7. abs(<son>) — absalyut qiymatni qaytaradi.
Dasturi:
a = abs(-10)
b = abs(10)
c = abs(-12.5)

print ( a, b, c )

8. pow(<son>, <daraja>[, <qoldiq>]) - Sonni darajaga ko'taradi.
Dasturi:
a = pow(10, 2)
b = 10 ** 2
c = pow(3, 3)
d = 3 ** 3

print ( a, b, c, d )

Agar uchinch parametr ko'rsatilsa bo'inma qoldig'ini chiqaradi a = pow(10, 2, 2)
b = (10 2) % 2
c = pow(3, 3, 2)
d = (3 3) % 2

print ( a, b, c, d )

13 - Dars. Modul Math. Matematik funksiyalar.

Math va cmath modullarida haqiqiy va compleksli argumentlar uchun matematik funksiyalar to`plangan. Bu C tilida foydalaniladigan funksiyalar. Quyida math modulining funksiyalari keltirilgan. Qayerda z harfi bilan argumentga belgilash kiritilgan bo`lsa, u cmath modulidagi analogik funksiya ham shunday belgilanishini bildiradi.
Acos(z)-arkkosinus z.
Asin(z)- arksinus z.
Atan(z)- arktangens z.
Atan2(y, x)- atan(y/x).
Ceil(x)- x ga teng yoki katta eng kichik butun son.
Cos(z)- kosinus z.
Cosh(x)- giperbolik x kosinusi.
e- e konstantasi.
Exp(z)- eksponenta (bu degani e**z)
Fabs(x)-x absolute raqami.
Floor(x)- xga teng yoki kichik eng katta butun son
Fmod(x,y)- x ni y ga bo`lgandagi qoldiq qism.
Frexp(x)- mantisa va tartibni (m, i) juftligi kabi qaytaradi, m- o`zgaruvchan nuqtali
son, i esa- x=m*2**i ga teng butun son bo`ladi. Agarda 0-(0,0) qaytarsa boshqa
paytda 0.5<=abs(m)<1.0 bo`ladi.
Factorial(x)- x ning faktoriali. N!=1*2*3*…*n
Hypot(x,y)- sqrt(x*x+y*y)
Ldexp(m,i)- m*(2**i).
Log(z)- natural logarifm z.
Log10(z)- o`nlik logarifm z.
Log2(z)-logarifm ikki asosga ko`ra z.
Modf(x)- (y,q) juftlikda x ning butun va kasr qismini qaytaradi.
p-pi konstantasi.
Pow(x,y)- x**y.
Sin(z)- z ning sinusi.
Sinh(z)- z ning giperbolik sinusi.
Sqrt(z)- z ning kvadrat ildizi.
Tan(z)- z ning tangensi.
Tanh(z)- z ning giperbolik tangensi.
Trunc(x)- x haqiqiy sonning butun qismini qaytaradi.
degrees(x)-x ni radiandan gradusga o`tkazish.
radians(x)- x ni gradusdan radianga o`tkazish.

Matematik funksiyalarning ishlatilishi. Dasturi: import math
print(math.pi)
print(math.sin(1.5))
print(math.pow(2,4))
print(math.sqrt(25))
print(math.tan(1))
print(math.pow(25,2))
print(math.pow(25,1/2))

PYTHON - GRAFIKA. Power Pointda grafika

PYTHONDA DASTURLASH. Grafika haqida video

14 - Dars. Satrlarni formatlash
Satrlarni qo’shishda (satr1+sate2) o’rniga formatlashni ishlating. Formatlash quyidagi sintaksisga ega:
<Maxsus formatdagi satr> % <qiymati>

<Maxsus formatdagi satr> ichda maxsus spisifikator bor.
%[(<Kalit)][<Bayroq>][<Eni>][<Aniqlik>]<O’girish turi >

<Maxsus satr formati> % <Qiymat>
Masalan:
>>> "%s" % 10 # bir element
'10'
>>> "%s - %s - %s" % (10, 20, 30) # birnecha elementlar
'10 - 20 - 30'
Ikkinch parameter quyidagi parametrga ega:

<Kalit> - lo’g’at kaliti. Masalan:
>>> "%(name)s - %(year)s" % {"year": 1978, "name": "Nik"}
'Nik - 1978'
<bayroq> - bu o’girish. Ogirish uchun quyidagi qiymatlar qo’llaniladi.
# - sakkizli uchun “o” , o’noltili uchun “0x” ishlatiladi. Haqiqiy sonlar uchun hamma vaqt nuqta “.” Ishlatiladi.
Masalan:
>>> print "%#o %#o %#o" % (077, 10, 10.5)
077 012 012
>>> print "%#x %#x %#x" % (0xff, 10, 10.5)
0xff 0xa 0xa
>>> print "%#X %#X %#X" % (0xff, 10, 10.5)
0XFF 0XA 0XA
>>> print "%#.0F %.0F" % (300, 300)
300. 300
0 – sonlar oldidan nullar qo’yish.
>>> "'%d' - '%05d'" % (3, 3) # 5 — maydon eni
"'3' - '00003'"

