❇️ اخلاق خوب و باطن زیبا یعنی پایبندی به هر حقیقتی که از آن آگاه شده‌ایم؛ چه حلال و حرام خدا باشد و چه حقوق مردم.

🔺با این نگاه، زشتی بی‌توجهی یک مسلمان نسبت به اموری چون نماز و حجاب، کمتر از بداخلاقی و ستم به دیگران نیست.

⭕️ @hamidhossaini

❇️ امام حسن عسکری (علیه‌السلام):

🔻شيعَةُ عَلِيٍّ عليه‌السلام هُمُ الَّذينَ يُؤثِرونَ إخوانَهُم عَلى أنفُسِهِم و لَو كانَ بِهِم خَصاصَةٌ.

📚 بحارالانوار، ج ۶۵، ص ۱۶۰.

🔺شيعيان على عليه‌السلام کسانی هستند كه برادرانشان را بر خودشان مقدّم مى‌دارند، هر چند خود، نیازمند باشند.

❇️ #تلنگر

⭕️ @hamidhossaini

💢 سهم دنیا در دین 💢

❇️ بسیاری از نزاع‌ها دربارهٔ موضوعاتی چون اسلامی‌سازی علوم، رابطهٔ دین و سیاست و گسترهٔ حداقلی یا حداکثری شریعت، به مبانی متفاوت و برداشت‌های گوناگون دین‌شناسان از متون مرتبط با هدف و مأموریت پیامبران الهی باز می‌گردد.

🔺البته همهٔ طرف‌های این نزاع هدف نهایی انبیا را زمینه‌سازی برای رستگاری انسان در زندگی پس از مرگ می‌دانند. همان‌گونه که در دنیایی بودن مسیر کسب این رستگاری نیز اختلافی ندارند. فاصله‌ها‌ از جایی آغاز می‌شود که می‌خواهند سهم ساماندهی اجتماع و آباد کردن دنیا را در این مأموریت مشخص کنند.

🔸برای فهم دیدگاه قرآن در این‌باره باید ده‌ها آیه‌ای که به‌صورت صریح و صدها آیهٔ دیگری که به‌صورت ضمنی به هدف بعثت انبیا می‌پردازد، با دقت بررسی و مشخص شود آیا کتاب خدا برای جایگاه نبوت، مأموریت و مسئولیتی دنیایی نیز در نظر می‌گیرد یا در این زمینه به همان امور معنوی و اخروی اکتفا می‌کند.

🔸در این بررسی با سه نوع محتوا روبه‌رو می‌شویم. در بخش اصلی که اکثر این آیات را تشکیل می‌دهد، کار انبیا هشدار، بشارت و یادآوری آخرت اعلام شده است. در دستهٔ دوم موضوعاتی معنوی همچون توحید به‌عنوان محور دعوت پیامبران ذکر می‌شود و سومین دسته، اموری چون رفع اختلاف و برقراری عدالت را هدف آنها ‌می‌داند.

🔸معتقدان به دخالت حداکثری دین در امور دنیایی، آیات دستهٔ سوم را دلیل ادعای خود می‌شمرند، اما توجه ندارند که این چند آیه را باید در پرتو آیات پرشمار دو دستهٔ نخست فهمید؛ به‌ویژه آنکه در بسیاری از آنها آخرت به‌عنوان مأموریت انحصاری پیامبران، اعلام و هر هدفی جز بشارت و انذار (انعام، ۴۸) و یادآوری آن سرا (غاشیه، ۲۱) نفی شده است.

🔸از آن مهم‌تر اینکه در این دسته تنها دو آیه با هدف بعثت انبیا مرتبط است و بقیهٔ آیات به ویژگی‌های پیامبرانی خاص می‌پردازد. مثلاً آموزش زره‌سازی به یکی از آنها (انبیا، ۸۰) و به پادشاهی (بقره، ۲۵۱) و خلافت در زمین رسیدن او (ص، ۲۶)، یا صاحب مکنت و مقام شدن پیامبری دیگر در دربار پادشاه زمانه (یوسف، ۲۱) را نمی‌توان به همهٔ فرستادگان خدا تعمیم داد.

