• فَقِيلَ لَهُ: أَ فَرَأَيْتَ إِنْ كَانَ صِنْفٌ مِنَ الْأَصْنَافِ أَكْثَرَ وَ صِنْفٌ أَقَلَّ مَا يُصْنَعُ بِهِ؟ :
پس به ایشان عرض شد : نظرتان چیست اگر یک گروه از این گروه‌ها بیشتر بودند و یک گروه کمتر ، چه گونه باید عمل کرد؟
• قَالَ: ذَاكَ إِلَى الْإِمَامِ. أَ رَأَيْتَ رَسُولَ اللهِ صلّی‌الله‌علیه‌وآله كَيْفَ يَصْنَعُ؟ أَ لَيْسَ إِنَّمَا كَانَ يُعْطِي عَلَى مَا يَرَى؟ كَذَلِكَ الْإِمَامُ :
ایشان فرمودند: اختیار آن دست امام است. آیا ندیدید که پیامبر صلّی‌الله‌علیه‌وآله چه می‌کردند؟ آیا این طور نبود که تنها بر اساس آن چه می‌دیدند (نظر داشتند) می‌بخشیدند؟ امام هم اینچنین اند.
نکته ای نورانی:
از مصادیق ایه شریفه« هذا عطاؤنا فامنن أو أمسک بغیر حساب ؛ ص: ۳۹» که ناظر به اذن الهی در بسط ید وجود مبارک ولی الله علیه السلام ، در ولایت مطلقه الهیه خود است ، نیز همین مورد حاضر مورد گفتگوست.
پس به ایشان عرض شد : نظرتان چیست اگر یک گروه از این گروه‌ها بیشتر بودند و یک گروه کمتر ، چه گونه باید عمل کرد؟
• قَالَ: ذَاكَ إِلَى الْإِمَامِ. أَ رَأَيْتَ رَسُولَ اللهِ صلّی‌الله‌علیه‌وآله كَيْفَ يَصْنَعُ؟ أَ لَيْسَ إِنَّمَا كَانَ يُعْطِي عَلَى مَا يَرَى؟ كَذَلِكَ الْإِمَامُ :
ایشان فرمودند: اختیار آن دست امام است. آیا ندیدید که پیامبر صلّی‌الله‌علیه‌وآله چه می‌کردند؟ آیا این طور نبود که تنها بر اساس آن چه می‌دیدند (نظر داشتند) می‌بخشیدند؟ امام هم اینچنین اند.
نکته ای نورانی:
از مصادیق ایه شریفه« هذا عطاؤنا فامنن أو أمسک بغیر حساب ؛ ص: ۳۹» که ناظر به اذن الهی در بسط ید وجود مبارک ولی الله علیه السلام ، در ولایت مطلقه الهیه خود است ، نیز همین مورد حاضر مورد گفتگوست.
ح ۸ ۰ عَنْ أَبِي‌جَعْفَرٍ علیه‌السلام أَنَّهُ سُئِلَ عَنْ مَعَادِنِ الذَّهَبِ وَ الْفِضَّةِ وَ الْحَدِيدِ وَ الرَّصَاصِ وَ الصُّفْرِ فَقَالَ عَلَيْهَا الْخُمُسُ:
محمد بن مسلم گوید از امام باقر علیه‌السلام درباره‌ی معادن طلا و نقره و آهن و قلع و مس پرسیدند. ایشان فرمودند: خمس بر آنها تعلق می‌گیرد.
محمد بن مسلم گوید از امام باقر علیه‌السلام درباره‌ی معادن طلا و نقره و آهن و قلع و مس پرسیدند. ایشان فرمودند: خمس بر آنها تعلق می‌گیرد.
ح ۹ ۰ و فهم فقیهان از صحابه که فقاهت انان مورد تأئید وجود مبارک امام علیه السلام بوده هم ، همین است که: امام سلام الله علیه نسبت به تمامی اموال الهی اختیار تام دارند و هر گونه بخواهند عمل می کنند ؛ عَنْ زُرَارَةَ قَالَ: الْإِمَامُ يُجْرِي وَ يُنَفِّلُ وَ يُعْطِي مَا شَاءَ قَبْلَ أَنْ تَقَعَ السِّهَامُ وَ قَدْ قَاتَلَ رَسُولُ اللهِ صلّی‌الله‌علیه‌وآله بِقَوْمٍ لَمْ يَجْعَلْ لَهُمْ فِي الْفَيْءِ نَصِيباً وَ إِنْ شَاءَ قَسَمَ ذَلِكَ بَيْنَهُمْ :
زراره گوید: امام هر طور بخواهند اجرا می‌کنند و خرج می‌کنند و می بخشند قبل از آن که سهم‌ها تقسیم شود. پیامبر صلّی‌الله‌علیه‌وآله یک بار با مردمی جنگیدند که آنان سهمی از فیء نداشتند. و اگر می‌خواستند، آن را بینشان تقسیم می‌کردند.
