«ТУЗ ҲАҚИ»

Шимолий Африкадаги баъзи давлатларда Ҳайит куни эрталаб ажойиб одат бор экан.

Аёл уйларни тозалаб, ҳамма нарсаларни тартибга келтириб, хушбўйликларни тутатиб, сўнг ўзига оро бериб, ҳайит намозини адо этиб уйга қайтган эрини кутиб олар экан.

Қўлида ширинликлар солинган товоқ ва бир финжон қаҳва бўлар экан.

Эр қаҳвани ичади. Аммо финжонни бўш қайтармай, ичига имкониятига қараб тилла ёки кумушдан ишланган тақинчоқ солиб қайтарар экан.

Ҳадянинг тури эрнинг имконига қараб ўзгариши мумкин. Ҳино ёки бир парча мато ёки тилла тақинчоқ бўлар экан.

Мана шу ҳадяни «Туз ҳақи» дейишади.

Бу одат аёлнинг Рамазон ойидаги сабри ва чеккан машаққатларини тақдирлаш ва эътироф этиш учун жорий бўлган.

Маълумки, уйда тайёрланадиган ҳар бир таом ортида аёл туради. Аёлнинг уй ичидаги «жанг майдони» ошхона бўлади. Рамазон ойида аёллар ўзлари рўза тутиш билан бирга рўзадор оила аъзолари учун ифторлик ва саҳарлик дастурхони ҳозирлайдилар.

Улуғ ойдаги ана шу хизматларини тақдирлаб, Ҳайит куни намоздан келган эр аёли учун Рамазон ҳайити муносабати билан ҳадя берар экан.

Бундай одат 16-асрдан бери бор экан. Усмонлилар ҳукмронлиги даврида аввал Тунис, Жазоирда, кейинчалик Мағриб давлатида ҳам жорий бўла бошлаган.

Grammatika
Tinchlik deya yurak-bag‘ri kuyuk eldir bu,
Yaratganning qoshida eng suyuk eldir bu,
0’tmishi ham, ertasi ham buyuk eldir bu,
Menga qanday yashamoqni o‘rgatmagil sen!

Ushbu parchada qanday birlik ishtirok ermagan?

A) Vazifadosh ko’makchi   
B) Buyruq-istak maylidagi fe’l    
C) Sifatdan yasalgan ot      
D) Gumon yuklamasi

#ona_tili_qisqacha

#juda_kerak

👉So’z birikmalari tobe so’zning qaysi gap bo’lagi vazifasida kelishiga qarab uchga bo’linadi:

1) aniqlovchili birikma - tobe so’z aniqlovchi bo’lib keladi.
Masalan: baland(qanday) bino!
2) to’ldiruvchili birikma - tobe so’z to’ldiruvchi bo’lib keladi.
M: kitobni(nimani) o’qimoq!
3) holli birikma - tobe so’z hol bo’lib keladi.
Masalan: maktabga(qayerga) bormoq, asta(qay holda) yurmoq.

⚡️ Ona tilidan milliy sertifikat imtihonida esseda so‘z sanalmaydi

▪️ Bilimlarni baholash agentligiga ko‘ra:

Esse yozish jarayonida buyuk shaxsdan iqtibos keltirilishi kerakligi borasida, shuningdek, so‘zlar soni xususida qatʼiy talab mavjud emas. Lekin talabgor mavzu doirasida o‘z fikrlarini dalillar asosida yoritishi lozim.

Tajribaga ko‘ra, so‘zlar hajmi belgilansa, talabgor o‘z fikrlarini to‘liq bayon etgan bo‘lsa-da, so‘zlar sonini belgilangan talabga yetkazish maqsadida sunʼiy tarzda esseni davom ettirishga majbur bo‘ladi. Esseni tekshirish jarayoni avtomatlashtirilgan bo‘lib, platforma tekshiruvchilarga ixtiyoriy esse (tanlama usulda) talabgorning ism va familiyasi ko‘rsatilmagan holda yuboriladi.

