افزايش ذخيرهٔ دانش علمی - احساس نياز به كسب دانش عمومی دربارهٔ آن - نياز به برنامه‌ريزی كنترل جمعيت

تلاش‌های علمی - فراهم شدن زمينۀ رشد دانش علمی نسبت به مسئله - ايجاد زمينۀ فعاليتِ دانش جمعيت‌شناسی

تمركز بيشتر بر مسائل زندگی اجتماعی - رشد دانش عمومی نسبت به آن مسئله - تغييرات رشد اقتصادی

نياز جامعه به پيشرفت ،امكان تمركز بيشتر بر ذخيرهٔ دانشی دربارهٔ آن مسئله،نياز به مطالعۀ عميق تحولات

هر جهان اجتماعی، آرمان‌ها و ارزش‌های ویژه‌ای دارد

هرگاه قدرت برای رسیدن به هدفی سازمان یابد، سیاست پدید می‌آید

در یک جهان اجتماعی، نظام سیاسی، مستقل از دیگر نظام‌هاست 

نظام سیاسی بر دیگر نظام‌ها اثر می‌گذارد و از آن‌ها تاثیر می‌پذیرد

تداوم فرهنگی در گذر زمان

تداوم عناصر فرهنگی در گذر زمان

گذر فرهنگی در گستره جغرافیایی

گذر عناصر فرهنگی در گستره جغرافیایی

خودباختگی

روزمرگی

تحولات هویتی

تزلل

تا زمانی که تمام عقاید و ارزش‌های آن جامعه مورد پذیرش باشد.

تازمانی که حاکم وقت حکمرانی می‌کند.

تا زمانی که بنیه‌ی اقتصادی جامعه ضعیف نشده باشد.

تا زمانی که همه به یک زبان مشترک صحبت کنند.

تغییرات اساسی درونی در جهان اجتماعی رخ دهد.

تغییرات اساسی بیرونی در جهان اجتماعی رخ دهد.

تغییرات اساسی درونی و بیرونی در جهان اجتماعی رخ دهد.

زمانی که تعارض فرهنگی رخ دهد و یا شیوه‌های زندگی با عقاید و ارزش‌های اجتماع نا سازگار باشد

رشد انقلاب های رهایی بخش

افول رویکرد تبیینی

توجه به ظرفیت انتقادی از قشر بندی اجتماعی

شکل گیری جامعه شناسی انتقادی

1

2

3

4

رویکرد دوم _انگیزه‌های رقابت بیشتر

رویکرد اول _انگیزه رقابت از بین برود

رویکرد دوم _انگیزه رقابت از بین برود

رویکرد اول_ انگیزه رقابت کمتر شود

انقلاب در برابر حاکمان ستمگر

مقاومت در مقابل نفوذ و سلطه فرهنگ غرب

جلوگیری از فراموشی فرهنگ و هویت اسلامی

مکاتبُ روش‌غربی مانند ناسیونالیسم،مارکسیسم که بسیاری از نخبگان اسلامی تا قبل انقلاب استفاده می‌کردند

1

2

3

4

1

2

3

4

عقل گرایانه

حس گرایانه

شهودی

وحی

علم به جامعه و تاریخ(علوم اجتماعی)

علوم ابزاری و علومی که درباره چگونگی استفاده از علوم ابزاری هستند.

علم به نفس، علم به توحید و علم به مبدا و معاد

خود شناسی ، خدا شناسی و علوم ابزاری

ثاتیر جهان اجتماعی بر جهان طبیعی

تاثیر جهان طبیعی بر جهان اجتماعی

تعامل جهان اجتماعی با جهان طبیعی

تاثیر طبیعت و بدن با جهان اجتماعی

سیاست

نفوذ

یکپارچگی

اقتصاد

افلاطون

ارسطو

هابز

وبر