🔸دقت در دو آیه‌ای که هدفی دنیایی را برای پیامبران مطرح می‌کند نشان می‌دهد در اینجا نیز نکته‌ای بر خلاف آیاتی که مأموریت انحصاری انبیا را یادآوری امور اخروی می‌دانست مطرح نشده است. زیرا در اولی برپایی عدالت، وظیفهٔ خود مردم (حدید، ۲۵) و در دومی رفع اختلاف، هدفی اعلام شده است که از طریق بشارت و انذار آخرت پیگیری می‌شود. (بقره، ۲۱۳)

🔸نگاه جامع به این آیات نشان می‌دهد فارغ از شرایط خاص برخی از انبیا، وظیفه‌ای که عموم پیامبران در قبال امور سیاسی، اجتماعی و این‌جهانی بر عهده داشتند چیزی جز زمینه‌سازی برای رشد اخلاقی انسان‌ از طریق آشنا کردن او با حقایق جهان ماوراء و جهت‌دهی معنوی به تلاش‌ وی در زندگی عادی و مادی نبوده است.

🔸از نگاه قرآن، آباد کردن زمین (هود، ۶۱)، گسترش کرانه‌های دانش (رحمن، ۳۳) و حتی برپایی عدالت اجتماعی (حدید، ۲۵) و شیوهٔ حکمرانی (شوری، ۳۸) به خرد جمعی بشر واگذار شده و قرار است از مسیر آزمون و خطا پیش برود؛ ولی راهنمایی انسان در امور معنوی و آن‌جهانی که در دسترس تجربهٔ او نیست، بر عهدهٔ فرستادگان خدا قرار گرفته است.

🔻بر همین مبنا با آنکه قرآن، برترین و آخرین پیامبر خدا را صاحب ولایت (مائده، ۵۵) و مأمور به جهاد (توبه، ۷۳) و قضاوت میان مردم (احزاب، ۳۶) می‌داند، از جنبهٔ رسالت آسمانی‌ وظیفه‌ای جز بشارت و انذار اخروی برای او قائل نیست (فرقان، ۵۶) و از وی می‌خواهد در سامان دادن امور دنیایی بر خرد جمعی تکیه کند. (آل‌عمران، ۱۵۹)

✅ البته این سخن به‌معنی جدایی دین از سیاست یا انکار آموزه‌های اجتماعی اسلام نیست؛ بلکه تأکیدی است بر نگاه واقع‌گرای کتاب خدا که از ما می‌خواهد به‌جای تکرار ادعاهای شکست‌خورده، اسلامی‌ شدن امور را در تقویت جهت‌گیری معنوی تلاش‌های علمی و رعایت خطوط قرمز اخروی در زندگی دنیوی جستجو کنیم.

#دین_حنیف ۱۴

⭕️ @hamidhossaini

🔺از کشتار مسلمانان تا ریاست مرکز اسلامی!

⭕️ @hamidhossaini

💢 دین حنیف در قرآن ـ جلسهٔ پانزدهم 💢

❇️ تفسیری از تحمیلی نبودن دین، آزادی انتخاب را مخصوص مرحلهٔ ورود به اسلام می‌داند و با تعیین اشدّ مجازات، به کسی اجازهٔ خروج از آن را نمی‌دهد. در این نوبت با مرور آیات مرتبط با ارتداد در قرآن، به بررسی دیدگاه کتاب خدا در این زمینه پرداختیم.

🔺این جلسات چهارشنبه‌ها ساعت ۲۱ در لایو اینستاگرام برگزار می‌شود.