🚪 Ona tilidan sertifikat olmoqchi bo‘lgan abituriyentlarga yuboring.

👆Onlayn repetitsiya👆

#ona_tili_vaqti

🔰-lan qo‘shimchasi:

Faxr/lan/di, shod/lan/di – aniq nisbat;

bog‘/la/n/di –o‘zlik yoki majhul nisbat.

Faxrlandi, shodlandi so‘zlaridagi -lan qo‘shimchasi ma’noli qismlarga
bo‘linmaganligi sababli, shuningdek -lan qo‘shimchasi boshqa nisbat
qo‘shimchalar orasida bo‘lmaganligi uchun aniq nisbat sanalsa,

👉bog‘landi, tashlandi so‘zlarida la+n (-la yasovchi shakl, -n nisbat shakli) alohida -alohida qo‘shimchalardir.

🔰-lash qo‘shimchasi:

Yuzlashdi, gaplashdi – aniq nisbat;

so‘zlashdi, bog‘lashdi – birgalik
nisbat.

👉Yuzlashdi, gaplashdi so‘zlaridagi -lash qo‘shimchasi ma’noli qismlarga
bo‘linmagani uchun aniq nisbatni ifodalasa,

👉so‘zlashdi, bog‘lashdi so‘zlarida
esa -la+sh (-la yasovchi shakl, -sh nisbat shakli) ajralgani, va birgalik nisbat
shaklini bildirgani tufayli ham aniq nisbat sanalmaydi.

❗️❗️Go‘zallashmoq, ommalashmoq, hazillashmoq, o‘rtoqlashmoq, tillashmoq, jonlanmoq, faxrlanmoq, odatlanmoq, zavqlanmoq, otlanmoq, afsuslanmoq, to‘qnashmoq, janjallashmoq, gaplashmoq, toblanmoq, bahslashmoq, harakatlanmoq kabi fe’llar aniq nisbat shaklida qo‘llangan.

❗️❗️Sababi👆👆 bu so‘zlar tarkibidagi -lan hamda -lash qo‘shimchalari murakkab qo‘shimcha sanalinib -la/-n hamda -la/sh tarzida ajralmaydi❗️❗️

Grammatika
Qaysi javobdagi gapning egasi yasama harakat nomi bilan ifodalangan?

A) Odam ikki marta yashamaydi, lekin bir marta – mazmunli yashashni ham
bilmaydiganlar ko‘p.
B) Biz voqea sodir bo‘lgan joyga borishimiz va hammasini o‘z ko‘zimiz bilan ko‘rishimiz lozim.
C) Shunchaki sevilmoq - baxtiqarolik. To‘la tole uchun bu kemtik, bu kam.
D) Inson boshiga tushishi mumkin bo‘lgan eng og‘ir yo‘qotish vaqtni boy berishdir.

#Ona_tili #Grammatika #BMBA

🌠 ASOS VA QO‘SHIMCHALAR IMLOSI

⚡️ a unlisi bilan tugagan fe’llarga -v, -q, -qi qo‘shimchalari qo‘shilganda a unlisi o aytiladi va shunday
yoziladi: sayla — saylov, qayna — qaynoq, sayra — sayroqi.
Shuningdek, o‘qi — o‘quvchi, sovi — sovuq, to‘qi — to‘quvchi so‘zlarida i unlisi u ga aylanishi mumkin.

⚡️ K k harfi bilan tugagan so‘zlarga egalik qo‘shimchasi
qo‘shilsa, ular g va g‘ ga aylanadi: yurak — yuragi, bilak —
bilagim, tilak — tilagim; buloq — bulog‘im, quloq —
qulog‘ing, qishloq — qishlog‘i kabi. Erki, ishtiroki, huquqi,
ravnaqi singari so‘zlarda bunday holat kuzatilmaydi.

⚡️ Singil, o‘rin, ko‘ngil, og‘il, shahar kabi sozlarga egalik qo‘shimchasi, qayir, ayir so‘zlariga nisbat
yasovchi qo‘shimcha, ikki, olti, yetti so‘zlariga jamlovchi son hosil qiluvchi qo‘shimcha qo‘shilsa, asosda
tovush tushishi hodisasi ro‘y beradi.

