ЭРИМНИНГ ТОПГАНИ БИЗГА ҲАЛОЛМИ?
#ҳалол_ҳаром
❓CАВОЛ: Емлаб боқаётган қўйимиз ўлиб қолди. Хўжайиним уни колбаса сехига топширди. Шуни пули бизга ҳалолми?
💬 ЖАВОБ: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим.
Эрнинг ушбу қилаётган иши шариатимизга кўра ҳалол эмас. Чунки ўлимтикнининг ўзи ҳам, унинг пули ҳам ҳаром ҳисобланади. Бу ҳақида уламоларимиз шундай деганлар: "Оқувчи қон ва ўлимтик каби шариатда қийматга эга бўлмаган нарсаларнинг савдоси ботилдир" ("Роддул Муҳтор" китоби).
Эр киши ҳалолдан маблағ топиши ва аҳли-оиласи ва фарзандини ҳалол едириб ичириши керак. Агар эр ҳаром маблағ билан оиласини боқса, уларнинг ҳам гуноҳини зимасига олган бўлади. Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам: "Ҳаромдан ўсган гўшт (жасад) жаннатга кирмайди", — деганлар (Имом Ибн Ҳиббон ривояти).
Агар эр ҳаром ризқ билан нафақа қилса, унга бунинг оқибати тушунтирилади ва ҳалолдан пул топиши унинг бурчи экани эслатилади. Агар эр бош тортса ва унинг аёли ва фарзандларининг қўлида касби бўлмаса, уларга оила бошлиғининг топганидан зарурат миқдоричаси жоиз бўлади. Валлоҳу аълам.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво ҳайъати.
Яқинларингизга ҳам улашинг
📲 @Abduhakim_domla
#ҳалол_ҳаром
❓CАВОЛ: Емлаб боқаётган қўйимиз ўлиб қолди. Хўжайиним уни колбаса сехига топширди. Шуни пули бизга ҳалолми?
💬 ЖАВОБ: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим.
Эрнинг ушбу қилаётган иши шариатимизга кўра ҳалол эмас. Чунки ўлимтикнининг ўзи ҳам, унинг пули ҳам ҳаром ҳисобланади. Бу ҳақида уламоларимиз шундай деганлар: "Оқувчи қон ва ўлимтик каби шариатда қийматга эга бўлмаган нарсаларнинг савдоси ботилдир" ("Роддул Муҳтор" китоби).
Эр киши ҳалолдан маблағ топиши ва аҳли-оиласи ва фарзандини ҳалол едириб ичириши керак. Агар эр ҳаром маблағ билан оиласини боқса, уларнинг ҳам гуноҳини зимасига олган бўлади. Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам: "Ҳаромдан ўсган гўшт (жасад) жаннатга кирмайди", — деганлар (Имом Ибн Ҳиббон ривояти).
Агар эр ҳаром ризқ билан нафақа қилса, унга бунинг оқибати тушунтирилади ва ҳалолдан пул топиши унинг бурчи экани эслатилади. Агар эр бош тортса ва унинг аёли ва фарзандларининг қўлида касби бўлмаса, уларга оила бошлиғининг топганидан зарурат миқдоричаси жоиз бўлади. Валлоҳу аълам.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво ҳайъати.
Яқинларингизга ҳам улашинг
📲 @Abduhakim_domla
АРОҚ СОТИЛАДИГАН РЕСТОРАНДА ЁКИ МАГАЗИНДА ИШЛАСА БЎЛАДИМИ?
#ҳалол_ҳаром
❓CАВОЛ: Ароқ сотиладиган ресторанда ёки магазинда ишласа бўладими? Уни иши ароққа боғлиқ бўмаса, масалан, кассир ёки повар ё фаррош бўлиб ишласа, ўша ердан оладиган ойлиги ҳалол бўладими?