#دین_حنیف ۱۵

⭕️ @hamidhossaini

💢 دین حنیف در قرآن ـ جلسهٔ پانزدهم 💢

📣 فایل صوتی

❇️ تفسیری از تحمیلی نبودن دین، آزادی انتخاب را مخصوص مرحلهٔ ورود به اسلام می‌داند و با تعیین اشدّ مجازات، به کسی اجازهٔ خروج از آن را نمی‌دهد. در این نوبت با مرور آیات مرتبط با ارتداد در قرآن، به بررسی دیدگاه کتاب خدا در این زمینه پرداختیم.

🔺این جلسات چهارشنبه‌ها ساعت ۲۱ در لایو اینستاگرام برگزار می‌شود.

#دین_حنیف ۱۵

⭕️ @hamidhossaini

💢 مجازات خروج از دین 💢

❇️ عموم فقها هماهنگ با تأکید قرآن بر اجباری نبودن دین، خودداری افراد از ورود به اسلام را مستوجب مجازات دنیوی نمی‌دانند. با این حال، فتوای بسیاری از آنها دربارهٔ جرم خروج از دین، مجازات شدیدی چون اعدام است.

🔺برای شناخت موضع قرآن در برخورد با ارتداد، علاوه بر توجه به آیاتی که دین تحمیلی را بی‌خاصیت و نامطلوب می‌شمرد، باید مسیر بررسی بیش از ۱۵ آیه‌ای را پیمود که به‌صورت صریح، رویگردانی از دین را به‌شدت مذمت می‌کند و عقوبت‌هایی سخت را برای آن در نظر می‌گیرد.

🔸البته قرآن هر جا از کفر بعد از ایمان و سرزنش مرتدان سخن گفته منظورش کسانی است که دلایلی روشن بر حقانیت دین در اختیار دارند ولی آگاهانه از آن رویگردان می‌شوند. (آل‌عمران، ۸۶) لذا آنها را افرادی گمراه (بقره، ۱۰۸)، فاسق (آل‌عمران، ۸۲) و زیانکار (آل‌عمران، ۱۴۹) می‌داند که گرفتار عذابی جاودان (آل‌عمران، ۸۷ تا ۹۱) خواهند بود.

🔸آیات متعددی از قرآن به بیان مجازات ارتداد پرداخته و عقوبت‌هایی چون نابودی اعمال نیک (بقره، ۲۱۷)، محروم شدن از آمرزش و هدایت الهی (نساء، ۱۳۷)، عذاب دردناک در دنیا و آخرت (توبه، ۷۴) و دچار شدن به خشم و عذاب بزرگ خداوند (نحل، ۱۰۶) را برای آن اعلام کرده، اما حتی یک بار از اجرای حدی شرعی بر مرتدان سخن نگفته است.

🔸برخی خواسته‌اند فرمان خودکشی جمعی بنی‌اسرائیل پس از جریان گوساله‌پرستی (بقره، ۵۴) یا وعدهٔ عذاب دنیوی مرتدان (توبه، ۷۴) را دلیلی برای برخورد با ارتداد تلقی کنند، اما تفاوت این حکم با فرمانی امتحانی به پیروان شریعتی دیگر یا بیان آثار وضعی گناه به‌اندازه‌ای روشن است که جایی برای چنین توجیهی باقی نمی‌گذارد.

🔸گروهی نیز این مجازات را به اموری چون اظهار ارتداد که باعث تزلزل در مسلمانان می‌شود ربط می‌دهند، اما رجوع به قرآن نشان می‌دهد این کتاب در برخورد با کسانی که با هدف تمسخر و تضعیف، مرتد می‌شوند نیز به هشدار اخروی بسنده می‌کند (توبه، ۶۵ و ۶۶) و رویش‌های این منطق زیبا را جبران‌کنندهٔ چنین خسارت‌هایی می‌داند. (مائده، ۵۴)

🔻هماهنگی این آیات با آیه‌های بیانگر تحمیلی نبودن دین، تردیدی باقی نمی‌گذارد که قرآن نه‌تنها با مجازات کسانی که از اسلام خارج می‌شوند موافق نیست، بلکه اجبار بر باقی ماندن در دین را روش مستکبران (اعراف، ۸۸) و گروهی از دشمنان ستمگر انبیا می‌داند (ابراهیم، ۱۳) که همچون فرعون، دلواپس تغییر دین مردم بودند. (غافر، ۲۶)