⚡️ U, shu, o‘sha kabi olmoshlarga -da, -dan, -day, -dagi, -dosh, -cha qo‘shimchalari qo‘shilsa, bitta n
orttiriladi, aksincha, men, sen olmoshlariga -ni va -ning qo‘shimchalari qo‘shilsa, bitta n tushirib qoldiriladi:
bunda, shundan, o‘shancha, meni, sening kabi.

⚡️ Parvo, obro‘, mavqe so‘zlariga egalik qo‘shimchalari (I va II shaxsda) qo‘shilsa, bitta y tovushi orttiriladi
va shunday yoziladi: parvoyi, obro‘yim, mavqeyim kabi.

⚡️ -boz, -bon qo‘shimchalari -vos, -von kabi aytilsa-da, doimo asl shakli bo‘yicha yoziladi: dorvoz, bog‘bon
kabi.

⚡️ -dir nisbat yasovchi qo‘shimchasi jarangli undosh bilan tugagan bir bo‘g‘inli so‘zlarga qo‘shiladi: yondir,
bordir, quvdir kabi (kel so‘zi bundan mustasno), qolgan o‘rinlarda -tir shaklida aytiladi va shunday yoziladi:
ektir, quyultir, kestir kabi.

Maktabgacha, umumtaʼlim va maktabdan tashqari taʼlim muassasalari pedagoglarini attestatsiyadan oʻtkazish vaqti belgilandi

❗️Maktabgacha va maktab taʼlimi vazirligi tizimidagi pedagoglarni attestatsiyadan oʻtkazish 2024-yil 15-aprel kuni boshlanadi.

✅ Malaka sinovlari avval eʼlon qilingan manzillarda real vaqt rejimida test (jumladan, jismoniy tarbiya, chet tili fanlaridan ham) shaklida oʻtkaziladi.

⚡️ Attestatsiya ikki bosqichda (bir kunda va bir vaqtda) kompyuter dasturlari orqali amalga oshiriladi.

👉 Test sinovlarini bajarish uchun:

➖ matematika, informatika va axborot texnologiyalari, kimyo, biologiya, fizika fanlari uchun — 120 daqiqa;

➖ qolgan barcha fanlar uchun — 90 daqiqa vaqt ajratiladi.

👉 Malaka sinovlarining:

➖ birinchi bosqichida – mutaxassislik fani va kasb standarti boʻyicha bilim darajasini aniqlash uchun 40 ta (mutaxassislik fanidan 35 ta, pedagogning kasbiy standartlaridan 5 ta) test topshirigʻi beriladi. Har bir toʻgʻri bajarilgan test 2 ball bilan baholanadi. Test sinovlari uchun jami 80 ball beriladi;

➖ ikkinchi bosqichda – pedagogik mahoratni aniqlash maqsadida ilgʻor pedagogik uslub va texnologiyalarni (“case study” uslubi, loyihalar uslubi, hamkorlikda oʻqitish, “amaliy oʻyin”, interfaol taʼlim uslubi va boshqalar) qoʻllash boʻyicha 10 ta topshiriq beriladi. Har bir toʻgʻri berilgan javob 2 ball bilan baholanib, jami 20 ball beriladi.

✅Ta’lim nazorati rasmiy kanali

⚡️O‘XSHATISH HAQIDA

O‘xshatishlar nutqda katta badiiy-uslubiy imkoniyatlarga ega bo‘lganligi uchun nutqning ifodaliligini ta’minlaydigan alohida vosita vazifasini bajaradi.

☝️O‘xshatishlar to‘rt unsurdan tarkib topadi, ya’ni:

👉1) o‘xshatiladigan narsa (yoki subyekt);
👉2) o‘xshatish etaloni;
👉3) o‘xshatish asosi;
👉4) o‘xshatishning shakliy ko‘rsatkichi.