زراره گوید: امام هر طور بخواهند اجرا می‌کنند و خرج می‌کنند و می بخشند قبل از آن که سهم‌ها تقسیم شود. پیامبر صلّی‌الله‌علیه‌وآله یک بار با مردمی جنگیدند که آنان سهمی از فیء نداشتند. و اگر می‌خواستند، آن را بینشان تقسیم می‌کردند.
ح ۱۰ ۰ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَاعَبْدِاللهِ علیه‌السلام عَنْ قَوْلِ اللهِ تَعَالَى: «وَ اعْلَمُوا أَنَّما غَنِمْتُمْ مِنْ شَيْءٍ فَأَنَّ لِلهِ خُمُسَهُ وَ لِلرَّسُولِ وَ لِذِي الْقُرْبى ؛ أنفال : ۴۱ » :
راوی گوید: از امام صادق علیه‌السلام درباره‌ی این سخن خدای متعال پرسیدم: «و بدانید از هر آن چه که به دست آوردید، یک پنجم برای خدا و برای پیامبر و برای خویشاوندان است.»
فَقَالَ أَبُوعَبْدِاللهِ علیه‌السلام بِمِرْفَقَيْهِ عَلَى رُكْبَتَيْهِ: ثُمَّ أَشَارَ بِيَدِهِ ثُمَّ قَالَ: هِيَ وَ اللهِ الْإِفَادَةُ يَوْماً بِيَوْمٍ إِلَّا أَنَّ أَبِي جَعَلَ شِيعَتَهُ فِي حِلٍّ لِيَزْكُوا :
امام صادق علیه‌السلام دو آرنجشان را بر دو زانویشان گذاشتند و با دستانشان اشاره کردند و فرمودند: به خدا قسم، این ( ناظر به) سود روزانه است الا این که پدرم ( پرداخت الزامی ان را بر) شیعیان حلال کردند تا انان پاک باشند.
راوی گوید: از امام صادق علیه‌السلام درباره‌ی این سخن خدای متعال پرسیدم: «و بدانید از هر آن چه که به دست آوردید، یک پنجم برای خدا و برای پیامبر و برای خویشاوندان است.»
فَقَالَ أَبُوعَبْدِاللهِ علیه‌السلام بِمِرْفَقَيْهِ عَلَى رُكْبَتَيْهِ: ثُمَّ أَشَارَ بِيَدِهِ ثُمَّ قَالَ: هِيَ وَ اللهِ الْإِفَادَةُ يَوْماً بِيَوْمٍ إِلَّا أَنَّ أَبِي جَعَلَ شِيعَتَهُ فِي حِلٍّ لِيَزْكُوا :
امام صادق علیه‌السلام دو آرنجشان را بر دو زانویشان گذاشتند و با دستانشان اشاره کردند و فرمودند: به خدا قسم، این ( ناظر به) سود روزانه است الا این که پدرم ( پرداخت الزامی ان را بر) شیعیان حلال کردند تا انان پاک باشند.
ح ۱۱ ۰ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَاالْحَسَنِ علیه‌السلام عَنِ الْخُمُسِ فَقَالَ: فِي كُلِّ مَا أَفَادَ النَّاسُ مِنْ قَلِيلٍ أَوْ كَثِيرٍ :
راوی گوید: از امام ابوالحسن سلام الله علیه درباره‌ی خمس پرسیدم. ایشان فرمودند: شامل هر مقدار که مردم سود کنند می‌شود چه کم چه زیاد.
راوی گوید: از امام ابوالحسن سلام الله علیه درباره‌ی خمس پرسیدم. ایشان فرمودند: شامل هر مقدار که مردم سود کنند می‌شود چه کم چه زیاد.
ح ۱۲ ۰ فهم مستقیم و دغدغه درست شیعیان در لزوم پرداخت حقوقی که به گردنشان است ، و آثار سوء تخلف از ان که تا نماز و روزه شان موثر واقع می شود ؛ قَالَ: كَتَبْتُ جُعِلْتُ لَكَ الْفِدَاءَ تُعَلِّمُنِي مَا الْفَائِدَةُ وَ مَا حَدُّهَا رَأْيَكَ أَبْقَاكَ اللهُ تَعَالَى أَنْ تَمُنَّ عَلَيَّ بِبَيَانِ ذَلِكَ لِكَيْلَا أَكُونَ مُقِيماً عَلَى حَرَامٍ لَا صَلَاةَ لِي وَ لَا صَوْمَ :
راوی گوید: نوشتم: فدایتان شوم، به من یاد بدهید فایده ( سودی که خمس به آن تعلق می‌گیرد) چیست ؟ و در نظر شما اندازه‌اش چقدر است؟ خدای متعال شما را پایدار فرماید ، با توضیح این مسأله بر من منت بگذارید که مبادا بر حرام اقدام کرده باشم که نه نماز ( درستی ) داشته باشم نه روزه‌ای.
