SSH і порт 22, правіла 1-3-5, цяжкасці працы і ранданёркі рух
#абнаўленні #анонс

Вітаю! 👋 Сёння нядзеля, а значыць час пазнаёміць вас з планам на наступны тыдзень.

Між тым я нарабіў тэм ажно на 4 тыдні наперад, засталося толькі напісаць змест да ўсіх. Працэс напісання і публікацыі ўдакладняю амаль кожны дзень, каб дасягнуць прадказальнай рэгулярнасці.

Таму чакайце гісторыю пра SSH і чаму менавіта 22 порт быў выкарыстаны, так сама пра цікавае правіла прадукцыйнасці 1-3-5. Яшчэ збіраюся распавесці пра асаблівасці працы з грашыма ў праграмах, паразважаць наколькі цяжка быць праграмістам і ў суботу распавесці пра брэветы і ранданёраў.

Акрамя гэтага планую некаторыя абнаўленні адносна ўзроўняў падтрымкі і нешта цікавае для тых, хто падпісаны на мяне праз Patreon ці BMC.

P.S. На выхадных запісаў некалькі кароткіх відэа пра тэхналогіі, якія планую апублікаваць на тыдні ў Instagram Reels, TitTok і YouTube Shorts, таму можаце падпісацца, дзе вам зручней.

Чаму SSH выкарыстоўвае менавіта 22-гі порт
#гісторыя #факты

Калі працуеш над Open-Source праектамі, прызвычайваешся, што многія рэчы, як і ў сапраўдным жыцці, вырашаюцца на ўзроўні звычайных чалавечых адносін. Так, дакладна можна напісаць Лінусу Торвальдсу з прапановай, які прафесійна затопча цябе ў гразь за недахоп ведаў, але па факце гэта будзе асабістая размова з легендай, няхай і праз інтэрнэт.

Калі тэхналогіі толькі пачыналі развівацца, многія рэчы рабіліся проста праз дамовы паміж людзьмі. Часам нейкія фармальныя працэдуры патрабаваліся, напрыклад напісаць RFC ці ліст да публічнай рассылкі, але ўсё было даволі проста – патрэбна было толькі папрасіць. Менавіта так і зрабіў у 1995 годзе Tatu Ylonen (яго Twitter/X).

Першапачаткова для сувязі паміж камп'ютарамі выкарыстоўваўся пратакол telnet, які быў зроблены ажно ў 1969 у першыя дні працы IP-сеткі. Пратакол не прадугледжвае ўбудаваных мер бяспекі і гэта робіць складаным яго выкарыстанне, калі ёсць нагоды не давяраць цалкам удзельнікам сеткі.

Для перадачы праз сетку файлаў у тыя часы ўжо існаваў пратакол ftp (File Transfer Protocol), які так сама не меў аніякіх сродках забеспячэння бяспекі. Таму Tatu Ylonen напісаў свой пратакол – SSH (Secure Shell). Ён распрацаваў SSH, каб замяніць як telnet (порт 23), так і ftp (порт 21). І так склалася, што порт 22 быў як раз паміж партамі ftp і telnet і быў свабодны. Tatu палічыў, што нумар можа быць адной з тых дробязяў, якія нададуць нейкую аўру даверу. Але патрэбна было неяк атрымаць гэты порт.

У той час асноўны працэс размеркавання партоў быў даволі простым, бо Інтэрнэт толькі пачынаўся. Нумары партоў выдзяляліся арганізацыяй IANA (Internet Assigned Numbers Authority). Кіраваў ёй у той час Jon Postel, рэдактар пратаколаў IP, ICMP і TCP. Напісаць чалавеку, які быў аўтарам галоўных дакументаў Інтэрнэту, было страшнавата.

І ўсё ж Тату напісаў ліст Джону, дзе распавёў пра асаблівасці сваёй новая праграмы ssh і папрасіў вылучыць для яе порт з дыяпазону ад 1 да 255, каб трапіць у WKS (Well-Known Services) – спіс давераных сервісаў, і спытаў, ці можна ўзяць нумар 22, бо ён ім ужо карыстаўся ў бета-версіі.