💬 ЖАВОБ: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим. Динимизда маст қилувчи ичимликдан қаттиқ қайтарилган. Аллоҳ таоло Қуръони каримда шундай деган:
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِنَّمَا الْخَمْرُ وَالْمَيْسِرُ وَالْأَنْصَابُ وَالْأَزْلَامُ رِجْسٌ مِنْ عَمَلِ الشَّيْطَانِ فَاجْتَنِبُوهُ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ إِنَّمَا يُرِيدُ الشَّيْطَانُ أَنْ يُوقِعَ بَيْنَكُمُ الْعَدَاوَةَ وَالْبَغْضَاءَ فِي الْخَمْرِ وَالْمَيْسِرِ وَيَصُدَّكُمْ عَنْ ذِكْرِ اللَّهِ وَعَنِ الصَّلَاةِ فَهَلْ أَنْتُمْ مُنْتَهُونَ (سورة المائدة الأية 90-91).
“Эй, имон келтирганлар! Албатта, хамр (маст қилувчи ичимликлар), қимор, бут-санамлар ва (фол очадиган) чўплар шайтоннинг ишидан иборат ифлосликдирки, ундан четланингиз! Шояд (шунда) нажот топсангиз. Шайтон май билан қимор (ёрдами)да ўрталарингизга адоват ва нафрат солишни ва сизларни Аллоҳнинг зикри ҳамда намоздан қайтаришни хоҳлайди. Бас, энди, сизлар (май ичишдан) тийилувчимисиз?” (Моида сураси, 90-91- оятлар).
“Хамр” сўзи – маст қилувчи ҳар қандай ичимлик турини ўз ичига олади.
Мазкур оятда маст қилувчи ичимлик – қимор ўйнашга, бут-санамларга ибодат қилишга, ҳар хил воситалар ёрдамида фолбинлик қилишга тенглаштирилмоқда. Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам ўзларининг муборак ҳадиси шарифларида:
لَعَنَ اللهُ الخمرَ وشاربَها ، وساقِيَها ، ومُبْتَاعَها ، وبائِعَها ، وعَاصِرَها ، ومُعْتَصِرَها ، وحامِلَها ، والمَحْمُولَةَ إليهِ
“Аллоҳ хамрни, унинг ичувчисини, қуйиб берувчисини, сотувчисини, сотиб олувчисини, сиқувчисини, сиқтирувчисини, кўтарувчисини ва кўтартирувчисини лаънатлади”, деганлар (Имом Абу Довуд ва Имом Термизий ривоятлари).
Шундан келиб чиқиб, ресторан ёки дўконларда спиртли ичимлик ичувчилар учун бевосита хизмат кўрсатувчи ходим бўлиб ишлаш мутлақо жоиз эмас. Баъзи уламолар уни катта гуноҳлардан санашган (Аллоҳ сақласин).
Агар ходдимнинг иши маст қилувчи ичимликка боғлиқ бўлмаса, масалан, кассир ёки повар ё фаррош бўлиб ишласа, кўпчилик замонамиз уламоларининг фатвосига кўра, ўша ерда ишлаш жоиз бўлмайди. Чунки ўша жойдан олаётган иш ҳақининг бир қисмида ҳаромдан топилган маблағ борлиги ёки энг камида молида шубҳа аралашиши бор.
Қолаверса, бунда мункар ишларни кун бўйи гувоҳи бўлиб, ундан қайтармаслик бор. Шунинг учун ҳам Расули акрам алайҳиссалом гарчи ўзи ичмаса-да, маст қилувчи ичимлик қўйилган дастурхон устида ўтиришдан қайтарганлар:
من كان يؤمن بالله واليوم الآخر فلا يجلس على مائدة يدار عليها الخمر (أخرجه الإمام أحمد والترمذي بإسناد حسن).
“Ким Аллоҳга ва Охират кунига имон келтирган бўлса, хамр айлантириладиган дастурхон устида ўтирмасин” (Имом Аҳмад ва Имом Термизий ривоятлари). Валлоҳу аълам.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво ҳайъати.
Яқинларингизга ҳам улашинг
📲 @Abduhakim_domla
#ҳалол_ҳаром
❓CАВОЛ: Ароқ сотиладиган ресторанда ёки магазинда ишласа бўладими? Уни иши ароққа боғлиқ бўмаса, масалан, кассир ёки повар ё фаррош бўлиб ишласа, ўша ердан оладиган ойлиги ҳалол бўладими?