به جز فهم درست و دغدغه درست ، چنین ادبی نیز درس آموز است : جعلت لک الفداء...ابقاک الله أن تمن علی...
راوی گوید: نوشتم: فدایتان شوم، به من یاد بدهید فایده ( سودی که خمس به آن تعلق می‌گیرد) چیست ؟ و در نظر شما اندازه‌اش چقدر است؟ خدای متعال شما را پایدار فرماید ، با توضیح این مسأله بر من منت بگذارید که مبادا بر حرام اقدام کرده باشم که نه نماز ( درستی ) داشته باشم نه روزه‌ای.
به جز فهم درست و دغدغه درست ، چنین ادبی نیز درس آموز است : جعلت لک الفداء...ابقاک الله أن تمن علی...
• فَكَتَبَ: الْفَائِدَةُ مِمَّا يُفِيدُ إِلَيْكَ فِي تِجَارَةٍ مِنْ رِبْحِهَا وَ حَرْثٍ بَعْدَ الْغَرَامِ أَوْ جَائِزَةٍ :
ایشان نوشتند: فایده، هر مقدار سودی است که به دست بیاوری چه در تجارت چه در کشاورزی و چه پاداش ، البته پس از کسر هزینه‌ها.
ایشان نوشتند: فایده، هر مقدار سودی است که به دست بیاوری چه در تجارت چه در کشاورزی و چه پاداش ، البته پس از کسر هزینه‌ها.
ح ۱۳ ۰ از رأفت امام علیه ااسلام اینکه ایشان هزینه زندگی مردم را بر حق خودشان اولویت می دهند؛ ابْنِ أَبِي نَصْرٍ قَالَ: كَتَبْتُ إِلَى أَبِي‌جَعْفَرٍ علیه‌السلام الْخُمُسُ أُخْرِجُهُ قَبْلَ الْمَئُونَةِ أَوْ بَعْدَ الْمَئُونَةِ فَكَتَبَ بَعْدَ الْمَئُونَةِ :
ابن ابی نصر گوید: برای امام باقر علیه‌السلام نوشتم: آیا خمس را بعد از کسر مخارجم پرداخت کنم یا قبل از کسر مخارج؟ ایشان فرمودند: بعد از کسر مخارج.
ابن ابی نصر گوید: برای امام باقر علیه‌السلام نوشتم: آیا خمس را بعد از کسر مخارجم پرداخت کنم یا قبل از کسر مخارج؟ ایشان فرمودند: بعد از کسر مخارج.
ح ۱۴ ۰ آن چه حق امام سلام الله علیه می باشد باید ادا شود و کوتاهی در پرداخت آن برای هیچ کس جایز نیست؛ عَنْ أَبِي‌جَعْفَرٍ علیه‌السلام قَالَ: كُلُّ شَيْءٍ قُوتِلَ عَلَيْهِ عَلَى شَهَادَةِ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللهُ وَ أَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اللهِ فَإِنَّ لَنَا خُمُسَهُ وَ لَا يَحِلُّ لِأَحَدٍ أَنْ يَشْتَرِيَ مِنَ الْخُمُسِ شَيْئاً حَتَّى يَصِلَ إِلَيْنَا حَقُّنَا :
راوی گوید: امام باقر علیه‌السلام فرمودند: هر چه بر اساس شهادت لا اله الا الله و محمد رسول الله برایش جنگ شود، خمسش برای ماست. همچنین برای هیچ کسی حلال نیست که از پول خمس چیزی بخرد تا آن که حق ما را به ما برساند.
یعنی:
۱ ۰ مال حلال ، مالی است که خمس ان داده شده باشد.
۲ ۰ وجه جمع حدیث قبلی و این حدیث می تواند این باشد که: بهتر است خمس مالی که مازاد بر هزینه های جاری و عادی باشد، پیش از تصرف در آن داده شود.
راوی گوید: امام باقر علیه‌السلام فرمودند: هر چه بر اساس شهادت لا اله الا الله و محمد رسول الله برایش جنگ شود، خمسش برای ماست. همچنین برای هیچ کسی حلال نیست که از پول خمس چیزی بخرد تا آن که حق ما را به ما برساند.
یعنی:
۱ ۰ مال حلال ، مالی است که خمس ان داده شده باشد.
۲ ۰ وجه جمع حدیث قبلی و این حدیث می تواند این باشد که: بهتر است خمس مالی که مازاد بر هزینه های جاری و عادی باشد، پیش از تصرف در آن داده شود.
ح ۱۵ ۰ عَنْ عَبْدِ الْعَزِيزِ بْنِ‌نَافِعٍ قَالَ: طَلَبْنَا الْإِذْنَ عَلَى أَبِي‌عَبْدِاللهِ علیه‌السلام وَ أَرْسَلْنَا إِلَيْهِ. فَأَرْسَلَ إِلَيْنَا ادْخُلُوا اثْنَيْنِ اثْنَيْنِ فَدَخَلْتُ أَنَا وَ رَجُلٌ مَعِي :
عبدالعزیز بن نافع گوید: ما اجازه خواستیم که خدمت امام صادق علیه‌السلام برسیم. خواهش خود را خدمتشان ارسال کردیم و ایشان پاسخ دادند:
دوتا دوتا بیایید.