На наступны дзень 10 ліпеня 1995 года прыйшоў адказ: "Tatu, мы прызначылі порт 22 для ssh, дзе ты пазначаны як кантакт". Пасля гэтага, 12 ліпеня, аўтар афіцыйна напісаў сваім бета-тэсцерам і анансаваў першую версію ssh-1.0.0. Такім чынам порт 22 стаў звычайнай з'явай для тых, хто працуе з серверамі праз сетку. Такая вось гісторыя, цікавая і бадай непаўторная, хаця ўсё развіваецца і хто ведае, што будзе праз 100 гадоў.

Буду ўдзячны вашай падтрымцы і распаўсюджванню, як і заўсёды.

Правіла планавання 1-3-5
#прадукцыйнасць #прыярытэты

Прадукцыйна працаваць вельмі важны навык і дакладна можна сказаць, што шмат у каго не заўсёды атрымліваецца, інакш не было б столькі кніжак напісана па гэтай тэме. Людзі розныя, таму і метадаў шмат, бо не кожны працуе аднолькава для ўсіх. Менавіта таму я знаёмлю вас з рознымі падыходамі, бо калі не першыя пяць, то магчыма шосты вам падыдзе і вырашыць вашую праблему.

Сёння хачу расказаць пра даволі вядомы, просты і эфектыўны метад планавання 1-3-5, які часцяком выкарыстоўваюць у інжынерных камандах. І задача гэтага метаду не столькі павысіць агульную прадукцыйнасць каманды, але дапамагчы асобным удзельнікам сфакусіравацца на сапраўды важных для бізнесу задачах.

Правіла прапануе замест бясконцага спісу задач ствараць для выканаўцаў адмысловыя наборы задач, раздзеленыя па прыярытэтам. Спачатку вызначаецца адна вялікая і важная задача, якую патрэбна зрабіць абавязкова і ў першую чаргу. Пасля яе ідзе спіс з трох важных, але не крытычных задач і нарэшце спіс з пяці малых задач.

Канешне, не для ўсякай працы такое падыдзе, і задачы патрэбна рабіць зразумелыя, з бачным канчатковым вынікам і хоць прыблізна зразумелым часам выканання, але гэта ўжо іншая тэма для абмеркавання. Асноўная ж ідэя падыходу – гэта зразумелае для ўсіх размеркаванне прыярытэту.

Правіла можна прыстасаваць да любога перыяду часу, але на маю думку, лепш за ўсё яно будзе працаваць у выпадку тыднёвага планавання, бо дзевяць задач агулам – гэта вельмі шмат, каб паспець за адзін дзень. А калі запісваць зусім дробязі, то будзе складана такую сістэму ўліку абслугоўваць.

Я гэты падыход так сама выкарыстоўваю, але адаптаваў пад сябе і свае патрэбы. Замест адной галоўнай задачы ў мяне – мэта на тыдзень. Калі вы чыталі мой допіс на тэму мэтанакіраваных тыдняў, вы зразумееце, пра што я кажу. Мэта проста апісвае паказчыкі, якіх я жадаю дасягнуць за тыдзень працы.

Мэту я разбіваю на тры задачы, якія патрэбна выканаць, каб паказчыкі былі дасягнуты. Задачай можа быць напісанне артыкулу, ці запіс і мантаж відэа, калі мы гаворым пра праект развіцця ўласнага блогу. Астатнія задачы, якія ў агульным правіле лічацца малымі, у маім выпадку не адносяцца да мэты наўпрост, а павінны дапамагчы з развіццём усяго праекта. То бок гэта ўсё, што тычыцца абслугоўвання і паступовага ўдасканалення.