💬 ЖАВОБ: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим. Динимизда маст қилувчи ичимликдан қаттиқ қайтарилган. Аллоҳ таоло Қуръони каримда шундай деган:
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِنَّمَا الْخَمْرُ وَالْمَيْسِرُ وَالْأَنْصَابُ وَالْأَزْلَامُ رِجْسٌ مِنْ عَمَلِ الشَّيْطَانِ فَاجْتَنِبُوهُ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ إِنَّمَا يُرِيدُ الشَّيْطَانُ أَنْ يُوقِعَ بَيْنَكُمُ الْعَدَاوَةَ وَالْبَغْضَاءَ فِي الْخَمْرِ وَالْمَيْسِرِ وَيَصُدَّكُمْ عَنْ ذِكْرِ اللَّهِ وَعَنِ الصَّلَاةِ فَهَلْ أَنْتُمْ مُنْتَهُونَ (سورة المائدة الأية 90-91).
“Эй, имон келтирганлар! Албатта, хамр (маст қилувчи ичимликлар), қимор, бут-санамлар ва (фол очадиган) чўплар шайтоннинг ишидан иборат ифлосликдирки, ундан четланингиз! Шояд (шунда) нажот топсангиз. Шайтон май билан қимор (ёрдами)да ўрталарингизга адоват ва нафрат солишни ва сизларни Аллоҳнинг зикри ҳамда намоздан қайтаришни хоҳлайди. Бас, энди, сизлар (май ичишдан) тийилувчимисиз?” (Моида сураси, 90-91- оятлар).
“Хамр” сўзи – маст қилувчи ҳар қандай ичимлик турини ўз ичига олади.
Мазкур оятда маст қилувчи ичимлик – қимор ўйнашга, бут-санамларга ибодат қилишга, ҳар хил воситалар ёрдамида фолбинлик қилишга тенглаштирилмоқда. Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам ўзларининг муборак ҳадиси шарифларида:
لَعَنَ اللهُ الخمرَ وشاربَها ، وساقِيَها ، ومُبْتَاعَها ، وبائِعَها ، وعَاصِرَها ، ومُعْتَصِرَها ، وحامِلَها ، والمَحْمُولَةَ إليهِ
“Аллоҳ хамрни, унинг ичувчисини, қуйиб берувчисини, сотувчисини, сотиб олувчисини, сиқувчисини, сиқтирувчисини, кўтарувчисини ва кўтартирувчисини лаънатлади”, деганлар (Имом Абу Довуд ва Имом Термизий ривоятлари).
Шундан келиб чиқиб, ресторан ёки дўконларда спиртли ичимлик ичувчилар учун бевосита хизмат кўрсатувчи ходим бўлиб ишлаш мутлақо жоиз эмас. Баъзи уламолар уни катта гуноҳлардан санашган (Аллоҳ сақласин).
Агар ходдимнинг иши маст қилувчи ичимликка боғлиқ бўлмаса, масалан, кассир ёки повар ё фаррош бўлиб ишласа, кўпчилик замонамиз уламоларининг фатвосига кўра, ўша ерда ишлаш жоиз бўлмайди. Чунки ўша жойдан олаётган иш ҳақининг бир қисмида ҳаромдан топилган маблағ борлиги ёки энг камида молида шубҳа аралашиши бор.
Қолаверса, бунда мункар ишларни кун бўйи гувоҳи бўлиб, ундан қайтармаслик бор. Шунинг учун ҳам Расули акрам алайҳиссалом гарчи ўзи ичмаса-да, маст қилувчи ичимлик қўйилган дастурхон устида ўтиришдан қайтарганлар:
من كان يؤمن بالله واليوم الآخر فلا يجلس على مائدة يدار عليها الخمر (أخرجه الإمام أحمد والترمذي بإسناد حسن).
“Ким Аллоҳга ва Охират кунига имон келтирган бўлса, хамр айлантириладиган дастурхон устида ўтирмасин” (Имом Аҳмад ва Имом Термизий ривоятлари). Валлоҳу аълам.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво ҳайъати.
Яқинларингизга ҳам улашинг
📲 @Abduhakim_domla
ИДИШНИ ИЧИДА ЎЛГАН БАЛИҚНИ ЕЙИШ МУМКИНМИ?
