکود | میدان دادن به نگاه‌های انتقادی، و کم کردن نگاه عاشقانه به فلسفه اسلامی #قوام‌صفری | #تاریخ_فلسفه_اسلامی @kalam_shia

کلاس‌های احساسی و شعارگونه برخی اساتید فلسفه!
و فراتر از آن، تناقض‌گویی در آنِ واحد!

دکتر سیدمحمدتقی چاوشی¹، در جلسه اول تدریس تاریخ فلسفه اسلامی ضمن تکرار ادعای باطل تبعید ملاصدرا توسط فقها²، به طعنه زدن به فقیهان پرداخته و از نهراسیدن‌ درباره شنیدن سخنان و اندیشه‌ها سخن می‌گوید.

همو در همان جلسه درباب معرفی کتب تاریخ فلسفه به دانشجویان می‌گوید:
▪️کتاب ماجد فخری به درد نمی‌خورد، نخوانید آقا!
▪️تاریخ فلسفه اسلامی مصطفی ملکیان را نخوانید، من البدو الی الختم‌ مخدوش است
الحمدلله من یک خط هم از ملکیان نخوانده‌ام!
▪️کتاب درآمدی بر تاریخ فلسفه اسلامی زیر نظر محمد فنایی، [چاپ انتشارات سمت و موسسه امام خمینی] را نخوانده‌ام؛ اما مطمئنم چیزی توش نیست!

سید محمدتقی چاوشی، تاریخ فلسفه اسلامی، جلسه اول [مدرسه آفاق حکمت]


۱. جالب آنکه حتی یک دانشجو به ایشان اشکال نکرد که استاد، اگر نهیب دادن از خواندن مطلبِ باطل، ترسیدن از اندیشه است پس چرا خودتان این اندازه می‌هراسید و مدام می‌گویید فلان کتب را نخوانید؟
و اگر نهیب دادن از خواندن مطلب باطل، ترسیدن از منحرف شدن فردِ مبتدی است، پس چرا به فقها اشکال می‌کردید؟ یا تناقض نگویید، یا حرفهای شعاری سرندهید که نباید از اندیشه‌ها ترسید!! ترس از اندیشه وقتی مذموم است که پاسخی برایش نداشته باشیم، نه زمانی که ترس بخاطر منحرف شدن مبتدیان باشد.

۲. مطلب عجیب بعدی اینکه، آقایان حتی کتب هم‌مسلکان خود را هم نخوانده رد می‌کنند، چه رسد به کتب متکلمین و منتقدان فلسفه! طُرفه آنکه فیلسوفی کتاب فیلسوفِ دیگری را چنین نخوانده رد می‌کند و زنهار می‌دهد، اما اگر همین زنهار را فقیه بعد از مطالعه انجام دهد، با عنوان تکفیر شدن از جانب فقها!! گوش فلک را کَر می‌کنند!

۳. در این تناقض‌گویی فرق خاصی بین اساتید فلسفه اسلامی و فلسفه غرب وجود ندارد، و گرایش ایشان نیز فلسفه غرب است، ولی چنان عاشق و شیفته ملاصدرا هستند که رد و قبول صدرا را ملاک باسواد و بی‌سواد بودن اشخاص می‌دانند؛ جالب آنکه چنان عاشق ملاصدرا هستند که معتقدند شناخت هویت ایرانی ما بدون شناخت صدرا مقدور نیست!
#تاریخ_فلسفه_اسلامی
#نگاه_عاشقانه_و_احساسی_بجای_تعقل
--------------------------------
1. استادیار گروه پژوهشی فلسفه غرب، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
2. https://t.me/kalam_shia/415
ملاصدرا | فردوسی | تشکیک و اصالت وجود


می‌گویند:

"ملاصدرا در اسفار می‌گوید هیچ سخنی پاک‌تر و شریف‌تر از این بیت الفردوسی القدوسی گفته نشده که:
جهان را بلندی و پستی تویی
ندانم چه‌ای هرچه هستی تویی

به نظر علت این توجه ملاصدرا این است که در مصرع اول فردوسی نوعی اندیشه تشکیک وجود را بیان می‌کند و در مصرع دوم اندیشه اصالت وجود را، که هر دو از اصول اصیل حکمت متعالیه هستند".¹