✅ آنچه بیان شد تحلیلی صرفاً قرآنی است و شناخت سنت پیشوایان دین در این‌باره به مجالی جداگانه‌ نیاز دارد تا با اعتبارسنجی نقل‌های تاریخی و بررسی بهره‌برداری خلفا از حکم ارتداد در سرکوب مخالفان و شناسایی جرم اصلی کسانی که احادیث، از مجازات شرعی آنها سخن می‌گوید، به تبیین اهل بیت (علیهم‌السلام) از این آیات دست یابیم.

#دین_حنیف ۱۵

⭕️ @hamidhossaini

🔺عزّت و ظلم‌ستیزی در گرو عدالت و فقرزدایی ...

⭕️ @hamidhossaini

.
💢 به مقدسات دیگران توهین نکنید 💢

❇️ خداوند در قرآن به ما فرمان می‌دهد به مقدسات دیگران، حتی اگر بت‌پرست باشند، توهین نکنیم:

🔺و کسانی را که به جای خداوند می‌پرستند دشنام ندهید، پس آنها از سر دشمنی بدون علم، خدا را دشنام می‌دهند. بدین‌سان عمل هر امتی را در چشمشان آراستیم، سپس بازگشتشان به سوی خداوندگارشان است و او آنها را از حقیقت‌ آنچه انجام می‌دادند آگاه می‌سازد. (انعام، ۱۰۸)

🔸برخلاف آنچه معمولاً در توضیح آیه گفته می‌شود، این منع به‌خاطر نگرانی از توهین دیگران به خدا و مقدسات ما نیست و عبارت «پس آنها نیز از سر دشمنی بدون علم به خدا دشنام می‌دهند» علت این حکم را بیان نمی‌کند، بلکه نتیجهٔ طبیعی دشنام دادن به مقدسات دیگران را یادآور می‌شود.

✅ فسلفهٔ این حکم الهی را باید در قانون طلایی اخلاق و قاعدهٔ انصاف جستجو کرد. لذا خداوند بلافاصله با اشاره به ریشهٔ روانی واکنش دیگران می‌فرماید همان‌گونه که مقدسات شما برایتان مهم است، دیگران نیز همین احساس را به مقدسات خود دارند. یعنی اگر نمی‌پسندید کسی به مقدساتتان توهین کند، شما هم نباید چنین رفتار زشتی داشته باشید.

⭕️ @hamidhossaini

💢 دین حنیف در قرآن ـ جلسهٔ شانزدهم 💢

❇️ مهم‌ترین مانع دینداری واقعی از نگاه قرآن، تقلید و پیروی کورکورانه از پدران، قدرتمندان، بزرگان و حتی عالمان دین است. در این جلسه راه حل قرآن برای بهره‌گیری از دانش و تجربهٔ بزرگان، بدون آسیب دیدن از این خطر بزرگ را بررسی کردیم.

🔺این جلسات چهارشنبه‌ها ساعت ۲۱ در لایو اینستاگرام برگزار می‌شود.

#دین_حنیف ۱۶

⭕️ @hamidhossaini

💢 دین حنیف در قرآن ـ جلسهٔ شانزدهم 💢

📣 فایل صوتی

❇️ مهم‌ترین مانع دینداری واقعی از نگاه قرآن، تقلید و پیروی کورکورانه از پدران، قدرتمندان، بزرگان و حتی عالمان دین است. در این جلسه راه حل قرآن برای بهره‌گیری از دانش و تجربهٔ بزرگان، بدون آسیب دیدن از این خطر بزرگ را بررسی کردیم.

🔺این جلسات چهارشنبه‌ها ساعت ۲۱ در لایو اینستاگرام برگزار می‌شود.