#ҳалол_ҳаром
❓CАВОЛ: Бир дўстимиз сотиш учун катта идишда балиқ олиб келган. Идиш балиққа тўла бўлгани учун, йўлда идиш деворига урилиб ва кислород етмай бир қанча балиқлар ўлган. Ўша балиқларни ейиш дурустми?
ЖАВОБ: Бисмиллаҳир роҳманир роҳим. Ҳақиқатан балиқлар кислород етмай ёки идиш деворига урилиб ўлган бўлса, ейиш дуруст, чунки сувдан ташқарида қолиб, ҳаво етмай ўлган балиқларни ҳам ейиш дуруст бўлади. Балиқларни тириклигида бисмиллаҳ айтиб сўйиб олиш шарт қилинмайди. Ҳанафий мазҳабимизда сув ҳайвонларидан фақат балиқни ейиш ҳалол. Фақат ҳеч бир сабабсиз ўлган (ва сув юзига тескари бўлиб чиқиб қолган) балиқни ейилмайди (“Ал-Ҳидоя”, “Ал-Ихтиёр” китоблари). Валлоҳу аълам.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво ҳайъати.
Яқинларингизга ҳам улашинг
📲 @Abduhakim_domla
#ҳалол_ҳаром
❓CАВОЛ: Бир дўстимиз сотиш учун катта идишда балиқ олиб келган. Идиш балиққа тўла бўлгани учун, йўлда идиш деворига урилиб ва кислород етмай бир қанча балиқлар ўлган. Ўша балиқларни ейиш дурустми?
ЖАВОБ: Бисмиллаҳир роҳманир роҳим. Ҳақиқатан балиқлар кислород етмай ёки идиш деворига урилиб ўлган бўлса, ейиш дуруст, чунки сувдан ташқарида қолиб, ҳаво етмай ўлган балиқларни ҳам ейиш дуруст бўлади. Балиқларни тириклигида бисмиллаҳ айтиб сўйиб олиш шарт қилинмайди. Ҳанафий мазҳабимизда сув ҳайвонларидан фақат балиқни ейиш ҳалол. Фақат ҳеч бир сабабсиз ўлган (ва сув юзига тескари бўлиб чиқиб қолган) балиқни ейилмайди (“Ал-Ҳидоя”, “Ал-Ихтиёр” китоблари). Валлоҳу аълам.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво ҳайъати.
Яқинларингизга ҳам улашинг
📲 @Abduhakim_domla
ИЧИ ТОЗАЛАНМАГАН КИЧИК БАЛИҚЛАРНИ ЕЙИШ ДУРУСТМИ?
#ҳалол_ҳаром
❓CАВОЛ:
Кильки деган консерва бор. Арзон балиқ, узунлиги 3 см атрофида, ичи тозаланмаган, шу ҳалолми?
💬 ЖАВОБ:
Бисмиллаҳир роҳманир роҳим. Килька ва шунга ўхшаган майда балиқларни ичи тозаланмаган бўлса ҳам тузланган ёки бошқа (дудланган, консерва) кўринишида ейиш ҳалол. Ичида қолган нарса – оз бўлгани ва тозалаш катта машаққат туғдиргани сабабли афв қилинади.
Аллоҳ таоло бандаларига енгилликни хоҳлайди, бу ҳақида Қуръони каримда шундай дейилади:
﴿ يُرِيدُ اللَّهُ بِكُمُ الْيُسْرَ وَلَا يُرِيدُ بِكُمُ الْعُسْرَ ﴾ البقرة: 185
яъни: “...Аллоҳ сизларга енгилликни истайди, оғирликни хоҳламайди” (Бақара сураси, 185-оят).
Динимиздаги мўтадиллик, енгиллик ҳақида Пайғамбаримиз саллаллоҳу алайҳи васаллам шундай дейдилар:
إن الدين يسر، ولن يشاد أحد الدين إلا غلبه... (رواه البخاري. عن أبي هريرة رضي الله عنه)
яъни: “Албатта, дин осондир. Ким динни қаттиқ олса, дин уни енгиб қўяди...” (Имом Бухорий ривоятлари). Ким динга амал қилишда ҳаддидан ошса, охирида унинг амали узилиб қолади. Амал қилолмай мағлуб бўлади.