من به همراه فردی وارد شدم.
• رعایت ادبِ محضر امام سلام الله علیه در همه حال برای همگان واجب است ؛ فَقُلْتُ لِلرَّجُلِ: أُحِبُّ أَنْ تَسْتَأْذِنَ بِالْمَسْأَلَةِ فَقَالَ: نَعَمْ :
من به آن فرد گفتم: دوست دارم از ایشان اجازه بخواهی که سؤال بپرسیم. او گفت: باشد.
عبدالعزیز بن نافع گوید: ما اجازه خواستیم که خدمت امام صادق علیه‌السلام برسیم. خواهش خود را خدمتشان ارسال کردیم و ایشان پاسخ دادند:
دوتا دوتا بیایید.
من به همراه فردی وارد شدم.
• رعایت ادبِ محضر امام سلام الله علیه در همه حال برای همگان واجب است ؛ فَقُلْتُ لِلرَّجُلِ: أُحِبُّ أَنْ تَسْتَأْذِنَ بِالْمَسْأَلَةِ فَقَالَ: نَعَمْ :
من به آن فرد گفتم: دوست دارم از ایشان اجازه بخواهی که سؤال بپرسیم. او گفت: باشد.
• فَقَالَ لَهُ: جُعِلْتُ فِدَاكَ، إِنَّ أَبِي كَانَ مِمَّنْ سَبَاهُ بَنُوأُمَيَّةَ قَدْ عَلِمْتُ أَنَّ بَنِي‌أُمَيَّةَ لَمْ يَكُنْ لَهُمْ أَنْ يُحَرِّمُوا وَ لَا يُحَلِّلُوا وَ لَمْ يَكُنْ لَهُمْ مِمَّا فِي أَيْدِيهِمْ قَلِيلٌ وَ لَا كَثِيرٌ. وَ إِنَّمَا ذَلِكَ لَكُمْ :
پس به ایشان عرض کرد: فدایتان شوم. پدرم از کسانی بود که اسیر بنی‌امیه بود ( و خدمت آنان می‌کرد ) ، و من می‌دانم که بنی‌امیه اجازه نداشتند چیزی را حرام یا حلال اعلام کنند ، و هر چه دستشان بود چه کم و چه زیاد، مال آنان نبود ؛ بلکه مال شماست.
• فَإِذَا ذَكَرْتُ رَدَّ الَّذِي كُنْتُ فِيهِ دَخَلَنِي مِنْ ذَلِكَ مَا يَكَادُ يُفْسِدُ عَلَيَّ عَقْلِي مَا أَنَا فِيهِ :
پس من هر گاه بخاطر مى آورم كه بايد آنچه را دارم برگردانم، حالتى به من دست می دهد كه نزديكست ديوانه شوم؛ (شاید به این دلیل که فکر میکنم آنچه مصرف کرده ام حرام بوده و گوشت و پوست و استخوانم که در خانه پدری روئیده از حرام است، و آنچه نیز اکنون دارم همین گونه است؛ لذا: تصور پاک شدن از این همه آلودگی برایم سرسام آور و دیوانه کننده است).
پس به ایشان عرض کرد: فدایتان شوم. پدرم از کسانی بود که اسیر بنی‌امیه بود ( و خدمت آنان می‌کرد ) ، و من می‌دانم که بنی‌امیه اجازه نداشتند چیزی را حرام یا حلال اعلام کنند ، و هر چه دستشان بود چه کم و چه زیاد، مال آنان نبود ؛ بلکه مال شماست.
• فَإِذَا ذَكَرْتُ رَدَّ الَّذِي كُنْتُ فِيهِ دَخَلَنِي مِنْ ذَلِكَ مَا يَكَادُ يُفْسِدُ عَلَيَّ عَقْلِي مَا أَنَا فِيهِ :
پس من هر گاه بخاطر مى آورم كه بايد آنچه را دارم برگردانم، حالتى به من دست می دهد كه نزديكست ديوانه شوم؛ (شاید به این دلیل که فکر میکنم آنچه مصرف کرده ام حرام بوده و گوشت و پوست و استخوانم که در خانه پدری روئیده از حرام است، و آنچه نیز اکنون دارم همین گونه است؛ لذا: تصور پاک شدن از این همه آلودگی برایم سرسام آور و دیوانه کننده است).