Прымяненне такога правіла не азначае, што кожная хвіліна павінна быць нечым занята, рабіць перапынкі патрэбна абавязкова і правіла можна прымяняць у камбінацыі з іншымі падыходамі. Карысць жа ў тым, што гэта прымяненне гэтага правіла заўсёды дае вычарпальны адказ – а што на самой справе самае важнае.

👍 калі было карысна 😇 І са святам! 🥰

​​Я хоць і рэкамендую выкарыстанне генератараў сайтаў і ўмоўна бясплатных файлавых хостынгаў, але нават з імі могуць здарацца непрыемнасці. Такая непрыемнасць нядаўна адбылася з адным з карыстальнікаў Netlify, якому выставілі ў разлік $100000 (сто тысяч) за выкарыстанне рэсурсаў сервіса звыш нормы.

Сайт 4 гады як быў размешчаны на хостынгу і па словах уладальніка меў добра калі 200 наведвальнікаў на дзень. Хутчэй за ўсё сайт быў атакаваны метадам DDoS, што і вызвала вялікія выдаткі на абслугоўванне.

Уладальнік звярнуўся ў падтрымку і там яму адказалі, што звычайна за такія выпадкі, калі была атака, яны бяруць 20% ад агульнай сумы выдаткаў (то бок 20 тысяч!), але з-за таго, што сума і так надта вялікая, яны прапанавалі яму варыянт – 5%, то бок заплаціць усяго 5 тысяч. 🤡

Тэма актыўна пачала абмяркоўвацца на Reddit і HackerNews і для ўладальніка сайта завяршылася даволі паспяхова. У адну з галін абмеркавання прыйшоў дырэктар Netlify і сказаў, што па іх абноўленых правілах сістэма не будзе выключаць сайты, якія былі атакаваны зламыснікамі, але яны будуць дараваць выдаткі, якія яны панеслі.

Добра, што вынік станоўчы, але не вядома, як бы завяршылася б гэтая гісторыя, калі б не шырокі розгалас. Таму нягледзячы на тое, што сервіс усё яшчэ выдатны і зручны, патрэбна з засцярогай падыходзіць да выкарыстання любых сервісаў.

Велікодныя яйкі ў праграмах і гульнях 🐣

🔗 Чытаць праз сайт

Вітаю! Віншую са святам тых, хто святкуе!

Сёння хачу распавесці вам пра такую з'яву, як "Easter Eggs" у праграмах. Звычайна гэта схаваныя ці таемныя элементы, якія аўтары дадаюць да сваіх праграм. Гэта можа быць што давядзецца, пачынаючы з гумару і нейкіх карысных функцый і да звычайных варыяцый гульнявых персанажаў ці сакрэтных назваў.

Лічыцца, што першым такім сакрэтным "яйкам" быў спецыяльны пакой у гульні "Adventure" для кансолі Atari 2600, якая выйшла ў далёкім 1979 годзе. У тыя часы кампаніі, што стваралі відэагульні і іншыя праграмы, не пісалі нічога пра праграмістаў з-за страху, што іх папулярнасць можа нашкодзіць брэндам гэтых кампаній. Каб пераадолець гэта, стваральнік гульні "Adventure" – Warren Robinett, дадаў у гульню схаваны пакой, дзе было напісана, што гэта ён яе праграмаваў. Каб знайсці і ўвайсці ў гэты пакой, гульцу патрэбна было зайсці ў катакомбы і выканаць паслядоўнасць пэўных дзеянняў.

Навошта праграмісты дадаюць такія схаваныя функцыі да праграм? На першы погляд, гэта можа падацца проста марнаваннем часу альбо занадта несур'ёзным. Але такія схованкі часта радуюць карыстальнікаў і могуць ствараць пазітыўныя эмоцыі, што дадаткова ўзмацняе брэнд. Калі вы кажаце, што ў гульні ёсць схаваныя рэчы, гульцы пачынаюць даваць парады па іх пошуку і ствараць дадатковую інтрыгу вакол гульні. У дадатак, гэта можа быць забавай і для саміх праграмістаў, якія могуць дадаваць у код тайныя элементы, як невялікі спосаб самавыяўлення.