Майда балиқларнинг ҳукми ҳақида “Кувайт фиқҳ энциклопедияси”да шундай дейилади:
وَالْفَسِيخُ إِنْ كَانَ صَغِيرًا كَانَ طَاهِرًا فِي الْمَذَاهِبِ الأْرْبَعَةِ ، لأِنَّهُ مَعْفُوٌّ عَمَّا فِي بَطْنِهِ ، لِعُسْرِ تَنْقِيَةِ مَا فِيه
яъни: “Тузланган балиқлар кичик бўлса, тўрт мазҳабга кўра ҳам пок бўлади. Чунки унинг қорнидаги (қолиб кетган) нарса тозалаш қийин бўлгани учун афв қилинган” (5-жуз, 132-бет “Сув ҳайвонлари: ҳалоли ва ҳароми” мавзуси).
Саволда зикр қилинган майда балиқчаларнинг бир неча туридан йилига олти юз минг (600 000) тонна овланар экан. Аллоҳ таоло бандаларини ризқини ер юзига сочиб қўйгани каби, сувда ҳам ундан кам бўлмаган ризқни тарқатиб қўйган. Бунинг устига мужтаҳид уламоларимизнинг (раҳматуллоҳи алайҳим) заковати сабабли бу балиқларни тозалаш ҳукмини бизга осон қилди. Барча мақтовлар Аллоҳга хосдир.
Валлоҳу аълам.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
фатво ҳайъати.
Каналга обуна бўлинг!
📲 @Abduhakim_domla
#ҳалол_ҳаром
❓CАВОЛ:
Кильки деган консерва бор. Арзон балиқ, узунлиги 3 см атрофида, ичи тозаланмаган, шу ҳалолми?
💬 ЖАВОБ:
Бисмиллаҳир роҳманир роҳим. Килька ва шунга ўхшаган майда балиқларни ичи тозаланмаган бўлса ҳам тузланган ёки бошқа (дудланган, консерва) кўринишида ейиш ҳалол. Ичида қолган нарса – оз бўлгани ва тозалаш катта машаққат туғдиргани сабабли афв қилинади.
Аллоҳ таоло бандаларига енгилликни хоҳлайди, бу ҳақида Қуръони каримда шундай дейилади:
﴿ يُرِيدُ اللَّهُ بِكُمُ الْيُسْرَ وَلَا يُرِيدُ بِكُمُ الْعُسْرَ ﴾ البقرة: 185
яъни: “...Аллоҳ сизларга енгилликни истайди, оғирликни хоҳламайди” (Бақара сураси, 185-оят).
Динимиздаги мўтадиллик, енгиллик ҳақида Пайғамбаримиз саллаллоҳу алайҳи васаллам шундай дейдилар:
إن الدين يسر، ولن يشاد أحد الدين إلا غلبه... (رواه البخاري. عن أبي هريرة رضي الله عنه)
яъни: “Албатта, дин осондир. Ким динни қаттиқ олса, дин уни енгиб қўяди...” (Имом Бухорий ривоятлари). Ким динга амал қилишда ҳаддидан ошса, охирида унинг амали узилиб қолади. Амал қилолмай мағлуб бўлади.
Майда балиқларнинг ҳукми ҳақида “Кувайт фиқҳ энциклопедияси”да шундай дейилади:
وَالْفَسِيخُ إِنْ كَانَ صَغِيرًا كَانَ طَاهِرًا فِي الْمَذَاهِبِ الأْرْبَعَةِ ، لأِنَّهُ مَعْفُوٌّ عَمَّا فِي بَطْنِهِ ، لِعُسْرِ تَنْقِيَةِ مَا فِيه
яъни: “Тузланган балиқлар кичик бўлса, тўрт мазҳабга кўра ҳам пок бўлади. Чунки унинг қорнидаги (қолиб кетган) нарса тозалаш қийин бўлгани учун афв қилинган” (5-жуз, 132-бет “Сув ҳайвонлари: ҳалоли ва ҳароми” мавзуси).