• امام سلام الله علیه به لطفشان تصرفات مردم در اموالی که متعلق به خودشان می باشد را حلال فرمودند؛ فَقَالَ لَهُ: أَنْتَ فِي حِلٍّ مِمَّا كَانَ مِنْ ذَلِكَ وَ كُلُّ مَنْ كَانَ فِي مِثْلِ حَالِكَ مِنْ وَرَائِي فَهُوَ فِي حِلٍّ مِنْ ذَلِكَ :
پس به او فرمودند: هر چه از آن اموال در اختیار توست حلالت باشد. و بعد از من نیز هر که در شرایط تو باشد، آن اموال برایش حلال است.
شاید منظور از آن شرایط، داشتن آن فهم و دغدغه و ابتلا به عسرت در صورت رد مال است.
َ قَالَ: فَقُمْنَا وَ خَرَجْنَا فَسَبَقَنَا مُعَتِّبٌ إِلَى النَّفَرِ الْقُعُودِ الَّذِينَ يَنْتَظِرُونَ إِذْنَ أَبِي‌عَبْدِاللهِ علیه‌السلام فَقَالَ لَهُمْ: قَدْ ظَفِرَ عَبْدُالْعَزِيزِ بْنُ‌نَافِعٍ بِشَيْءٍ مَا ظَفِرَ بِمِثْلِهِ أَحَدٌ قَطُّ :
راوی گوید: ما بلند شدیم و بیرون رفتیم. معتِّب (خادم امام) زودتر به سمت سایر کسانی که منتظر اجازه‌ی امام صادق علیه‌السلام نشسته بودند رفت و به آنان گفت: عبدالعزیز بن نافع بر امری پیروز شد که هرگز هیچ کس مثل آن پیروزی کسب نکرده بود.
پس به او فرمودند: هر چه از آن اموال در اختیار توست حلالت باشد. و بعد از من نیز هر که در شرایط تو باشد، آن اموال برایش حلال است.
شاید منظور از آن شرایط، داشتن آن فهم و دغدغه و ابتلا به عسرت در صورت رد مال است.
َ قَالَ: فَقُمْنَا وَ خَرَجْنَا فَسَبَقَنَا مُعَتِّبٌ إِلَى النَّفَرِ الْقُعُودِ الَّذِينَ يَنْتَظِرُونَ إِذْنَ أَبِي‌عَبْدِاللهِ علیه‌السلام فَقَالَ لَهُمْ: قَدْ ظَفِرَ عَبْدُالْعَزِيزِ بْنُ‌نَافِعٍ بِشَيْءٍ مَا ظَفِرَ بِمِثْلِهِ أَحَدٌ قَطُّ :
راوی گوید: ما بلند شدیم و بیرون رفتیم. معتِّب (خادم امام) زودتر به سمت سایر کسانی که منتظر اجازه‌ی امام صادق علیه‌السلام نشسته بودند رفت و به آنان گفت: عبدالعزیز بن نافع بر امری پیروز شد که هرگز هیچ کس مثل آن پیروزی کسب نکرده بود.
• قَدْ قِيلَ لَهُ: وَ مَا ذَاكَ؟ فَفَسَّرَهُ لَهُمْ :
از او پرسیده شد: چه چیز؟ او برایشان توضیح داد.
• فَقَامَ اثْنَانِ فَدَخَلَا عَلَى أَبِي‌عَبْدِاللهِ علیه‌السلام:
دو نفر برخاستند و خدمت امام صادق علیه‌السلام رفتند.
• فَقَالَ أَحَدُهُمَا: جُعِلْتُ فِدَاكَ، إِنَّ أَبِي كَانَ مِنْ سَبَايَا بَنِي‌أُمَيَّةَ وَ قَدْ عَلِمْتُ أَنَّ بَنِي أُمَيَّةَ لَمْ يَكُنْ لَهُمْ مِنْ ذَلِكَ قَلِيلٌ وَ لَا كَثِيرٌ وَ أَنَا أُحِبُّ أَنْ تَجْعَلَنِي مِنْ ذَلِكَ فِي حِلٍّ :
یکی از آنان گفت: فدایتان شوم، پدرم اسیر بنی‌امیه بود. و من می‌دانم که چه کم و چه زیاد آن چه بنی‌امیه داشتند مال آنان نبود. و من دوست دارم شما آن را برایم حلال کنید.
از او پرسیده شد: چه چیز؟ او برایشان توضیح داد.
• فَقَامَ اثْنَانِ فَدَخَلَا عَلَى أَبِي‌عَبْدِاللهِ علیه‌السلام:
دو نفر برخاستند و خدمت امام صادق علیه‌السلام رفتند.
• فَقَالَ أَحَدُهُمَا: جُعِلْتُ فِدَاكَ، إِنَّ أَبِي كَانَ مِنْ سَبَايَا بَنِي‌أُمَيَّةَ وَ قَدْ عَلِمْتُ أَنَّ بَنِي أُمَيَّةَ لَمْ يَكُنْ لَهُمْ مِنْ ذَلِكَ قَلِيلٌ وَ لَا كَثِيرٌ وَ أَنَا أُحِبُّ أَنْ تَجْعَلَنِي مِنْ ذَلِكَ فِي حِلٍّ :
یکی از آنان گفت: فدایتان شوم، پدرم اسیر بنی‌امیه بود. و من می‌دانم که چه کم و چه زیاد آن چه بنی‌امیه داشتند مال آنان نبود. و من دوست دارم شما آن را برایم حلال کنید.