🔻Masalan :

◽️Yigit musichadek beozor ekan.

🔷yigit o‘xshatiladigan narsa,
🔶musicha o‘xshatish etaloni,
◾️beozor o‘xshatish asosi,
🔘-dek qo‘shimchasi o‘xshatishning shakliy ko‘rsatkichi.

Manba: 11-sinf ona tili darslik

Grammatika
Qaysi gapda belgilash olmoshini tobelantirgan yasama shaxs oti qatnashgan?

A) Katta mutafakkir san’atkorning har bir asari chuqur o‘yga toldiradi...

B) Bu xabar unda hech qanday norozilik tug‘dirmadi, chunki ertaroq qaytishga juda ham orzumand emas edi.

C) Barcha maqtanchoqlarning birdan bir qismati shuki, ular ertami-kechmi pand yeyishadi.

D) O‘z muallimi va ustozini e ’zozlash, ularni hurmat qilish har bir o'quvchining
burchidir.

Nutqda sinonim bo'la oladigan so'zlar qatori buzilgan javobni aniqlang.

A) behuda, benaf, foydasiz
B) jingalak, fatila, qo‘ng‘iroq
C)mazali,xushta‘m,shirintomoq
D) tortinmoq, qimtinmoq, iymanmoq

#Milliy_test
Imloviy jihatdan barchasi NOTO’G’RI yozilgan
so’zlar qatorini aniqlang.
A) zalvorli, fursad, zavot
B) ilxom, teatr, mozaika
C) burjuva, aerostat, vakum
D) qirg’ovil, projektor, rahmat

Javobingizni izohlarda yozib qoldiring.

#DIQQAT_DIQQAT

⚡️ KASB STANDARTI VA PEDAGOGIK MAHORAT TESTI BOSHLANDI!

❗️ Hurmatli ustozlar, ATTESTATSIYA sinovlari kompyuterda bo'lishini inobatga olib test savollarini ham elektron shaklda yechamiz!

🗣 Eslatma:

1️⃣. Quyidagi ssilkaga bosganingizdan so'ng sizni yangi saytga o'tkazadi va ism-familiyangizni so'ralgan joyga kiritib testlarni jonli ishlashni boshlaysiz.

2️⃣. 15 ta savoldan iborat testning barchasini belgilab bo'lgach, "отправить" tugmasini bosasiz. va nechta ishlaganingizni ko'rsatadi.

❗️Siz to'g'ri yoki xato javoblaringizni ko'rish uchun navbatda chiqadigan "посмотрит баллы" tugmasini bosasiz.

✅ Ushbu manzil orqali kirib testni yechishingiz mumkin!

👇👇👇👇👇👇👇👇👇
👉 https://forms.gle/vfyUYaPVULxXsDhW8
👉 https://forms.gle/vfyUYaPVULxXsDhW8
👉 https://forms.gle/vfyUYaPVULxXsDhW8

📲 HAMKASBLARGA HAM YUBORISH ESDAN CHIQMASIN! ULAR HAM BILIMINI SINOVDAN O'TKAZIB OLISHADI!

❗️ Testimiz quyidagi kanalda boʻlib oʻtadi:👇👇👇👇👇👇

🔥 Manzilimiz: 👉 @onlaynonatili_uz 👈

Grammatika
Tarkibida uyushgan egalar qatnashgan bogʻlovchisiz qoʻshma gap qaysi gapda qatnashgan?

A) Fuzuliy, Bedil va Mashrab devonini yostiqlari ostiga qo‘yib uxlaydilar.

B) Piyolalar gardiga, belbog‘lar, dastro‘mollar hoshiyalariga mehrmuhabbat, saodat baytlarini yozganlar, kashta qilib tikkanlar.

C) Xalqaro savdo yo‘li – Buyuk ipak yo‘li Temur va Temuriylar davrida juda
serqatnov bo‘lgan.

D) Har bir odamning do‘stlari oldida burch va mas’uliyatlari bor, ularni ado etgandan soʻng do‘stlari uning do‘stligini e’tirof etadilar.