Я не выключэнне, бо так сама дадаю невялікія сакрэты да сваім праграм, калі гэта мае сэнс. Напрыклад, у адной гульні я дадаў такую функцыю, што калі дадаць да імені карыстальніка пэўны набор сімвалаў, то выява профілю замяняецца на выяву робата згінальшчыка Бэндэра з мультсерыялу Футурама. А яшчэ зрабіў так, каб пераключэнне экранаў мабільнай праграмы ў пэўным парадку актывавала спецыяльны пін-код, які ў сваю чаргу можа запускаць некаторыя функцыі, якія звычайным чынам нельга выканаць.

Дарэчы, вы і самі можаце знайсці такія схованкі, напрыклад на сайце Google. Паспрабуйце пашукаць наступныя выразы:
– "askew"
– "do a barrel roll"
– "super mario brothers" - націсніце на міргаючы блок
– "cha-cha slide" - націсніце на мікрафон
– "green hill zone" - націсніце на Соніка

P.S. З-за даволі напружанай працы апошнія тыдні не было магчымасці пісаць якасныя артыкулы, але здаецца, што рэжым пакрысе нармалізуецца. Таму буду працягваць знаёміць вас тэхналогіямі.

Падтрымаць: Patreon | Buy Me a Coffee

Instagram | Twitter | TikTok | YouTube | Telegram

Айцікаст — гэта падкаст пра тэхналогіі па-беларуску 🎙

Старонка падкасту 🎧

Цікава, што цяперашні праект "Тэхнабеларус", дзе я намагаюся распавядаць пра тэхналогіі па-беларуску ў розных фарматах, калісці быў ідэяй менавіта падкасту. Можна сказаць, вяртаемся да каранёў! :)

Калі я пачаў больш актыўна займацца ідэяй праекту, стала зразумела, што проста аўдыё - цікава, але не так шмат людзей слухаюць падкасты ўвогуле, а калі казаць пра беларускую мову, то аудыторыя яшчэ менш, таму мае сэнс рабіць нешта большае. Аднак ёсць людзі, што падкасты слухаюць і таму я ўсё ж стварыў падкаст і апублікаваў трэйлер, каб наладзіць пачатковы распаўсюд па пляцоўках.

У падкасце я буду распавядаць пра гісторыю стварэння галіны інфармацыйных тэхналогій, пра прафесіі, пра мовы праграмавання, пра асноўныя паняцці, якімі карыстаюцца праграмісты штодзень, а яшчэ пра прадукцыйнасць, цікавыя і зручныя інструменты, і часам агляды важных навін. Спіс тэм жорстка не абмежаваны. Фармальна гэта будзе копія зместу з YouTube, але для больш зручнага выкарыстання, калі няма YouTube Premium.

Падкаст ужо апублікаваны і даступны на многіх вядомых пляцоўках, можна скарыстацца пошукам, але ж на ўсялякі выпадак ніжэй ёсць альтэрнатыўныя старонкі, дзе вы можаце выбраць для сябе найбольш зручны спосаб падпіскі.

Podcasters for Spotify | Mave

P.S. Даруйце, калі бачылі пра падкаст ужо, але я думаю, што не ўсе, хто падпісаны тут, падпісаны на іншыя старонкі праекту і гэтая інфармацыя можа быць карыснай.

SpaceX падзялілася эпічным відэа трэцяга тэставага палёту Starship.

Запуск адбыўся 14 сакавіка. Прагляд палёту ў рэальным часе стаў магчымы дзякуючы тэрміналам Starlink, якія працавалі на Starship.
У дадзены момант кампанія працягвае рыхтавацца да наступнага выпрабавальнага палёту.

#навіны

Ці ёсць магія ў праграмаванні?

