Iranncorg شورای ملی ایران

.
دکتر آلنوش طریان، مادر علم نجوم ایران

دکتر آلنوش طریان، در ۲۵ بهمن ۱۲۹۹ شمسی در تهران و در خانواده ای روشنفکر و هنرمند به دنیا آمد. پدر و مادرش، آرتو و وارتو(لالا) طریان از هنرمندان قدیمی تئاتر ایران بودند. آلنوش طریان در شش سالگی وارد مدرسۀ ارمنیان تهران شد و نه سال در آنجا تحصیل کرد. سپس، برای تکمیل تحصیلات دورۀ متوسطه، به مدت دو سال نیز در مدرسۀ انوشیروان دادگر به تحصیل پرداخت.

دکتر طریان، پس از اتمام تحصیلات متوسطه و با گذراندن دورۀ تهیه در دانشگاه تهران، به منزلۀ دانشجوی رشتۀ فیزیک وارد دانشگاه تهران شد. در آن زمان، به علت کمی تعداد دانشجویان رشتۀ فیزیک هنوز برای این رشته کنکور برگزار نمی شد اما قبول شدن و تحصیل در آن بستگی به معدل دورۀ متوسطۀ محصلان و نمرات آنان در دورۀ تهیه داشت. آنها برای قبولی در این رشته می بایست از معدل بسیار بالایی برخوردار می بودند و دکتر طریان نیز با داشتن کارنامه ای عالی و نمرات ممتاز موفق به ادامۀ تحصیل در این رشته شد. او در مورد اینکه چرا رشتۀ فیزیک را برگزیده می گوید: (( وقتی شما درسی را با معلمی خوب شروع می کنید مجذوب آن درس می شوید و من هم مجذوب فیزیک شدم چون معلمان بسیار خوبی در این درس داشتم)). او همچنین می گوید: (( من به پدرم گفتم که می خواهم کاری کنم که از عهدۀ هرکسی بر نیاید. از بچگی دیده و شنیده بودم که چطور مردم مثلاً می گویند: دخترها نمی توانند ریاضی بخوانند یا فلان کار را انجام دهند و این همیشه باعث آزردگی من می شد و می خواستم ثابت کنم که دختر یا پسر بودن فرقی ندارد و اگر انسان استعداد و پشتکار کافی داشته باشد، از عهدۀ هر کاری بر می آید و ثابت هم کردم)).

دکتر طریان، در خرداد ۱۳۲۶ با درجۀ لیسانس در رشتۀ فیزیک، از دانشکدۀ علوم دانشگاه تهران فارغ التحصیل و در مهر همان سال نیز در سمت کارمند آزمایشگاه فیزیک دانشکدۀ علوم در دانشگاه تهران استخدام شد. یک سال بعد به سمت متصدی آزمایشگاه های دانشکدۀ علوم دانشگاه تهران منصوب شد و کمتر از یک سال زیر نظر دکتر محمودیان، رئیس آزمایشگاه های دانشگاه تهران، سرپرستی آزمایشگاه های این دانشگاه را بر عهده گرفت.

ایشان، پس از تلاش های فراوان برای گرفتن بورس و تحصیل در خارج و به دنبال عدم موفقیت در این زمینه، در تابستان ۱۳۲۸ با توصیه و تشویق پدر و با هزینۀ شخصی برای ادامۀ تحصیل در رشتۀ فیزیک اتمسفر، در دانشگاه پاریس، عازم فرانسه شد و با شناختی که از پروفسور دارموا، از اساتید بزرگ فرانسه و دانشگاه سوربن داشت، اجازۀ شرکت در کلاس های ایشان را کسب کرد. وی در ۱۳۳۵ موفق به دریافت مدرک دکتری، با درجه ای عالی، از دانشگاه پاریس شد و بلافاصله به ایران بازگشت.

استــاد طریان بلافاصله پس از بازگشت به ایران از سوی دانشگاه تهران دعوت به همکــاری و تدریس شــد. او ابتدا، در سمت دانشیار فیزیک، واحد ترمودینامیک را تدریس می کرد اما بعد به منزلۀ استاد واحد فیزیک ستارگان، که پس از ورود دوبارۀ ایشان به دانشگاه افتتاح شده بود، به تدریس پرداخت. وی در این مورد می گوید: (( پیش از آنکه من فیزیک ستارگان را در دانشگاه تدریس کنم این درس وارد دانشگاه های ایران نشده بود و تنها علم نجوم تدریس می شد آن هم نه در رشتۀ فیزیک بلکه ریاضی. زمانی که از من برای تدریس در دانشگاه دعوت کردند، از آنجا که دستیار دکتر روشن بودم، در ابتدا ترمودینامیک تدریس می کردم اما پس از مدتی قرار شد برای اولین بار در ایران و به صورت مستقل درس فیزیک ستاره ها را برای دانشجویان رشتۀ فیزیک تدریس کنم)).

در ۱۳۳۸ دولت فدرال آلمان غربی بورسی در زمینۀ مطالعۀ رصدخانۀ خورشیدی در اختیار دانشگاه تهران گذاشت و از آنجا که رصدخانۀ فیزیک خورشیدی و استروفیزیک دانشگاه تهران نیز، با همکاری دکتر طریان، در شرف تأسیس بود دانشگاه وی را برای این کار در نظر گرفت و پس از مدتی کاغذبازی و با تأخیری دو ساله دکتر طریان بالاخره به آلمان رفت و مشغول فعالیت های تحقیقاتی شد. سه سال پس از عزیمت به آلمان، دکتر طریان به مقام استادی ارتقا پیدا کرد و نخستین بانوی ایرانی ای لقب گرفت که در کشور، در رشتۀ فیزیک به مقام استادی، که در آن زمان کرسی استادی نامیده می شد، نایل شده است.

استاد طریان در ۱۳۴۵ به عضویت کمیتۀ ژئوفیزیک دانشگاه تهران درآمد و سه سال بعد؛ یعنی، در ۱۳۴۸ رسماً به ریاست گروه تحقیقات فیزیک خورشیدی مؤسسۀ ژئوفیزیک این دانشگاه منصوب شد.

دکتر طریان، مادر نجوم ایران و بنیان گذار نخستین رصدخانه و تلسکوپ خورشیدی در تاریخ نجوم کشور، دانشجویان فراوانی را با مباحث مربوط به فیزیک آشنا و تجربۀ کار با تلسکوپ و دیگر ابزار رصدخانه ای را برای آنها امکان پذیر ساخت. وی پس از ۳۲ سال خدمت صادقانه به کشورش و پرورش اساتیدی ارزشمند در ۱۵ شهریور ۱۳۵۸ بازنشسته شد.

668 views16:09