Саволда зикр қилинган майда балиқчаларнинг бир неча туридан йилига олти юз минг (600 000) тонна овланар экан. Аллоҳ таоло бандаларини ризқини ер юзига сочиб қўйгани каби, сувда ҳам ундан кам бўлмаган ризқни тарқатиб қўйган. Бунинг устига мужтаҳид уламоларимизнинг (раҳматуллоҳи алайҳим) заковати сабабли бу балиқларни тозалаш ҳукмини бизга осон қилди. Барча мақтовлар Аллоҳга хосдир.
Валлоҳу аълам.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
фатво ҳайъати.
Каналга обуна бўлинг!
📲 @Abduhakim_domla
ЛУҚМАМ ЭНДИ ҲАРОММИ?
#ҳалол_ҳаром
❓CАВОЛ: Бир вақтлар Россия ўрмонларида ишлаганимда чўчқа гўштини ейишга мажбур бўлганман. Билиб туриб еганим учун ҳалигача кўнглим ғаш бўлаверади, лекин бошқа иложим йўқ эди. Совуқда касалланмаслик, бошқа гўшт бўлмагани туфайли йиғлаб еганман. Аммо онам мени “луқмангга ҳаром аралашган, чўчқа гўштини еганинг сабаб аҳли оилангни қизғанмайдиган инсонга аниқ айланиб қолгансан” дея қийнайверади. Шу гап ўринлими?
ЖАВОБ: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим. Ўтган ишга тавба тазарру қилиб, истиғфор айтинг. Аллоҳ таоло Қуръони каримда шундай деган: «Сизларга ўлимтик, қон ва чўчқа гўшти ҳаром қилинди» (Моида сураси, 3-оят).
Энди бундай ҳаром таомларни ҳеч ҳам еманг. Иложи борича ишга жойлашишдан аввал шарт шароитларни ўрганинг, Аллоҳ таолодан ёрдам сўраб, ҳамма ишда ҳалоллик ва покликни қаттиқ қасд қилинг. Ана ўшанда ниятингизга яраша ҳалоллик ва покликка эришасиз, иншааллоҳ. Чин тавба қилган киши гуноҳи йўқ киши кабидир. Бир икки марта билиб билмай ҳаром таом еган киши бир умр оиласини қизғанмай қолади, аниқ даюс бўлади, деган гап йўқ. Инсон тавба қилиб ўзини ўнгласа, ҳамма нарса изига тушади.
Ҳайвоншунос олимлар чўчқанинг энг ифлос ҳайвонлардан бири экани, у ҳашаротлар, тезаклар ҳатто ўз нажосатини ҳам ейишини, уни ўта озода жойда ва энг яхши емлар билан боқилса ҳам, ўзининг ифлос табиатидан воз кечмаслигини таъкидлайдилар. Шариат ва тиббиёт нуқтаи назаридан озиқ турлари ва ҳайвонларга кўп аралашиб юриш, инсоннинг табиати ва аҳлоқига таъсир қилиши маълумдир. Бу ҳақда Абу Саид разияллоҳу анҳу Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васалламнинг: "Кибр ва фахрланиш от ва туя боққанларда, хотиржамлик эса қўй боққанларда мавжуддир" деб айтган ҳадисларини ривоят қилган (Имом Аҳмад ривояти).
Ибн Халдун раҳимаҳуллоҳ: "Саҳройилар туя гўштини егач қўполликни, туркийлар отнинг гўштини егач довюракликни, фаранглар эса чўчқа гўштини еб даюсликни касб этдилар" – деганлар. Ҳозирда ҳам доимий тўнғиз гўштини ейдиган кишиларда, онангиз айтганларидек, ҳамиятсизлик пайдо бўлиши ҳақида илмий тажрибалар мавжуд. Валлоҳу аълам.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво ҳайъати.
Каналга обуна бўлинг!