تعلیقه:
نمی‌دانیم اگر این ادعا در قبر به گوش خود فردوسی برسد او چه واکنشی ممکن است نشان دهد، اما تصور کنید کسی از منتقدین ملاصدرا ادعا می‌کرد ریشه‌های اصالت وجود و تشکیک وجودِ ملاصدرا پنج قرن قبل از او در شاهنامه فردوسی بیان شده بود و به همین بیت اشاره می‌کرد، واکنش مدافعان مکتب صدرا چه بود؟ آیا از این ادعای خود که حکمت متعالیه الهامی الهی بر ملاصدرا بود دست برمی‌داشتند؟!
مدافعان ملاصدرا، از یکسو ادعاهای عجیب درباره ابداعات فلسفی توسط وی را دارند، و از دیگر سو هر کلامِ بی‌ربطی را برای اثبات سخنان وی شاهد می‌گیرند.
وقتی از چنین کلامِ پرتی، چنین نتیجه‌گیری‌هایی انجام می‌شود طبیعی است هر آیه و روایت متشابهی را نیز بدون فهم دقیق، مؤید نظرات وحدت وجودی و... خود بدانند.

#نگاه_عاشقانه_و_احساسی_بجای_تعقل

------------------------------
۱. این مطلب با تفاوت‌های اندک در برخی الفاظ، اخیرا در کانال‌های تلگرامی فلسفی متعددی تکرار شده بود.

پست مرتبط:
https://t.me/kalam_shia/616
ابن‌سینا | مسئله شر، نظریه عدل الهی و آزادی انسان

شمس ایناتی، ابن‌سیناپژوه و استاد دانشگاه ویلانوا در کتاب حاضر که رساله دکتری وی بوده، پس از بررسی تأثیرات فلاسفه یونان بر ابن‌سینا، در نهایت نسبت این نظریه را به ابن‌سینا تقویت می‌کند که:
خدا قادر مطلق نیست، قانون تحت القمر مقدر به قانون علیت است و انسان نیز به عنوان جزئی از جهان از اختیار و آزادی برخوردار نیست.
✦༅✿༅✦═༅༅═┅──

پست مرتبط؛ حسن انصاری و توضیح دیدگاه جبر مسلکی ابن‌سینا و فلاسفه:
https://t.me/kalam_shia/618
#تاریخ_فلسفه_اسلامی

پیشتر متکلمان و فقهای شیعی، این انحرافات را در فلسفه اسلامی تذکر داده بودند.
@kalam_shia
|بررسی‌های کلامی|
تصور منفی دانشجویان از اساتید فلسفه اسلامی #قوام‌صفری | #تاریخ_فلسفه_اسلامی @kalam_shia
"کدام عقل؟! آیا فلانی عقل ندارد و فقط تو داری؟!"
پاسخ تکراری و بی‌ارزش برخی اساتید در مقابل اشکالات دانشجویان فلسفه

اگر دروس اساتیدی همچون دکتر دینانی را دنبال کرده باشید احتمالا این جمله را از ایشان زیاد شنیده‌اید که در مقابل اشکالِ عقلی مخاطب، بجای استدلال آوردن بر حقانیت مطلب خود، این سؤال را مطرح می‌کنند تا شما را ساکت کنند!

اینجا نیز دکتر داوری اردکانی نقل می‌کنند روزی مطلبی را از ویلیام جیمز بیان کردند _که تازه به فرموده خود نمی‌خواستند آن را قابل قبول سازند و بر درستی‌اش صحه بگذارند_ که یکی از دانشجویان اشکال کرد که این سخن ویلیام جیمز با عقل نمی‌سازد.
ایشان نیز بجای اثبات حقانیت مطلب، و تبیین عقلی بودن آن، می‌گویند آیا فقط تو عقل داری؟ ویلیام جیمز عقل ندارد؟ اصلا کدام عقل؟


تعلیقه: هر وقت از کسی این جمله را شنیدید بدانید او هیچ دلیلی بر حقانیت و عقلی بودن مطلب خود ندارد.
این جمله را هر کسی می‌تواند در دفاع از خود بیان کند؛ مثلا حتی مطالبی خلاف عقل بیان کند و وقتی به او اشکال شد بگوید:
"فقط تو عقل داری؟ فلانی عقل ندارد؟ اصلا کدام عقل؟ تعریف تو از عقل چیست؟"