#دین_حنیف ۱۶

⭕️ @hamidhossaini

twitter.com/seyedhamid

⬅️ جزئیات بیشتر دربارهٔ این جریان

⭕️ @hamidhossaini

💢 به‌احترام حقوق اساسی 💢

✅ دادگاه قانون اساسی اتریش در بررسی نهایی خود، قانون ممنوعیت حجاب اسلامی برای دانش‌آموزان مسلمان را که بیش از یک سال پیش اجرا شده بود، مخالف حقوق اساسی، آزادی و نیز قانون اساسی اتریش تشخیص داد و از صدر اعظم این کشور خواست لغو این قانون را رسماً ابلاغ کند.

⬅️ منبع خبر

⭕️ @hamidhossaini

💢 مطالبهٔ حقّ کفّار 💢

🔸امام صادق (علیه‌السلام):

❇️ خداوند به یکی از پیامبرانش وحی کرد نزد حاکم ستمگر برو و به او بگو:

🔻إنِّي لَمْ أَدَعْ ظُلَامَتَهُمْ وَ إِنْ كَانُوا كُفَّاراً.

📚 کافی، ج ۲، ص ۳۳۳.

🔺من مطالبهٔ حقّ مظلومان را رها نمی‌کنم هرچند کافر باشند.

#تلنگر
⭕️ @hamidhossaini

💢 خطر دین تقلیدی و رسمی 💢

❇️ قرآن کریم مهم‌ترین مانع در برابر پذیرش دین حنیف را تقلید و پیروی کورکورانه از گذشتگان، قدرتمندان، بزرگان و حتی عالمان مذاهب می‌داند و بیش از هر خطری دربارهٔ این عامل گمراهی هشدار می‌دهد.

🔺در بسیاری از آیات قرآن، سخن اصلی مخالفان انبیا این‌گونه‌ گزارش شده است که می‌گفتند ما هدایت را در آیین پدرانمان یافته‌ایم (زخرف، ۲۲) و به آثار آنها اقتدا می‌کنیم (زخرف، ۲۳) و حرفی را که از آنها نشنیده باشیم، نمی‌پذیریم (مؤمنون، ۲۴) و گویندهٔ آن را جادوگر و دروغگو (قصص، ۳۶) و قدرت‌طلب می‌دانیم. (یونس، ۷۸)

🔸علاوه بر تأثیرپذیری عمیق از والدین که تجدید نظر در آن بسیار دشوار و شک‌برانگیز است (هود، ۶۲) سرسپردگی توده‌ها به فرمان و تبلیغات قدرتمندان (ابراهیم، ۲۱) و اطاعت مردم از سروران و بزرگانشان (احزاب، ۶۷)، نمونه‌های دیگری از تقلیدی است که قرآن بارها آن را گمراه‌کننده و مانع اصلی دینداری معرفی می‌کند.

🔸اما سؤال‌برانگیزترین هشدار قرآن در زمینهٔ تقلید، توبیخ یهودیان و مسیحیانی است که پیروی آنها از فقها و عالمان دینی، ارباب قرار دادن علما به‌جای خدا توصیف می‌شود. (توبه، ۳۱) این در حالی است که علاوه بر حکم عقل دربارهٔ لزوم مراجعه به متخصصان، خود قرآن نیز بر ضرورت پرسیدن از دانایان تأکید دارد. (نحل، ۴۳)

🔸توجه قرآن به فواید بهره‌گیری از تجربه و دانش بزرگان، سایر گروه‌هایی را که دربارهٔ پیروی از آنها هشدار داده بود نیز در بر می‌گیرد و با تأیید تبعیت از برخی پدران (یوسف، ۳۸) و بشارت به برخی از افرادی که از نیاکان خود تبعیت می‌کنند (طور، ۲۱) و فرمان اطاعت از برخی حاکمان (نساء، ۵۹)، ما را به دقت بیشتر در تشخیص مرزهای تقلید و پیروی فرا می‌خواند.