 <Eni > — minimal maydon eni.
>>> "'%10d' - '%-10d'" % (3, 3)
"' 3' - '3 '"
>>> "'%3s''%10s'" % ("string", "string")
"'string'' string'

<Aniqlik> - nuqtadan keying son.
Masalan:
>>> import math
>>> "%s %f %.2f" % (math.pi, math.pi, math.pi)
'3.14159265359 3.141593 3.14'
yoki
>>> "'%*.*f'" % (8, 5, math.pi)
"' 3.14159'"

<o’girish tipi> - o’girish turi beriladi.
s - istalgan ob’ekt. Satr “str()” ham bo’ishi mumkin.
>>> print "%s" % ("Обычная строка")
Oddiy satr
>>> print "%s %s %s" % (10, 10.52, [1, 2, 3])
10 10.52 [1, 2, 3]
r – istalgan ob’ektni satrga aylantiradi “(repr() funksiyasi orqali”.
>>> print "%r" % ("Обычная строка")
'\xce\xe1\xfb\xf7\xed\xe0\xff \xf1\xf2\xf0\xee\xea\xe0'
c – yakka belgini satrga aylantiradi.
>>> for i in xrange(33, 127): print "%s => %c" % (i, i)
d va I - sonning butu qismini qaytaradi:
>>> print "%d %d %d" % (10, 25.6, -80)
10 25 -80
>>> print "%i %i %i" % (10, 25.6, -80)
10 25 -80
o – sakkizlikni qaytaradi:
>>> print "%o %o %o" % (077, 10, 10.5)
77 12 12
>>> print "%#o %#o %#o" % (077, 10, 10.5)
077 012 012
X – onoltik sanoq sistemasin aytaradi:
>>> print "%x %x %x" % (0xff, 10, 10.5)
ff a a
>>> print "%#x %#x %#x" % (0xff, 10, 10.5)
0xff 0xa 0xa Строки 73

X — onoltilini kata harfda qaytaradi:
>>> print "%X %X %X" % (0xff, 10, 10.5)
FF A A
>>> print "%#X %#X %#X" % (0xff, 10, 10.5)
0XFF 0XA 0XA
f va F - haqiqiy sonni qaytaradi:
>>> print "%f %f %f" % (300, 18.65781452, -12.5)
300.000000 18.657815 -12.500000
>>> print "%F %F %F" % (300, 18.65781452, -12.5)
300.000000 18.657815 -12.500000
>>> print "%#.0F %.0F" % (300, 300)
300. 300
e – eksponal sionni qaytaradi:
>>> print "%e %e" % (3000, 18657.81452)
3.000000e+03 1.865781e+04
>>> print "%E %E" % (3000, 18657.81452)
3.000000E+03 1.865781E+04
Метод format()
Misol:
>>> "{0} - {1} - {2}".format(10, 12.3, "string") # indekslar
'10 - 12.3 - string'
>>> arr = [10, 12.3, "string"]
>>> "{0} - {1} - {2}".format(*arr) # indekslar
'10 - 12.3 - string'
>>> "{color} - {model}".format(color="red", model="BMW") # kalitlar
'red - BMW'
>>> d = {"color": "red", "model": "BMW"}
>>> "{color} - {model}".format(**d) # kalit
'red - BMW'
>>> "{color} - {0}".format(2010, color="red") # kombinatsiya
'red - 2010'
>>> arr = [10, [12.3, "string"] ]
>>> "{0[0]} - {0[1][0]} - {0[1][1]}".format(arr) # indekslar
'10 - 12.3 - string' Глава 6 78
>>> "{arr[0]} - {arr[1][1]}".format(arr=arr) # indekslar
'10 - string'
>>> class Car: color, model = "red", "BMW"
>>> car = Car()
>>> "{0.color} - {0.model}".format(car) # atributlar
'red - BMW'
>>> print "{0!s}".format("строка") # str()
строка
>>> print "{0!r}".format("строка") # repr()
'\xf1\xf2\xf0\xee\xea\xe0'

Format parametrlari quyidagi ko’rinishga ega:

[<Tekislash>][<Belgi>][#][0][<Eni>][.<Aniqlik>][<O’girish>]
>>> "'{0:10}' '{1:3}'".format(3, "string")
"' 3' 'string'"
>>> "'{0:{1}}'".format(3, 10) # 10 - это ширина поля
"' 3'"
 < — chap tomonga;
 > — o’ng tamonga;
 ^ — O’rtaga. Misol:
>>> "'{0:<10}' '{1:>10}' '{2:^10}'".format(3, 3, 3)
"'3 ' ' 3' ' 3 '"
 = — cap tamonga tekslaydi:
>>> "'{0:=10}' '{1:=10}'".format(-3, 3)
"'- 3' ' 3'"

>>> "'{0:=010}' '{1:=010}'".format(-3, 3)
"'-000000003' '0000000003'"

