#کتۊلی

لله ره وا دکن بسۊته مه دل
بسۊته دل دارمبه مثل ٚبلبل
بزن لله بزن ای داد ٚ بیداد
امان از داغ ٚسرخ ٚلاله یه گل
گته های برۊ های نشۊ بهار ٚبلبل
ته وسه خۊندمبه منزل به منزل
صحرا ره چی خشه طاوۊس ٚرمش
سره ره چی خشه عارۊس ٚمجش
نشا ره چی خشه نم نم ٚوارش
ویشه ره شۊکا یه سرمه بزه چش
های برۊ های نشۊ خور بمۊئه
ونۊشه گر بزه چتر بمۊئه
🎤 استاد #ابؤالحسن_خؤشرۊ
(🙏 کاوه)
@savadkohmp
@gilaki_learning

🔰 این به گیلکی می‌شه "این فیلم تکراره":

- ای فیلم بدأره.

بدأره : بدأر هیسه

ترجمه کلمه‌ به کلمه: این فیلم "داده‌شده" هست

مطالب مرتبط:
https://t.me/gilaki_learning/2959
https://t.me/gilaki_learning/2964
https://t.me/gilaki_learning/3401
@gilaki_learning

⚡️فعل پیشوندی «دکردن/دکن-» در گیلکی هم برای مفهۊم «در چیزی ریختن و در جایی کردن» استفاده می‌شود هم برای «پۊشیدن لباس».
🔻چند مثال از گۊیشهای مختلف:

🔵 تی کاپشین' دۊکۊن هوا سرده.
(ف: کاپشنتؤ بپۊش هوا سرده)

🔵 اتا چایی مه وسه دکن هکت هسمه.
(ف: برام یه چایی بریز خسته‌ام)

🔵 علی خؤشته سؤرنا یأ پۊ دکؤرد.
(ف: علی تۊی سرناش فۊت کرد)

🔵 تی دۊربین' جیف دکؤن.
(ف: دۊربینتؤ بذار تۊ جیبت)

🔵 پلا خلی دنکۊن مره وشنا نیه.
(ف: برنج زیاد نریز گشنم نیست)

🔵 کاجه دری شۊنی، ته وه دۊ آش دکاردمه.
(ف: داری کجا میری، برات آش دۊغ ریختم)

🔵 دۊتته وشم بگیتأم قفس دگۊدأم.
(ف: دؤتا بلدرچین گرفتم انداختم تۊ قفس)
#gilaki_fel
@gilaki_learning

صفت مفعولی در زبان گیلکی
فعل‌های وضعیتِ قرار گرفتن انسان

پیشتر ساخت صفت مفعولی را چنین معرفی کرده بودیم: ب + بن ماضی + ه.
این ساخت هم در صورت‌های فعلی یافت می‌شود و هم در صفت توصیفی و اسنادی (گفتیم که مسند در برخی گویش‌ها پسوندی با همخوان -ر یا -ک می‌گیرد).

اما داستان در فعل‌هایی که وضعیت قرار گرفتن انسان را نشان می‌دهند اندکی متفاوت است:
خؤفتن/خؤتن، نیشتن، ایسان/هیسان، کتن، نئان.

در ترکیب وصفی و در صورت‌های فعلی قاعده همان قاعده است. اما به جایگاه مسند که می‌رسیم شکل صفت مفعولی تغییر می‌کند.
در فعل‌هایی که برشمردیم صفت‌ مفعولی در جایگاه مسند بدون پیشوند بـ ظاهر می‌شود.

خؤفته، نیشته، ایسأ، کته، نئا
مثال:
-زأی خؤفته بۊ.
-من آخری صندلی سر نیشته بۊم.
-أمان دیشب خانه ایسأ بیم.

اما در ترکیب وصفی و همچنین در صورت‌های فعلی پیشوند بـ همچون دیگر فعل‌ها وجود دارد.

-بؤخؤفته آدم.
-من اۊ شب فقط دۊ ساعت بؤخؤفته بۊم.

به یاد داریم که در برخی گویش‌های گیلکی (مثلاً اشکور) صفت‌ مفعولی را با پسوند -أر در جایگاه مسند، اسم یا قیدِ حالت به کار می‌برند. این ساخت در مورد فعل‌ها‌ی وضعیت انسان نیز وجود دارد، اما فقط با کاربرد اسمی و نه قیدی و اسنادی:

بؤخؤتأر، بنیشتأر، بنأر، بکتأر، بئسأر.
مثال:
-ترن که بکتأر' زنی (ترن که بکته آدم' زنی).

برای کاربرد قیدی ساختِ دیگری وجود دارد که در آن پیشوند بـ ظاهر نمی‌شود.