🔸بررسی این آیات نشان می‌دهد قرآن با پیروی از دیگران و بهره‌گیری از میراث گذشتگان مشکلی ندارد و نکتهٔ اصلی در آن همه هشدار، توجه دادن به خطر تعطیلی فکر و عقل (بقره، ۱۷۰)، بی‌توجهی به علم (مائده، ۱۰۴) و ترجیح دادن اجماع بزرگان بر اخلاق و وجدان انسانی است. (اعراف، ۲۸)

🔸راه حل قرآن برای رهایی از دام تقلید کورکورانه این است که همواره ذهن خود را برای مواجهه با سخنان جدید باز نگه داریم و اصرار بی‌دلیل بر اعتمادهای خود را وسوسهٔ شیطان بدانیم. (لقمان، ۲۱) این‌گونه هر چه را درست‌تر تشخیص دهیم می‌پذیریم (زخرف، ۲۴) و با اینکه می‌دانیم بهتر از قرآن نخواهیم یافت، می‌گوییم بر فرض مواجهه با کتابی برتر، از آن پیروی خواهیم کرد. (قصص، ۴۹)

🔻مخالفت قرآن با پیروی از ظن (نجم، ۲۸) و سرزنش اکثر مردم به‌خاطر تبعیت از گمان (یونس، ۳۶) جز با همین نگاه قابل تحلیل نیست. زیرا اغلب باورهای مؤمنان نیز ظنی است و قرآن مشکلی با کاربرد این واژه برای برترین آموزه‌هایش ندارد (بقره، ۴۶)؛ مشکل قرآن با اعتماد به ذهنیت‌هایی است که راه شنیدن و بررسی حقایق جدید را می‌بندد. (نجم، ۲۳)

✅ بر این اساس، تبعیّت در امور دینی اگر به همان ‌معنای متعارف و با رعایت شرایط لازم در مراجعه به متخصصان دیگر رشته‌ها باشد، چنین تقلیدی حتی در مسائل اعتقادی قابل قبول است؛ اما سرسپردگی به یک دیدگاه و نشنیدن صدایی جز قرائت رسمی را ولو در فروع عملی و مسائل جزئی نمی‌توان با قرآن سازگار دانست.

#دین_حنیف ۱۶

⭕️ @hamidhossaini

🔺چرا قرآنی که می‌گوید به اهل علم مراجعه کنید، تقلید از علما را در حد شرک به خدا مذمّت می‌کند؟

✅ بخشی از جلسهٔ شانزدهم سلسله مباحث #دین_حنیف در قرآن

⭕️ @hamidhossaini

💢 با فتاوای خلاف عقل چه کنیم؟ 💢

🔸بخشی از پرسشی دربارهٔ تقلید:

❇️ بیانات اخیرتان حاوی این نکته بود که ملاک در تبعیت از پدران و رجوع به عالمان دینی این است که آن تبعیت متعصبانه و این تقلید کورکورانه نباشد. بدین معنا که از سخنان جدید استقبال کنیم و بر شنیده‌ها و مواریث فکری و فرهنگی تعصب نورزیم که جداً حرف متین و ملاک قویمی است.
اما در ارتباط با امور دینی و فتاوای عالمان و فقیهان مشکل اینجاست که شما رجوع به آنان را به حکم تبعیت از رأی متخصص لازم دانستید و از طرفی آنان نه تنها خود را متخصص در احکام، بلکه متولی در امور و شؤون مردم نیز می‌دانند. حالا اگر کسی التزام به متابعت از فقیهان داشته باشد و در عین حال در برخی از امور چالش برانگیز امروزی برایش سؤال جدی پیش آید که دیدگاه آنها با یافته‌های علمی و عقلانی تعارض دارد، تکلیفش چیست؟

🔸بخشی از پاسخ به پرسش بالا:

✅ نکتهٔ مهمی که در این زمینه باید به آن توجه شود این است که نمی‌توان بدون مطالعه و بررسی لازم دربارهٔ احکام و مسائل شرعی قضاوت کرد و همین که حکمت و جوانب حکمی را نفهمیدیم، آن را خلاف عقل و علم به‌شمار آوریم. اما حتماً منظور شما جایی است که فردی آگاه و متخصص با بررسی و تحقیق کافی به چنین نتیجه‌ای برسد.