فَقَالَ: وَ ذَاكَ إِلَيْنَا مَا ذَاكَ إِلَيْنَا مَا لَنَا أَنْ نُحِلَّ وَ لَا أَنْ نُحَرِّمَ. فَخَرَجَ الرَّجُلَانِ وَ غَضِبَ أَبُوعَبْدِاللهِ علیه‌السلام:
پس (امام سلام الله علیه) فرمودند: مگر اين كار با ماست؟! برای ما (شایسته ) نیست که (از جانب خود) چيزى را حلال كنيم و نه چيزى را حرام نمائيم، آن دو مرد بيرون رفتند و امام صادق عليه السلام خشمگين شدند.
• فَلَمْ يَدْخُلْ عَلَيْهِ أَحَدٌ فِي تِلْكَ اللَّيْلَةِ إِلَّا بَدَأَهُ أَبُوعَبْدِاللهِ علیه‌السلام فَقَالَ: أَ لَا تَعْجَبُونَ مِنْ فُلَانٍ يَجِيئُنِي فَيَسْتَحِلُّنِي مِمَّا صَنَعَتْ بَنُوأُمَيَّةَ؟ كَأَنَّهُ يَرَى أَنَّ ذَلِكَ لَنَا :
در آن شب هیچ کس خدمت ایشان شرفیاب نشد مگر این که امام صادق علیه‌السلام ابتدا به سخن کردند و فرمودند: عجیب نیست که فلان فرد نزد من بیاید و از من بخواهد کاری را که بنوامیه کرده‌اند را حلال کنم؟ او فکر می‌کند این کار دست ماست.
• وَ لَمْ يَنْتَفِعْ أَحَدٌ فِي تِلْكَ اللَّيْلَةِ بِقَلِيلٍ وَ لَا كَثِيرٍ إِلَّا الْأَوَّلَيْنِ فَإِنَّهُمَا غَنِيَا بِحَاجَتِهِمَا:
و در آن شب هیچ کس به هیچ مقداری بهره‌مند نشد چه کم و چه زیاد جز آن دو نفر اول که خواسته‌شان را گرفتند.
اگر در خاطرتان باشد در کتاب « فضل العلم» بابی در مورد اختلاف جواب های امام علیه السلام به سوال های یکسان بود ، که به دلیل صلاحدید های مختلف می تواند باشد ؛ مانند : اختلاف در شرایط و یا شخصیت و یا نیت و یا صلاح و فساد سوال کننده ، و یا تقیه ، و به اقتضای حکمت و رحمت الهیه امام علیه السلام، که در هر حال « لا یسئل عما یفعل».
پس (امام سلام الله علیه) فرمودند: مگر اين كار با ماست؟! برای ما (شایسته ) نیست که (از جانب خود) چيزى را حلال كنيم و نه چيزى را حرام نمائيم، آن دو مرد بيرون رفتند و امام صادق عليه السلام خشمگين شدند.
• فَلَمْ يَدْخُلْ عَلَيْهِ أَحَدٌ فِي تِلْكَ اللَّيْلَةِ إِلَّا بَدَأَهُ أَبُوعَبْدِاللهِ علیه‌السلام فَقَالَ: أَ لَا تَعْجَبُونَ مِنْ فُلَانٍ يَجِيئُنِي فَيَسْتَحِلُّنِي مِمَّا صَنَعَتْ بَنُوأُمَيَّةَ؟ كَأَنَّهُ يَرَى أَنَّ ذَلِكَ لَنَا :
در آن شب هیچ کس خدمت ایشان شرفیاب نشد مگر این که امام صادق علیه‌السلام ابتدا به سخن کردند و فرمودند: عجیب نیست که فلان فرد نزد من بیاید و از من بخواهد کاری را که بنوامیه کرده‌اند را حلال کنم؟ او فکر می‌کند این کار دست ماست.
• وَ لَمْ يَنْتَفِعْ أَحَدٌ فِي تِلْكَ اللَّيْلَةِ بِقَلِيلٍ وَ لَا كَثِيرٍ إِلَّا الْأَوَّلَيْنِ فَإِنَّهُمَا غَنِيَا بِحَاجَتِهِمَا:
و در آن شب هیچ کس به هیچ مقداری بهره‌مند نشد چه کم و چه زیاد جز آن دو نفر اول که خواسته‌شان را گرفتند.
اگر در خاطرتان باشد در کتاب « فضل العلم» بابی در مورد اختلاف جواب های امام علیه السلام به سوال های یکسان بود ، که به دلیل صلاحدید های مختلف می تواند باشد ؛ مانند : اختلاف در شرایط و یا شخصیت و یا نیت و یا صلاح و فساد سوال کننده ، و یا تقیه ، و به اقتضای حکمت و رحمت الهیه امام علیه السلام، که در هر حال « لا یسئل عما یفعل».