بن ماضی + ه + بؤر
خؤته‌بؤر، نیشته‌بؤر، نئابؤر، کته‌بؤر، هیسابؤر

مثال:
-وا راس بئیسی، نیشته‌بؤر رچ‌أگیته نشئه.
-نئابؤر غذا نؤخؤر، تره فشکهه.
-می مار هیسابؤر بیه، خئه تره بینه.

این واژه‌ها بدون -ر در جایگاه صفت در ترکیب وصفی به کار می‌روند:

-خؤته‌بؤ آدم.
-نیشته‌بؤ کس.

پس در فعل‌های بیانگر وضعیت انسان، سه ساختِ متفاوت برای مسند، قید و صفتِ توصیفی می‌توان یافت:

-خؤته بۊم.
-خؤته‌بؤر نشأنه، ورس‌.
-خؤته‌بؤ آدم' کار نداشته بۊن.

در برخی گویش‌های غربی صفت و قيد یکسان گفته می‌شود.
نیشته‌بؤ نتأنی، وا ویریزی.
نیشته‌بؤ آدم.

#dastur
@gilakilearning

کفیؤ،کۊيی،کدۊ

جناب ٚ جلال میر حسيني

سيأکل .

بيس ٚهأيشت کيلؤ اي سبزی وزنه.

@gilaki_learning

سيأکل،لشکريان.

تاتایی بگيته کس 👈بهنام نعمتي

⚡️در تذکره سروری مذکۊر است چلچله که اسم پرستوست غیرفصیح است و حکیم مؤمن در تحفه گوید اسم دیلمی پرستوست!
💡 کلمات گیلکی زیادی مثل کلمه مذکۊر در دؤره‌های مختلف به زبان فارسی وارد شده‌ است. همچؤن متن تصویر بعضی از این کلمات با صفتهای عامیانه و غیرفصیح معرفی می‌شوند!
💡در گۊیشهای دیگر گیلکی کلمات «چلچلا» و «هجهجی» معادل پرستۊ در زبان فارسی است.
(🙏 حمید)
@gilaki_learning

"جسم هرگز از سیاه‌چاله فرار کرده نمی‌تواند!"

چند لحظه پیش این جمله رو از یک کانال یوتیوبی شنیدم که به گویش مردم افغانستان صحبت می‌کرد. نکته‌ی آموزشی جالب ساخت عبارت "فرار کرده نمی‌تواند" است که بسیار به ساخت گیلکی نزدیکه. به گیلکی می‌شود: فرار گۊده مننه یا درشؤ مننه.

برای آمۊزش بهترِ گیلکی به این نکته توجه داشته باشید.

چند مثال به زبان گیلکی و ترجمه کلمه‌به‌کلمه آن به فارسی:

گ: تۊ می جی درشؤ مننی.
ف: تو از من دررفته نمی‌توانی./ نمی‌تونی ازم در ری

گ: مأر خۊ لاکۊ سر هیسأ مننیس.
ف: مادر رو دختر خودش ایستاده نمی‌توانست./ نمی‌تونست به دخترش مسلط بشه

گ: می وچه‌ئه اینگیلیسی گب زأ تۊنه.
ف: پسر من انگلیسی حرف زده می‌تواند./ پسر من می‌تونه انگلیسی حرف بزنه

گ: دیرۊ را باز بؤ همأ تۊنس خؤ.
ف: دیرۊز راه باز بۊد آمده می‌توانست./ می‌تونست بیاد

(مثالان سیاکلرۊد ٚ گیلکی جی هیسن)
@gilaki_learning

⚪️ خۊ خاکه دۊس بدأره!
اینن یک د دۊعایی ایصطلاح هیسه بؤمۊردأران ٚ ره

جۊمله مئن:
🔵 چندی تی مأر أمره دۊس دأشت الان خۊ خاکه دۊس بدأره... خۊدا بیامؤرزه (چقد مادرت ما رؤ دۊست داشت الان خاکشو دوست داشته باشه...)
#estelahan
@gilaki_learning

چندته د ایصطلاح:

🔵 چقدر تی مأر أمره دۊس دأشت الان ندأشتن ٚ ره
🔵 دۊر به ایسه تی مأر أمره خلی حظ دأشت
🔵 تی مائار ٚ خاک ٚ هندی عۊمر بؤکۊنی تۊ خلی اۊنه وامؤن دیهی

(🙏 خانم اسدی، خانم فتح‌الهی)
#estelahan
@gilaki_learning

دۊتته ترکیبی فعل یته مفهۊم ٚ همرأ:
⚪️ وامؤن دأن
⚪️ أنگیز دأن
معنی: شباهت دادن

جۊمله مئن:
🔵 لاکئه خۊ مأره وامؤن دنه./ لاکئه خۊ مأره أنگیز دنه (یعنی دختره به مادرش شباهت میده)