#тлумачальны

Паразважаў трошкі на тэму, ці існуе магія ў праграмаванні, бо часам здаецца, што сапраўды існуе, асабліва калі на нечым захрас і ня ведаеш, што рабіць далей.

Вырашыў рабіць пад-праект “Тлумачальны”, дзе ў фармаце кароткіх відэа да адной хвіліны (з-за YouTube Shorts) публікую невялічкія тлумачэнні розных паняццяў з сусвету IT.

Пакуль не ведаю, ці мае сэнс дубліраваць іх тут, таму пастаўце 🔥 калі ласка, калі лічыце, што патрэбна.

Яшчэ можна падпісацца на іншыя старонкі і глядзець там, дзе вам зручней.

Twitter | IG Reels | TikTok | YT Shorts

Першая праграма кожнага праграміста

#тлумачальны

Заўсёды з чагосці патрэбна пачынаць і праграмісты пачынаюць знаёмства з тэхналогіяй першай праграмай. І так павялося, што звычайна гэтая праграма - Hello World. Тлумачу, адкуль пайшло.

Twitter | Reels | TikTok | YouTube

Інжынерны мем па пятніцах

Галоўнае, што працуе, а дэталі рэалізацыі пакіньце сапраўдным экспертам 😃

—

Вывучаў тут магчымасці Тэлеграму і пакуль не ведаю, як гэтым можна будзе скарыстацца і што менавіта гэтыя Тэлеграм-бусты дадуць на практыцы.

Але калі ў каго ёсць жаданне і магчымасць, то можаце бустануць канал праз адмысловую спасылку: https://t.me/boost/ikbytech

Што за дэйлік і навошта ён айцішнікам

#тлумачальны

Відэа пра daily stand up: хутка і зразумела тлумачу, што такое штодзённыя стэндапы, навошта яны патрэбныя і як правільна іх праводзіць. Ідэальна для каманд, якія хочуць палепшыць узаемадзеянне і павысіць прадукцыйнасць.

Twitter | Reels | TikTok | YouTube

Мой акаунт так сама ў пераліку, за што дзякуй @devby, але там ёсць не менш цікавыя, таму вельмі раю падпісацца і падтрымаць.

Бясплатная сістэма GPS каштуе каля $2млн/дзень 🤯

Мы ўсе настолькі звыкліся з тым што існуе GPS ці яе аналагі, што ўспрымаем гэта як належнае, як электрычнасць ці той жа інтэрнэт. Хаця тэхналогія ўпершыню з'явілася не так і даўно. Ваенная праграма пачалася ў 1973 годзе, а першы прататып спадарожніка быў запушчаны ў 1978-м. Але падтрымка сістэмы ў працоўным стане, кантроль і каліброўка спадарожнікаў патрабуе не малых выдаткаў, якія ідуць з падаткаў амерыканскіх грамадзян.

Для працы сістэмы патрэбны мінімум 24 спадарожнікі, максімальна можа быць 32, але звычайна працуе 31.

За ўвесь час было пабудавана 83 штукі: 31 зараз працуе, 4 ці зламаныя ці ў рэзерве, 41 скончылі працу, 2 страчаны падчас запускаў і адзін прататып не быў запушчаны. З ліпеня 2023 года 18 спадарожнікаў пачалі перадаваць сігнал L5, які дазваляе разлічваць звышдакладнае месцазнаходжанне да 30 сантыметраў. Да 2027 года плануецца такімі зрабіць усе 24 спадарожнікі.

Цікава, што спачатку дакладнасць для цывільных была абмежавана на адзнацы 100 метраў, калі выкарыстоўвалася сістэма Selective Availability, якая спецыяльна пагаршала якасць сігналу. Але абмежаванне была знята пасла катастрофы з самалётам кампаніі Korean Air, які адхіліўся ад курса і быў збіты над тэрыторыяй Расіі (загінулі ўсе 269 пасажыраў).