ح ۱۶ ۰ خوردن حق امام سلام الله علیه بدون رضایت ایشان حرام خوری است ، و خوراک حرام ، میل به حرام و رغبت به انرا اقتضا کرده ؛ لذا : مردم را به زنا گرفتار می کند . و امام سلام الله علیه برای پاکیزه کردن شیعیان از این نکبت ، حقشان را بر ایشان حلال فرمودند ؛ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللهِ علیه‌السلام : مِنْ أَيْنَ دَخَلَ عَلَى النَّاسِ الزِّنَا ؟ قُلْتُ : لَاأَدْرِي جُعِلْتُ فِدَاكَ . قَالَ : مِنْ قِبَلِ خُمُسِنَا أَهْلَ الْبَيْتِ إِلَّا شِيعَتَنَا الْأَطْيَبِينَ فَإِنَّهُ مُحَلَّلٌ لَهُمْ لِمِيلَادِهِمْ :
راوی گوید: امام صادق علیه‌السلام فرمودند: زنا از کجا وارد مردم شده است؟
عرض کردم: فدایتان شوم نمی‌دانم.
ایشان فرمودند: از جانب خمس ما اهل بیت ؛ مگر شیعیان پاک ما که به خاطر( پاک شدن ) ولادت آیشان بر آنان حلال شده است.
توضیح : دانستن حکم خدای متعال و ندانستن آن، و تقید به آن و بی موالاتی نسبت به آن، در چند و چون تاثیر آن، کاملا دخالت دارد.
راوی گوید: امام صادق علیه‌السلام فرمودند: زنا از کجا وارد مردم شده است؟
عرض کردم: فدایتان شوم نمی‌دانم.
ایشان فرمودند: از جانب خمس ما اهل بیت ؛ مگر شیعیان پاک ما که به خاطر( پاک شدن ) ولادت آیشان بر آنان حلال شده است.
توضیح : دانستن حکم خدای متعال و ندانستن آن، و تقید به آن و بی موالاتی نسبت به آن، در چند و چون تاثیر آن، کاملا دخالت دارد.
ح ۱۷ ۰ قَالَ لِي أَبُو عَبْدِ اللهِ علیه‌السلام نَحْنُ قَوْمٌ فَرَضَ اللهُ طَاعَتَنَا لَنَا الْأَنْفَالُ وَ لَنَا صَفْوُ الْمَالِ :
امام صادق علیه‌السلام به من فرمودند: ما مردمانی هستیم که خدا اطاعت از ما را واجب فرموده، و انفال فقط برای ماست. و فقط برای ماست برگزیده اموال (و این همه از مقتضیات و لوازم ولایت برخلایق است، که جزء اصلی ان مالکیت می باشد).
امام صادق علیه‌السلام به من فرمودند: ما مردمانی هستیم که خدا اطاعت از ما را واجب فرموده، و انفال فقط برای ماست. و فقط برای ماست برگزیده اموال (و این همه از مقتضیات و لوازم ولایت برخلایق است، که جزء اصلی ان مالکیت می باشد).
ح ۱۸ ۰ عَنْ أَبِي‌عَبْدِاللهِ علیه‌السلام فِي الرَّجُلِ يَمُوتُ لَا وَارِثَ لَهُ وَ لَا مَوْلَى قَالَ هُوَ مِنْ أَهْلِ هَذِهِ الْآيَةِ «يَسْئَلُونَكَ عَنِ الْأَنْفالِ؛ أنفال : ۱ »:
امام صادق علیه‌السلام درباره‌ی کسی که می‌میرد و وارث و مولایی (برده‌ای که آزاد کرده باشد) ندارد فرمودند: او اهل این آیه است؛ ( چرا که خلیفه خدای متعال و رسول او صلی الله علیه و اله می باشند): «از تو درباره‌ی انفال می‌پرسند»؛ (که از ان خدای متعال و رسولش می باشد).
امام صادق علیه‌السلام درباره‌ی کسی که می‌میرد و وارث و مولایی (برده‌ای که آزاد کرده باشد) ندارد فرمودند: او اهل این آیه است؛ ( چرا که خلیفه خدای متعال و رسول او صلی الله علیه و اله می باشند): «از تو درباره‌ی انفال می‌پرسند»؛ (که از ان خدای متعال و رسولش می باشد).
