#پست_تخصصی #فهم_متن
#نکات_ادبی #فقه_الحدیث
🔰اقسام علیت در شرط و جزا
در برخی موارد شرط علت #وجود جزاست که اصل در شرط و جزا همین است، اما در مواردی چنین نیست بلکه شرط علت #متعلقی_از_متعلقات جزاست و مجازاََ علت وجود جزا شمرده میشود.
❇️ مثل «إِنْ يَسْرِقْ فَقَدْ سَرَقَ أَخٌ لَه مِن قَبلُ» (یوسف/77) که شرط علتِ اخبار به جزاست کما قال بعض النحاة.
❇️ و مثل «قَالَ بَلْ فَعَلَهُ كَبِيرُهُم هذا فَاسْأَلُوهُمْ إِنْ كَانُوا يَنْطِقُونَ» (الانبیاء/63) بنا بر تأویل صادر از حضرت صادق مصدق صلوات الله علیه حیث قال: إِنَّمَا قَالَ إِبْرَاهِيمُ فَسْئَلُوهُمْ إِنْ كانوا يَنْطِقُونَ إِنْ نَطَقُوا فَكَبِيرُهُمْ فَعَلَ وَ إِنْ لَمْ يَنْطِقُوا فَلَمْ يَفْعَلْ كَبِيرُهُمْ شَيْئاً فَمَا نَطَقُوا وَ مَا كَذَبَ إِبْرَاهِيمُ. (معانی الاخبار/210)
که نطق بتها نه علت فعل کبیر، بلکه علت علم به فعل کبیر است البته آن هم نه بالحقیقه بلکه بالعنایه.
بیان ذلک: وقتی نطق ـ که از اضعف شؤون فاعل مختار است ـ برای بتها ثابت باشد، پی میتوان برد که بت بزرگ بتها را شکسته، یعنی قادر بر این کار بوده است واللازم منتفٍ فالملزوم مثله فافهم.
❇️ و مثل «اذا طَهُرَت الحائض فالصلاة مباحةٌ لها» در حالیکه طهر علت شأنیت اباحۀ صلات است و یک واسطۀ دیگر برای اباحۀ صلات لازم است که تطهّر باشد(علی قول من یقول به)؛ و لقائلٍ ان یقول که: عنایتی در کار نیست بلکه مراد این است که مانع اباحه از ناحیۀ حیض مفقود است الا اینکه از جانب عدم تطهر مانع وجود دارد فتأمل.
↩️ هذا فی المنطوق. و اما در مفهوم نیز چنین است مثل ما ورد فی الحدیث القدسی: «وَ لَوْ لا الْفُقَرَاءُ لَمْ يَسْتَوْجِبِ الأَغْنِيَاءُ الْجَنَّةَ» (الجواهر السنیة/696، باب موسی بن جعفر علیهماالسلام) که وجود فقرا علت مستوجب بهشت شدن اغنیا نبوده بلکه علت وجود زمینۀ مستوجب بهشت شدنِ اغنیاست.
@jamalekhial
#نکات_ادبی #فقه_الحدیث
🔰اقسام علیت در شرط و جزا
در برخی موارد شرط علت #وجود جزاست که اصل در شرط و جزا همین است، اما در مواردی چنین نیست بلکه شرط علت #متعلقی_از_متعلقات جزاست و مجازاََ علت وجود جزا شمرده میشود.
❇️ مثل «إِنْ يَسْرِقْ فَقَدْ سَرَقَ أَخٌ لَه مِن قَبلُ» (یوسف/77) که شرط علتِ اخبار به جزاست کما قال بعض النحاة.
❇️ و مثل «قَالَ بَلْ فَعَلَهُ كَبِيرُهُم هذا فَاسْأَلُوهُمْ إِنْ كَانُوا يَنْطِقُونَ» (الانبیاء/63) بنا بر تأویل صادر از حضرت صادق مصدق صلوات الله علیه حیث قال: إِنَّمَا قَالَ إِبْرَاهِيمُ فَسْئَلُوهُمْ إِنْ كانوا يَنْطِقُونَ إِنْ نَطَقُوا فَكَبِيرُهُمْ فَعَلَ وَ إِنْ لَمْ يَنْطِقُوا فَلَمْ يَفْعَلْ كَبِيرُهُمْ شَيْئاً فَمَا نَطَقُوا وَ مَا كَذَبَ إِبْرَاهِيمُ. (معانی الاخبار/210)
که نطق بتها نه علت فعل کبیر، بلکه علت علم به فعل کبیر است البته آن هم نه بالحقیقه بلکه بالعنایه.
بیان ذلک: وقتی نطق ـ که از اضعف شؤون فاعل مختار است ـ برای بتها ثابت باشد، پی میتوان برد که بت بزرگ بتها را شکسته، یعنی قادر بر این کار بوده است واللازم منتفٍ فالملزوم مثله فافهم.
❇️ و مثل «اذا طَهُرَت الحائض فالصلاة مباحةٌ لها» در حالیکه طهر علت شأنیت اباحۀ صلات است و یک واسطۀ دیگر برای اباحۀ صلات لازم است که تطهّر باشد(علی قول من یقول به)؛ و لقائلٍ ان یقول که: عنایتی در کار نیست بلکه مراد این است که مانع اباحه از ناحیۀ حیض مفقود است الا اینکه از جانب عدم تطهر مانع وجود دارد فتأمل.
↩️ هذا فی المنطوق. و اما در مفهوم نیز چنین است مثل ما ورد فی الحدیث القدسی: «وَ لَوْ لا الْفُقَرَاءُ لَمْ يَسْتَوْجِبِ الأَغْنِيَاءُ الْجَنَّةَ» (الجواهر السنیة/696، باب موسی بن جعفر علیهماالسلام) که وجود فقرا علت مستوجب بهشت شدن اغنیا نبوده بلکه علت وجود زمینۀ مستوجب بهشت شدنِ اغنیاست.
@jamalekhial