Відаць прыбыткі ад падаткаў, якія генерыруюць кампаніі, што карыстаюцца GPS, перавышаюць выдаткі на абслугоўванне сістэмы, таму яна і застаецца бясплатнай для спажыўцоў. Ну і другі момант, што сістэма працуе ў адным напрамку, яна дасылае сігнал на прылады, але не мае адваротнага каналу, каб можна было б неяк ідэнтыфікаваць спажыўцоў, каб потым спагнаць з іх грошы за выкарыстанне 😁

YouTube | TitTok | Twitter | Instagram

@ikbytech

Што важней, адукацыя ці вопыт?

На выходных, а менавіта ў суботу, выдалася свабодная хвіліна дома, калі ніхто не перашкаджаў і атрымалася запісаць некалькі ўдалых дубляў поўнафарматнага відэа для YouTube-канала. І калі з камерай я неяк ужо трошкі разабраўся, то мантаж стаў наступным цяжка пераадольным крокам.

Да позняй ночы глядзеў урокі па мантажу ў DaVinci Resolve, бо нягледзячы на тое, што праграма папулярная і бясплатная, даволі складаная для таго, хто бачыць яе першы раз. Раней я карыстаўся CapCut і для кароткіх відэа па 1 хвіліне яе хапала цалкам. Калі што, то можна было нешта і рукамі зрабіць, бо таймлайн невялікі. Для доўгіх відэа вырашыў пайсці шляхам больш складаным.

І вось падчас гэтых эксперыментаў злавіў сябе на тым, што неяк і не вельмі складана аказваецца. Магчыма так было з-за таго, што назапашаныя веды ад папярэдніх спроб і праграм недзе адклаліся ў галаве. Відаць, гэта і ёсць той так званы вопыт, калі ты можаш раней атрыманыя веды выкарыстаць у новай сітуацыі.

Новую адукацыю атрымаць зараз не праблема, але без практычнага вопыту новыя веды проста немагчыма будзе скарыстаць, таму што не будзе за што зачапіцца. Я раней рабіў мантаж, таму новыя веды пайшлі на карысць, я навучыўся рабіць тое, што ўмеў, але іншым спосабам і нават лепей.

У праграмаванні сітуацыя прыблізна такая ж, колькасць інструментаў, моў праграмавання вялізная, але ўсе працуюць прыблізна аднолькава. Таму калі навучыўся аднаму, з кожным наступным інструментам потым будзе ўсё лягчэй і лягчэй. Таму вельмі важна практыкавацца, нешта спрабаваць рабіць, няхай і няўдала спачатку, але гэта заўсёды можна будзе выправіць дадатковай адукацыяй.

Дарэчы, відэа, што я рабіў, будзе апублікавана заўтра, у аўторак і надалей я планую прытрымлівацца такога ж раскладу, публікуючы відэа раз на тыдзень, але чаргуючы з выпускамі Айцікаста. Таму запрашаю падпісацца, каб не прапускаць новыя выпускі.

А для зусім нецярплівых ёсць магчымасць стаць патронам і атрымаць ранні доступ ужо сёння. Мне больш падабаецца сервіс Buy Me a Coffee, але можна і праз Patreon (на жаль, у Беларусі спасылкі працуюць толькі праз VPN).

#меркаванне #думкі

⚡️ Новае відэа на канале!

Падтрымка бясплатнай сістэмы GPS каштуе каля $2000000 у дзень! 🤯 У відэа тлумачу, чаму сістэма GPS такая дарагая і чаму яна застаецца бясплатнай для ўсіх нас.

Запрашаю да прагляду!

https://www.youtube.com/watch?v=k7lGL1zueN8

Абнаўленне ад CrowdStrike выклікала масавыя збоі ў працы розных кампаній

#навіны #пабеларуску

P.S. Такія відэа зручней выкладаць праз сторыс канала, але каб такое зрабіць, падтрэбна вашая падтрымка.

Буду ўдзячны за буст: https://t.me/boost/ikbytech