✅ در اینجا بسیاری می‌گویند با توجه به تقدم و اهمیت دین، نباید به این نوع برداشت‌ها توجه کرد و چاره‌ای جز تبعیت و تقلید از مجتهدان نداریم؛ نهایتاً می‌توانیم به فقها توصیه کنیم توجه بیشتری به دستاوردهای علمی داشته باشند و اقتضائات زمان و وجدان را در فهم و استنباط خود لحاظ کنند. اما اگر آنها حکمی را بیان کردند که با عقل و علم ناسازگار به‌نظر می‌آمد ناچاریم به همان تن داده و حکم آنها را بر فهم خود ترجیح دهیم.

✅ آنچه از توصیه‌های روشن قرآن و سنت به‌دست می‌آید این است که اهمیت و اعتبار عقل و علم در اسلام، اجازهٔ نادیده گرفتن و سرکوب وجدان را حتی به‌اسم تبعیت از دین نمی‌دهد. البته حرمت و اهمیت احکام الهی نیز در نگاه قرآن و سنت از جایگاهی برخوردار است که آن را نیز نمی‌توان نادیده گرفت و در انجام وظیفهٔ شرعی کوتاهی کرد. پس چاره چیست؟

✅ راه حلی که به‌نظر می‌رسد این است که در مرحلهٔ نخست باید در پی شناسایی فقیهان و متخصصانی بود که برداشتی معقول‌تر و روزآمدتر از دین دارند. چرا که در میان متخصصان دین‌شناس هستند کسانی که برداشت‌هایی متفاوت از احکام شرعی داشته باشند و حتی اگر فضای رسمی حوزه‌های علمیه اجازهٔ مطرح شدن آنها را نداده باشد، با اندکی تحقیق و بررسی می‌توان به تخصص و تعهد آنها اطمینان یافت و برای عمل به فتاوای آنان نزد خداوند حجت داشت. به‌ویژه آنکه در اغلب اوقات، تشخیص فقیه اعلم غیرممکن است و مکلفان حق دارند همان‌گونه که در سایر رشته‌ها خودشان یکی از متخصصان را انتخاب و به نظر او عمل می‌کنند در امور فقهی نیز مجتهدی را برگزینند که فتاوا و مبانی علمی و اخلاقی او را می‌پسندند. این‌گونه می‌توانیم بدون سرکوب فهم و عقلمان، وظایف دینی خود را مستند به نظر متخصصان دین‌شناس انجام دهیم.

✅ اما اگر بر فرض، کسی در موضوعی خاص، فتوای همهٔ فقها را مخالف عقل و وجدان تشخیص داد، لازم است در آن زمینه به مطالعه و بررسی بیشتر بپردازد و ضمن گفتگو و درخواست توضیح از متخصصان تلاش کند با کسب آگاهی‌های بیشتر، یا به منطقی و عقلانی بودن حکم پی ببرد یا با مراجعه به متون دینی، خودش به تخصص و اطلاعات لازم در آن‌باره دست یابد و به فهم خود عمل کند. حتی اگر نهایتاً بررسی‌های او به نتیجه‌ای مشخص نرسید، وظیفهٔ او سکوت و توقف خواهد بود و نه تبعیت کورکورانه و بی‌اعتنایی به حکم عقل.

#دین_حنیف ۱۶

⭕️ @hamidhossaini

twitter.com/seyedhamid

⭕️ @hamidhossaini

🔺حالا که به دین واقعی دسترسی نداریم، بهتر نیست راه درست را خودمان تشخیص دهیم؟

✅ بخشی از جلسهٔ شانزدهم #دین_حنیف در قرآن

⭕️ @hamidhossaini