>>> "'{0:+}' '{1:+}' '{0:-}' '{1:-}'".format(3, -3)
"'+3' '-3' '3' '-3'"
>>> "'{0: }' '{1: }'".format(3, -3) # Пробел
"' 3' '-3'"
 b — ikkilikda:
>>> "'{0:b}' '{0:#b}'".format(3)
"'11' '0b11'"
 c — butun songa o’giradi:
>>> "'{0:c}'".format(100)
"'d'"
 d — o’nlikda;
 n — o’nlikda;
 o — sakkizlikda:
>>> "'{0:d}' '{0:o}' '{0:#o}'".format(511)
"'511' '777' '0o777'"
 x — o’noltilikda:
>>> "'{0:x}' '{0:#x}'".format(255)
"'ff' '0xff'"
 X — o’noltilikda faqat kata harflarda:
>>> "'{0:X}' '{0:#X}'".format(255)
"'FF' '0XFF'"
 f va F — float ni int ga:
>>> "'{0:f}' '{1:f}' '{2:f}'".format(30, 18.6578145, -2.5)
"'30.000000' '18.657815' '-2.500000'"
Aniqlikni belgilaydi:
>>> "'{0:.7f}' '{1:.2f}'".format(18.6578145, -2.5)
"'18.6578145' '-2.50'" 80
 e —eksponansialda:
>>> "'{0:e}' '{1:e}'".format(3000, 18657.81452)
"'3.000000e+03' '1.865781e+04'"
>>> "'{0:E}' '{1:E}'".format(3000, 18657.81452)
"'3.000000E+03' '1.865781E+04'"
 % 100 ko’paytirib oxiriga % belgisini qo’shadif. Masalan:
>>> "'{0:%}' '{1:.4%}'".format(0.086578, 0.000086578)
"'8.657800%' '0.0087%'"

SATRLARNI FORMATLASH. Ushbu rasmdagi dasturni yuqorida berilga dars bilan taqqoslab yxshilab sartma-satr o'rganib chiqing bu juda foydali dastur

Satrlarni formatlash dasturi. Ushbu dasturni Pythonga tashlab ishlatib ko'ring!

Python tilida dasturlashga oid, o'tilgan darslar python fayllari to'plami va bibliotekalari, moullari va h.k.

Grafik interfeys. Python kutubxonasi

Talablarga binoan amaliyot darslarini boshlaymiz. Ushbu darslarimizda Python dasturida formalar bilan ishlashga oid darslarni berib boramiz.

Pythonni ishga tushirin. 01_simple_form.py dasturini yuklang.

01_simple_form.py - faylini tushintirib o'tamiz.

from simpletk import *
"simpletk" - modulidagi "*" - hamma modullarni qo'shish.

from tkinter.messagebox import askokcancel
"tkinter.messagebox" - modullarini "askokcancel" moduliga tenglashtirib olish


def askOnExit():
if askokcancel ( "Bajarilsinmi", "Dasturdan chiqasizmi?" ):
app.destroy()
"def" - prosedura yoki funksiya yarat.
def askOnExit(): - "askOnExit()" - nomli muloqat oynasini (ок, отмена) yaratish prosedurasi


def mouseMove(event):
print('(', event.x, ',', event.y, ')')
"def mouseMove(event)" - sichqoncha kursorini siljitish prosedurasi. "print()"- x,y koordinatalarini o'rni.


def click(event):
print('* (', event.x, ',', event.y, ')')
"def click(event)" - sichqoncha tumasi bir marta bosilganda...


def dblClick(event):
print('** (', event.x, ',', event.y, ')')
"def dblClick(event)" - sichqoncha tumasi ikki marta bosilganda...



def keyPressed(event):
print('key', event.keycode, ',', event.keysym, ',', event.char)
"def keyPressed(event)" - klaviaturadan bosilgan istalgan harf...


def resize(event):
print('resize (', event.x, ',', event.y, ',', event.width, ',', event.height, ')')
"def resize(event)" - formani o'lchamini o'zgartirish.


def enter(event):
print('enter')
"def enter(event)" - enter tugmasi bosilganda...


def leave(event):
print('chegaradan chiqdi')
"def leave(event)" - kursor chegaradan chiqqanda...



app = TApplication("Birinchi forma")
"TApplication()" - Forma yaratish.

app.position = (100, 300)
"position = (x, y)" - forma joylashgan o'rni.

app.size = (500, 200)
"size = (x, y)" - formaning o'lchami.


Proseduralarni ishga tushirish:

app.minsize = (100, 200)
app.maxsize = (900, 700)
formani kichraytirish va kattartirish.

app.resizable = (True, False)
o'lchamni o'zgartirish.

app.background = "white"
Formaning ostki foni - oq rang.

app.onCloseQuery = askOnExit
Forman o'chirish.

app.onMouseMove = mouseMove
sichqonchani harakatlantirish.

app.onClick = click
sichqonchani tugmasini bir matrta bosish.

app.onDblClick = dblClick
sichqoncha tugmasini ikki marta bosish.

app.onResize = resize
O'chmni o'zgartirish tugmasi bosilganda.

app.onKey = keyPressed
klaviaturadan harflar bosilganda.

app.onEnter = enter - emter bosilganda...

app.onLeave = leave - chgarani aniqlaydi...

print(app.title) - sarlavha.

app.title = "Bu amaliyot uchun birinchi forma!"

print(app.title)
app.run() - dasturni ishga tushiradi.