پست مرتبط:
https://t.me/kalam_shia/513
|بررسی‌های کلامی|
فلسفه اسلامی و مستشرقین غربی کارهای محققین غربی، از بین بردن عظمت فلاسفه ماست؛ می‌خواهند آنها را وام‌دار محضِ یونانی‌ها بدانند. #نصرالله_حکمت | #تاریخ_فلسفه_اسلامی https://t.me/kalam_shia/595

سرنوشت غم‌انگیز فلسفه اسلامی، و غرور بی‌پایان اصحاب فلسفه

فلسفه از بدو پیدایشش در جهان اسلام، همواره مورد نقد متکلمین و فقهای شیعه بوده است. تا قبل از فقهای سیاسی دوره اخیر، عموم فقها، منتقد فلسفه و عرفان بوده‌اند؛ امثال علامه مجلسی را می‌توان نمونه بارز و شاخصی دانست که با تسلط بر علوم مختلف دینی تأکید بسیاری بر نادرستی مبانی و آموزه‌های فلسفی داشت.
در دوره اخیر، چون پول و امکانات و منابع در اختیار مدافعان فلسفه بوده [چه در زمان پهلوی و چه بعد از آن] بدون هیچ توجهی به نقدهای منتقدان بیشتر ترجیح داده‌اند به تحقیر و تجهیل منتقدان پرداخته و با همین بی‌اعتنایی از کنار آنان گذر کنند.
با وجود امکانات بیشتر فلاسفه، اما تعداد کتبی که در نقد فلسفه نگاشته شده شاید ده‌ها برابر کتبی باشد که از سوی فلاسفه به پاسخگویی منتقدان پرداخته است؛ هرچند فلاسفه اهمیتی به نقد متکلمین و فقها نداده و عمدتا با تحقیر و تجهیل از کنار آن رد شده‌اند اما دید عمومی جامعه چندان باب میل فلاسفه پیش نرفته است و ظاهرا با برپایی مناظرات و شیوع انتقادات، بر تعداد کسانی که ترجیح می‌دهند حکم به بطلان آموزه‌های فلسفی داده، و یا حداقل زیر بار ادعای عقلی بودن آن نروند، افزوده شده است.

▪️فارغ از اینکه نقدهای فقها و متکلمین چه میزان توانسته است به جایگاه فلسفه اسلامی خدشه وارد کند، و علامه مجلسی‌ها تا چه میزان توانسته‌اند ثابت کنند که مثلا ابن‌سینا جبری‌مسلک بوده و... اما اینک اصحاب فلسفه رقیب دیگری پیشِ روی خود دارند: دانشگاهیان و متخصصین غربیِ فلسفه اسلامی.

اینکه استادی در دانشگاه‌های ایران، دلیل مخالفت غربی‌ها با فلسفه اسلامی را مخالفت آنان با اسلام تلقی کند و سپس به طعنه درباره نقد علامه مجلسی بر ابن‌سینا و... بگوید فلسفه مدافع دین نیست و آزاداندیشی است، سیاستی یک بام و دو هوا به نظر می‌رسد. همچنین کمتر کسی فلاسفه را مدافعان اسلام می‌داند تا مقابل سیل انتقادات غربی‌ها صرفا با این پاسخ قانع شود که هدف غربی‌ها در نقد فلسفه اسلامی، مخالفتشان با اسلام است!
لذا به نظر می‌رسد مدافعان فلسفه اسلامی حداقل در تعامل با رقبای غربی باید به مشی معتدلانه و آکادمیک‌گونه برگردند.
اینکه مثلا دکتر ایلخانی _مدیر گروه بازنشسته فلسفه دانشگاه شهید بهشتی_ سخنرانی‌اش در فلان همایش را بدلیل استعمال فلسفه عربی به جای فلسفه اسلامی کنسل کند، در بدو امر شاید ناموجه به نظر نرسد اما ایشان چه اثر دانشگاهی در پاسخ به امثال گوتاس و هانری کربن و اتین ژیلسون که زیر بار وجود داشتن فلسفه اسلامی نرفته‌اند دارند؟
به نظر می‌رسد به هیچ انگاشتنِ منتقدین توسط مدافعان فلسفه اسلامی، در آینده برای ایشان چندان بی‌هزینه تمام نشود.