📲 @Abduhakim_domla
#ҳалол_ҳаром
❓CАВОЛ: Бир вақтлар Россия ўрмонларида ишлаганимда чўчқа гўштини ейишга мажбур бўлганман. Билиб туриб еганим учун ҳалигача кўнглим ғаш бўлаверади, лекин бошқа иложим йўқ эди. Совуқда касалланмаслик, бошқа гўшт бўлмагани туфайли йиғлаб еганман. Аммо онам мени “луқмангга ҳаром аралашган, чўчқа гўштини еганинг сабаб аҳли оилангни қизғанмайдиган инсонга аниқ айланиб қолгансан” дея қийнайверади. Шу гап ўринлими?
ЖАВОБ: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим. Ўтган ишга тавба тазарру қилиб, истиғфор айтинг. Аллоҳ таоло Қуръони каримда шундай деган: «Сизларга ўлимтик, қон ва чўчқа гўшти ҳаром қилинди» (Моида сураси, 3-оят).
Энди бундай ҳаром таомларни ҳеч ҳам еманг. Иложи борича ишга жойлашишдан аввал шарт шароитларни ўрганинг, Аллоҳ таолодан ёрдам сўраб, ҳамма ишда ҳалоллик ва покликни қаттиқ қасд қилинг. Ана ўшанда ниятингизга яраша ҳалоллик ва покликка эришасиз, иншааллоҳ. Чин тавба қилган киши гуноҳи йўқ киши кабидир. Бир икки марта билиб билмай ҳаром таом еган киши бир умр оиласини қизғанмай қолади, аниқ даюс бўлади, деган гап йўқ. Инсон тавба қилиб ўзини ўнгласа, ҳамма нарса изига тушади.
Ҳайвоншунос олимлар чўчқанинг энг ифлос ҳайвонлардан бири экани, у ҳашаротлар, тезаклар ҳатто ўз нажосатини ҳам ейишини, уни ўта озода жойда ва энг яхши емлар билан боқилса ҳам, ўзининг ифлос табиатидан воз кечмаслигини таъкидлайдилар. Шариат ва тиббиёт нуқтаи назаридан озиқ турлари ва ҳайвонларга кўп аралашиб юриш, инсоннинг табиати ва аҳлоқига таъсир қилиши маълумдир. Бу ҳақда Абу Саид разияллоҳу анҳу Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васалламнинг: "Кибр ва фахрланиш от ва туя боққанларда, хотиржамлик эса қўй боққанларда мавжуддир" деб айтган ҳадисларини ривоят қилган (Имом Аҳмад ривояти).
Ибн Халдун раҳимаҳуллоҳ: "Саҳройилар туя гўштини егач қўполликни, туркийлар отнинг гўштини егач довюракликни, фаранглар эса чўчқа гўштини еб даюсликни касб этдилар" – деганлар. Ҳозирда ҳам доимий тўнғиз гўштини ейдиган кишиларда, онангиз айтганларидек, ҳамиятсизлик пайдо бўлиши ҳақида илмий тажрибалар мавжуд. Валлоҳу аълам.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво ҳайъати.
Каналга обуна бўлинг!
📲 @Abduhakim_domla
КОНСАЛТИНГ ХИЗМАТИ
#ҳалол_ҳаром
❓CАВОЛ: Биз тадбиркорларга консалтинг хизмати кўрсатамиз. Шунда ишлаш ва ҳақ олишимиз мумкинми?
💬 ЖАВОБ: Бисмиллаҳир роҳманир роҳийм.
Албатта, хизмат кўрсатиб эвазига ҳақ олиш жоиз. Бу ҳақда фиқҳий китобларимиздан “Мухтасарул виқоя”нинг “Ижара”китобида қуйидагича келтирилади:
هي بيع نفع معلوم بعوض كذا دين او عين
“Ижара – маълум манфаатни зиммадаги ёки муайян шунча эвазга сотишдир”.
Консалтинг (маслаҳат бериш) хизматидан асосан бизнес жараёнларда фойдаланилади. Масалан тадбиркорга фаолияти давомида янги ғоялар керак бўлган, тажриба ва малакага эҳтиёж сезган ҳамда компания ўз лойиҳаларини якунига етказишда ёрдамга муҳтож бўлиш каби бир қанча ҳолларда консалтинг хизматларидан фойдаланилади. Эслатма тарзда шуни айтамизки, бунда хизмат кўрсатувчи экспертлар мижозларни алдаш, уларнинг тажриба ва малакасини озлигидан ўз манфаатлари йўлида фойдаланмасликлари шарт. Чунки, Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинган ҳадисда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам:
من غش فليس منا
“Ким алдаса биздан эмас”, деганлар.(Имом Термизий) Валлоҳу аълам.