هیجۊر گیلکی مئن «مؤنسن (ف: شبیه بودن)» ؤ «واشؤؤن (ف: به‌کسی رفتن)» دره که هی مفهۊمه دأرن... اینه بئینین 👇
https://t.me/gilaki_learning/539
#tarkibi_felan
@gilaki_learning

وامؤن دأن
لاکئه خۊ مأره وامؤن دنه
أنگیز دأن
لاکئه خۊ مأره أنگیز دنه
مؤنسن
لاکئه خۊ مأره مؤنه
واشؤؤن
لاکئه خۊ مأره واشئه
@gilaki_learning

⚡افعال زیر در زبانهای مختلف هندؤارۊپایی همریشه با فعل پتن/پچ- در زبان گیلکی هستند:
🔵 هندؤارۊپایی اولیه: pekw*
🔵 سانسکریت: pakvah (پخته شده)
🔵 اوستایی: paka (پخته شده)
🔵 ختنی: pajs
🔵 یۊنانی: peptein
🔵 ولزی: poeth (پخته شده، داغ)
🔵 لاتین: coquere
🔵 اینگلیسی: cook
🔵 آلمانی: koch
🔵 بلۊچی: -pach
🔵 فارسی: -poxtan/paz
🔵 کۊردی: pēzhan
@gilaki_learning

⚡️گیلکی دئباری متۊن ٚدل وگردانگر «مزمار» ٚوگردانئن ٚواسر «پيشه» بیأردئه.
«پۋشئه» ان هپیرا یته ساز ٚنام بؤ که دار ٚشت اجی ساتن. مامولی مظفری یته شعر نام هیسه «پۋشئه پۋشئه دربیه»... مامولی شعران' ای لینک اجی دانلؤد گۊده تۊنین 👇
https://t.me/gilaki_learning/3641
(🙏 مهدی)
@gilaki_learning

⚡️ای تاتایی' خانم اسدی امره برسأن.
راسین «پۋشئه» هیسه یؤ اۊنی که چپ دره «گاوگۊرؤنئه» یا «گاگؤر» هیسه.
هردۊته' بهار ٚسر دار ٚشت اجی چاکۊنن؛ اولی شۋش ٚدۊرۊستهٓ‌ پۊس هیسه یؤ دومی دار ٚفیپچانئه پۊس.
@gilaki_learning

خانم فتح‌اللهي تؤضیح

⚡️ گیلکی مئن "همبأره" یا "همبأرئه" یعنی یواش
همبأره همبأره : یواش یواش

مثال:
🔵 همبأرئه بۊمأ می ور
(یواشکی اۊمد پیش من)
@gilaki_learning

⚡️تصویر بالا از کتاب In Afghanistan's shadow نوشته selig s harrison است. در این کتاب از قؤل عباسعلی خلعتبری وزیر خارجه ایران در دؤره پهلوی -که به اشتباه محمۊد خلعتبری نامیده شده- نقل شده سیاست حکۊمت برای بلۊچها «ضعیف»، «نامتحد» و «عقبمانده» نگه‌داشتن این خلق عزیز است.
💡یکی از حربه‌های تمامیت‌خواهان ایجاد شکاف ؤ اختلاف میان طوایف مختلف خلقهاست. دؤلت-ملتها برای منافع خؤد سعی می‌کنند زمینه‌های بالقوه اختلاف میان خلقها را شناخته، آنها را بالفعل کرده و به انحای مختلف اتنیکها را غیرمتحد و ضعیف کنند.
(🙏 مهدی پرکۊهی)
#racism
@gilaki_learning

کنزالاسرار ٚدل که اۊنی شعران امیر پازواری' منسۊب هیسه ای شعر دره:

ته واسره که زرد ؤ ضعیف ؤ زارمه
ته واسره نه‌نه که من ویمارمه
ته واسره که بئیمه دار چینی
اون دارچینی که تازه دار به‌چینی

💡تا اۊیه که امی دس برسئه گیلکی متۊن ٚدل ناخۊش یا نخار ایته ترتیب ٚهمرا بۊمئه:

-غربی: ویمار
-مرکزی: ایمارین
-شرقی: ویمار

💡شامرزا گۊیش ٚدل هی ایسه ان «ویمار» ایستفاده بۊن
(🙏 کۊرؤش، خانم اسدی)
@gilaki_learning

⚡️ویمار ؤ ایمارین ٚبۊنه.
@gilaki_learning