◼️پست‌های مرتبط:
▪️شمس کنستانتین ایناتی، ابن‌سیناپژوه و استاد دانشگاه ویلانوا: ابن‌سینا خدا را قادر مطلق نمی‌داند، وی انسان را بدلیل قانون علیت مجبور دانسته و قائل به اختیار نیست:
https://t.me/kalam_shia/620

▪️«فلسفه عربی»؛ هانری کربن و دلایل او برای صحیح نبودن اصطلاح «فلسفه اسلامی»:
https://t.me/kalam_shia/610

▪️مادلونگ و حسن انصاری:
ابن‌ملاحمی نشان داده است فلاسفه مسلمان همچون فارابی و ابن‌سینا چگونه دین اسلام را از بنیادهای اصیل آن دور ساختند:
https://t.me/kalam_shia/628

▪️خواب عمیق اهالی فلسفه اسلامی؛ تنبلی + تقدس:
https://t.me/kalam_shia/605

▪️قابل قبول نبودن وجود فلسفه اسلامی و عدم وجود مطلب تازه در فلسفه اسلامی:
https://t.me/kalam_shia/492

▪️کارهای محققین غربی از بین بردن عظمت فلاسفه ماست:
https://t.me/kalam_shia/623

#تاریخ_فلسفه_اسلامی
@kalam_shia
حسن انصاری، ویلفرد مادلونگ:
ابن‌ملاحمی نشان داده است فلاسفه مسلمان همچون فارابی و ابن‌سینا چگونه دین اسلام را از بنیادهای اصیل و وحی پیامبران دور ساختند.

تحفة المتکلمین في الرد علی الفلاسفة
رکن الدین بن الملاحمی الخوارزمی
با مقدمه حسن انصاری و ویلفرد مادلونگ
مؤسسه حکمت و فلسفه ایران
مؤسسه مطالعات اسلامی دانشگاه آزاد برلین

پست‌های مرتبط:
▪️انسان، مجبوریست در صورتِ مختار!
شرح دیدگاه جبری ابن‌سینا و فلاسفه توسط دکتر حسن انصاری:
https://t.me/kalam_shia/618

▪️سرنوشت غم‌انگیز فلسفه اسلامی، و غرور بی‌پایان اصحاب فلسفه:
https://t.me/kalam_shia/624

#تاریخ_فلسفه_اسلامی
@kalam_shia
ارسطو و تبیینِ جهان با ذهنیات خود به دلیل بی‌خبری از نیروی جاذبه؛ و ادامه همان مسیر اشتباه توسط فارابی و ابن‌سینا!

جهان مورد نظر فارابی از آجرهای ارسطویی و ملاطِ عاریه گرفته از فلسفه نوافلاطونی تشکیل شده است

هربرت دیویدسُن، عقل نزد فارابی، ابن‌سینا و ابن‌رشد، ص۷۶

دیویدسُن (۲۰۲۱-۱۹۳۲)، استاد دانشگاه کالیفرنیا و متخصص فلسفه عربی¹ و یهودی بود.
#تاریخ_فلسفه_اسلامی
---------------------------------
۱. اصطلاح فلسفه عربی _بجای فلسفه اسلامی_ در خود کتاب بکار رفته است. پست مرتبط:
https://t.me/kalam_shia/610
اشتباهاتی درباره رجبعلی تبریزی

‌عمده نوشته‌های مرتبط با رجبعلی تبریزی دارای اشتباهات اساسی پیرامون آثار و اندیشه‌های اوست؛ در این بین آقایان مهدی عسگری و محمد سوری با تألیف چهار مقاله سعی در نشان دادن اشتباهات سایر پژوهشگران داشته‌اند.
راقم این سطور در تیر ماه ۱۴۰۱ مقاله‌ای در نقد مقالات نامبرده نگاشت که بدلیل برخی مشغله‌ها و تکمیل نکردن اندکی از ارجاعات فرصت چاپ آن را پیدا نکرد، که اینک تکمیل شده و ان‌شاءالله بزودی منتشر خواهد شد.
در این مقاله اشتباهات و تناقضات مقالات فوق که خود در صدد نقد آثار پژوهشگران دیگر بوده است نشان داده شده است.
همچنین ضمن نقد ادعای نویسندگان، نشان داده شده است که انتساب کتاب الاصل الاصیل به رجبعلی تبریزی هیچ پایه و اساسی ندارد.
در این مجال به بیان اندکی از انتقادات وارد بر نویسندگان فوق پرداخته و اصل مقاله بعد از چاپ ارائه خواهد شد ان‌شاءالله.

#تاریخ_فلسفه_اسلامی | #رجبعلی_تبریزی

@kalam_shia