#ҳалол_ҳаром
❓CАВОЛ: Биз тадбиркорларга консалтинг хизмати кўрсатамиз. Шунда ишлаш ва ҳақ олишимиз мумкинми?
💬 ЖАВОБ: Бисмиллаҳир роҳманир роҳийм.
Албатта, хизмат кўрсатиб эвазига ҳақ олиш жоиз. Бу ҳақда фиқҳий китобларимиздан “Мухтасарул виқоя”нинг “Ижара”китобида қуйидагича келтирилади:
هي بيع نفع معلوم بعوض كذا دين او عين
“Ижара – маълум манфаатни зиммадаги ёки муайян шунча эвазга сотишдир”.
Консалтинг (маслаҳат бериш) хизматидан асосан бизнес жараёнларда фойдаланилади. Масалан тадбиркорга фаолияти давомида янги ғоялар керак бўлган, тажриба ва малакага эҳтиёж сезган ҳамда компания ўз лойиҳаларини якунига етказишда ёрдамга муҳтож бўлиш каби бир қанча ҳолларда консалтинг хизматларидан фойдаланилади. Эслатма тарзда шуни айтамизки, бунда хизмат кўрсатувчи экспертлар мижозларни алдаш, уларнинг тажриба ва малакасини озлигидан ўз манфаатлари йўлида фойдаланмасликлари шарт. Чунки, Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинган ҳадисда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам:
من غش فليس منا
“Ким алдаса биздан эмас”, деганлар.(Имом Термизий) Валлоҳу аълам.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво маркази.
♻️ Дўстларингизга ҳам улашинг!!!
👉 @irshooduz 👈ПУЛ БЕРИБ БАҲО ОЛИШ
#ҳалол_ҳаром
❓CАВОЛ: Мен ҳозир университетда ўқияпман. Фанларни ёпиш учун домлаларга пул берсак гуноҳ бўладими?
💬 ЖАВОБ: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим.
Албатта гуноҳ бўлади. Ҳар қандай ўқув муассасасида ўқиётган талабалар фанлардан баҳо олиш учун ёхуд баллни (баҳони) кўтариш учун ўқитувчиларга пул ёки буюм таклиф қилиши ришва (пора) ҳисобланади. Динимизда ришва ҳаром эканига далолат қилувчи бир нечта ҳадислар бор. Жумладан, Ибн Умар разияллоҳу анҳудан ривоят қилинган ҳадисда Пайғамбаримиз алайҳиссалом айтадилар: “Ришва берувчи ва ришва олувчи дўзахдадир” (✍️ Табароний ривоятлари). Валлоҳу аълам.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво маркази(Fatvo.uz).
•┈┈┈┈•❈••✾••❈•┈┈┈┈•
@Abduhakim_domla
#ҳалол_ҳаром
❓CАВОЛ: Мен ҳозир университетда ўқияпман. Фанларни ёпиш учун домлаларга пул берсак гуноҳ бўладими?
💬 ЖАВОБ: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим.
Албатта гуноҳ бўлади. Ҳар қандай ўқув муассасасида ўқиётган талабалар фанлардан баҳо олиш учун ёхуд баллни (баҳони) кўтариш учун ўқитувчиларга пул ёки буюм таклиф қилиши ришва (пора) ҳисобланади. Динимизда ришва ҳаром эканига далолат қилувчи бир нечта ҳадислар бор. Жумладан, Ибн Умар разияллоҳу анҳудан ривоят қилинган ҳадисда Пайғамбаримиз алайҳиссалом айтадилар: “Ришва берувчи ва ришва олувчи дўзахдадир” (✍️ Табароний ривоятлари). Валлоҳу аълам.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво маркази(Fatvo.uz).
•┈┈┈┈•❈••✾••❈•┈┈┈┈•
@Abduhakim_domla