تاریخ و تمدن

برای همکارم

دکتر آذرخشی انسان متدینی است، اما بر خلاف برخی از متدینان که علاوه بر نان، خود دین و خدا را هم به نرخ روز می‌خورند و با ریاکاری و زبان‌بازی، انگل‌وار خود را به سطوح مختلف قدرت می‌چسبانند، به یاد ندارم که دین‌ورزی‌اش را با جاه‌طلبی‌هایی اینچنین آلوده باشد، و بر خلاف بسیاری از این دین‌خران و ایمان‌فروشان متصل یا متمایل به لایه‌های قدرت، ذهن و ضمیرش در حال و هوای خالص ایمانی، باقی مانده است. عمیقا دلبسته‌ی شخصیت معنوی و عدل و داد علی است و از این رو‌ از دانشجویان بارها شنیده‌ام که درس نهج‌البلاغه‌اش در میان انبوه دروس عمدتا بی‌فایده‌ی معارف اسلامی، از دروس انتقادی و راهگشاست. صحبت‌هایش در جلسات مختلف دانشکده و به‌ویژه خطی از مناظراتش با همان گروه دین‌خران دانشکده را به یاد دارم. تقریبا یک سال پیش از جنبش و حوادث سال گذشته، در جلسات دانشکده بحث‌های مختلف بر سر حکومت دینی، سیاست‌ورزی امام علی در قبال مخالفان و ...از بحث‌هایی بود که ساعت‌ها ادامه می‌یافت و دکتر آذرخشی به جهت تسلط بر مباحث نهج‌البلاغه و عشق عمیقش به امام علی با ذکر اصل گزاره‌های عربی و ترجمه و تفسیر آنها، احوال سختی برای همان گروه دین‌خران فراهم کرده بود؛ چنان‌که گاه رنگ چهره‌شان از سرخی خشم و استیصال در برابر استدلال‌ها به تیرگی می‌گرایید و همان روزها، با خود می‌گفتم این‌ها اگر زمانی از دستشان ساخته باشد نخواهند گذاشت دکتر آذرخشی یک گام از مراحل ارتقاء را طی کند. در جریان حوادث پاییز ۱۴۰۱، در چنین روزی در چهارم مهر، وقتی صبحم با خبر دستگیری تعدادی از دانشجویان شروع شد و تصمیم گرفتم تا آزاد شدن دانشجویان و برای پیگیری مشکلات پیش‌آمده، کلاس‌ها را تعطیل کنم، موج حملات از همان ساعات اولیه شروع شد. تلفن‌های مکرر و اصرار به حذف یادداشت تا تهدید و تحکم و حتی واسطه قراردادن تعدادی از همکاران برای بازگشت از این تصمیم، تا شب و روزهای بعد ادامه داشت. در آن روزها فقط دکتر آذرخشی بود که با اطمینان و لبخند همیشگی‌اش بر خلاف دیگران، می‌گفت خانم دکتر شما نه با سخن که با عمل و رفتارتان، آزادگی را به دانشجویانتان آموختید و این جمله دلگرمی مهمی بود در میان آن همه تیر و ترکش که از هر طرف روانه شده بود. بعدها در ماجرای نامه به ریاست دانشگاه که با آخرین روز ریاست دکتر نصیری قیداری مصادف شد و در آن آزادی دانشجویان دربند و لغو مجازات‌های تعلیق و ممنوعیت ورود کمیته انضباطی برای دانشجویان معترض و خارج ساختن دانشگاه از فضای امنیتی و تردد اتومبیل‌ها و افراد ناشناس و بعضا اوباش به دانشگاه که فضا را برای همه ناامن ساخته بود، مطرح شده بود؛ باز هم از کل دانشکده الهیات و ادیان با آن همه قیل و قال حق‌طلبی و عبا و قبا و ریش و پشم و چادر و چاقچور فقط یک دست پاکیزه با آن نامه همراهی کرد. با بسیاری از معتدل‌های دانشکده برای امضا، ساعت‌ها صحبت کردم، حتی به یکی از همکاران گروه که سابقا در حقم ناجوانمردی‌ها روا داشته بود، گفتم دکتر شما ذاتا انسان ساده‌ضمیر و خوبی هستید اگر این نامه را امضا کنید، طبعا همه‌ی آن ستم‌ها و نارواها را فراموش خواهم کرد، که البته قبول نکرد. همه به حدیث اموی یا عباسی "در فتنه چون ابن‌اللبون، بچه شتری باش که نه قدرت باربری دارد و نه پستان شیر دادن" متوسل می‌شدند! معلوم نبود چگونه به این نتیجه رسیده‌اند که اعتراض و انتقاد به حکومت "فتنه" است و نیز چگونه فهمیده‌اند که این سخن علی است و نه خلفای زورمدار برای اسکات مردم معترض و باز چگونه حتی اگر سخن علی است چرا به میل خود تفسیر کرده و بقیه سخنان وی را فراموش می‌کنند و در چنین مواقعی تنها این حدیث است که بر صدر می‌نشیند وجدانهای خواب‌زده‌شان را تخدیر می‌کند. دکتر آذرخشی بی‌بحث و بهانه پذیرفت، اما من راضی به امضای ایشان نبودم؛ گفتم دکتر شما در آستانه‌ی تبدیل وضعیت هستید و می‌ترسم برایتان مشکل درست کنند، گفت نه مشکلی نیست، اگر بخواهند در مقابل شما هم که رسمی هستید سنگ‌اندازی خواهند کرد، و اگر غالب استادان همراهی کنند برای هیچ‌کس مشکلی پیش نخواهد آمد، در هر حال خدا بزرگ است. من آن روز فهمیدم که "خدا بزرگ است" اگر برای خیلی‌ها لقلقه زبان است، برای امثال آذرخشی حقیقتا بزرگ است و مایه دلگرمی و بزرگی و آزادگی.
برخی از آن دین‌خران دانشکده الهیات اکنون همان پست‌های دم‌دستی از مدیریت دانشکده تا برخی گروه‌ها را اشغال کرده و بر موج حوادث اخیر سوار شده و در اظهار کینه و انتقام‌پراکنی نسبت به معترضان، سعی دارند از یکدیگر سبقت بگیرند و نان‌هایشان را به خون دل مردم آغشته و نوش‌جان کنند و در این میان انسان‌های درستکاری چون آذرخشی، قربانی فربه این نمایش ریاکارانه هستند.
شاد باش، دیر زی و صبور باش مصطفی آذرخشی عزیز. "خدا بزرگ است".

نگار ذیلابی، استادیار تعلیقی دانشگاه شهید بهشتی
چهارم مهر ۱۴۰۲

5.0K viewsNegar, 15:25