ح ۱۹ ۰ عَنْ أَبِي‌عَبْدِاللهِ علیه‌السلام عَنِ الْكَنْزِ كَمْ فِيهِ؟ قَالَ: الْخُمُسُ وَ عَنِ الْمَعَادِنِ كَمْ فِيهَا؟ قَالَ: الْخُمُسُ وَ كَذَلِكَ الرَّصَاصُ وَ الصُّفْرُ وَ الْحَدِيدُ وَ كُلُّ مَا كَانَ مِنَ الْمَعَادِنِ يُؤْخَذُ مِنْهَا مَا يُؤْخَذُ مِنَ الذَّهَبِ وَ الْفِضَّةِ :
راوی گوید از امام صادق علیه‌السلام درباره‌ی گنج پرسیدم که زکاتش چقدر است؟ ایشان فرمودند: یک پنجم.
درباره‌ی معادن پرسیدم. ایشان فرمودند: یک پنجم. و به همین صورت قلع، مس، آهن و هر معدنی که باشد، همان قدر از آن گرفته می‌شود که از معدن طلا و نقره گرفته می‌شود.
توضیح اینکه:
سابقا هم عرض شد که منظور از « زکات » در قرآن مجید، مطلق « حق الله فی المال » است؛ که اعم از خمس و زکات بمعنی حقوق بر غلات اربعه و دیگر موارد، و صدقه، و نذر، و انفاق می باشد.
راوی گوید از امام صادق علیه‌السلام درباره‌ی گنج پرسیدم که زکاتش چقدر است؟ ایشان فرمودند: یک پنجم.
درباره‌ی معادن پرسیدم. ایشان فرمودند: یک پنجم. و به همین صورت قلع، مس، آهن و هر معدنی که باشد، همان قدر از آن گرفته می‌شود که از معدن طلا و نقره گرفته می‌شود.
توضیح اینکه:
سابقا هم عرض شد که منظور از « زکات » در قرآن مجید، مطلق « حق الله فی المال » است؛ که اعم از خمس و زکات بمعنی حقوق بر غلات اربعه و دیگر موارد، و صدقه، و نذر، و انفاق می باشد.
ح ۲۰ ۰ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ‌مُسْلِمٍ عَنْ أَحَدِهِمَا علیه‌السلام قَالَ: إِنَّ أَشَدَّ مَا فِيهِ النَّاسُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ أَنْ يَقُومَ صَاحِبُ الْخُمُسِ فَيَقُولَ: يَا رَبِّ خُمُسِي. وَ قَدْ طَيَّبْنَا ذَلِكَ لِشِيعَتِنَا لِتَطِيبَ وِلَادَتُهُمْ وَ لِتَزْكُوَ وِلَادَتُهُمْ :
راوی از یکی از دو امام صادق یا امام باقر علیهماالسلام نقل می‌کند که فرمودند: شدیدترین موقفی که مردم در روز قیامت در آن هستند این است که صاحب خمس بایستد و بگوید: پروردگارا خمس من.
و ما آن را برای شیعیانمان حلال گردانیدیم تا ولادتشان حلال و پاکیزه شود.
توضیح اینکه:
شدت عقاب بر ترک تأدیه خمس ، نشانه از شدت مالکیت وجود مبارک ولی الله و امام علیه السلام، و لاجرم شدت قبح تصرف بی اجازه در ان را دارد.
راوی از یکی از دو امام صادق یا امام باقر علیهماالسلام نقل می‌کند که فرمودند: شدیدترین موقفی که مردم در روز قیامت در آن هستند این است که صاحب خمس بایستد و بگوید: پروردگارا خمس من.
و ما آن را برای شیعیانمان حلال گردانیدیم تا ولادتشان حلال و پاکیزه شود.
توضیح اینکه:
شدت عقاب بر ترک تأدیه خمس ، نشانه از شدت مالکیت وجود مبارک ولی الله و امام علیه السلام، و لاجرم شدت قبح تصرف بی اجازه در ان را دارد.
ح ۲۱ ۰ عَنْ أَبِي الْحَسَنِ علیه‌السلام قَالَ: سَأَلْتُهُ عَمَّا يُخْرَجُ مِنَ الْبَحْرِ مِنَ اللُّؤْلُؤِ وَ الْيَاقُوتِ وَ الزَّبَرْجَدِ وَ عَنْ مَعَادِنِ الذَّهَبِ وَ الْفِضَّةِ مَا فِيهِ قَالَ إِذَا بَلَغَ ثَمَنُهُ دِينَاراً فَفِيهِ الْخُمُسُ :
راوی گوید: امام ابوالحسن علیه‌السلام فرمودند: از ایشان درباره‌ی مروارید و یاقوت و زبرجد که از دریا استخراج می‌شود و از معدن طلا و نقره پرسیدم که حکمش چیست؟
ایشان فرمودند: وقتی ارزش آن به یک دینار رسید (یک سکه طلا ) خمس دارد.
راوی گوید: امام ابوالحسن علیه‌السلام فرمودند: از ایشان درباره‌ی مروارید و یاقوت و زبرجد که از دریا استخراج می‌شود و از معدن طلا و نقره پرسیدم که حکمش چیست؟
ایشان فرمودند: وقتی ارزش آن به یک دینار رسید (یک سکه طلا ) خمس دارد.