Iranncorg شورای ملی ایران

او در نامه‌ای به شورای نگهبان در دفاع از تعیین بازرس نوشت که «در اجرای اصل ۱۱۳ قانون اساسی، رییس‌جمهوری از طریق نظارت، کسب اطلاع، بازرسی، پیگیری، بررسی و اقدام‌های لازم مسئول اجرای قانون اساسی است. از جمله حقوق مسلم و پذیرفته‌شده برای مردم در قانون اساسی، حق انتخاب شدن و انتخاب کردن است، طبیعی است که رییس‌جمهوری بدون مداخله نمی‌تواند ضامن این امر مهم باشد.» این نامه در آن زمان پایان بخش اختلاف تازه در تفسیر اصل پر فراز و فرود ۱۱۳ بود اما این آرامش ظاهری با شروع دوره ریاست‌جمهوری محمد خاتمی پایان یافت.
.
هشت سال ریاست‌جمهوری خاتمی عیان‌کننده اشکالات ساختاری قانون اساسی جمهوری اسلامی و محدود بودن و ناتوانی رییس‌جمهور در اجرای قانون اساسی است. وضعی که به تعبیر خاتمی رییس‌جمهور را تا حد «تدارکاتچی» و تامین‌کننده بودجه برای دیگر نهادهای حکومتی تخفیف داده و در برابر اصل ۱۱۰ و قدرت بی‌حد و حصر رهبر و «ولی مطلقه فقیه» اختیاری برای رییس‌جمهور باقی نگذاشته است.
.
خاتمی در دوره ریاست‌جمهوری خود با استفاده از تجربه خامنه‌ای در تشکیل ناکام هیات بازرسی ریاست‌جمهوری، یک هیات مشورتی برای «نظارت» بر اجرای قانون اساسی تشکیل داد که اعضای آن از جمله چند حقوقدان معتبر بودند. قرار گرفتن نام هیات مشورتی برای عبور از سد مخالفت‌های شورای نگهبان بود اما تشکیل این هیات در برابر ناتوانی رییس‌جمهور در اعمال اصل ۱۱۳ مسئله‌ای کوچک بود.
.
در جریان انتخابات مجلس خبرگان وقتی شورای نگهبان دست به رد صلاحیت نامزدهای این انتخابات زد، خاتمی بر اساس توصیه هیات نظارت بر اجرای قانون اساسی به شورای نگهبان اخطار داد و درباره رد صلاحیت‌ها توضیح خواست اما شورای نگهبان به جای پاسخ‌گویی درباره علت رد صلاحیت‌ها به خاتمی گفت دخالت در «رسیدگی جزیی به موضوع صلاحیت نامزدهای عضویت در مجلس خبرگان رهبری از حدود اختیارات ریاست جمهوری خارج است و در صورت لزوم شورای نگهبان اقدام به تفسیر آن اصل» یعنی تفسیر دوباره اصل ۱۱۳ خواهد کرد.
.
اخطارهای قانون اساسی خاتمی به قوه قضاییه از جمله درباره احکام صادره هم باعث اعتراض «محمود هاشمی شاهرودی» رییس وقت این نهاد می‌شد و حتی کار را تا به آنجا کشاند که شاهرودی تذکری خطاب به رییس‌جمهور وقت صادر کرد و اقدامات او را «برداشت ناصحیح» از اصل ۱۱۳ خواند.
.
تلاش خاتمی برای اجرای قانون اساسی و اعمال اصل ۱۱۳ با تقدیم لایحه افزایش اختیارات ریاست‌جمهوری به مجلس ادامه پیدا کرد اما با در نهایت با مخالفت‌های پیدا و پنهانی که با آن شد، مجبور به پس گرفتن آن شد و در حالی ریاست‌جمهوری را ترک کرد که وزن این نهاد در برابر ساختارهای انتصابی ناچیز شده بود.
.
وضعیت در زمان ریاست‌جمهوری محمود احمدی‌نژاد وخیم‌تر شد.
.
با اینکه وی از اعتماد کامل رهبر و نهادهای تحت امرش برخوردار بود و به نظر می‌رسید مانع و محدودیتی برای انجام هر آنچه که می‌خواهد پیش رو ندارد، ناتوانی در اعمال اصل ۱۱۳ یک‌بار او را به قهر و خانه نشینی یازده روزه کشاند و از دوره دوم ریاست‌جمهوری هم برخوردهای کم سابقه‌ای میان او، مجلس شورای اسلامی و قوه قضاییه شکل داد.
.
احمدی‌نژاد که هیات نظارت بر حسن اجرای قانون اساسی را پس از تحویل گرفتن ریاست‌جمهوری از خاتمی منحل کرده بود، در ماه‌های پایانی ریاست‌جمهوری خود دست به احیای آن زد اما شورای نگهبان این‌بار مماشات نکرد و رسما این شورا را «غیرقانونی» خواند.
.
در سال ۱۳۹۱ در شرایطی که پس از هفت سال وارد ماه‌های آخر ریاست‌جمهوری خود می‌شد، شورای نگهبان با تصمیم خود راسا دوباره اصل ۱۱۳ را تفسیر کرد.
.
«عباسعلی کدخدایی» از اعضای شورای نگهبان طی نامه‌ای به احمد جنتی، دبیر این شورا سه سوال تفسیری درباره اصل ۱۱۳ قانون اساسی مطرح کرد: «مقصود از مسئولیت رییس‌جمهور در اجرای قانون اساسی چیست؟ آیا در مسئولیت اجرای قانون اساسی، رئیس‌جمهور می‌تواند از ابزار‌هایی مانند تشکـیل نهاد و سازمان خاص برای نظارت و پیگیری عدم اجرای اصول قانون اساسی استفاده کند؟ آیا مفهوم مسئولیت اجرای قانون اساسی شامل مسئولیت و پیگیری نقض آن نیز می‌شود؟»
.
تفسیر سال ۱۳۹۱ شورای نگهبان از اصل ۱۱۳ که تا به امروز تازه‌ترین تفسیر از آن است، به گفته روحانی این اصل را «بی‌اثر» کرده و در تصویری بزرگ‌تر جایگاه ریاست جمهوری را به نازل‌ترین وضعیت خود در ۴۲ سال اخیر رسانده است.
.
شورای نگهبان تفسیری بسیار محدودکننده از اختیارات ریاست‌جمهوری دارد. بر اساس برداشتی که احمد جنتی از اصل ۱۱۳ قانون اساسی دارد و آن را با موافقت آیت‌الله علی خامنه‌ای بر نحوه اداره کشور تحمیل کرده است «مسئولیت رییس‌جمهوری در اصل ۱۱۳ شامل مواردی نمی‌شود که قانون اساسی آن را به عهده مجلس خبرگان رهبری، شورای نگهبان، مجمع تشخیص مصلحت نظام، مجلس شورای اسلامی، قوه قضائیه و هر مقام و دستگاه دیگری گذاشته است.»
.

417 views13:00